Το Tattoo Επιστρέφει στις DIY «Ρίζες» του;

Καλώς ή κακώς, οι μέρες που τα τατουάζ προορίζονταν μόνο για ναυτικούς και φυλακόβιους έχουν παρέλθει. Πλέον, ο μέσος ποδοσφαιριστής έχει πάνω του, πιθανώς περισσότερο μελάνι από πολλούς τρομακτικούς βαρυποινίτες του 1930 και η γενική νοοτροπία της κοινωνίας δείχνει να αρχίζει να αποδέχεται καθολικά αυτό το προηγουμένως δακτυλοδεικτούμενο subculture – χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει πως μεγάλη μερίδα της δεν το αποδέχεται παθητικά, απλώς και μόνο για να συμβαδίσει με την εποχή, μη έχοντας καμία διάθεση να το «βάλει σπίτι της».

Όπως λοιπόν οποιαδήποτε κουλτούρα που μεγαλώνει και διευρύνεται, έτσι και το tattoo όσο γιγαντώνεται σαν αγορά και εισχωρεί στο mainstream, αποκτά όλο και περισσότερα subgenres και επιλογές για τον εκάστοτε ενδιαφερόμενο. Πριν κάποιες δεκαετίες στην Ελλάδα, εκτός της φυλακής ή κάποιου εξωτικού λιμανιού, για να κάνει κάποιος τατουάζ, έπρεπε να ξέρει κάποιον, που ήξερε κάποιον και αυτός ο κάποιος να του το κάνει σε κάποιο υπόγειο με μηδαμινά standards υγιεινής ή να απευθυνθεί σε κάποιο απο τα ελάχιστα μαγαζιά της εποχής (βλέπε το θρυλικό studio του Τζίμη στην Πλάκα). Απο την εποχή της ημι-παρανομίας και της μυστικοπάθειας, όπου το tattoo ήταν στιγματισμένο -και αν ήθελες να γίνεις κομμάτι αυτής της κουλτούρας οι γνωριμίες σου δεν θα έπρεπε να περιορίζονται μόνο σε «καλά παιδιά», περνάμε στα 90s- όπου η όλη υπόθεση ανοίγει αισθητά. Ακόμη και αν σε καμία περίπτωση δεν είναι όσο διαδεδομένο είναι στη σημερινή εποχή, δειλά-δειλά, η τέχνη του τατουάζ αρχίζει να συστήνεται στο mainstream κοινό, μέσω κάποιων tribal σχεδίων σε αμερικάνικες ταινίες δράσης ή σε πιο τοπικό επίπεδο, μέσω κάποιας ξαδέλφης που πέτυχες στην παραλία και μόλις έκανε ένα δελφινάκι με κάποια αρχικά στον ώμο.

Videos by VICE

Στη συνέχεια, με την είσοδό μας στα ένδοξα 00s, το tattoo αρχίζει να δείχνει τα πραγματικά δόντια του – με τον αριθμό των σχεδίων ανά σώμα να αυξάνεται ραγδαία, όλο και περισσότερα studios να ανοίγουν σε κάθε γειτονιά της πόλης και την πιο διαδεδομένη χρήση του internet να βοηθάει στον κατατοπισμό του κοινού. Υποθέτω πως, όπως και πολλά άλλα στυλιστικά στοιχεία – έτσι και το τατουάζ, όσο περισσότερο το βλέπεις, τόσο περισσότερο το νιώθεις οικείο και δεν σου φαίνεται πια big deal. Θυμάμαι χαρακτηριστικά, από την περίοδο 2009 και μετά (όχι τυχαία – εν μέσω της άνθισης του αθηναϊκού deathcore scene, για όποιον ήταν εκεί) κάποιον από κάθε προάστιο να κάνει απλώς ένα σχέδιο – και σε διάστημα λίγων μηνών ολόκληρες παρέες να αρχίζουν να «γεμίζουν».

Από εκεί και μετά, φτάνουμε σιγά-σιγά στο σήμερα, όπου η σκηνή του tattoo είναι σαν να ακούγονται δέκα διαφορετικά τραγούδια μαζί – και κινείται σε πολλές ταχύτητες ταυτόχρονα. Η άνοδος του hip hop και του street style έχει βάλει στο μέσο ελληνικό σαλόνι πρότυπα όπου πριν μια δεκαετία δεν θα τα δέχονταν ούτε στις πιο χαμηλόμισθες δουλειές, λόγω της ποσότητας τατουάζ που φέρουν – ενώ πλέον είναι σαφές ότι βγάζουν αρκετά περισσότερα από πολλά κουστουμάτα μέλη της κοινωνίας.

