Τα τελευταία χρόνια χιλιάδες παιδιά ταξίδεψαν μόνα τους από χώρες διαλυμένες από τον πόλεμο προς την Ευρώπη. Επιβίωσαν επικίνδυνων καταστάσεων για να καταλήξουν τελικά σε camps στα νησιά του Βορείου Αιγαίου. Τελικός στόχος ήταν η έγκριση της αίτησης ασύλου και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η επανένωση με συγγενείς συνήθως σε χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με έρευνα της Eurostat του 2019, περισσότερα από 2.500 ασυνόδευτα παιδιά αιτήθηκαν διεθνούς προστασίας. Μερικά από αυτά τα παιδιά χρειάστηκε να φροντίσουν όχι μόνο για τη δική τους ασφάλεια, αλλά και για την ασφάλεια των δικών τους παιδιών.
Videos by VICE
Η Αλληλεγγύη Λέσβου είναι μία αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που δραστηριοποιείται αποκλειστικά στην Λέσβο. Πρόσφατα άρχισε να λειτουργεί στο νησί ξενώνας φιλοξενίας ασυνόδευτων παιδιών, ένα πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από την UNICEF. Στο σπίτι μένουν αγόρια μέχρι 12 ετών και κορίτσια μέχρι και την ηλικία των 17. Τέσσερα από αυτά τα κορίτσια τυχαίνει να είναι και μητέρες.
Τα παιδιά που φεύγουν από τα camps -συνήθως από το ΚΥΤ της Μόριας- και μεταφέρονται στον συγκεκριμένο ξενώνα ανήκουν στην κατηγορία των «ευάλωτων ασυνόδευτων ανήλικων», όπως ορίζονται από την ελληνική νομοθεσία.
«Τα ασυνόδευτα κορίτσια εντός των camps χρήζουν μεγαλύτερης προστασίας, αλλά και ποιος δεν χρήζει προστασίας ή στέγασης άλλης από αυτή των camps;», σχολιάζει η εκπρόσωπος της οργάνωσης, τονίζοντας ότι ειδικά η «ζούγκλα της Μόριας», όπως χαρακτηρίζεται συχνά και από τους διαμένοντες, είναι μία δομή χωρίς ρεύμα και τρεχούμενο νερό.
«Κανονικά δεν θα έπρεπε να στεγάζονται εκεί έτσι κι αλλιώς άνθρωποι. Θα έπρεπε απλώς να χρησιμοποιείται σαν χώρος πρώτης υποδοχής, καταγραφής και ταυτοποίησης», λέει.
Εντός της Μόριας λειτουργούν ορισμένα τμήματα γνωστά και ως «αφαλείς ζώνες», τα οποία έχουν δημιουργηθεί για τη στέγαση ασυνόδευτων παιδιών.
Έχει παρατηρηθεί ότι ο αριθμός των ασυνόδευτων ανήλικων ξεπερνά συστηματικά την χωρητικότητα των ασφαλών ζωνών εντός του ΚΥΤ. Παράλληλα, η μέση διαμονή τους υπολογίζεται στους 7 μήνες, παρότι ο νόμος προβλέπει πως ο μέγιστος χρόνος παραμονής στο camp για τα παιδιά είναι οι 25 μέρες.
«Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι κάποιοι ελάχιστοι χώροι που υπάρχουν στεγάζουν υπερπληθώρα παιδιών στα πατώματα ή όπου υπάρχει χώρος. Ακόμα κι έτσι, όμως, δεν μένει χώρος για όλα τα παιδιά στις ασφαλείς ζώνες, με αποτέλεσμα κάποια από αυτά να μένουν στον ευρύτερο χώρο της ζούγκλας», λέει η εκπρόσωπος.
VICE Video: Επιβίωση στη Μόρια του COVID
Όμως ακόμα και στις ζώνες προστασίας η ασφάλεια δεν είναι δεδομένη. Αυτοί οι χώροι είναι συνδεδεμένοι χωροταξικά με το ευρύτερο camp της Μόριας, με αποτέλεσμα τα παιδιά να εκτίθενται σε σειρά κινδύνων τόσο για την σωματική τους ασφάλεια, όσο και για ψυχική τους υγεία.
Η έκθεση των παιδιών στην έμφυλη βία είναι ακόμη ένας ενδεχόμενος κίνδυνος.
«Αυτό είναι που μας κινητοποιεί, άλλωστε, να σκύψουμε με λίγο περισσότερη προσοχή και να φροντίσουμε για την απομάκρυνση κάποιων συγκεκριμένων ατόμων από τα camps, όπως είναι η μητέρες. Γιατί πέρα από το να προστατεύσουν τον ίδιο τους τον εαυτό, έχουν να προστατεύσουν κάποιον που είναι ακόμα πιο ευάλωτος, δηλαδή ένα παιδί συνήθως μικρότερο των πέντε ετών», λέει η εκπρόσωπος.
Οι μητέρες που φιλοξενούνται στον ξενώνα έχουν ηλικία 16 ή 17 ετών. Το trafficking είναι πάντα κάτι που υποψιάζονται -και ταυτόχρονα εύχονται να μην ισχύει- οι εργαζόμενοι στον ξενώνα. Πολλά ανήλικα κορίτσια έχουν βρεθεί να κακοποιούνται κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Αυτό σημαίνει ότι τα μωρά που κυοφορούν και τελικά φέρνουν στη ζωή επί ελληνικού εδάφους, είναι σε ορισμένες περιπτώσεις προϊόν βιασμού.
