Γιατί Περνάς Εβδομάδες Αποφεύγοντας να Κάνεις Πράγματα που Παίρνουν Μόλις Δέκα Λεπτά;

Από όλα τα viral tweet που ορίζουν την ύπαρξή μας, λίγα είναι τόσο οικουμενικά όσο αυτό, από τη συγγραφέα Kimberly King Parsons: «Η ιστορία της ζωής μου: μου πήρε 11 λεπτά να κάνω αυτό που απέφευγα επί τρεις μήνες».

Μερικές φορές, με τίποτα δεν μπορούμε να πιέσουμε τον εαυτό μας να κάνει πράγματα. Τον προηγούμενο μήνα ζήτησα από ορισμένους ανθρώπους να μιλήσουν για εκείνες τις φορές που επέλεξαν να μην κάνουν κάτι που θα μπορούσαν να κάνουν και έγινε χαμός. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα:

• Έβγαλα φωτογραφία για διαβατήριο τον Φεβρουάριο. Την έχω στη σιφονιέρα μου από τότε, επειδή δεν κάθομαι δέκα λεπτά να συμπληρώσω τη φόρμα ανανέωσης και να τη στείλω με mail.
• Μια συνδρομητική εταιρεία επισκευών παίρνει οκτώ δολάρια τον μήνα για ένα χρόνο επειδή βαριόμουν να τηλεφωνήσω και να ακυρώσω ή να απαντήσω στο τηλέφωνο και να ακυρώσω όταν με έπαιρναν για το ρυθμίσουμε.
• Αντικατέστησα μια καμένη λάμπα χθες, μου πήρε τρία λεπτά από την αρχή ως το τέλος. Έχει καεί εδώ και δύο χρόνια.

Είτε βλέπεις τα φυτά σου να μαραζώνουν επί εβδομάδες πριν τους αλλάξεις γλάστρα (συνολικός χρόνος: έξι λεπτά) είτε περιμένεις να σε σταματήσουν για να αλλάξεις το αυτοκόλλητο με το σήμα κυκλοφορίας που άλλαξε πριν από έναν χρόνο ,πολλοί είναι αναβλητικοί όσον αφορά πολλά πράγματα.

Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό; Γιατί τόσοι πολλοί αδιαφορούμε ενώ κάτι είναι απλό να γίνει και οι συνέπειες του να μην το κάνεις μπορεί να είναι δυσάρεστες;

Ο Joseph Ferrari, καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο DePaul στο Σικάγο και συγγραφέας του “Still Procrastinating?: The No Regrets Guide to Getting It Done”, είπε στο VICE ότι για πολύ καιρό ο κόσμος θεωρούσε αυτού του είδους την αναβλητικότητα τεμπελιά ή ανοργανωσιά, ενώ είναι στρατηγική αποφυγής. «Δεν είναι θέμα διαχείρισης χρόνου, είναι πολύ πιο σύνθετο», λέει. 

«Ο κόσμος θεωρεί την αναβλητικότητα πρόβλημα διαχείρισης χρόνου, επειδή έτσι μοιάζει εξ όψεως», λέει η Fuschia Sirois, που ερευνά την αναβλητικότητα στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ και έχει συμμετάσχει στην επιμέλεια του βιβλίου “Procrastination, Health, and Well-Being”. «Αλλά δεν έχει να κάνει τόσο με τη διαχείριση χρόνου όσο με τη διαχείριση της διάθεσης».

Ακολουθούν μερικοί συγκεκριμένοι λόγοι που αποφεύγουμε να κάνουμε απλά πράγματα, σύμφωνα με τους ειδικούς, καθώς και τρόποι να διαχειριστούμε την αναβλητικότητά μας και να κάνουμε τελικά τα πράγματα που έχουμε βάλει στον «πάγο».

Αναβάλεις να κάνεις κάτι επειδή δεν υπάρχει λόγος να μην το αναβάλεις.

