«Ως τρανς άτομο που δεν έχει αλλάξει ακόμα τα έγγραφα ταυτοποίησής του, δέχτηκα απαράδεκτη συμπεριφορά από τον security μεγάλης αλυσίδας ρούχων στην Πάτρα, στον οποίο επέδειξα το πιστοποιητικό μου. Ενώ του επιβεβαίωσα με το δελτίο ταυτότητάς μου του λόγου το αληθές, αντί να μου ζητήσει την όποια διευκρίνιση προσωπικά και με διακριτικότητα, με άφησε να περάσω. Προχωρώντας, αντιλήφθηκα πως με έδειχνε στους επόμενους εισερχόμενους και σε συνάδελφό του, χλευάζοντας και γνωστοποιώντας τους τα προσωπικά μου δεδομένα». Αυτή την καταγγελία έκανε πριν από μερικές ημέρες μέσω Facebook η τρανς ακτιβίστρια και σεξεργάτρια Ήβη Καΐσερλη. Δεν πρόκειται για ένα τυχαίο περιστατικό. Πρόκειται για ένα κομμάτι της σκληρής καθημερινότητας που βιώνουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα.
Μία καθημερινότητα εμποτισμένη με στιγμές ψυχολογικής και λεκτικής βίας, μέσα σε έναν κοινωνικό ιστό που αρνείται να αποδεχθεί την έννοια της διαφορετικότητας, καθώς δίνει χώρο αποκλειστικά σε κάθε λογής «νοικοκυραίους» και «καθώς πρέπει». Δεν δείχνει καμία πρόθεση να απεμπλακεί από τα στερεότυπα και τις νόρμες, επιμένει να βάζει τους ανθρώπους σε «κουτάκια», επιλέγει να τους κατηγοριοποιεί ανάλογα με την ταυτότητα φύλου και τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Πάνω σε όλες της τις εκφάνσεις, αυτή η κοινωνία ακολουθεί πιστά τον δρόμο του εκφασισμού και του ρατσισμού, κάνοντας βήματα προς τα πίσω. Και δίνει ευκαιρίες σε λίγους που χωρούν στο στενό πλαίσιο που αναιδώς επιβάλλει.
Videos by VICE
Στο περιθώριο της κοινωνίας και της ζωής
Τα άτομα με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, βρίσκονται πολλές φορές στο περιθώριο της συνύπαρξης. Πλήττονται από ανισότητες σε μία σειρά από πτυχές της ζωής τους. Η Ήβη Καΐσερλη είναι μία από εκείνες τις τρανς γυναίκες που ξέρει καλά τι σημαίνει αποκλεισμός. Τον έχει βιώσει στο πετσί της. Όπως περιγράφει μιλώντας στο VICE, όταν απευθύνθηκε στην υπεύθυνη του καταστήματος, το μοναδικό πράγμα που αρκέστηκε να της απαντήσει με εξοργιστική συγκαταβατικότητα, ήταν ότι «λυπάται». Η μετάβαση στα έγγραφα των τρανς ατόμων δεν είναι μία απλή διαδικασία, αλλά ενέχει κόστος, αναμονή, αυθαίρετους περιορισμούς στην επιλογή ονόματος από την έδρα και είναι συχνά τραυματική για εκείνα. Η ίδια σκοπεύει να κινηθεί νομικά. Διότι, δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο περιστατικό. Μόνο την τελευταία εβδομάδα έχει συμβεί πολλές φορές να γνωστοποιήσει αναγκαστικά την ταυτότητά της σε άγνωστους ελεγκτές που στερούνται διακριτικότητας και στοιχειώδους παιδείας. Σε αυτή την κακοποιητική συμπεριφορά που υπέστη στο κατάστημα ρούχων, δεν αντέδρασε κανείς. Δεν μίλησε κανείς. Πρόκειται για μία άκρως προβληματική στάση που επιλέγει να κρατά η πλειοψηφία. Και αποστασιοποιείται από κάθε μορφή βίας. Όπως συνέβη τότε που το αίμα του Ζακ σημάδευε ανεξίτηλα τον πεζόδρομο της Γλάδστωνος, με τα μάτια των περαστικών να είναι καρφωμένα πάνω του, αλλά εκείνοι να παραμένουν απαθείς και να βιντεοσκοπούν με το κινητό τη δολοφονία. Από τότε μέχρι σήμερα, τίποτα δεν έχει αλλάξει. Η σιωπή και η απάθεια της κοινωνίας είναι εκκωφαντική.
