Αποκαλυπτικό πόρισμα περιγράφει το ναυάγιο του Sea Diamond ως τοξική «βόμβα» στον βυθό της Σαντορίνης και προκρίνει την ανέλκυσή του ως μοναδική λύση για τη διάσωση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Την έκθεση, με ημερομηνία 2 Αυγούστου 2019, συνέταξαν δύο δικαστικοί πραγματογνώμονες που όρισε το Τριμελές Εφετείο Πειραιά (Ναυτικό Τμήμα). Το αστικό δικαστήριο εξετάζει την έφεση της πλοιοκτήτριας εταιρείας του Sea Diamond κατά της πρωτόδικης απόφασης, η οποία επιβάλλει την ανέλκυση του ναυαγίου και την καταβολή αποζημίωσης στο ελληνικό Δημόσιο.
Το κρουαζιερόπλοιο βυθίστηκε τον Απρίλιο του 2007 στην Καλντέρα κι έκτοτε παραμένει σε ένα πλάτωμα βράχου, στα 140 μέτρα. Το αστικό σκέλος της υπόθεσης κινήθηκε μετά από αγωγή που είχε καταθέσει ο Δήμος Θήρας, αναφορικά με την απειλή περιβαλλοντικής καταστροφής. Στο πρωτόδικο δικαστήριο η εταιρεία υποστήριξε ότι οποιοδήποτε εγχείρημα για ανέλκυση του πλοίου θα ήταν δύσκολο και παρακινδυνευμένο. Επίσης, επικαλέστηκε καθησυχαστικές μετρήσεις όχι ανησυχητικές για τη ρύπανση.
Videos by VICE
Οι δύο δικαστικοί πραγματογνώμονες, ωστόσο, δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για την περιβαλλοντική απειλή στον βυθό της Σαντορίνης. «Το Sea Diamond αποτελεί εστία εκπομπής ρυπογόνων και επιβλαβών ουσιών, τόσο για το ανθρώπινο όσο και για το φυσικό περιβάλλον […] Οι κύριοι ρυπαντές είναι τα τοξικά και επικίνδυνα βαρέα μέταλλα και οι αλειφατικοί και πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες», σημειώνεται. Το πόρισμα, που βρίσκεται στη διάθεση του VICE, αριθμεί 369 σελίδες, ενώ τα παραρτήματα (μετρήσεις, διαγράμματα, νομοθεσία, φωτογραφίες) ξεπερνούν τις 500 σελίδες.
«Οι τελευταίες δειγματοληψίες (Ιούλιος 2019) κατέγραψαν σοβαρές υπερβάσεις πετρελαιοειδών διαφόρων κλασμάτων, καθώς και αρωματικών υδρογονανθράκων», αναφέρει η έκθεση. «Η αξιολόγηση των δεικτών ρύπανσης κατέδειξε αυξημένες τιμές για τα στοιχεία Κάδμιο και Μόλυβδο. Ειδικά στα σημεία εγγύς του ναυαγίου, τα επίπεδα βαθμού ρύπανσης (CF>6) ήσαν πολύ υψηλά. Ανάλογη εικόνα εμφανίζουν για τα ίδια στοιχεία οι δείκτες γεωσυσσώρευσης (lgeo) ως προς τις προβιομηχανικές συγκεντρώσεις, καθώς και οι δείκτες τοξικότητας (PEL)».
Το βασικό ερώτημα που έθεσε στους πραγματογνώμονες το Εφετείο Πειραιά είναι το χρονικό σημείο κατά το οποίο το κουφάρι του Sea Diamond θα καταστεί περιβαλλοντικά αδρανές. Η απάντηση στη σελίδα 353 της έκθεσης είναι αποκαρδιωτική: «Η εξάλειψη των πιθανών κινδύνων ρύπανσης του ναυαγίου προσδιορίζονται χρονικά πέραν των 420 χρόνων και συμπίπτει με τη χρονική έκταση στο μέλλον των επιβλαβών εκπομπών από το πλοίο, αλλά και με το χρονικό σημείο κατά το οποίο το σώμα του πλοίου θα καταστεί αδρανές». Με απλά λόγια, λένε οι πραγματογνώμονες, το Sea Diamond θα πάψει να αποτελεί απειλή όταν θα έχει εντελώς διαλυθεί στο νερό.