Σε ό,τι αφορά το πού θα πάει κάποιος για tattoo, υπάρχουν επιλογές για κάθε γούστο και αισθητική. Υπάρχουν άτομα που θέλουν «ένα και καλό», παίρνουν το θέμα στα σοβαρά και κάνουν πολύμηνο research, βασισμένο σε κριτικές και συζητήσεις. Υπάρχουν και άτομα που μετά από επαρκή κατανάλωση αλκοόλ, έκαναν tattoo στον λαιμό -απλώς επειδή έτυχε ένας φίλος τους να είχε βελόνες στο σπίτι- όπως επίσης και εκατοντάδες άλλα ενδιάμεσα παραδείγματα. Όπως και κάθε μορφή τέχνης περνάει στάδια, έτσι και το τατουάζ, έχοντας ξεκινήσει πριν χιλιάδες χρόνια, με τον πολύ απλό εξοπλισμό που υπήρχε τότε, έφτασε με την πάροδο της ιστορίας, σε έναν αδιανόητο επίπεδο, που αν μη τι άλλο, προκαλεί τον θαυμασμό, σε τεχνικό έστω επίπεδο – και όπως ακριβώς συμβαίνει σε κάθε μορφή τέχνης που φτάνει σε ένα peak, θα υπάρξουν στις τάξεις τις καλλιτέχνες (και πελάτες) που θα γυρίσουν την πλάτη στον εντυπωσιασμό – και θα θελήσουν να γυρίσουν στις ρίζες.

Οι πιο παραδοσιακοί τύποι πιστεύουν περισσότερο στο τατουάζ με «νόημα» (αν και το original traditional tattoo έδινε πάντα χώρο στο χιούμορ), ενώ οι πιο new age οπαδοί του ignorant style βλέπουν την όλη κατάσταση πιο ανάλαφρα. Με τα λόγια του youtuber Struthless: «Καθώς το τατουάζ έχει γίνει πιο mainsteam, έχει χάσει μέρος της έντασης και της συλλογικής μνήμης του. Ως εκ τούτου, σε εξέγερση σε αυτό που η βιομηχανία του tattoo θεωρεί οτι είναι «καλή τέχνη», το ignorant style έχει αποκτήσει εξέχουσα θέση. Επειδή το να κάνεις απλώς ένα τατουάζ δεν είναι πλέον πράξη πολιτιστικής περιφρόνησης, οι λάτρεις του στυλ έχουν βρει έναν νέο τρόπο να γελούν μπροστά στη μονιμότητα». Η ιδανική συνθήκη είναι σίγουρα όταν το mindset του tattoo artist και του πελάτη είναι σε κοινή πλεύση και υπάρχει αμοιβαία κατανόηση για το τι θέλουν να πετύχουν.

Μοιραία, με την τόσο μεγάλη άνοδο της κουλτούρας του τατουάζ, όλο και περισσότερα άτομα που μέχρι πρότινος ζωγράφιζαν (πολλές φορές ούτε και αυτό), αγόρασαν το πρώτο τους μοτεράκι ή πήραν βελόνες για stick n’ poke – θέλοντας να μπουν στο παιχνίδι. Αυτό το φαινόμενο δημιούργησε την αρχή της κόντρας μεταξύ «μαγαζάτων» και «σπιτίσιων» tattoos. Οι πρώτοι πολλές φορές αποκαλούν τους δεύτερους scratchers, μια υποτιμητική λέξη που χαρακτηρίζει τους αυτοδίδακτους τατουατζήδες, που δεν έχουν ολοκληρώσει κάποια μαθητεία και δεν τηρούν απαραίτητα όλους τους κανόνες υγιεινής που προβλέπονται, ενώ η άλλη πλευρά απαντάει πως οι τιμές που ζητάνε στα μαγαζιά είναι υπερβολικές, πως δεν νιώθουν πάντα τα tattoo studios ως safe spaces και πως είναι δικαίωμα του καθενός να πειραματίζεται.

Προφανώς, στέκουν κάποια από τα επιχειρήματα και των δύο πλευρών – μια κάποια ρήξη ωστόσο είναι αναπόφευκτη. Από τη μία, οι tattoo artists που έχουν ανοίξει μαγαζιά και είναι στο χώρο εδώ και δεκαετίες, βλέπουν μέρος του πελατολογίου τους να προτιμάει πλέον το tattoo στο σπίτι ως μια οικονομικότερη λύση – και όπως είναι λογικό αισθάνονται αδικημένοι, αφού σε πολλές περιπτώσεις οι δουλειές που βγαίνουν από αυτά τα σπίτια δεν συγκρίνονται ποιοτικά με τις δικές τους και οι δημιουργοί τους δεν έχουν «ιδρώσει» όσο αυτοί – ενώ όμως ταυτόχρονα υπάρχει απίστευτος ελιτισμός και gatekeeping από τους παλαιότερους, κάτι που δεν αφήνει πολλά παιδιά που όντως αγαπάνε αυτή την κουλτούρα, να ασχοληθούν σοβαρά μαζί της.

Συνάντησα τον Graffresh, αυτοδίδακτο tattoo artist – και απάντησε σε μερικές ερωτήσεις μου.