Πέραν των υπολοίπων, ένα ασυνόδευτο κορίτσι σε κύηση πρέπει να διαχειριστεί και το βάρος μίας διαδικασίας έτσι κι αλλιώς πρωτόγνωρης για κάθε γυναίκα. Να διαχειριστεί, δηλαδή, την εγκυμοσύνη, τη γέννα αλλά και την ανατροφή του παιδιού χωρίς όμως καθοδήγηση και υποστήριξη από κάποιο συγγενικό πρόσωπο και με περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες δημόσιας υγείας.
«Από μόνες τους οι καταστάσεις μας κάνουν πιο δυνατούς αλλά αυτό δεν ισχύει για όλες τις περιπτώσεις. Σίγουρα κάποιες μητέρες χρήζουν περισσότερης στήριξης από κάποιες άλλες. Γι’ αυτό χρειάζεται εξατομικευμένη φροντίδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και καθοδήγηση γύρω από την φροντίδα του νεογέννητου. Σε ένα σύστημα που θα λειτουργούσε, αυτό θα το κάλυπτε ένα νοσοκομείο ή ένας οργανισμός δημόσιας υγείας, όπου θα μπορούσε να παρέχει σε μία μητέρα -ανεξαρτήτως ηλικίας- τις σωστές οδηγίες και συμβουλευτική», λέει η εκπρόσωπος.
Οι ασυνόδευτες μητέρες, όπως και τα υπόλοιπα παιδιά που ζουν σήμερα στον ξενώνα, έχουν πρόσβαση σε αγαθά που μέχρι πρότινος -όσο διέμεναν δηλαδή στο camp- δεν ήταν καθόλου δεδομένα όπως καθαρό και δροσερό νερό τους καλοκαιρινούς μήνες, ρεύμα, φαγητό και ασφάλεια.
Έχουν, όμως, και τη δυνατότητα να φροντίσουν περισσότερο τους εαυτούς τους, αφήνοντας τα παιδιά τους για λίγες ώρες στους φροντιστές της δομής. Με τον ελεύθερο χρόνο που δημιουργείται μπορούν τώρα να κάνουν μπάνιο, να διαβάσουν ένα βιβλίο, να φτιάξουν τα μαλλιά τους ή να παρακολουθήσουν κάποιο μάθημα.
«Είναι τεράστιο βήμα ότι μπορούμε να κρατήσουμε τα παιδιά τους για κάποιες ώρες μέσα στην ημέρα. Μια μητέρα δίνοντάς σου στην αγκαλιά το παιδί της, σημαίνει ότι ξέρει ότι θα το βρει καλά σε μία ή δύο ώρες που θα επιστρέψει», λέει η εκπρόσωπος της Αλληλεγγύης Λέσβου σχολιάζοντας μεταξύ άλλων και τις σχέσεις εμπιστοσύνης που καλλιεργούνται σταδιακά μεταξύ ασυνόδευτων και φροντιστών.
Χαρακτηριστικά αναφέρει την περίπτωση ασυνόδευτης μητέρας που αφήνοντας για λίγες ώρες το παιδί της, έχει τη δυνατότητα να παίξει ποδόσφαιρο, κάτι που φαίνεται να απολαμβάνει πολύ.
«Αρχίζουν να θυμούνται ξανά πράγματα που μπορεί να θέλουν για τον εαυτό τους», συμπληρώνει η εκπρόσωπος.
Οι ασυνόδευτες μητέρες που διαμένουν στον ξενώνα προέρχονται από διαφορετικές χώρες και άρα ακολουθούν διαφορετικές πρακτικές στην ανατροφή των παιδιών τους. Η καθεμία ανακαλεί και αναπαράγει τις πρακτικές που ακολουθούσε η δική της μητέρα ή κάποια γυναίκα του οικείου περιβάλλοντος. Πολλές μάλιστα, όντας μεγαλύτερα παιδιά πολυμελών οικογενειών είχαν συμβάλλει στην ανατροφή των μικρότερων αδερφών, μία εμπειρία που τώρα αποδεικνύεται ιδιαίτερα χρήσιμη.
Ωστόσο, το γεγονός ότι έχουν η μία την άλλη βοηθάει στη δημιουργία ενός υποστηρικτικού κλίματος, ενισχύοντας την αίσθηση του ανήκειν σε μία κοινότητα.
Πέρα από τις διαφορετικές προσεγγίσεις στο ζήτημα της μητρότητας, όμως, οι ασυνόδευτες μητέρες μοιράζονται και διαφορετικά όνειρα για το μέλλον.
Άλλες σχεδιάζουν να μείνουν στην Ελλάδα. Λένε: «θέλω το παιδί μου να μάθει ελληνικά» ή «θέλω το παιδί μου να πάει σχολείο εδώ».
«Με αυτό τον τρόπο νομίζω εκφράζουν μία επιθυμία που έχουν και για τους εαυτούς τους, γιατί καταλαβαίνουν ότι τα παιδία τους θα ενσωματωθούν καλύτερα εάν και οι ίδιες ενσωματωθούν», λέει η εκπρόσωπος.
Ακολουθήστε την Κορίνα Πετρίδη στο Twitter.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Ο Πελούμπ Μαρνικολάι Έπεσε Από το Παράθυρο του ΑΤ Πατησίων και Σκοτώθηκε Μυστηριωδώς
«Δεν Έχω Δει Καταστροφή σε Τέτοια Κλίμακα» – Ξεπέρασαν τους 100 οι Νεκροί στη Βηρυτό
ΘΡΑΞ ΠΑΝΚC: «Δεν Αναγνωρίζουμε Καμία “Κανονικότητα” που Στηρίζεται στη Βία»
