Άγνωστη παραμένει η μοίρα εκατοντάδων εάν όχι χιλιάδων γυναικών που έχουν απαχθεί από τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους, στο βόρειο Ιράκ και φέρονται να εξαναγκάστηκαν σε γάμο ή να βιάστηκαν, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη και αξιωματούχους στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι περισσότερες από τις αγνοούμενες γυναίκες ανήκουν στη μειονότητα των Γιαζίντι του Ιράκ, οι οποίες αιχμαλωτίστηκαν σε πόλεις όπου οι ντόπιοι δεν κατάφεραν διαφύγουν αρκετά γρήγορα προς το όρος Σιντζάρ και τις ελεγχόμενες από τους Κούρδους περιοχές, όταν το Ισλαμικό Κράτος εξαπέλυσε την επίθεση του στις αρχές Αυγούστου. Η τρομοκρατική οργάνωση πιστεύεται ότι έχει επίσης απαγάγει σιίτισσες Τουρκμένες, Χριστιανές και από την μειονότητα των Σαμπάκ.
Videos by VICE
Λίγο μετά την αιχμαλωσία τους, ο ΟΗΕ επικαλέστηκε αναφορές «βάρβαρης» σεξουαλικής βίας και «άγριους βιασμούς» που διαπράττονται από το ISIS.
O Francesco Motta, διευθυντής του γραφείου ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ στο Ιράκ, είπε στο VICE News, ότι ο αριθμός των γυναικών που αιχμαλωτίστηκαν στην επαρχία Νινευή και γύρω από αυτή, στο βορειοανατολικό Ιράκ εκτιμάται ότι μπορεί να αγγίζουν και τις 2.500 -συμπεριλαμβανομένων 1.000 που με τη βία αλλαξοπίστησαν και πιθανώς παντρεύτηκαν καθώς και 1.500 που αρνήθηκαν να το κάνουν και τώρα υποφέρουν όντας αιχμάλωτες.
«Σε κάποιες γυναίκες έχουν πει ότι θα τις μεταφέρουν στη Συρία ή σε άλλες γειτονικές χώρες και θα τις πουλήσουν εκεί» είπε.
Στη διάρκεια του περασμένου μήνα, τα Ηνωμένα Έθνη έλαβαν κι άλλες αναφορές από τη Μοσούλη, όπου μερικές από τις γυναίκες φέρονται να προσφέρονται σε «φθηνή τιμή» σε νεαρούς άνδρες ως ένας τρόπος προσέλκυσής τους για να ενταχθούν στις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους. Η διασπορά των γυναικών χωρίς καμία εποπτεία προκαλεί φόβο ότι κανείς δεν θα ακούσει ξανά για πολλές από αυτές τις γυναίκες.
Παρατηρητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι είναι δύσκολη η τεκμηρίωση μεμονωμένων εγκληματικών πράξεων και οι συνθήκες υπό τις οποίες διαπράχθησαν, με δεδομένη την σχεδόν αδύνατη πρόσβαση στις περιοχές που ελέγχει το Ισλαμικό Κράτος. Ωστόσο έχουν έρθει στο φως πολλές μαρτυρίες.
Ο Fred Abrahams, ειδικός σύμβουλος του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, βρισκόταν μαζί με οικογένειες των Γιαζίντι, που διέφυγαν προς τις ελεγχόμενες από τους Κούρδους περιοχές όταν κατάφεραν να έρθουν σε επαφή μέσω κινητών τηλεφώνων με τα αγαπημένα τους πρόσωπα, τα οποία κρατούσαν τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους.
Μία αιχμάλωτη είπε ότι κρατούνταν μαζί με πολλά «νεαρά κορίτσια και με γυναίκες και παιδιά και πως έρχονταν και τις έπαιρναν» διηγήθηκε ο Abrahams στο VICE News. «Μια άλλη γυναίκα το έσκασε από το ΙΚΙΛ, πριν από έξι μέρες και μου είπε ότι στο σπίτι που την κρατούσαν, έρχονταν και έπαιρναν τις νεαρές γυναίκες, οι οποίες δεν ήταν παντρεμένες ή δεν είχαν παιδιά- που νόμιζαν ότι δεν ήταν παντρεμένες-και έπειτα τις ανάγκαζαν να τους παντρευτούν. Μάλιστα τις άφηναν να επιστρέψουν και να πουν αντίο, κι έπειτα τις έπαιρναν μακριά».
Γυναίκες και κορίτσια, οι οποίες δραπέτευσαν από την αιχμαλωσία του Ισλαμικού Κράτους διηγήθηκαν ανάλογες ιστορίες στη Διεθνή Αμνηστία που ανέφερε ότι πολλές γυναίκες «μεταφέρθηκαν από τα σημεία κράτησης τους και τις έστειλαν μακριά εξαναγκάζοντας τις να παντρευτούν. Τους είπαν ότι εάν αρνούνταν θα τις πουλούσαν».
Ο Abrahams είχε επίσης αξιόπιστες μαρτυρίες για την φανερή πώληση γυναικών στη Μοσούλη.
