Η Ιστορία της Φράσης «Όχι Άλλο Κάρβουνο»

Όλοι έχουμε βρεθεί στη μέση κάποιας «καμένης» φάσης, κατά τη διάρκεια της οποίας, είτε η παρέα έχει ξεφύγει λέγοντας το ένα κακό αστείο μετά το άλλο, είτε συμβαίνουν πολλά άκυρα σκηνικά σε μικρό χρονικό διάστημα. Μία από τις πιο γνωστές ατάκες που χρησιμοποιούμε για να εκφράσουμε τον απηυδισμό μας σε τέτοιου είδους καταστάσεις είναι το αγαπημένο «όχι άλλο κάρβουνο».

Μπορεί να έχετε αναρωτηθεί από πού προέρχεται αυτή η φράση, αλλά δεν το έχετε ψάξει επειδή βαριέστε. Κανένα πρόβλημα, είμαι εδώ για να κάνω όλη τη βρόμικη δουλειά για εσάς.

Let's do this.

Τον Ιανουάριο του 1970 έκανε την εμφάνισή του στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες ένα κοινωνικό δράμα που έμελλε να γράψει ιστορία για διάφορους λόγους. Η ταινία λεγόταν «Ορατότης Μηδέν».

Το σενάριο και η σκηνοθεσία ήταν του Νίκου Φώσκολου (βλέπε «Λάμψη», «Καλημέρα Ζωή» κ.ά.) και εταιρεία παραγωγής η τεράστια Φίνος Φιλμς. Βασικός πρωταγωνιστής της ο Νίκος Κούρκουλος, ο οποίος επέστρεφε στον κινηματογράφο έπειτα από δύο χρόνια απουσίας - το προηγούμενο διάστημα εμφανιζόταν στο Broadway δίπλα στη Μελίνα Μερκούρη.

Την ίδια περίοδο είχε μπει η τηλεόραση στις ζωές των Ελλήνων, κάτι που είχε «πληγώσει» το ελληνικό σινεμά. Ωστόσο, το φιλμ γνώρισε τεράστια επιτυχία και αυτό που το κάνει ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι άφησε πίσω κάποια σημεία αναφοράς της εγχώριας ποπ κουλτούρας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της «Ορατότης Μηδέν» είναι και το τραγούδι «Βρέχει Φωτιά στη Στράτα μου», του Στράτου Διονυσίου. Το διαχρονικό κομμάτι, που σήμερα θεωρείται από τα καλύτερα λαϊκά άσματα όλων των εποχών, γράφτηκε για τις ανάγκες της ταινίας, συστήνοντας τον τραγουδιστή στο ευρύ κοινό.

Η πιο χαρακτηριστική σκηνή της ταινίας, όμως, είναι αυτή του δικαστηρίου, στην οποία ακούγεται και η ιστορική φράση που χρησιμοποιούμε μέχρι και σήμερα.

Για την ιστορία, αξίζει να αναφέρω ότι η εν λόγω ταινία ακολουθεί τον αγώνα του κεντρικού χαρακτήρα για δικαίωση. Όντας ο μόνος επιζών ενός ναυαγίου, ο Άγγελος Κρεούζης (Ν. Κούρκουλος), καταφέρνει να πείσει το δικαστήριο ότι η βύθιση του πλοίου προήλθε από έκρηξη στο λεβητοστάσιο λόγω κακής συντήρησης και πίεσης προς το προσωπικό από την πλοιοκτήτρια εταιρεία.

Στη θρυλική σκηνή, λοιπόν, ο Κρεούζης περιγράφει τις τελευταίες στιγμές πριν την έκρηξη. Η ερμηνεία του γνωστού ηθοποιού -με το κλασικό υπερδραματικό ύφος των '70's- είναι εκπληκτική.

Ο ίδιος είχε δηλώσει στο βιβλίου του Ιάσονα Τριανταφυλλίδη, Ταινίες για Φίλημα, τα εξής: «Η σκηνή του μονολόγου είναι στιγμή που έφυγα από τον εαυτό μου, δεν ήμουν ο Νίκος, ήμουν ο ήρωας του έργου, ήταν μια από τις στιγμές που θυμάμαι έντονα».

«Τι κάνετε μωρέ; Σταματήστε το κάρβουνο. Όχι άλλο κάρβουνο!», ούρλιαζε ο Κούρκουλος. Να που σήμερα, 50 χρόνια μετά, συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε τη συγκεκριμένη ατάκα.

Πολλές φορές, μάλιστα, αλλάζουμε τη λέξη κάρβουνο με αυτό που μας χαλάει αντίστοιχα. Γνωστό παράδειγμα είναι το χιουμοριστικό πανό που είχε εμφανιστεί σε πορεία στο παρελθόν με τη φράση «Όχι άλλο Πλιάτσικα».

Μπορεί το προαναφερθέν φιλμ να έκανε γνωστή την ατάκα σε όλη τη χώρα, όμως, η πραγματική της προέλευση είναι άλλη.

Πρόκειται για προσταγή που χρησιμοποιούνταν στα ατμοκίνητα πλοία -όπως αυτό που βυθίστηκε στην ταινία- ώστε να σταματήσει η ρίψη κάρβουνου στον λέβητα και να αποφευχθεί υπερθέρμανσή του.

Παρότι δεν πρόκειται για έμπνευση του Φώσκολου, λοιπόν, η αλήθεια είναι ότι αν δεν είχε ειπωθεί στην ταινία του, η φράση πιθανότατα θα είχε ξεχαστεί για πάντα, εφόσον η τεχνολογία έχει προχωρήσει και τα ατμόπλοια -σχεδόν- αποτελούν παρελθόν.

Ακολουθήστε τον Αντώνη Κωνσταντάρα στο Ιnstagram.

Περισσότερα από το VICE

Κρυμμένοι Πέντε Μέρες Δίπλα στον Έβρο, Χωρίς Νερό και Φαγητό

Μία Παγκόσμια Έκθεση Προτείνει Τρόπους Βελτίωσης της Βιομηχανίας Κάνναβης

Ο Χάρτης που Καταγράφει τα Περιστατικά Έμφυλης και Σεξιστικής Βίας στην Ελλάδα

Ακολουθήστε το VICE σε Twitter, Facebook και Instagram.