Enthousiaste psychonauten zijn op jacht naar de 'Ego Death' trip

“De eerste keer dat ik de ego death ervaarde, had ik vierenhalve gram paddo’s genomen,” zegt de 26-jarige Bradley uit Idaho. “Eerst probeerde ik mezelf een beetje terug op aarde te brengen, maar dat lukte natuurlijk voor geen meter. De paddestoelen wisten precies wat ik nodig had. Ik herinnerde mezelf eraan dat ik niet dood zou gaan, ook al voelde het wel zo.

De “ego death” die Bradley beschrijft is een extreme staat van zijn, veroorzaakt door psychedelische drugs, die steeds populairder wordt onder online psychonauten. In eerste instantie is het doodeng en voelt het alsof je doodgaat. De gebruiker raakt in een trance en schreeuwt. Daarna verlies je al het gevoel in je lichaam en ben je alleen nog maar bezig met het feit dat alles en iedereen in het universum verbonden is.

De “ego death” zit niet per sé alleen in LSD, paddo’s, DMT en alle andere drugs die in de fanny pack van een technoraver zitten. Het is simpel gezegd een levensverwoestende ervaring in je hersenen. Boeddhisten noemen het “verlichting” en geloven dat het gebruikt kan worden tijdens meditatie. Moslims noemen het fana, psycholoog Carl Jung geeft het de naam “psychische dood” en zegt dat na een lange lijdensweg je onderbewustzijn overlijdt en weer opstaat.

Door drugs kom je alleen maar sneller tot dat punt. De eerste persoon die over LSD schreef was advocaat Timothy Leary, in 1964. Hij omschreef de ego death als een volledige ontstijging. Het gaat buiten je woorden, buiten de tijd, buitenaards en buiten jezelf. Je hebt geen visie, geen gevoel en geen gedachten. Je hebt alleen een puur bewustzijn en een extatisch gevoel van vrijheid.

Vijftig jaar later is er een soort wedloop naar de ego death gaande onder de mensen die online hun psychedelische, experimentele ervaringen delen. Honderden youtubers en Reddit-gebruikers pochen met hun laatste zelfontstijging. Op subreddits als r/Psychonaut, met 175.000 subscribers, wordt verteld over hoe verrijkend de ego death is, en dat je in de meeste gevallen een zekere dominantie voelt. “Ego death is het ultieme levensdoel,” zegt iemand. “Ik denk dat je wel kan zeggen dat als je dit geprobeerd hebt, je een superieure drugsgebruiker bent,” zegt een ander.

Bradley heeft de ego death meerdere keren ervaren. Een aantal maanden geleden postte hij op Reddit: “Ben ik de enige die vindt dat er hier een enorme ego death circkel-jerk gaande is?”

“Dat heb ik gedaan omdat ik berichten las waarin dingen stonden als: ‘Heb wat paddo’s genomen en voelde meteen dat alles verbonden was, is dat ego death?’ Mensen zijn wanhopig op zoek naar dat ultieme gevoel, maar dat is niet de manier waarop je het moet doen. Je moet respect hebben voor dit soort dingen.”

Ondanks meerdere pogingen, schiet de uitleg van de ego death altijd een beetje tekort. Youtubers zoals PsychedSubstance hebben het meerdere keren geprobeerd. Hij zegt dat het een stap terug is uit het leven volgens het boekje, en dat je het leven erdoor ervaart als een besturingssysteem. Dakota of Earth – een andere youtuber – beschrijft het als een “bewustwording van de identiteit van het lichaam. Laat je lichaam los.”

Michael, een 20-jarige jongen uit Florida, heeft al meer dan 50 keer getript. Hij zegt dat de ego death geleidelijk opkomt. “Je hebt niet eens door dat het gebeurt. Je gedachten gaan langzaam uit, je raakt in de war en dan raak je in paniek. Je lichaam begint te trillen alsof je gaat ontploffen. Dit is het moment waar ik altijd naartoe heb geleefd.”

Volgens hem kan je op dit moment twee dingen doen. Je kan het accepteren, of ertegen vechten en schreeuwen.

“Het kan gebeuren dat je even stilstaat in de tijd en je even rond kan kijken,” zegt hij. Het was alsof er twee van mij waren. Mijn geest keek om me heen, terwijl mijn lichaam naar mijn andere ik aan het kijken was. Ik kon de wind om me heen horen waaien. De tijd ging langzamer en stopte. Toen werd ik geraakt door een wit licht dat overal vandaan kwam. Toen voelde ik het.”

