Photo via Flickr/Nasos Efstathiadis
Φέτος, οι αιτήσεις για το Ανοικτό Πανεπιστήμιο φτάνουν τις 78.000 και θα εισαχθούν 7.400 τυχεροί. Το “τυχεροί” δεν το έγραψα τυχαία, αφού δεν υπάρχει κάποια άλλη αξιολόγηση, πέρα από την κλήρωση. Όπως τονίζει το Ε.Α.Π. στην ιστοσελίδα του, “δεδομένου ότι ο αριθμός των παρεχόμενων θέσεων για φοιτητές είναι συνήθως μικρότερος από τον αριθμό των ενδιαφερομένων να σπουδάσουν, γίνεται, εάν χρειάζεται, ηλεκτρονική κλήρωση των υποψήφιων φοιτητών, με την παρουσία εισαγγελικής αρχής για την εξασφάλιση του αδιάβλητου”. Ωστόσο, υπάρχει μια μερίδα πολιτών που αμφισβητεί τη διαδικασία, με τη δικαιολογία πως “…τι μπορεί να ξέρει από αλγόριθμους ένας εισαγγελέας”. Είναι θεωρία συνομωσίας ή όντως ισχύει; Τίποτε δεν έχει αποδειχθεί, ενώ όσους γνωστούς μου ρώτησα, η απάντηση ήταν η ίδια. “Δεν παίζουν βύσματα”.
Videos by VICE
Ο Γιάννης είναι 40 ετών και σπουδάζει Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Είχε μπει με πανελλήνιες εξετάσεις στο Χημικό, αλλά δεν είχε πάρει το πτυχίο του, αφού πριν καν ολοκληρώσει τις σπουδές του είχε προλάβει να ανέβει στην ιεραρχεία και να γίνει στέλεχος γνωστής τράπεζας. Τον ρώτησα στα ίσα. “Έβαλες βύσμα για να μπεις;”, γνωρίζοντας πως δεν θα μου έλεγε ψέματα. “Όχι ρε, απλώς κωλόφαρδος ήμουν και μπήκα με την πρώτη”. Με τον ίδιο, ευθύ τρόπο, ρωτάω και την Ελένη, που είναι 33χρονη δημοσιογράφος και έχουμε δουλέψει μαζί πριν χρόνια. “Ποιο μέσο;”, μου απαντά, “με την τρίτη μπήκα”.
Είσαι λοιπόν ο τυχερός και μπαίνεις σε προπτυχιακό ή μεταπτυχιακό πρόγραμμα. Δεν έχεις μπροστά σου, όμως, μόνο κάποιους τόμους βιβλίων και κάποιες εργασίες που πρέπει να παραδώσεις, αλλά και ένα μεγαλύτερο πρόβλημα, πολύ κοινότοπο για την εποχή που ζούμε. Το οικονομικό. Και αυτό γιατί οι 12 θεματικές ενότητες που πρέπει να παρακολουθήσεις σε ένα προπτυχιακό πρόγραμμα στοιχίζουν 550 ευρώ. Άρα, για να πάρεις το πτυχίο σου θα πρέπει να καταβάλλεις 6.600 ευρώ. Αξίζει βέβαια να σημειώσουμε πως τα δίδακτρα αυτά είναι μειωμένα εδώ και χρόνια, ενώ από τη στιγμή που δεν απαιτείται η μετακίνησή σου στην Πάτρα, το κόστος θεωρείται από ορισμένους γνωστούς με τους οποίους συνομίλησα, μικρό. Μπορούν να πληρώσουν όλοι 550 ευρώ, όμως;
“Είμαι στο τέταρτο χρόνο, αλλά το πηγαίνω χαλαρά. Τις πρώτες χρονιές έπαιρνα από ένα μάθημα. Είναι άλλοι που παίρνουν 2 και 3 μαθήματα τη χρονιά. Εξαρτάται από το πόσα λεφτά έχεις. Τη φετινή τιμολόγηση δεν τη γνωρίζω. Πηγαίνει με το μάθημα. Πέρυσι ήταν 700 ευρώ”, τονίζει ο Γιάννης, που δουλεύει παράλληλα. Εάν δεν βγάζεις έναν ικανοποιητικό μισθό ή αν δεν έχεις οικονομική βοήθεια από τους γονείς σου, μάλλον είναι δύσκολο να σπουδάσεις.
