Υπάρχουν εθισμένοι και μετά υπάρχουν και οι εθισμένοι που το πάνε σε άλλο επίπεδο: εκείνοι που μπορούν να μετατρέψουν το οτιδήποτε σε ναρκωτικό με έναν μαγικό τρόπο. Πρόσφατα, εθίστηκα στην έρευνα και στην κατανάλωση συνεχών ενημερώσεων για μια τραγική ιστορία. Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες σχετικά με την ιστορία, μιας και ήδη αισθάνομαι ντροπή που «ρούφηξα» τις ζωές των θυμάτων λες και ήταν κάποιο μυθιστόρημα, αλλά θα σας πω ότι ξόδεψα δύο ημέρες κάνοντας μόνο αυτό.
Ξέρω ότι αυτή η συμπεριφορά δεν είναι αποκλειστικά δικό μου φταίξιμο. Ακόμη και πριν από την εποχή του clickbait, τα μέσα ενημέρωσης έψαχναν πάντα το εντυπωσιακά αποτρόπαιο. Οι άνθρωποι έλκονται περισσότερο από αρνητικές ιστορίες παρά από θετικές, κοινώς, αν έχει αίμα, τότε θα πουλήσει. Επιπλέον, νομίζω πως πολλοί από εμάς έχουμε μια περιέργεια για τον δικό μας θάνατο. Σε μια ηλικία που δεν ερχόμαστε συχνά σε επαφή με τον θάνατο, βλέπουμε ειδήσεις που αφορούν δυστυχήματα, τραγωδίες και καταστροφές, καθώς μέσα σε αυτές αντικατοπτρίζεται κάτι από την δική μας θνητότητα.
Videos by VICE
Ξέρω όμως επίσης πως, ως εθισμένη που ψάχνω να το πάω σε ένα άλλο επίπεδο, πάντα ψάχνω να αλλάξω τον τρόπο που αισθάνομαι. Επί της ουσίας, καταπιάνομαι με οτιδήποτε αλλάζει τα φώτα στους νευροδιαβιβαστές μου. Αυτή η ιστορία με την οποία ασχολήθηκα, με το τόσο τρομακτικό περιεχόμενο, είχε την κατάλληλη ενέργεια ώστε να μου αλλάξει το είναι, κάτι που το χρειάζομαι μιας και ψάχνω το οτιδήποτε μου επιτρέπει να δραπετεύω από τον εαυτό μου, ακόμη και αν αυτό σημαίνει να πηγαίνω στα πιο φρικτά μέρη.
«Ο εθισμός με το διαδίκτυο… συνδέεται με τις αλλαγές στην ντοπαμίνη», είπε η ψυχίατρος Dr Sree Jadapalle το 2014, στην ετήσια συνάντηση του American Psychiatric Association. «Οι μελέτες δείχνουν πως η παρατεταμένη χρήση του διαδικτύου, οδηγεί εν τέλει σε μείωση των μεταφορέων ντοπαμίνης, με αποτέλεσμα τη στασιμότητα της ντοπαμίνης στη συναπτική σχισμή». Επιπλέον, προσέθεσε ότι το προκύπτον πλεόνασμα ντοπαμίνης προκαλεί διέγερση των παρακείμενων νευρώνων, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε μια αίσθηση ευφορίας. Μια τέτοια κατάσταση, σημειώνει η γιατρός, παρατηρείται πολλές φορές σε χρήστες ουσιών αλλά και σε άτομα που πάσχουν από άλλες εθιστικές συμπεριφορές .
Το παραπάνω βέβαια θα ήταν καλό αν δεν υπήρχε και το αναγκαστικό «πέσιμο» στη συνέχεια. Όταν καταναλώνω μετά μανίας τρομακτικές ειδήσεις, το ότι «την ακούω» από αυτό το μανιακό κλικάρισμα, έχει εν τέλει αρνητικές επιπτώσεις στην πνευματική μου υγεία.
«Οι τρομακτικές ιστορίες ή όσες δημιουργούν πανικό, εντείνουν την κυκλοφορία των γλυκοκορτικοειδών (κορτιζόλη)», εξηγεί ο Rolf Dobelli στην Guardian, την ορμόνη δηλαδή του στρες, η οποία παρουσιάζει αυξημένα επίπεδα σε ασθενείς με έντονη κατάθλιψη και διαταραχή πανικού.
Για κάποιο λόγο, πάντα αργώ να νιώσω τον αρνητικό αντίκτυπο μιας ιστορίας στην ψυχική μου κατάσταση, μέχρι που πλέον είναι πολύ αργά. Πάντα θεωρώ πως «το έχω», μέχρι που πια δεν το έχω. Ξεκάθαρα. Με την συγκεκριμένη ιστορία, πέρασαν δύο μέρες μανιακής ανάγνωσης μέχρι που κατάλαβα ότι με είχε επηρεάσει αρνητικά. Έπειτα, ένιωσα ένα φοβερό μούδιασμα ξαφνικά, ένα συναισθηματικό hangover, κυνηγημένη από έναν περίεργο συνδυασμό κατάθλιψης και άγχους, κατά τον οποίο νιώθω ότι κάποιος με παρακολουθεί, με κρίνει και απλώνει τα μακριά του δάχτυλα, βάζοντάς τα μέσα στο στομάχι μου, στο στήθος και τον λαιμό μου.
Ρώτησα τον βρετανό ψυχολόγο Dr Graham Davey, o οποίος έχει ερευνήσει το πώς μπορεί επηρεάσει ψυχολογικά ένα άτομο η μιντιακή βία, τι επίδραση μπορεί να η συμπεριφορά μου στο άγχος και την κατάθλιψή μου.