«Τα εφηβικά μου χρόνια ήταν φρικτά, λες και μου τα στέρησαν»
Η Ήβη είναι από τις γυναίκες εκείνες που δεν το βάζουν κάτω και δεν συμβιβάζονται με κοινωνικές συνθήκες καθωσπρεπισμού, ούτε ετεροκαθορίζονται από συγκεκριμένα πρότυπα. Η ίδια γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κω, σε μία κλειστή κοινωνία, εγκλωβισμένη στο συντηριτισμό. Από μικρή είχε αντιληφθεί τη διαφορετικότητά της. Τα εφηβικά της χρόνια τα περιγράφει ως «φρικτά» και νιώθει λες και κάποιος της τα έχει στερήσει. Στο σχολείο είχε πέσει πολλές φορές θύμα bullying. «Ήταν πολλά τα περιστατικά λεκτικής και ψυχολογικής βίας. Θυμάμαι πως, μερικές φορές, δυσκολευόμουν ακόμη και να βγω από την τάξη στα διαλείμματα και να διασχίσω το προαύλιο. Δεν είχα δηλώσει τρανς ακόμα. Ένα παιδί από χωριό ήμουν. Ήξερα και δεν ήξερα τι μου συμβαίνει», περιγράφει η ίδια.
Έφυγε από την Κω στα 18 της για να σπουδάσει και να δει επιτέλους κάτι διαφορετικό, με την ελπίδα ότι ίσως να είναι καλύτερα για εκείνη σε κάποια μεγάλη πόλη. «Ούτε στην Αθήνα που πήγα μετά δεν υπήρχε τόση αποδοχή, ακόμα και σε χώρους που ήταν -υποτίθεται- προοδευτικοί», εξηγεί η Ήβη. Αποφάσισε να σπουδάσει σχέδιο μόδας σε ιδιωτική σχολή. Από εκεί και πέρα, στα 26 της χρόνια, ξεκίνησε τη διαδικασία της μετάβασης, ώστε το σώμα της να απελευθερωθεί από τα στεγανά και εναρμονιστεί με την ταυτότητα φύλου της. Τη ρωτάω διστακτικά ποια ήταν η αντιμετώπιση των γονιών της ως προς την αλλαγή που τόλμησε να κάνει. «Οι γονείς μου ήταν καλοί άνθρωποι. Οι φύλακες άγγελοί μου. Με δέχτηκαν όπως είμαι», μου απαντά.
VICE Video: Η Αποζημίωση της Απώλειας
Εντονότερη η τρανσφοβία στην Ελλάδα
Τα τελευταία δέκα χρόνια, η Ήβη ζει στα Χανιά. Στα πρώτα της βήματα δυσκολευόταν πολύ να βρει δουλειά. «Όταν τελικά κατάφερνα να βρω δουλειά, δεν ήταν σίγουρα με τους δικούς μου όρους, αλλά έπρεπε να πω κι ευχαριστώ για τις ψευδείς ή μειωμένες περιόδους πρόσληψης και για το ό,τι πλήρωνα τα έξοδα απόλυσής μου αν δεν δούλευα με μαύρα λεφτά», περιγράφει.
Αυτή είναι μια πραγματικότητα που διαιωνίζεται και επηρεάζει κυρίως τα άτομα της τρανς κοινότητας. Άλλωστε, πολλοί αναγκάζονται να αποκρύψουν την ταυτότητά τους, φοβούμενοι μην αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους προβλήματα. «Σαφώς συμβαίνει αυτό», μας επιβεβαιώνει η Ήβη. «Και συμβαίνει είτε έχουν αλλάξει τα έγγραφα ταυτοποίησής τους, είτε όχι. Η τρανς κατάσταση έχει αντίκτυπο -όπως γνωρίζετε- σε κάθε έκφανση της ζωής ενός ατόμου. Από τον τρόπο που γίνεται δεκτό στον κοινωνικό του περίγυρο ως και τις πιθανότητες που έχει στην αναζήτηση στέγης ή εργασίας».
Πράγματι, η λεγόμενη τρανσφοβία είναι εντονότερη στη χώρα μας. «Έντονη σαν να μην πέρασε μία μέρα από κάθε αγώνα. Μην κοιτάτε που απλώς δημιουργούνται ασφαλείς κοιτίδες σε μικρόκοσμους μέσα στην κοινωνία, λόγω της εύκολης πρόσβασης στην πληροφορία και της εξέλιξης των ιδεών. Αυτό γίνεται με ρυθμούς χελώνας», επισημαίνει. Η αντιμετώπιση σε οτιδήποτε προάγει τη διαφορετικότητα, είναι ίδια. Ο κοινωνικός ρατσισμός ριζώνει ήδη από τη στιγμή που τα παιδιά θα πάνε στο σχολείο. Αυτό οφείλεται σε ελλιπή ενημέρωση, σε ελλιπή παιδεία και στην παντελή απουσία σεξουαλικής αγωγής κι εξοικείωσης με ζητήματα σεξουαλικής υγείας φύλου και σεξουαλικότητας, σύμφωνα με την Ήβη. «Ζούμε σε θεοκρατία».