Το κρουαζιερόπλοιο της Louis Hellenic-Cruises προσέκρουσε σε αχαρτογράφητο ύφαλο στην Καλντέρα της Σαντορίνης το απόγευμα της 5ης Απριλίου 2007 και βυθίστηκε τα ξημερώματα της επόμενης μέρας. Δύο Γάλλοι επιβάτες, ένας πατέρας με τη 16χρονη κόρη του, δεν βρέθηκαν ποτέ. Στη δικογραφία αναφέρεται ότι το κρουαζιερόπλοιο μετέφερε 64,6 μετρικούς τόνους ντίζελ, 437 μετρικούς τόνους μαζούτ και 32,4 τόνους λιπαντικών ελαίων. Επίσης, μετέφερε 236 τόνους αποβλήτων πάσης φύσεως (σεντίνες, απόβλητα αστικής χρήσης κλπ). Τοποθετήθηκαν προστατευτικά φράγματα κι ένα μέρος όλων αυτών έχει απαντληθεί. Ωστόσο, βαρέα μετάλλα εντοπίζονται επίσης στα υλικά κατασκευής και το κέλυφος του κρουαζιερόπλοιου, που διαβρώνεται όσο παραμένει στον βυθό.
Στην έκθεση των πραγματογνωμόνων γίνεται αναφορά στις μετρήσεις του ΕΛΚΕΘΕ σε νερό, ιζήματα και ψάρια, το διάστημα 2007-17, που ήταν καθησυχαστικές. «Ωστόσο, όπως με σαφήνεια αναγράφεται ακόμη και στις εν λόγω εκθέσεις του ΕΛΚΕΘΕ, ανάλογα με την επερχόμενη διάβρωση του κελύφους του κρουαζιερόπλοιου, ελλοχεύει μεγάλος περιβαλλοντικός κίνδυνος όλα τα ρυπογόνα φορτία να αρχίσουν να απελευθερώνονται με εντονότερο ρυθμό», σημειώνεται στη σελίδα 323 του πορίσματος.
«Μόνη λύση η ανέλκυση»
Το δεύτερο ερώτημα που τέθηκε από το δικαστήριο στους πραγματογνώμονες ήταν αν θεωρείται εφικτή η ανέλκυση του σκάφους. Η απάντηση είναι κατηγορηματική: «Ως βέλτιστη λύση, από περιβαλλοντικής απόψεως, προκρίνεται η ολική ανέλκυση του σκάφους. Η τελευταία κατόπτευση του ναυαγίου (Ιούλιος 2019) μέσω της χρήσης ROV της εταιρείας Planet Blue, κατέδειξε ότι το ναυάγιο του Sea Diamond βρίσκεται σε εξαιρετική κατάσταση, γεγονός το οποίο ενισχύει την ως άνω αναφερόμενη επιλογή». Ως δεύτερη λύση προκρίνεται η μερική ανέλκυση του σκάφους ή η επιλεκτική ανέλκυση μερών του και ως τρίτη επιλογή η προσπάθεια απάντλησης και απομάκρυνσης των πλέον επικίνδυνων ρυπαντικών παραγόντων.
Το πόρισμα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η μοναδική λύση είναι η οριστική απομάκρυνση του ναυαγίου. «Κάθε άλλη καθυστέρηση ή ενέργεια θα έχει ως αποτέλεσμα την οικολογική και όχι μόνο καταστροφή της Καλντέρας», σημειώνεται.
