Το VICE Greece δίνει βήμα σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άτομα, με τη δημιουργία της στήλης «Ρισπέκτ»_, στην οποία κάθε εβδομάδα δημοσιεύονται προσωπικές ιστορίες, άρθρα άποψης, φωτογραφίες, ρεπορτάζ ή άλλες υποθέσεις που ενδιαφέρουν την ελληνική κοινωνία. Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε το κοινό και να ανοίξουμε διάλογο για ζητήματα με τα οποία καταπιάνονται και αξίζουν την προσοχή όλων.
Το συγκεκριμένο άρθρο είναι των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και το υπογράφει η Δώρα Βαγγή, Υπεύθυνη Επικοινωνίας Πεδίου. Υποστήριξε κι εσύ το έργο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εδώ._
Videos by VICE
Περισσότεροι από 7.000 αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες, μεταξύ των οποίων 2.500 παιδιά, συνεχίζουν να ζουν σε σκηνές, εκτεθειμένες στον σκληρό χειμώνα στο Καρά Τεπέ της Λέσβου. Ανάμεσά τους, αυτήν τη στιγμή, υπάρχουν περισσότερα από 150 παιδιά κάτω του ενός έτους.
Στη Σάμο, περίπου 3.500 άτομα ζουν εγκλωβισμένα σε έναν καταυλισμό για 648 άτομα σε απόλυτα άθλιες συνθήκες, ανάμεσα σε σκουπίδια, αρουραίους και σκορπιούς. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, η θερμοκρασία στις σκηνές πέφτει κοντά στους 0 βαθμούς Κελσίου. Οι ασθενείς των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Λέσβο αναφέρουν ότι εξαρτάται από τον καιρό το εάν θα μπορούν να φορέσουν στεγνά ρούχα. Πολλοί αναφέρουν επίσης ότι δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκείς εγκαταστάσεις υγιεινής. Συνολικά, υπάρχουν περίπου 350 τουαλέτες στον καταυλισμό και 36 ντουζιέρες με ζεστό νερό, οι οποίες λειτουργούν μόνο για εννέα ώρες την ημέρα.
Στη Σάμο οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν σε πρόχειρες σκηνές στο δάσος δίπλα στο επίσημο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης, στερούνται πρόσβασης σε ντους και εγκαταστάσεις υγιεινής, καθώς και σε κατάλληλους χώρους για να ζεσταθούν. Υπάρχουν εκατοντάδες άνθρωποι που είναι ευάλωτοι λόγω της σοβαρής σωματικής ή ψυχικής τους υγείας και παρόλα αυτά παραμένουν παγιδευμένοι σε φρικτές συνθήκες για μήνες. Ανάμεσα στα ευάλωτα άτομα είναι και τα παρακάτω νεογέννητα μωρά που ήρθαν στη ζωή στην καρδιά του χειμώνα και άνοιξαν για πρώτη φορά τα μάτια τους μέσα σε παγωμένες και παντελώς ακατάλληλες σκηνές.
21 ημερών, παγωμένος στη σκηνή
Η Mariam* είναι 24 ετών και κατάγεται από το Αφγανιστάν. Έφτασε με τον σύζυγό της πριν από έναν χρόνο και δύο μήνες στο νησί της Λέσβου, ελπίζοντας να βρουν ασφάλεια και να ξεκινήσουν μια νέα ζωή. Επισκέπτεται τακτικά την κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, καθώς πρόσφατα γέννησε το πρώτο της παιδί. Η οικογένεια έχει λάβει διεθνή προστασία, αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται στη Λέσβο και δεν έχει πληροφορίες σχετικά με το πότε και πώς θα μετακινηθούν από το νησί.
«Το μωρό μου είναι 21 ημερών. Πέρυσι, όταν ζούσαμε ακόμα στον παλιό καταυλισμό της Μόριας, είχα μια αποβολή λόγω των δύσκολων συνθηκών διαβίωσης. Οι πρώτοι μήνες της δεύτερης εγκυμοσύνης μου ήταν επίσης πολύ δύσκολοι. Το καλοκαίρι ήταν πολύ ζεστό και μου ήταν πολύ δύσκολο να βγω έξω από τη σκηνή. Τον Σεπτέμβριο μετά την πυρκαγιά στη Μόρια, πέρασα τις πιο δύσκολες μέρες της εγκυμοσύνης μου. Βρισκόμασταν στους δρόμους για αρκετές ημέρες, δεν είχαμε αρκετό νερό ή φαγητό και είχαμε μια συνεχή αίσθηση ανασφάλειας. Μερικές φορές, έκλαιγα από την πείνα.
