Speciale vrouwencoupés werken seksueel geweld alleen maar in de hand

Het wetsvoorstel
Maatregelen die de dader in plaats van het slachtoffer in bescherming nemen, mogen geen optie zijn.

Waarom dit nodig is
Een paar jaar terug zocht ik een Nederlandse vriend op die in Mexico-Stad woont. Als twee toeristen dwaalden we door de miljoenenstad. Op een vrijdagmiddag, we hadden net het voormalig huis van Frida Kahlo bezocht, waren we moe en wilden we naar huis. "Het kan nog wel eens druk zijn tijdens de spits," zei de vriend terwijl we het metrostation binnenliepen.

Honderden mensen krioelden langs elkaar heen, we daalden af naar het perron. Het stond propvol, de vriend pakte mijn hand vast. In de coupé kon het schijnbaar nog drukker. Ik duwde me een weg naar de paal in het midden en zocht naar houvast. De vriend en ik keken elkaar lachend aan. We waren sardientjes en daar konden we nu niets aan veranderen, met een geveinsde glimlach zouden we de rit uitzitten. Ik voelde de adem van een ander in mijn nek, een tas schuurde langs mijn bil, iemands buik duwde tegen mijn dij. Onze halte naderde, ik haalde opgelucht adem, de deuren openden, we stapten uit. Ineens was daar de hand die me van achteren vol in mijn vagina greep. De vriend liep voor me uit en had niets door. In een ruk draaide ik me om – daar stond een muur van mannen. Allemaal keken ze me leeg aan, zich van geen schuld bewust, hun armen losjes langs hun lijf. Ik holde achter de vriend aan, die nu al bij de roltrap stond, voordat de deuren sloten. Ik huilde die dag achter mijn zonnebril.

Het afgelopen halfjaar werden honderden vrouwen aangerand op verschillende festivals. Begin deze maand was het raak op het gratis festival Putte i Parke (Feest in het Park) in Zweden. Maar liefst 32 meisjes van tussen de 12 en 20 jaar oud deden aangifte. Alexandra Larsson (17) ging ook naar de politie en vertelde aan de Zweedse Krant Göteborgs-Posten wat haar was overkomen. Eerst werd ze heel hard in haar billen geknepen, vervolgens voelde ze vingers tegen haar benen, die daarna haar vagina aanraakten. "Ik draaide me om en schreeuwde: wie het ook was, je bent een varken!. Ik vertelde mijn vriendinnen wat er was gebeurd en we besloten weg te gaan. We konden niet zien wie het had gedaan, het was zo'n zee aan mensen."

De omschrijvingen van de Zweedse vrouwen deden me terugdenken aan wat ik een paar jaar eerder meemaakte in Mexico. De zee aan mensen, de muur aan mannen, de hand die uit het niets verscheen en even snel weer verdween. De man in de metro had wellicht niet gedurfd mij in mijn vagina te grijpen als ik door een rustige straat had gelopen waar hij en ik de enigen waren. Een plek waar ik direct zou kunnen weten wie de dader was. Het is de anonimiteit van de massa die het juist aantrekkelijk lijkt te maken een vrouw aan te randen. Seksueel misbruik is altijd laf, maar hier worden nieuwe vormen van lafheid uitgevonden.

Er is nog iets aan de hand: wat ik niet wist, is dat mannen en vrouwen in Mexico tijdens de spits gescheiden van elkaar reizen. Vrouwen ondervonden zoveel last van de losse handjes van mannen, dat dit vanaf het jaar 2000 werd ingevoerd. Of het daadwerkelijk helpt is niet terug te vinden in de data – aangiftes van seksueel geweld in de metro zijn zelfs gestegen, al zou dat ook kunnen komen doordat vrouwen beter weten waar ze heen moeten. De vriend uit Mexico-Stad wist het ook niet, hij had er simpelweg nooit mee te maken gehad. Dat is zijn privilege als man. Als ik van tevoren had geweten dat er een aparte wagon voor vrouwen was, had ik niet getwijfeld en was ik daar naar binnen gestapt. Daarmee had ik immers een nare ervaring kunnen voorkomen.

Maar de ogenschijnlijk simpele oplossing om vrouwen apart te laten reizen en zo het aantal aanrandingen te laten dalen, speelt de grijpgrage mannen juist in de kaart. Nu kunnen ze denken: ik kan mezelf net als andere mannen niet inhouden en daarom is er een andere coupé nodig. Als een vrouw dan toch in de mannencoupé stapt, is dat in feite een vrijbrief. Het is een inconsequentie van de wet. Mannen en vrouwen zijn gelijk, behalve wanneer ze in de metro staan. Het slachtoffer wordt als het ware gestraft, en niet de dader.

Zolang jongens niet inzien dat je vrouwen niet bij hun kruis mag grijpen, verandert er niets. Anonimiteit en een massa mensen gebruiken als vrijbrief voor aanranding mag geen aanleiding zijn om dat misbruik minder fel te veroordelen. Het is net zo erg als elke andere vorm van aanranding, of poging daartoe.

In Duitsland werd een aantal maanden geleden op de verbinding tussen Leipzig en Chemnitz de vrouwencoupé ingevoerd, en meteen ontstond er veel ophef – zou het te maken hebben met de aanrandingen in Keulen? Volgens de woordvoerder van Duitse spoorwegmaatschappij Mitteldeutsche Regiobahn (MRB) moet het gezien worden als een aangeboden dienst, zoals bijvoorbeeld de stiltecoupé. "Het is er niet verboden voor mannen. Het gaat om de veiligheid en bewegingsvrijheid van de kinderen. Een man alleen met een grote herdershond, die is er misschien niet welkom." Waarom het dan toch vrouwencoupés worden genoemd, blijft onduidelijk.

Ik deed niets, die dag in Mexico. Ik kookte van binnen, maar deed niets. De mannen stonden onverschrokken, de klootzak onder hen keek precies hetzelfde. Het kwam niet bij me op om naar de politie te gaan. Ik wist niet wie het had gedaan en bovendien had ik een fout gemaakt – ik stond niet in de vrouwencoupé.

De wet in de praktijk
Wanneer iemand overboord raakt op een schip dienen alle matrozen en passagiers aan dek met gestrekte arm te wijzen naar de drenkeling om hem niet uit het oog te verliezen. Er zou eenzelfde teken moeten worden bedacht voor wanneer een vrouw (of man) op een massabijeenkomst wordt betast op een wijze waarvan zij/hij niet gediend is. Omstanders steken een arm uit, vouwen hun middelvinger over de wijsvinger en wijzen in de richting van de aanranding. Wanneer één persoon dit doet, is iedereen verplicht dit te imiteren. Mocht het op een festival plaatsvinden, dan stopt de band met spelen zodra dit zichtbaar wordt. De kleine groep die zich crimineel gedroeg wordt zo terecht gewezen door de veel grotere groep; het is een internationaal teken dat direct aangeeft wanneer er misbruik wordt gemaakt van de anonimiteit van de massa.

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.