Ο μειοδοτικός διαγωνισμός
Αυτά συμβαίνουν ενόσω η Δημόσια Αρχή Λιμένων (ΔΑΛ) προκήρυξε στις 9 Δεκεμβρίου ανοικτό δημόσιο μειοδοτικό διαγωνισμό για την ανέλκυση του Sea Diamond, με προϋπολογιζόμενη δαπάνη 350 εκατ. ευρώ συν ΦΠΑ και καταληκτική ημερομηνία στις 20 Ιανουαρίου 2020. Στη διακήρυξη του διαγωνισμού γίνεται αναφορά και στο παραπάνω πόρισμα των δικαστικών πραγματογνωμόνων του Πειραιά.
«Η Δημόσια Αρχή Λιμένων, στα δυόμιση χρόνια που λειτουργεί, έχει συμβασιοποιήσει 64 ταυτόχρονες ναυαγιαιρέσεις στο λιμάνι του Πειραιά, χωρίς καμία επιβάρυνση για τον κρατικό προϋπολογισμό», δήλωσε στο VICE o διοικητής της ΔΑΛ, Δημοσθένης Μπακόπουλος. «Ο μεγάλος μας στόχος είναι, σε εκτέλεση των απόφασεων του ΣτΕ, να προχωρήσουμε στην ανέλκυση του Sea Diamond. Η νομολογία των δικαστηρίων αναφέρει ότι το συγκεκριμένο ναυάγιο και ρυπαίνει και είναι εφικτό να ανελκυθεί. Υπάρχει ιδιαίτερη υποχρέωση από την εθνική νομοθεσία κι επίσης είναι ένα πάγιο αίτημα της τοπικής κοινωνίας να καθαρίσει η Καλντέρα». Ο διοικητής της ΔΑΛ λέει ότι στο παρελθόν υπήρξε προσπάθεια να μετακυληστεί το κόστος της ανέλκυσης είτε στον κρατικό προυπολογισμό είτε σε κονδύλια ΕΣΠΑ. «Το κόστος όσο κι αν είναι, είναι υποχρεωμενοι να το πληρώσουν οι πλοικτήτες και οι ασφαλιστές», σημειώνει ο ίδιος.
Η υποχρεώση της εθνικής νομοθεσίας στην οποία αναφέρεται ο Μπακόπουλος είναι η πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ, που έκρινε ότι είναι ευθύνη της διοίκησης να κινητοποιηθεί για το Sea Diamond, με τον κίνδυνο το ναυάγιο να θεωρηθεί «απόβλητο». Στο ανώτατο διοικητικό δικαστήριο είχαν προσφύγει οικολογικοί φορείς και κάτοικοι της Σαντορίνης, υποστηρίζοντας ότι η άρνηση των υπουργών Περιβάλλοντος και Ναυτιλίας, όπως και του Λιμενικού Ταμείου Θήρας, να ανελκύσουν το κουφάρι του, είναι αντίθετη στην ελληνική νομοθεσία, το Σύνταγμα και τις διεθνείς συμβάσεις.
VICE Video: Ομοφοβία στην Ελληνική Επαρχία
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.
Το Χρονικό
Το χρονικό της βύθισης του Sea Diamond, όπως προκύπτει από τον δικαστικό φάκελο.
M. Πέμπτη, 5 Απριλίου 2007
10:00 ΠΜ
Το κρουαζιερόπλοιο Sea Diamond της εταιρείας Louis Hellenic-Cruises αποπλέει από το Ηράκλειο με προορισμό τη Σαντορίνη, όπου ήταν προγραμματισμένο να παραμείνει για τέσσερις με πέντε ώρες. Μετέφερε 1.155 επιβάτες και 391 άτομα πλήρωμα. Το πλοίο είχε κατασκευαστεί το 1986 στη Φινλανδία με το όνομα Birka Princess. Ανακαινίστηκε το 1999 και αγοράστηκε τον Απρίλιο του 2006 από τη Louis Hellenic-Cruises έναντι 35 εκατ. δολαρίων.