VICE: Πότε άρχισες να ασχολείσαι με το tattoo και τι ήταν αυτό που σε τράβηξε στη συγκεκριμένη κουλτούρα;
Graffresh: Οι πρώτες μου επαφές με το τατού άρχισαν το 2016 όταν γνώρισα τον φίλο και δάσκαλο Άρη (Ck Tidis) ένα μεγάλο shourout. Εκείνος βαρούσε ήδη κάποια χρόνια και ήταν ο πρώτος που με παρότρυνε να ασχοληθώ. Πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να το πάρω απόφαση, καθώς είναι μια δουλειά με τεράστια ευθύνη. Κάπου το 2019, προς το 2020, πήρα το πρώτο μου «ψευτομοτέρ» και άρχισα τα πρώτα βήματα.

Πώς βλέπεις την ελληνική σκηνή του tattoo και την εξέλιξή της τα τελευταία χρόνια, σε σχέση με παλιότερα;
Όπως είπα και παραπάνω, δεν είμαι πολλά χρόνια στο χώρο, οπότε δεν έχω ολοκληρωμένη άποψη. Πιστεύω όμως ότι το επίπεδο στην Ελλάδα, από πιο παλιά, μέχρι και σήμερα, είναι πολύ υψηλό σε σχέση με τα δεδομένα της Ευρώπης, με τα οποία έχω περισσότερες επαφές. Το level, μάλιστα, είναι εξαιρετικά υψηλό σε σχέση με το κόστος του τατού, το οποίο στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλότερο από αυτό στις Ευρωπαϊκές χώρες.

Το να κάνει κάποιος tattoo στο σπίτι (ή σε έναν prive χώρο) είναι ανάγκη, άποψη ή κάτι και από τα δύο;
Λίγο ή πολύ οι περισσότεροι artists, ξεκινάνε κάνοντας τατού στο σπίτι. Το μεγάλο μειονέκτημα είναι, ότι, όσο είσαι στο σπίτι, δεν είναι τόσο εύκολο να εξελιχθείς γιατί δεν έχεις άλλους artists δίπλα σου, ώστε να δεις τεχνικές, ιδέες και να πάρεις γνώσεις. Θα έλεγα, ότι το τατού στο σπίτι, είναι ένα μεταβατικό στάδιο. Ωστόσο δεν είναι απαραίτητο, καθώς υπάρχουν πολλά μαγαζιά που δέχονται «απρεντις» και νεαρούς καλλιτέχνες. Το πρόβλημα είναι ότι τα deals των ελληνικών μαγαζιών σπάνια είναι φιλικά για τον καλλιτέχνη και είναι δύσκολο να βρει κανείς ένα μαγαζί που να ταιριάζει με το ύφος του και ταυτόχρονα να αμείβεται αντάξια.

Η συνολική youth κουλτούρα τείνει να γίνεται ολοένα και πιο street. Υπάρχει ένα διαρκές revival του graffiti και της hip hop αισθητικής. Πιστεύεις πως αυτό αντικατοπτρίζεται και στη σκηνή του τατουάζ;
Η αισθητική της νεολαίας τείνει προς την street κουλτούρα και σίγουρα το hip hop και το graffiti είναι ένα κομμάτι της κουλτούρας αυτής. Στο street όμως, περιλαμβάνονται πολλές κουλτούρες, όπως η punk, τα πιο μοντέρνα και atenative κύματα, και πολλές άλλες ακόμα. Οπότε, ενώ το tattoo τείνει προς το street, το street εμπεριέχει πολλές επιρροές και σίγουρα το hip hop είναι μια από αυτές, αλλά όχι η μόνη.

Πιστεύεις πως η ελληνική κοινωνία έχει πλέον αποδεχτεί το tattoo ή μέσα της δεν το έχει χωνέψει ακόμα και απλώς ακολουθεί την παγκόσμια μόδα;
Το τατού στην ελληνική κοινωνία είναι πλέον κάτι οικείο και αποδεκτό. Ωστόσο, ακόμα υπάρχουν πολλά ταμπού και σχολιάζεται πολλές φορές αρνητικά, κυρίως από τις παλαιότερες γενιές. Όσο όμως περνάνε τα χρόνια ενσωματώνεται όλο και περισσότερο στη κουλτούρα μας και είναι στο χέρι μας να αποενοχοποιηθεί.

Πες μας δύο λόγια για το στιλ τατουάζ που κάνεις και για το τι άτομα πάνω κάτω σε επισκέπτονται.
Το στυλ του τατού που κάνω είναι cartoon-graffiti, έτσι ζωγράφιζα πάντα. Όταν άρχισα να βαράω, αποφάσισα πως θέλω να κάνω τατού σε αυτό το στυλ. Αρχικά γιατί είναι ο τρόπος έκφρασης μου και δε θα μπορούσα ποτέ να προσπαθήσω να κάνω κάτι που δεν είμαι εγώ. Από τεχνικής άποψης επίσης, το στυλ μου έχει bold lines και καθαρά σχέδια, που, όσα χρόνια κι αν περάσουν, μένουν ευδιάκριτα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ένα τατού θα το κουβαλάμε όλη μας τη ζωή και δεν γίνεται να μην αλλοιωθεί, έστω και λίγο. Το στυλ μου, λοιπόν, όπως και τα oldschool, μέσα στα χρόνια θα μείνει clean και ευκρινές.