Μπορεί να υπάρχουν οικονομικές, προσωπικές και επαγγελματικές συνέπειες αν είσαι αναβλητικός ως προς διάφορα μικροπράγματα. Αλλά μερικές φορές δεν υπάρχουν. Σκέψου τη φωτογραφία του διαβατηρίου που θέλει δέκα λεπτάκια για να σταλεί η αίτηση. Τη στιγμή που αποκλείεται να ταξιδέψεις λόγω της πανδημίας, γιατί να ξοδέψεις έστω και αυτά τα δέκα λεπτά;

Αντίστοιχα, ο Ferrari επισήμανε ότι δεν ζούμε σε μια κοινωνία που μας ενθαρρύνει να κάνουμε τα πράγματα νωρίς. Αν χρωστάς λεφτά στην εφορία, η κυβέρνηση θα μπορούσε να πει, «Κάνε αίτηση ως τις 15 Φεβρουαρίου και θα αφαιρέσουμε ένα ποσοστό». Δεν το κάνουν, οπότε γιατί να πληρώσουμε πριν τον Απρίλη;

«Στον πολιτισμό μας τιμωρούμαστε επειδή αργούμε», λέει ο Ferrari. «Δεν ανταμειβόμαστε επειδή κάνουμε κάτι νωρίς». Και όταν εσωτερικεύεις το μήνυμα ότι δεν υπάρχει νόημα να κάνεις κάτι νωρίς, μπορείς να το εφαρμόσεις αυτό σε όλα.

Ο Tim Pychyl, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογίας και επικεφαλής της Ομάδας Έρευνας Αναβλητικότητας στο Πανεπιστήμιο Κάρλτον, είπε ότι το να επιβραβεύεις τον εαυτό σου για τα πράγματα που κάνεις μπορεί να σε βοηθήσει. «Πρέπει να εστιάσουμε στα θετικά συναισθήματα όταν πετυχαίνουμε τον στόχο σε αντίθεση με τα αρνητικά συναισθήματα που έχουμε εκείνη τη στιγμή», λέει.

Μπορεί να ακούγεται χαζό, αλλά ακόμα κι αν δεν είχες λίστα με τα πράγματα που είχες να κάνεις, γράψε όσα έχεις ολοκληρώσει – ή όσα έχεις ξεκινήσει. Σβήσ’ τα και θεώρησέ τα νίκες. Κι αυτό μπορεί να ενισχύσει τα θετικά σου συναισθήματα ώστε να κάνεις παραπάνω.

Και το ωραίο είναι πως αν ξεκινήσεις, η πρόοδος πυροδοτεί τα θετικά σου συναισθήματα γι’ αυτό που κάνεις. «Είναι από τις λίγες φορές που βλέπεις μια ανοδική τάση – η πρόοδος που σε κάνει να νιώθεις καλά οδηγεί σε περαιτέρω πρόοδο».

Κάτι σε αυτό που κάνεις, σου βάζει «τρικλοποδιά».

«Η αναβλητικότητα είναι ένας αποφευκτικός τρόπος αντιμετώπισης», είπε η Sirois. «Πώς διαχειρίζομαι τα άσχημα συναισθήματα που έχω για τη γραφειοκρατική δουλειά που έχω να κάνω; Δεν θα το κάνω και θα νιώσω καλύτερα. Ήδη νιώθω καλύτερα. Διαχειρίστηκες τη διάθεσή σου όντας αναβλητικός».

Η Sirois λέει ότι η αναβλητικότητα προκύπτει συχνά όταν νιώθουμε αβεβαιότητα. Όταν κάτι είναι καινούργιο, άγνωστο ή το νιώθουμε μεγάλο και σημαντικό –όπως το να κάνουμε αίτηση για πιστωτική ή να διορθώσουμε το βιογραφικό μας– είναι λιγότερο πιθανό να το προσεγγίσουμε με όρεξη. Είναι απλή σχετικά εξίσωση: λιγότερη σιγουριά ισούται με περισσότερη αποφυγή.

Ή ίσως νιώθεις ανικανότητα ή αγωνία σχετικά με κάτι επειδή ανησυχείς πώς θα σε κρίνουν οι άλλοι. Ακούμε πολλά για την αυτοεκτίμηση, αλλά ο Ferrari λέει ότι και η κοινωνική εκτίμηση είναι εξίσου σημαντική. «Οι άνθρωποι ανησυχούν πολύ για τη γνώμη των άλλων». Υπάρχει μια τάση να σκεφτόμαστε «Καλύτερα να νομίζουν ότι δεν προσπάθησα, παρά ότι δεν τα κατάφερα».