»Η κατάσταση στον νέο καταυλισμό δεν είναι καλύτερη. Δεν έχουμε ηλεκτρικό ρεύμα επειδή η γεννήτρια είναι σπασμένη. Όταν έχουμε, είναι μόνο για μερικές ώρες και στη συνέχεια σταματά. Αλλά ακόμα και τότε, δεν αρκεί για να ζεστάνουμε τη σκηνή μας. Πριν από μερικές μέρες, έκανε τόσο κρύο που δεν μπορούσαμε να κοιμηθούμε τη νύχτα. Και το μωρό μου έμεινε ξύπνιο. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε για να τον κρατήσουμε ζεστό, είναι να τον έχουμε αγκαλιά και να τον καλύπτουμε με όσο το δυνατόν περισσότερα ρούχα και κουβέρτες. Πρέπει να αποφεύγω να τον κάνω μπάνιο λόγω του κρύου. Ανησυχώ γι’ αυτόν. Δεν μπορούμε να σκεφτούμε ή να ελπίζουμε τίποτα, καθώς κάθε μέρα είμαστε απασχολημένοι με το να τον διατηρούμε ζεστό και να κρατάμε το εσωτερικό της σκηνής μας στεγνό. Δεδομένου ότι μας χορηγήθηκε άσυλο, δεν λαμβάνουμε πια οικονομική βοήθεια. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε καν να αγοράσουμε παιδικά ρούχα ή φαγητό».
Η ξύλινη κούνια
Ο Mohammed, 40 ετών και η Sheride, 35 ετών, έφτασαν στη Σάμο πριν από έναν χρόνο, με τα τρία παιδιά τους (που τώρα είναι δύο, τεσσάρων και πέντε ετών). Είναι από τη Συρία και ζούσαν στη Δαμασκό, αλλά έπρεπε να φύγουν λόγω του πολέμου. Στη Συρία, ο Mohammed έχασε τον αδερφό του σε έκρηξη βόμβας. Όταν έφυγαν από τη Δαμασκό, μετακόμισαν αρχικά στο Κομπάνι, αλλά αμέσως μετά την άφιξή τους, η περιοχή βομβαρδίστηκε και έπρεπε να φύγουν ξανά. Πριν από 25 ημέρες, η Sheride γέννησε ένα αγόρι.
«Το μόνο πράγμα που κρατά το μωρό μου ζεστό είναι αυτή η κουβέρτα που βλέπετε. Αυτό το μέρος με κάνει να αρρωσταίνω. Πριν γεννήσω τον μικρότερο γιο μου, υπέφερα από κατάθλιψη και πήγα στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα για να ζητήσω ψυχολογική υποστήριξη. Δεν μπορούσα καν να φροντίσω τα παιδιά μου ή να βγω έξω από τη σκηνή. Δεν έχουμε τίποτα εδώ, είναι φρικτό και κάθε μέρα φοβάμαι ότι κάτι κακό θα συμβεί. Τώρα που είναι χειμώνας, κάθε μέρα έχει κρύο, βροχές και ανέμους. Κάθε βράδυ σκέφτομαι αυτό το δέντρο που βρίσκεται ακριβώς πάνω από την αυτοσχέδια σκηνή μας, στον λόφο. Η βροχή παρέσυρε το χώμα και φαίνονται μερικές από τις ρίζες. Φοβάμαι ότι μια μέρα θα πέσει από τον άνεμο πάνω στη σκηνή μας», λέει η Sheride.
Για να βοηθήσει τη σύζυγό του να αντιμετωπίσει τα προβλήματα ψυχικής υγείας της και να την κάνει να νιώθει ασφαλής, καθώς πλησίαζε η ημέρα του τοκετού, ο Mohammed έφτιαξε μία ξύλινη κούνια για το μωρό.
«Τις προάλλες, ο τετράχρονος γιος μου έπεσε από έναν λόφο, λίγα μέτρα μακριά από τη σκηνή μας. Αυτό το μέρος δεν είναι ασφαλές για κανέναν, πόσο μάλλον για τα παιδιά. Οι άγγελοι τον προστάτευσαν. Είμαστε τυχεροί που υπέστη μόνο μικρούς τραυματισμούς και έκανε μερικά ράμματα στο μέτωπό του», λέει ο Mohammed.
Η οικογένεια δεν διαθέτει θέρμανση. Εάν καίνε ξύλα, τότε μπορεί να δηλητηριαστούν από μονοξείδιο του άνθρακα. «Το μέλλον είναι άγνωστο για εμάς. Δεν ξέρουμε τι να περιμένουμε ή για πόσο καιρό θα πρέπει να είμαστε εδώ».
Μαχητής 23 ημερών
Ο Bozan Mostafa, 21 ετών και η 22χρονη σύζυγός του, είναι από το Κομπάνι της Συρίας. Έφτασαν στη Σάμο πάνω από έναν χρόνο πριν και έκτοτε, η νεαρή γυναίκα πάσχει από ψυχική διαταραχή και κατάθλιψη. Στη Συρία ήταν μπροστά στη δολοφονία του αδελφού της. Οι σκληρές συνθήκες διαβίωσης στον καταυλισμό της Σάμου και το γεγονός ότι νιώθει απελπισία επιδεινώνουν το ψυχικό της τραύμα. Πρόσφατα, το νεαρό ζευγάρι έκανε το πρώτο του μωρό, το οποίο είναι τώρα 23 ημερών.