De 23-jarige Tony uit Kentucky heeft de ego death twee maanden geleden voor het eerst ervaren, terwijl hij DMT rookte. Hij vertelt dat elk oppervlak in zijn woonkamer in detail explodeerde, hij had nog nooit zoiets gezien. Er was visueel zoveel aan de hand dat hij zijn ogen niet dicht kon doen. “Het was het meest intense gevoel van verbondenheid ooit,” zegt hij. “Je verliest je ego en jezelf, en uiteindelijk is er niets meer behalve de liefde voor alles om je heen.”

Net als Michael beschrijft hij hoe hij uit zijn lichaam trad. “Ik voelde mijn bewustzijn langzaam wegvaren. Ik zweefde een paar centimeter boven mijn lichaam. Ik herinner me nog de gedachte: dit is dus hoe het is om dood te gaan.”

Onderzoekers geloven dat de ego death zijn oorsprong heeft in het deel van je hersenen waar ons zelfbewustzijn zit, het “standaard netwerk.” De drugs wordt daarheen gestuurd, verstoort de negatieve gedachten en zorgt voor nieuwe inzichten.

Volgens Timothy Leary zijn er vijf stadia van psychedelische ervaringen, en zijn er verschillende doseringen die je kunnen helpen bij het bereiken van die stadia. De eerste twee zijn mild en zorgen ervoor dat je dingen veel scherper ziet, en voor kort geheugenverlies. Level drie is intenser en zorgt voor hallucinaties. Afhankelijk van je stemming en acceptatie, bereik je deze fase met 100 microgram LSD. in level vier en vijf kan je een ego death bereiken, daarvoor zit je bijna op 300 microgram. Bij paddo’s heb je vier tot vijf gram nodig.

Psychedelische drugs hebben een lang therapeutisch verleden, en worden momenteel onderzocht bij het Imperial College London, de John Hopkins Universiteit en NYU. Samen met professionele hulp hebben ze depressies en verslaving kunnen verminderen, en angst bij terminaal zieken. De gevaren blijven echter bestaan als je die drugs zonder toezicht gebruikt, zeker als de gebruiker al mentale problemen heeft. Extreme bezorgdheid en psychische klachten – waaronder PTSD – zijn veelvoorkomende bijwerkingen. Maar de meest gebruikelijke is het gevoel van manische depersonalisatie. Dat kan opspelen en pas na de ego death pas weer weggaan. De meerderheid van de gebruikers die ik heb gesproken geeft aan dit wel eens meegemaakt te hebben.

Sean uit Oregon is 22 en vertelt me dat hij na zijn ego death een “frequentieverschuiving” in zijn lichaam voelde. “Ik dacht echt dat ik in een psychose terecht zou komen,” zegt hij. “Ik kon niet geloven wat ik zag en wat de wereld nou precies was. Niets was logisch, niets had betekenis. Ik was heel erg op mezelf en kon zomaar ineens een paniekaanval krijgen.”

Tony ontwikkelde zelfs nog sterkere symptomen. Het pure bestaan in zijn lichaam werd zo belastend dat hij er ziek van werd. “Ik moest mezelf een lange tijd aankijken in de spiegel, zodat ik weer wist hoe mijn gezicht eruit zag,” vertelt hij. “Ik moest steeds opnieuw mijn naam zeggen voordat ik weer een identiteit kon opbouwen. Ik ging beseffen dat het leven op aarde maar tijdelijk is en begon na te denken over de reden van mijn bestaan.”

Een spirituele ontwaking kan heel erg lelijk zijn, zegt Michael: “De waarheid kan je kapot maken. Je vindt dingen niet meer belangrijk, je verliest mensen, je gaat twijfelen over je werk. Mijn ego death is jaren geleden gebeurd, maar ik denk er nog dagelijks aan. Ik was er niet klaar voor. Ik heb lang gedacht dat de trip nog niet over was en werd manisch.”

Gelukkig komt het normale leven bij sommigen uiteindelijk weer terug en zijn ze zelfs blijer, omdat ze het hebben ervaren. Voor anderen blijft het een dilemma of de wereld waarin ze even op bezoek geweest zijn niet veel beter is om in te leven, in plaats van de leugen waar de rest van de wereld in leeft.

Het is moeilijk te bepalen hoeveel psychedelische drugsgebruikers dit punt nou echt bereikt hebben. Op internet kan je van alles zeggen. Maar er zijn genoeg berichten op Reddit die suggereren dat velen de behoefte voelen om naar die donkere plek te gaan – misschien ook wel om je geloofwaardigheid op internet te verhogen.

Als ik op internet lees over de ego death, zie ik wel dat het bepaalde levensproblemen op kan lossen. Daarnaast belooft het helderheid in een verwarrende tijd. Maar de fora, waar iedereen alleen maar op zoek is naar bevestiging, tonen aan dat onze ego’s niet voor lang vernietigd kunnen worden. Je ego omarmen, en leren hoe je ermee om moet gaan, zou best eens gezonder kunnen zijn dan het kapot te maken.