Αυτός ο φόβος ότι μπορεί να τα σκατώσεις μπορεί να σε εμποδίζει εξαρχής – ακόμα κι αν είναι κάτι μικρό όπως πέντε λεπτά για να γράψεις ένα μήνυμα ή να απαντήσεις σε ένα μέιλ. Αν δεν συνεχίσεις το ίδιο καλά; Αν δεν τα καταφέρεις το ίδιο καλά την επόμενη φορά;

Μπορεί επίσης απλώς να μην είναι ευχάριστο αυτό που έχεις να κάνεις. Σύμφωνα με τη Sirois, οι άνθρωποι είναι προγραμματισμένοι να αναζητούν την απόλαυση, που σημαίνει ότι αν αυτό που αναβάλλεις είναι λιγάκι δυσάρεστο ή απαιτεί προσπάθεια –αν δεν είναι και πολύ διασκεδαστικό δηλαδή– είναι εύκολο να το αναβάλεις, ακόμα κι ξέρεις ότι θα μπορούσες να το τελειώσεις σε λιγότερο χρόνο απ’ όσο θα σου έπαιρνε να ξαναδείς ένα επεισόδιο του “30 Rock”.

Xρησιμοποιείς τη λογική για να ξεγελάσεις τον εαυτό σου, να διορθώσει μια συμπεριφορά που είναι εγγενώς συναισθηματική.

Πολλοί από τους λόγους που αναβάλλουμε κάτι, έχουν ένα κοινό στοιχείο: συνδέονται με αρνητικά συναισθήματα. Ο Pychyl είπε ότι στον πυρήνα της η αναβλητικότητα είναι στρατηγική αντιμετώπισης που εστιάζει στο συναίσθημα».

«Έχουμε να κάνουμε κάτι που για κάποιο λόγο μας κάνει να νιώθουμε χάλια», είπε ο Pychyl στο VICE. Εκνευρισμός, βαρεμάρα, πικρία, φόβος – ό,τι κι αν είναι, κάποιο αρνητικό συναίσθημα είναι συνδεδεμένο με αυτό που έχεις να κάνεις. «Ο συναισθηματικό εγκέφαλός σου, το μεταιχμιακό σύστημα σου σε επηρεάζει πολύ», λέει.

Πολλές από τις δημοφιλείς συμβουλές για την αντιμετώπιση της αναβλητικότητας προσφέρουν λογικές λύσεις: σπάσε αυτό που έχεις να κάνεις σε κομμάτια, άλλαξε το πρόγραμμά σου, πήγαινε μια βόλτα, κλείσε τις 47 καρτέλες που έχεις ανοιχτές. Και αυτά βοηθάνε κάποιες φορές σε κάποιο βαθμό κάποιους ανθρώπους.

Αλλά το πρόβλημα είναι ότι πρόκειται για λογικές λύσεις σε ένα παράλογο, συναισθηματικό πρόβλημα. Η Sirois λέει ότι «μπορείς να κάνεις το περιβάλλον σου, ας το πούμε, λιγότερο αναβλητικό. Αλλά μη νομίζεις ότι αυτό θα είναι η λύση». Είπε ότι αυτό πρέπει να το θεωρείς ως το πλαίσιο στο οποίο θα εντάξεις τις προσπάθειές σου.

Αν η έλλειψη αυτοπεποίθησης σε κάνει να αναβάλεις κάτι, η Sirois λέει να κάνεις την αρχή φροντίζοντας ότι έχεις όλες τις πληροφορίες και πηγές που χρειάζεσαι. Είναι οι οδηγίες σαφείς; Έχεις απορίες; Αν δεν έχεις ό,τι χρειάζεσαι στην αρχή, μάλλον δεν πρόκειται να συνεχίσεις.

Πρώτα ασχολήσου με αυτό και έτσι δεν θα έχεις τόση αβεβαιότητα και θα είναι πιο εύκολο να προχωρήσεις. Διότι όταν παρασκέφτεσαι κάτι μπορείς να το κάνεις στο μυαλό σου πιο μεγάλο απ’ ό,τι είναι.

Είσαι παγιδευμένος στην ντροπή.

Σύμφωνα με τη Sirois οι αναβλητικοί τύποι είναι σκληροί με τον εαυτό τους, θεωρούν ότι κανείς άλλος δεν το κάνει και πως η δική τους τάση να κωλυσιεργούν, σημαίνει ότι είναι φρικτοί άνθρωποι. Το θέμα είναι, είπε, ότι «κανείς άλλος δεν το πιστεύει αυτό. Εσύ το δημιουργείς, ενεργοποιώντας περισσότερα αρνητικά συναισθήματα».