«Κατά τη διάρκεια του τοκετού υπήρξε επιπλοκή και ο γιος μας γεννήθηκε με μία κύστη στο πίσω μέρος του κεφαλιού του. Έπρεπε να μείνουμε στο νοσοκομείο για πέντε ημέρες, αλλά μετά μας είπαν ότι πρέπει να επιστρέψουμε στον καταυλισμό. Δεν είναι, όμως, μόνο αυτό. Μετά από λίγο επιστρέψαμε στη σκηνή μας στον καταυλισμό στο Βαθύ και παρατηρήσαμε ότι το μωρό μας είχε δυσκολία στην αναπνοή. Όταν το μωρό αναπνέει, ακούμε έναν συριγμό».
Η οικογένεια έχει πάει πολλές φορές στο τοπικό νοσοκομείο και τους είπαν ότι πρέπει να μεταφερθούν από τον καταυλισμό σε ασφαλές περιβάλλον το συντομότερο δυνατό. «Ανησυχούμε για την υγεία του μωρού μας. Εδώ έχει πολύ κρύο και δεν μπορούμε να τον κρατήσουμε αρκετά ζεστό. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε για να θερμάνουμε τη σκηνή, είναι να κάψουμε ξύλα σε ένα αυτοσχέδιο σύστημα θέρμανσης. Ωστόσο, δεν μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε λόγω του μονοξειδίου του άνθρακα που απελευθερώνεται μέσα στη σκηνή. Όταν θέλουμε να κάνουμε ντους στο μωρό, ζεσταίνουμε το νερό και το πλένουμε σε έναν κουβά». Η μητέρα πρέπει να περπατά για 40 λεπτά, μία ή δύο ημέρες την εβδομάδα, για να μεταφέρει το νεογέννητο στο νοσοκομείο.
Τεσσάρων μηνών έγκυος στη σκηνή
Η Farizeh* είναι μια 33χρονη γυναίκα από το Αφγανιστάν. Είναι τεσσάρων μηνών έγκυος και έρχεται τακτικά στην κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, στη Λέσβο, για εξέταση. «Κάνει τόσο κρύο που δεν βγαίνουμε έξω από τις σκηνές ακόμα και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Δεν υπάρχει θέρμανση και έχουμε μόνο μερικές κουβέρτες για να προστατευτούμε από το κρύο. Συχνά, τα ρούχα και οι κουβέρτες μας είναι βρεγμένα, είτε λόγω της βροχής είτε λόγω της υγρασίας και του κρύου. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να μείνουμε μέσα, να κάνουμε υπομονή και να περιμένουμε τον ήλιο να βγει για να στεγνώσει τα ρούχα μας. Δεν μπορείτε καν να φανταστείτε πόσο δύσκολο είναι να ζήσει μια έγκυος γυναίκα σε αυτήν την κατάσταση. Δεν υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα για μαγείρεμα και όλα είναι βρόμικα και καλυμμένα με λάσπη. Τα ντους και οι τουαλέτες δεν είναι σε καλή κατάσταση. Έχω άλλα τρία παιδιά (πέντε, εννέα και 14 ετών) και δεν έχουμε αρκετά τρόφιμα ή ζεστά ρούχα για αυτά. Δεν υπάρχουν ψυχαγωγικές δραστηριότητες ή σχολείο στον καταυλισμό, οπότε περνούν τον χρόνο τους, φέρνοντας νερό ή πλένοντας τα ρούχα. Θέλουμε απλώς να φύγουμε από εδώ και να ζήσουμε σε ένα μέρος με αξιοπρέπεια».
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν ιατρική και ανθρωπιστική βοήθεια σε αιτούντες άσυλο και μετανάστες στην Ελλάδα από το 1996. Το 2014 επαναπροσδιόρισαν τις δράσεις τους στην Ελλάδα, προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες του αυξανόμενου αριθμού αιτούντων άσυλο, προσφύγων και μεταναστών που έφταναν στα ελληνικά νησιά και την ενδοχώρα από την Τουρκία. Από το 2016, οι ιατρικές ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα παρέχουν πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, θεραπεία για χρόνια νοσήματα, υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, φυσιοθεραπεία, υπηρεσίες ψυχικής υγείας και ολοκληρωμένη φροντίδα κοινωνικής στήριξης. Σήμερα οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν προγράμματα στη Λέσβο, τη Σάμο και την Αθήνα.
*Το όνομα έχει αλλαχτεί για προσωπικούς τους λόγυς.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Ένας Διαδικτυακός Τιμωρός που Χακάρει Scammers Εξηγεί τη «Βρόμικη» Δουλειά
Πολλοί Άνθρωποι Εξακολουθούν να Πιστεύουν Ότι τις Πυραμίδες τις Έχτισαν Εξωγήινοι