12:30 MM
Ο Α’ Μηχανικός παρατηρεί ένδειξη χαμηλής θερμοκρασίας καυσαερίου στον κύλινδρο Α6 της κύριας μηχανής του πλοίου. Γίνεται έλεγχος στη μηχανή, η αντλία πετρελαίου αντικαθίσταται εν πλω και για περίπου τρεις ώρες το Sea Diamond ταξιδεύει με τις τρεις από τις τέσσερις μηχανές του. Η βλάβη αποκαθίσταται στις 15:20.
15:40 MM
Το κρουαζιερόπλοιο, που έχει πάρει εντολή από το λιμεναρχείο Θήρας να δέσει στα Φηρά, περνά το ακρωτήριο Άκρα Αλωνική και πλέει με ταχύτητα 8,3 κόμβων, μειούμενη συνεχώς, παράλληλα με την ξηρά και σε μικρή απόσταση από αυτή. Εκείνη την ώρα πνέουν μέτριοι άνεμο,ι με κατεύθυνση δυτική-νοτιοδυτική, έντασης 3-4 μποφόρ, σχεδόν κάθετα προς την αριστερή πλευρά του πλοίου. Το δικαστήριο έκρινε ότι ο πλοίαρχος δεν ακολούθησε το σχέδιο ταξιδιού, αντίθετα έπλευσε πιο κοντά στη βραχώδη ακτή, «χωρίς αποχρώντα λόγο». Δεν χρησιμοποιήθηκε το βυθόμετρο ούτε υπήρξε έστω οπτική παρατήρηση του βυθίσματος.
15:49 ΜΜ
Το Sea Diamond προσκρούει με τη δεξιά πρωραία πλευρά (πλώρη) σε μη χαρτογραφημένα αβαθή. Προκαλείται ρήγμα σε μήκος 20 μέτρων, σε δύο παράλληλα σημεία με απόσταση 0,5-1,5 μ., που φθάνει ως το μέσον του πλοίου.
15:52 MM
Ο πλοίαρχος διατάσσει το κλείσιμο των υδατοστεγών θυρών του πλοίου, όμως στο μεταξύ έχουν εισρεύσει ποσότητες νερού. Το Sea Diamond κινείται ακυβέρνητο βόρεια, λόγω της αυτόματης αύξησης του βήματος των ελίκων, ως συνέπεια της απώλειας ηλεκτρικής ισχύος. Το δικαστήριο έκρινε ότι το κρουαζιερόπλοιο έπλεε με ανοικτές τις 19 υδατοστεγείς πόρτες και έτσι αμέσως μετά τη σύγκρουση γέμισαν με νερό τέσσερα ή πέντε από τα 14 στεγανά διαμερίσματα, «γεγονός που απομείωσε σημαντικά τη δυνατότητα να ευσταθήσει το πλοίο».
15:56 MM
Δίνεται εντολή στον Α’ Μηχανικό να κάνει απάντληση της ποσότητας του νερού που εισρέει στο πλοίο, όμως διαπιστώνεται ότι έχουν σταματήσει να λειτουργούν τα χειριστήρια των κύριων μηχανών και των πρωραίων προπελών, εξαιτίας της απώλειας ηλεκτρικής ισχύος. Ακολουθεί απόπειρα να «κρατηθούν» οι μηχανές με τα χειριστήρια του μηχανοστασίου, που επίσης δεν λειτουργούν. Είχε προηγηθεί αναγγελία από τα μεγάφωνα και δόθηκε η εντολή στους επιβάτες να μετακινηθούν στα ανώτερα καταστρώματα.
16:05 MM
Η εγκάρσια κλίση του πλοίου είναι οκτώ μοίρες δεξιά. Ως τις 16:50 παραμένει ακυβέρνητο, η ταχύτητά του μειώνεται και συνεχίζει να παρασύρεται βορειοδυτικά από τον άνεμο. Ενημερώνεται το Λιμεναρχείο Θήρας.
