Το άρθρο αρχικά δημοσιεύτηκε στο VICE US.
Όταν έκλεισαν οι πρώτες κάλπες την προηγούμενη Τρίτη το βράδυ, εκατομμύρια Αμερικανοί κάθισαν μπροστά στις τηλεοράσεις τους, άραξαν μπροστά σε αυτές που υπήρχαν στα μπαρ όπου σύχναζαν ή χάθηκαν πίσω από το φως της οθόνης του κινητού τους. Πολλοί από εμάς που παρακολουθήσαμε τις δημοσκοπήσεις και ακούσαμε τους ειδικούς πιστέψαμε ότι ξέραμε πώς θα πήγαινε. O Donald Trump, ο άνθρωπος που είχε κατηγορηθεί από πολλές γυναίκες για σεξουαλική κακοποίηση, ο άνθρωπος που υποσχέθηκε να χτίσει ένα μεγάλο τείχος στα σύνορα με το Μεξικό και να απαγορεύσει την είσοδο μουσουλμάνων στη χώρα, θα έχανε πανηγυρικά. Όχι απλώς εκλογικά – θα εξευτελιζόταν με τον πλέον δραματικό τρόπο, προσφέροντας μια στιγμή κάθαρσης και εθνικής αφύπνισης.
Videos by VICE
Αντ’ αυτού, ο εξευτελισμός έλουσε τα μέσα ενημέρωσης. Οι ειδικοί των δημοσκοπήσεων, οι σχολιαστές, το μεγαλύτερο κομμάτι των φιλελευθέρων και των αριστερών που γράφουν πράγματα στο Ιnternet, σχεδόν κανείς τους δεν είδε τη «σφαλιάρα» που ερχόταν.
Το μήνυμα που έλαβε η Αμερική την Τρίτη ήταν σχετικά απλό: τα δημογραφικά στοιχεία δεν ορίζουν τη μοίρα.
Όταν ξεκίνησαν να βγαίνουν τα πρώτα αποτελέσματα στα τηλεοπτικά κανάλια και σε sites με προβλέψεις όπως το Five Thirty Eight την Τρίτη το βράδυ, έγινε άμεσα εμφανές πως τα πράγματα δεν θα πήγαιναν ιδιαίτερα ομαλά για τους Δημοκρατικούς. Άλλο ένα πράγμα που ήταν ξεκάθαρο από τις πρώτες ώρες των αποτελεσμάτων ήταν πως υπήρχαν πολλοί αγριεμένοι λευκοί εκεί έξω και είχαν έρθει για να μείνουν.
Τα τελευταία χρόνια, πολλοί Δημοκρατικοί μελετητές είχαν εκφράσει αισιοδοξία για το μέλλον της παράταξής τους, μιας και θεωρούσαν πως είχαν με το μέρος τους πολλούς Λατίνους και κοινωνικά προοδευτικούς λευκούς που ανέβαιναν κοινωνικά. Αυτά τα εκλογικά μπλοκ φάνηκαν να είχαν στρατοπεδεύσει για τα καλά σε εκλογικά σημαντικές πολιτείες όπως η Virginia, η North Carolina και το Colorado και το γεγονός πως ο πρόεδρος Obama είχε εξασφαλίσει και τις τρεις το 2008 φάνηκε να στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: η εκδοχή του συντηρητισμού που στηριζόταν στη λευκή φυλετική ταυτότητα ήταν πλέον με το ένα πόδι στην πόρτα της εξόδου. Η πολιτική «για όλους» έδειχνε να ήταν το επικρατέστερο ρεύμα. Η νίκη του Obama το 2012 (έχασε οριακά τη North Carolina, αλλά κέρδισε σχετικά εύκολα στην υπόλοιπη χώρα) έδειχνε να ενισχύει την ιδέα πως οι προεδρικές εκλογές δεν ήταν ιδιαίτερα «φιλικές» προς τους Ρεπουμπλικάνους, ακόμα και αν η υπεροχή τους σε αγροτικές περιοχές τούς επέτρεπε να παραμένουν ισχυροί στο Κογκρέσο.