Ήταν 2007, όταν ο απόφοιτος του Ανοικτού Πανεπιστημίου, Τάσος Λιάλιος, προσέφυγε στη Δικαιοσύνη, ζητώντας να κριθεί αντισυνταγματική η καταβολή διδάκτρων, αφού στο Σύνταγμα αναφέρεται ρητώς πως η Παιδεία στη χώρα είναι δωρεάν σε όλες τις βαθμίδες. Η διοίκηση του Πανεπιστημίου υποστήριζε με επιστολή της προς την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, 5 χρόνια αργότερα, πως «Το κοινωνικό δικαίωμα της δωρεάν παιδείας δεν καταλαμβάνει, κατά την άποψή μας, αλλά και κατά την πάγια θέση της Πολιτείας, τις ιδιαίτερες μορφές εκπαίδευσης, όπως αυτή παρέχεται από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, που στηρίζεται στη μεθοδολογία της παροχής εκπαίδευσης από απόσταση”. Το 2012 Προσπαθήσαμε να έρθουμε σε επικοινωνία με τον “ΠΑ.ΣΥ.Φ.Α.ΕΛΠ – ΕΑΠ” για να μάθουμε την τύχη της δικαστικής υπόθεσης, αλλά το πρώην μέλος του συλλόγου, Δημήτρης Περίχαρος, μας είπε πως ο σύλλογος δεν υφίσταται πλέον.
“Γιατί θέλω το πτυχίο”
Τι μπορεί να κάνει έναν 40αρη με επιτυχημένη επαγγελματική καριέρα ή μια 33χρονη γνωστή στη δημοσιογραφική πιάτσα, να επιδιώκει το παρατεταμένο deja vu με τα μαθητικά χρόνια;
“Θα μου δώσει 25% αύξηση στο μισθό. Επίσης, έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα στον εργασιακό τομέα, όσοι εργαζόμενοι είναι της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στην πορεία της καριέρας τους θα το χρειαστούν. Εγώ μέχρι τώρα δεν το έχω βρει μπροστά μου, αλλά αυτός είναι και ο σκοπός. Να έχεις προνοήσει για να μην αποτελεί αυτό εμπόδιο”, μου λέει ο Γιάννης, που μερικά από τα απογεύματά του τα περνάει διαβάζοντας. Από την άλλη, η Ελένη είχε διαφορετικούς λόγους. “Είχα σπουδάσει στο εξωτερικό και ήθελα να μάθω καλύτερα τη γλώσσα. Όταν σπουδάζεις έξω, δεν μπορείς να μιλήσεις τη γλώσσα όπως κάποιος που έχει πανεπιστημιακή μόρφωση”. Αφού πήρε το πτυχίο της στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό, τώρα κάνει μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων. Μπορεί να βρει δουλειά, όμως, με ένα τέτοιο πτυχίο; “Εγώ βρήκα δουλειά”, μου εξηγεί η Ελένη και σπεύδει να μου πει πως οι πιο πολλοί συμφοιτητές της δούλευαν στο Δημόσιο και ήθελαν “μέσω του πτυχίου να πάρουν αύξηση στο μισθό τους”.
Σπουδές επιπέδου…
“Το επίπεδο είναι πιο υψηλό επειδή έχει υποχρεωτικές εργασίες. Κάτι που απαιτεί δουλειά και πολύ διάβασμα”, τονίζει η 33χρονη φοιτήτρια του Ανοικτού Πανεπιστημίου, όταν η συζήτηση πηγαίνει στο επίπεδο σπουδών και στις διαφορές με τα δημόσια Πανεπιστήμια. Το ίδιο πιστεύει και ο Γιάννης, όταν του ζητώ να μου αναλύσει αυτό που έχει συναντήσει. Πιστεύει πως σε σύγκριση με το Πανεπιστήμιο “…είναι εντελώς διαφορετικά τα πράγματα, γιατί στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο πληρώνεις. Είναι σαν να είσαι σε ιδιωτικό κολλέγιο. Η μεγαλύτερη απογοήτευση είναι όταν πηγαίνεις στις συγκεντρώσεις, που γίνονται σε πανεπιστημιακούς χώρους και βλέπεις αίθουσες χωρίς θέρμανση, για παράδειγμα. Το επίπεδο των καθηγητών που μου έχουν τύχει είναι πολύ υψηλό, εάν εξαιρέσεις έναν. Το αγαπούν το αντικείμενό τους και δεν έχεις την αίσθηση πως σε βλέπουν ως “πορτοφόλι”.
Για να παρακολουθήσουν τα μαθήματά τους, πολλές φορές επιστρέφουν στις ρίζες του, στα μαθηματικά της Β’ Λυκείου ή ακόμη και του Γυμνασίου. Φυσικά υπάρχουν και οι συναντήσεις, που σε γυρνάνε σε άλλες εποχές. Όταν τον ρώτησα να μου πει για τους συμφοιτητές του, ένα πράγμα του είχε κάνει εντύπωση: “Οι ηλικίες παίζουν από 25 έως 60. Εκεί συνάντησα και ανθρώπους που δεν τους νοιάζει το πτυχίο, από την άποψη της επαγγελματικής σταδιοδρομίας, αλλά απλώς το θέλουν για δικούς τους, προσωπικούς λόγους. Θυμάμαι έναν σε ένα μάθημα, τον Αγάπιο, που έχει ψιλικατζήδικο και είναι περίπου 55. Τι να το κάνει το πτυχίο, ο Αγάπιος με το ψιλικατζήδικο; Προφανώς και είναι η δίψα του για μάθηση”.