16:20 MM
Προκαλείται φωτιά στον ηλεκτρικό πίνακα και την ηλεκτρογεννήτρια.
16:47 MM
Εκπέμπεται σήμα κινδύνου – Mayday. Το δικαστήριο έκρινε ότι αυτό έγινε καθυστερημένα από το πλήρωμα της γέφυρας, διαφορετικά θα μπορούσαν να φθάσουν πιο γρήγορα παραπλέοντα σκάφη για βοήθεια. Χαρακτηριστικά, ρυμουλκά από τη Σύρο και το Ηράκλειο έφθασαν στο σημείο το επόμενο ξημέρωμα. Στο μεταξύ, το ρυμουλκό ΛΕΩΝ και το σκάφος ΘΗΡΑΣΙΑ συνδράμουν, ώστε το Sea Diamond να ακουμπήσει με τα ψηλά καταστρώματα στη θέση «Τρύπες» και να σταθεροποιηθεί. Τοπικοί βαρκάρηδες βοηθούν στην αποβίβαση όλων των επιβατών, εκτός από δύο. Ο Γάλλος Jean-Cristophe Frederick Alain, 46 ετών, και η κόρη του Maud Aurore Allain, 16 ετών, δεν βρίσκονται ποτέ. Αργότερα θα θεωρηθούν επίσημα νεκροί.
19:00 MM
Το Sea Diamond ρυμουλκείται προς τη θέση Καλόγερος, σε απόσταση 1,85 ναυτικών μιλίων από το σημείο, καθώς το σημείο θεωρείται κατάλληλο από το τοπικό Λιμεναρχείο.
20:00 MM
Το κρουαζιερόπλοιο προσαράζει με την πλώρη στα αβαθή, σε απόσταση 0,7 ναυτικών μιλίων βορειοανατολικά του λιμανιού Αθηνιού Θήρας. Όσα από τα μέλη του πληρώματος είχαν μείνει στο πλοίο, το εγκαταλείπουν με ανεμόσκαλα και σωστική λέμβο. Έχει ήδη πάρει κλίση 20 μοιρών.
Μ. Παρασκευή, 6 Απριλίου 2007
6:58 ΠΜ
Το Sea Diamond βυθίζεται. Κάθεται με τη δεξιά πλευρά σε ένα πλάτωμα βράχου – η πλώρη του βρίσκεται σε βάθος 124 μέτρων και η πρύμνη στα 147 μέτρα.
Το ποινικό δικαστήριο έκρινε ότι η βύθιση του πλοίου δεν οφείλεται στην εσφαλμένη χαρτογραφικά αποτύπωση των αβαθών στο σημείο της πρόσκρουσης, αλλά σε διαδοχή πράξεων και παραλείψεων του πληρώματος γέφυρας κατά την προσέγγισή του πλοίου στο λιμάνι τη Σαντορίνης. Σε δίκη παραπέμφθηκαν 13 άτομα, μέλη του πληρώματος και στελέχη της εταιρείας, από τα οποία καταδικάστηκαν τα εννέα. Σε δεύτερο βαθμό κρίθηκαν ένοχοι μόνο τρεις – ο πλοίαρχος, ο αξιωματικός γέφυρας κι ένα στέλεχος της εταιρείας. Η υπόθεση αναιρέθηκε από τον Άρειο Πάγο κι επέστρεψε στο Εφετείο. Επιβλήθηκαν αμετάκλητες ποινές μόνο στον καπετάνιο και τον εκπρόσωπο της εταιρείας, 36 και 24 μήνες φυλάκισης αντίστοιχα, με αναστολή.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Τι Είδαν οι Έλληνες στο YouTube Μέσα στο 2019
O Xρόνιος Πόνος Βελτίωσε τη Σεξουαλική μου Ζωή
«Το Μισό μου Πρόσωπο Ήταν Διαλυμένο» – Πώς Επιβίωσα Από τα Βασανιστήρια σε μια Φυλακή του Εκουαδόρ