Το μήνυμα που έλαβε η Αμερική την Τρίτη ήταν σχετικά απλό: τα δημογραφικά στοιχεία δεν ορίζουν τη μοίρα. Ή, τουλάχιστον, όχι ακόμα.
Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece
Οι λευκοί ψηφοφόροι από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, που συχνά απορρίπτονται ως ρατσιστές μισογύνηδες ουσιαστικά υπό εξαφάνιση, έκαναν κάτι παραπάνω από αισθητή την παρουσία τους την Τρίτη. Η μαζική προσέλευσή τους, που ξεπέρασε κατά πολύ τις προβλέψεις, ισορρόπησε το αρχικό προβάδισμα που πήρε η Clinton στις πολιτείες-κλειδιά. Παρά το γεγονός ότι πολλοί εκ των υποστηρικτών της Clinton έσπευσαν να χαρακτηρίσουν τη μαζική υποστήριξη στον Trump ως ένδειξη απλής προκατάληψης, η ιστορία είναι αρκετά πιο πολύπλοκη από αυτό.
«Δεν πιστεύω πως μας βοηθάει πολύ το να πούμε “οργή εναντίον των οικονομικών απέναντι στην οργή εναντίον του πολιτισμού”», σημειώνει η Theda Skocpol, πολιτική επιστήμονας και κοινωνιολόγος του Harvard, σχετικά με τους ψηφοφόρους του Trump. «Νομίζω ότι είχαν μια αίσθηση ότι τους αγνοούν, ότι μέσω του Trump απέκτησαν πάλι υπόσταση».
«Θεωρώ επίσης πως το γράμμα του James Comey (διευθυντή του FBI) έπαιξε κομβικό ρόλο, μιας και μέσω αυτού ανανεώθηκαν όλες οι επιθέσεις εναντίον της Clinton».
Kάτι πήγε πολύ στραβά το βράδυ των εκλογών και οι δημοσκόποι είναι οι πρώτοι που το παραδέχονται.
Είναι εύκολο να εξηγήσει κανείς την ήττα της Clinton με βάση τα σκάνδαλα που καλώς ή κακώς περιβάλλαν την καμπάνια της. Αλλά ανεξάρτητα από τα υποτιθέμενα στραβά της Clinton, δεν υπήρχε η αίσθηση πως οι Λατίνοι, που ήταν έξαλλοι και τρομαγμένοι με την πιθανότητα να νικήσει ο Trump, θα έσωζαν την παρτίδα; Στην τελική ευθεία για τις κάλπες, ακούγαμε διαρκώς πως ένα από τα προτερήματα της Clinton ήταν η ικανότητά της να ενεργοποιεί τους ψηφοφόρους της και να τους στέλνει στην κάλπη, κάτι που φάνηκε να σηματοδοτεί τη νίκη της.
«Αυτό βέβαια ίσως να επηρέασε και τους ψηφοφόρους στις πιο λευκές και αγροτικές περιοχές και να οδήγησε και στη δική τους ενισχυμένη ενεργοποίηση», τονίζει η Skocpol. «Νομίζω πως οι δημοσκόποι έχασαν αυτό το σημείο, μιας και η προσέλευση στις κάλπες στις αγροτικές περιοχές ξεπέρασε κάθε πρόβλεψη».