«Μεγάλη», μου τονίζει. «Οι έρευνές μας έχουν δείξει πως οι συναισθηματικά αρνητικές ειδήσεις αυξάνουν την πιθανότητα αυξημένης καταστροφολογίας στα δικά μας άγχη και τις δικές μας ανησυχίες, ακόμη και όταν οι εν λόγω ειδήσεις δεν συνδέονται άμεσα με αυτά μας τα ζητήματα. Το καταφέρνουν με το να επηρεάζουν την γενικότερη διάθεσή μας ιδιαιτέρως αρνητικά».
Τι μπορεί να κάνει λοιπόν κάποιος που πάσχει από κατάθλιψη ή/και διαταραχή πανικού για να αντιμετωπίσει τη διαρκή ροή ειδήσεων; Έχουν γραφτεί πολλά σχετικά με το να απέχει κανείς εντελώς από το να βλέπει ειδήσεις ή με το να κάνει μια μιντιακή δίαιτα – αν και δεν ξέρω πόσο εφικτό θα ήταν κάτι τέτοιο για μένα, αφού σίγουρα δεν θέλω να χάσω κάθε επαφή με τις εξελίξεις. Όταν σκέφτομαι να απέχω από τις ειδήσεις, νιώθω μια αίσθηση ενοχής, λες και είναι υποχρέωσή μου να ξέρει «τι συμβαίνει».
Τι συμβαίνει όμως στα αλήθεια; Τι σημαίνει να είσαι ενημερωμένος; Τελικά οι άνθρωποι γίνονται καλύτεροι όταν «ενημερώνονται»; Αυξάνει την ικανότητά μας να βοηθάμε τους γύρω μας ή απλά δημιουργεί την ψευδαίσθηση μιας γενικής αντίληψης;
«Το ότι πλέον ένα μέρος των ειδήσεων μεταμορφώνεται σε ψυχαγωγία αποτελεί μια μεγάλη αποτυχία της σύγχρονης κοινωνίας σύμφωνα με κάποιους, αλλά μια τέτοια άποψη κατηγορεί μόνο τις ειδήσεις και όχι την έλλειψη ενδιαφέροντος για ειδήσεις που δεν είναι ψυχαγωγικές», εξηγεί ο Amir Kamenica στο επεισόδιο του Freakonomics Podcast με τίτλο Why Do We Really Follow the News?”. O Kamenica είναι ένας από τους συντάκτες της έκθεσης «Suspense and Surprise», που υποστηρίζει πως ένα μεγάλο μέρος της ειδησεογραφικής ζήτησης, αφορά αυστηρά ειδήσεις οι οποίες καταναλώνονται με σκοπό την ψυχαγωγία.
Υπάρχει και μια έννοια performance στις ειδήσεις, ειδικά από την στιγμή που τόσος κόσμος πλέον παίζει έναν ρόλο πολίτη-δημοσιογράφου. Καμιά φορά, όταν βλέπω φίλους μου στο Facebook να ποστάρουν πολιτικά links με έξαλλα μηνύματα, η πρώτη μου σκέψη είναι πως μιλούν σε άτομα που έχουν τις ίδιες απόψεις με εκείνους, καθώς είναι αυτοί που ζητούν από κάθε άτομο με διαφορετικές απόψεις να τους κάνει unfriend. Τελικά αυτοί οι άνθρωποι ίσως σχηματίζουν απόψεις για τον κόσμο, για την ιστορία μέσω αυτών των post στο Facebook. Αλλά όπως έχουν τονίσει διάφορα μέσα μετά τις εκλογές, αυτού του είδους τα news feeds, γεμάτα μόνο από ειδήσεις με τις οποίες συμφωνούμε, απλά ενισχύουν αυτά που ήδη ξέρουμε.
Σκέφτομαι πως η αυταρέσκεια που θα με οδηγούσε να μοιραστώ ειδήσεις με αυτόν τον τρόπο θα ήταν μάλλον κοντόφθαλμη. Άλλωστε, χρησιμοποιώ ένα iPhone για να ποστάρω τα μηνύματά μου: μια συσκευή φτιαγμένη σε εργοστάσια με απάνθρωπες συνθήκες εργασίας. Φτάνουμε ποτέ στο τέλος όλης αυτής της δυστυχίας που προκαλούμε; Μπορούμε ποτέ να δούμε ολόκληρη την εικόνα των πράξεών μας, όπως ο Ishmael στο Moby Dick ή απλά βλέπουμε κομμάτια της φάλαινας;
Ίσως αν ήμουν πιο αυτάρεσκη να είχα περισσότερη ηρεμία. Αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχει τόσο μεγάλη ποσότητα πληροφοριών στον κόσμο που να μπορεί να με κάνει ένα άτομο που δεν προκαλεί καθόλου πόνο ή δυστυχία. Έτσι λοιπόν, είμαι το ίδιο με όλους τους άλλους. Και δεν ξέρω το κατά πόσο μια ειδησεογραφική «δίαιτα» θα με σώσει από κάποια κρίση πνευματικής υγείας. Όταν μέσα στην κατάθλιψή μου αισθάνομαι πως κάποιος με βλέπει και με κρίνει, νιώθω ότι αυτό συμβαίνει τόσο για αυτά που ξέρω, όσο και για αυτά που δεν ξέρω.
Περισσότερα από το VICE
Ακούσαμε τον Γιάνη Βαρουφάκη να Τρολάρει τον «Ανδρέα Τσίπρα»
«Περιμένω να Πεθάνω» – Σύροι στο Χαλέπι Αποχαιρετούν τον Κόσμο Mέσω Internet
Τα Παραγνωρισμένα Στατιστικά των Ανδρών που Βιάζονται από Γυναίκες