«Αφού εξάντλησα κάθε πιθανότητα, αποφάσισα να γίνω σεξεργάτρια για να είμαι αφεντικό του εαυτού μου»
Η Ήβη αυτό τον καιρό είναι σεξεργάτρια. Την ρώτησα εάν αυτή ήταν η πρώτη της επιλογή. Όμως, δε το επέλεξε. Οι συνθήκες και η σκληρή πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί και έχει παγιωθεί στην αγορά εργασίας για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, την ώθησαν να ακολουθήσει αυτό το δρόμο. Αφού εξάντλησε κάθε πιθανότητα και κάθε περιθώριο, βαρέθηκε. Και αποφάσισε να γίνει αφεντικό του εαυτού της.
Ξεκίνησε να δουλεύει από πολύ μικρή για να τα βγάλει πέρα. Έχει κάνει τα πάντα. Έχει εργαστεί σε φωτογραφείο, σε μπαρ ξενοδοχείου, σε μπουτίκ ρούχων, σε sex shop, ως συλλέκτης χρημάτων, σε παραλίες με ξαπλώστρες, μάζευε ποτήρια σε μπαρ, έφτιαχνε τουριστικές επιγραφές και δούλευε σε κατάστημα διακόσμησης ως διακοσμήτρια χώρων. Πολλές ήταν οι δουλειές που την απέρριπταν μόνο και μόνο εξαιτίας του στυλ και της διαφορετικότητάς της. Η ταυτότητά της ήταν εκείνη που την έφερε πολλές φορές αντιμέτωπη με κακοποιητικές συμπεριφορές και εργασιακή εκμετάλλευση. Όπως περιγράφει, κάποιος εργοδότης της σε ένα κατάστημα, της είχε κάνει εικονική πρόσληψη, με αποτέλεσμα να χάσει το ταμείο ανεργίας της και να βρεθεί σε οικονομική επισφάλεια. «Και πέρα από αυτό, δεν μου κατέβαλε ούτε κάποια δεδουλευμένα μου και με έδιωξε κλωτσώντας με όταν πήγα να αναζητήσω το δίκιο μου». Επίσης, «φίλη και εργοδότριά μου, με έβαλε να πληρώσω τα έξοδα της απόλυσής μου το φθινόπωρο, με την αιτιολογία ότι θα ρισκάρει επειδή θα με έχει να δουλεύω μαύρα ως την Άνοιξη. Μετά πούλησε το μαγαζί και με άφησε ξεκρέμαστη».
«Μερικές φορές νιώθω φόβο όταν περπατάω στον δρόμο»
Όμως, πέρα από τις δυσκολίες στην επαγγελματική της ζωή, η Ήβη έχει κολυμπήσει σε φουρτουνιασμένες θάλασσες και στην καθημερινότητά της. Θυμάται έντονα ένα περιστατικό που συνέβη πριν χρόνια στο παλιό λιμάνι Χανίων, όταν έπεσε θύμα ρατσιστικής επίθεσης από δύο αγνώστους. Όλα ξεκίνησαν όταν δύο άντρες άρχισαν από το πουθενά να κάνουν χλευαστικά σχόλια εις βάρος της και εκείνη αντέδρασε. Τότε της επιτέθηκαν και την τραυμάτισαν σοβαρά στο κεφάλι, με αποτέλεσμα να μεταφερθεί στο νοσοκομείο. «Ήταν μία ατυχής συγκυρία», αρκείται να σχολιάσει η Ήβη. Ωστόσο, τη στιγμάτισε. Και είναι και εκείνη μία από τις υπάρξεις που νιώθουν φόβο όταν περπατούν στο δρόμο. Όπως εξηγεί, το πλαίσιο προστασίας για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα είναι πολύ κουτσουρεμένο και είναι μόνο ότι προβλέπει ο αντιρατσιστικός νόμος. «Αγωνιζόμαστε για την επέκταση όλων των διατάξεων σε πιο συμπεριληπτική κατεύθυνση με έδαφος την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά φύλου», λέει η ίδια. Η κουλτούρα συμπερίληψης των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων μπορεί να χτιστεί λιθαράκι–λιθαράκι «με σεξουαλική αγωγή στα σχολεία, συνεχή ενημέρωση, ενσυναίσθηση, εξέταση του προνομίου μας, ζύμωση και αλληλομόρφωση».
Περισσότερα από το VICE
«Ούτε Μακροχρόνιο Κώμα, Ούτε Τρέλα, Παρά Απλά και Ωραία ο Θάνατος»
Νοσταλγικές Φωτογραφίες Από τη Νέα Υόρκη των Αρχών της Δεκαετίας του 2000
Ρώτα την Μπάρα: «Τελικά Κύριε Γιάννη Ποιο Είναι το Νόημα της Ζωής;»