Η καθηγήτρια σημειώνει και άλλη μια αλήθεια της αμερικανικής πολιτικής: οι δημοσκοπήσεις συνήθως λειτουργούν σωστά. Τείνουν να είναι ακριβείς, ή τουλάχιστον αυτό έχουν κάνει στις πρόσφατες εθνικές εκλογές. Οι πολιτικοί αναλυτές ήταν σε γενικές γραμμές αισιόδοξοι πως ο πρόεδρος Obama θα κέρδιζε τις εκλογές του 2008 και του 2012 και οι δημοσκοπήσεις στις πολιτείες-κλειδιά αποδείχτηκαν εύστοχες σχεδόν σε κάθε περίπτωση. Επιπλέον, είχαν προβλέψει την επικράτηση των Ρεπουμπλικάνων στο Κογκρέσο το 2010 και, με εξαίρεση μια απρόσμενη ήττα της Clinton στο Michigan κατά τη διάρκεια των προεδρικών προκριματικών εκλογών, πέτυχαν στις προβλέψεις τους και εκεί.
Αλλά κάτι πήγε πολύ στραβά το βράδυ των εκλογών και οι δημοσκόποι είναι οι πρώτοι που το παραδέχονται.
«Πρέπει να καταλάβουμε τι πήγε στραβά, ειλικρινά», είπε η CelindaLake, μια επιφανής δημοσκόπος των Δημοκρατικών το βράδυ της Τρίτης. Μου είπε ότι είδε στοιχεία τα οποία φανέρωναν την ύπαρξη μιας «κρυφής» ή «μυστικής» ψήφου στις δημοσκοπήσεις της ίδιας της εταιρείας της, αλλά και σε αυτές άλλων εταιρειών το καλοκαίρι, εκεί όπου οι online έρευνες φανέρωναν μεγαλύτερη υποστήριξη για τον Trump απ’ ό,τι οι τηλεφωνικές. Αυτό ίσως να αποτελεί μια εκδοχή του «Bradley Effect» ειδικά για τον Trump, το οποίο πήρε το όνομά του από τον Δημοκρατικό δήμαρχο του LA, που οι δημοσκοπήσεις προέβλεπαν ότι θα κέρδιζε εύκολα τις εκλογές του 1982 στην California τις οποίες εντέλει έχασε. Η εξήγηση για κάτι τέτοιο, όπως τελικά υποπτεύθηκαν πολλοί αναλυτές, πηγάζει απ’ το ότι οι λευκοί ψηφοφόροι δεν ήθελαν να φανεί πως έχουν ρατσιστικές πεποιθήσεις όταν επικοινωνούσαν μαζί τους οι δημοσκόποι.
Ο Trump υποστήριξε πως οι δημοσκοπήσεις ήταν προκατειλημμένες υπέρ της Clinton και τελικά πήρε νωρίς κεφάλι σε πολιτείες όπως το Wisconsin και το Michigan, εκεί όπου η Clinton λεγόταν πως θα είχε ισχυρό προβάδισμα, την ίδια στιγμή που εκείνος είχε εξασφαλίσει τόσο τη Florida όσο και τη North Carolina. Όλα τα παραπάνω μας λένε ουσιαστικά κάτι το οποίο είναι αρκετά ανησυχητικό: ίσως δεν υπάρχει τρόπος να εκτιμήσουμε εύστοχα την κοινή γνώμη. Ίσως τελικά η Αμερική να είναι μια μεγάλη, μυστηριώδης μάζα.
«Δεν θεωρώ πως διαφαίνεται μια διάθεση του συνόλου του πληθυσμού της χώρας να αγκαλιάσει τον Donald Trump», εξηγεί η Skocpol. «Τον αντιμετωπίζουν με καχυποψία, κάτι που σημαίνει πως η δική του προεδρική θητεία θα είναι ακόμα πιο εύθραυστη απ’ ό,τι θα ήταν η αντίστοιχη της Clinton».
Περισσότερα από το VICE
Ρωτήσαμε Νέους στον Δρόμο τι Πιστεύουν για τη Νίκη του Τραμπ
Η Στιγμή που Αμερικανοί που Μένουν στην Ελλάδα Μαθαίνουν ότι ο Τραμπ Βγαίνει Πρόεδρος
Ακροδεξιοί και Φασίστες Πανηγυρίζουν τη Νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στην Ελλάδα