Αν αποφεύγεις κάτι επειδή έχεις ήδη αρνητικά συναισθήματα και επιπλέον ανησυχείς πώς θα σε κρίνουν, θα το αποφεύγεις ακόμα περισσότερο. Ο επικριτής μέσα σου γίνεται όλο και πιο κακός και λέει : «Γιατί δεν το έχεις κάνει ακόμα;» και μετά «Γιατί είσαι τόσο αποτυχημένος»;

«Το μόνο που πετυχαίνει αυτή η σκληρή κριτική είναι να γεννά πιο αρνητικά συναισθήματα γι’ αυτό που έχεις να κάνεις κι έτσι θες να το αποφεύγεις περισσότερο», σύμφωνα με τη Sirois. «Γι’ αυτό σέρνονται αυτά τα πράγματα». Μπορεί να αρχίσεις να σκέφτεσαι περισσότερο την αναμονή παρά αυτό που αποφεύγεις, κάτι που λέγεται επίγνωση αναβλητικότητας» – με άλλα λόγια μηρυκάζεις την ίδια σου την αναβλητικότητα.

Η Sirois λέει ότι όταν οι άνθρωποι αποφεύγουν κάτι έχουν την τάση να αναρωτιούνται τι δεν πάει καλά με εκείνους, κάτι που δεν λύνει το πρόβλημα ούτε προσφέρει κάποια πραγματική λύση. Αντ’ αυτού θα έπρεπε να αναρωτηθούν, «Γιατί δυσκολεύομαι σε αυτό»;

Δεν ζητάς βοήθεια.

Η αναβλητικότητα είναι μοναχικός αγώνας αλλά όλοι το κάνουν. Και αυτό σημαίνει ότι πάντα μπορείς να το συζητήσεις. «Αναγνώρισε ότι δεν είσαι το πρώτο άτομο που είναι αναβλητικό, ούτε θα είσαι το τελευταίο. Όλοι το κάνουν. Νομίζω πως είναι ένα πολύ σημαντικό μήνυμα να το κανονικοποιήσουμε και να μειώσουμε την ενοχή και την ντροπή που συχνά νιώθει κανείς», λέει η Sirois.

Αν το συζητάς μπορείς ακόμα και να του επιβληθείς. Η Sirois βοήθησε στη διεξαγωγή μιας μελέτης όπου διαπιστώθηκε ότι η κοινωνική στήριξη μπορεί να μειώσει εν μέρει το στρες που οδηγεί στην αναβλητικότητα. Υπάρχει συναισθηματική κοινωνική στήριξη όταν λες «Με ζορίζει αυτό, να ξεσπάσω»; Και υπάρχει και πληροφοριακή κοινωνική στήριξη που είναι η εξής «Το έχεις κάνει ποτέ; Μπορείς να μου δώσεις συμβουλές»;

Φυσικά, υπάρχει παγίδα. Όσοι έχουν εσωτερικεύσει αρνητικές κοινωνικές νόρμες σχετικά με την αναβλητικότητα θα δυσκολευτούν να αναζητήσουν στήριξη. Είναι πιο εύκολο να ζητήσεις βοήθεια αν φέρεσαι στον εαυτό σου με καλοσύνη και όχι επικριτική διάθεση.

Μην περιμένεις να αποτινάξεις την τάση σου για αναβλητικότητα στα δέκα λεπτά που σου πήρε να διαβάσεις αυτές τις συμβουλές και μην είσαι πολύ αυστηρός/ή με τον εαυτό σου. Όπως λέει η Sirois: «Το μόνο που θα καταφέρεις είναι να γίνεις πιο αναβλητικός».

Και αν αυτή η συμπεριφορά είναι συχνή –κάτι που σε παραλύει στην προσωπική και επαγγελματική σου ζωή ή σε εμποδίζει να πετύχεις τους στόχους σου– ίσως είναι ώρα να μιλήσεις με κάποιον επαγγελματία. Η χρόνια αναβλητικότητα μπορεί να είναι σύμπτωμα αγχώδους διαταραχής, κατάθλιψης και διαταραχής ελλειμματικής προσοχής. Ένας ειδικός ψυχικής υγείας θα μπορέσει να σε βοηθήσει.

Ακολουθήστε την Emily Cassel στο Twitter.

Περισσότερα από το VICE

Πώς Eίναι να σε Xακάρουν και να σε Eκβιάζουν με Γυμνές Φωτογραφίες σου

Ο Pablo Dylan Δεν Είναι Απλώς ο Εγγονός του Τεράστιου Bob Dylan

Συμβουλές για να Περάσεις μια Σέξι και Ρομαντική Βραδιά στο Σπίτι - αν Έχεις Συγκάτοικο

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.