Η Haleh Esfandiari, διευθύντρια του προγράμματος Μέσης Ανατολή του Κέντρου Wilson, είπε στο VICE News ότι είχε ακούσει μαρτυρίες πως ντόπιοι ενταγμένοι στο Ισλαμικό Κράτος είχαν προσπαθήσει να αγοράσουν αιχμάλωτες γυναίκες από σκλαβοπάζαρα προκειμένου να τις ελευθερώσουν, αλλά οι τζιχαντιστές τις έδιναν σε άλλους.
«Φαίνεται φυσιολογικό σήμερα το να φέρεις μια ομάδα από αυτές τις γυναίκες σε μια πλατεία και να προσπαθήσεις να τις πουλήσεις» είπε η Esfandiari στο VICE News, παραπέμποντας σε εκθέσεις που έχει δει. «Αυτό συνέβαινε στη Συρία, μετά την κατάληψη χωριών και πόλεων από το ISIS».
Ανεπιβεβαίωτες μαρτυρίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν υποτιθέμενους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους να συζητούν για γυναίκες και να αναφέρονται σε αυτές ως σκλάβες.
Μερικές φορές μέλη του Ισλαμικού Κράτους προσπαθούν να προσποιηθούν ότι ο γάμος τους είναι αληθινός, σαν οι γυναίκες να μην ήταν αιχμάλωτες. Στην αναφορά που επικαλέστηκε ο Abrahams και σύμφωνα με την οποία οι γυναίκες επέστρεφαν να πουν αντίο μετά τους αναγκαστικούς γάμους τους, η μάρτυρας είπε ότι μία από τις συγκρατούμενες της είχε πάρει δώρο μια μικρή ποσότητα χρυσού στη διάρκεια της γαμήλιας τελετής.
«Είναι ένα είδος θρησκευτικού λουστραρίσματος της σκλαβιάς» παρατήρησε ο Abrahams.
Οι αρχές του Ισλαμικού Κράτους προσπάθησαν να επικυρώσουν το βιασμό και τον αναγκαστικό γάμο, χρησιμοποιώντας μια απαρχαιωμένη γραμματική ερμηνεία χωρίων από το Κοράνι, που λένε ότι γυναίκες και παιδιά που αιχμαλωτίζονται κατά τη διάρκεια μάχη είναι σκλάβοι. Επικαλούνται όρους που επιτρέπουν τις σεξουαλικές σχέσεις είτε μέσα στο γάμο ή μεταξύ ενός άνδρα και της malakyamiinτου ή «εκείνους που κατέχονται από το δεξί χέρι κάποιου» [a1] – ευφημισμός για έναν σκλάβο.
«Πιστεύουν ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι λογικές απαγορεύσεις αίρονται και ότι το σεξ με τους αιχμάλωτους επιτρέπεται» είπε ο Motta. «Μερικές γυναίκες έχουν αναφέρει ότι οι έφηβοι γιοι και κόρες τους έχουν σεξουαλικά κακοποιηθεί από μέλη του ΙΚΙΛ, είτε από την αρχή της κράτησής τους ή μεταγενέστερα» πρόσθεσε, χρησιμοποιώντας μια εναλλακτική ονομασία για το Ισλαμικό Κράτος. «Αρκετές γυναίκες μας έχουν πει ότι θα προτιμούσαν να αυτοκτονήσουν και σκοτώσουν τα παιδιά τους από το να υποταχθούν σε αυτά που κάνει το ISIS».
Νομικοί τους οποίους συμβουλεύτηκε το VICE News χαρακτήρισαν την επιλεκτική ερμηνεία των στίχων του Κορανίου ως ευθεία σύγκρουση με τον ισλαμικό νόμο που ισχύει αιώνες, το πνεύμα του Κορανίου ακόμα και το λόγο του ίδιου του Προφήτη, όπως καταγράφεται στο Χαντίθ.
Πριν από την κατάργηση της δουλείας στις μουσουλμανικές χώρες, στις αρχές του 19ου αιώνα, ο ισλαμικός νόμος επέτρεπε την υποδούλωση μη μουσουλμάνων οι οποίοι είχαν συλληφθεί στη διάρκεια μαχών, αλλά μόνο όταν επρόκειτο για διεθνή σύγκρουση και όχι εμφύλιο πόλεμο. Παραδοσιακά ο ισλαμικός νόμος είχε δυο ομάδες κανόνων για τους ανθρώπους, οι οποίοι ζούσαν στην ισλαμική αυτοκρατορία, που αναπτύχθηκε ραγδαία τον 7ο αιώνα και εκείνους που ζούσαν εκτός αυτής. Η σύγκρουση μεταξύ της ισλαμικής αυτοκρατορίας και άλλων εθνών διεπόταν από διαφορετικές αρχές.
«Υπάρχει μια φωτεινή γραμμή, ένας διαχωρισμός μεταξύ του διεθνούς δικαίου και του εμφύλιου πολέμου που διεξάγεται σε μουσουλμανικό έδαφος» είπε στο VICE News, ο Mohamed Fadel από την Ερευνητική Έδρα για το Δίκαιο και τα Οικονομικά του Ισλαμικού Νόμου στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο. «Το κλασσικό ισλαμικό δόγμα αναφέρει ότι μη μουσουλμάνοι που ζουν ανάμεσα σε μουσουλμάνους προστατεύονται νομικά όπως και οι μουσουλμάνοι, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας από την υποδούλωση. Το ΙΚΙΛ αποκηρύσσει εντελώς μεγάλα τμήματα της παραδοσιακής νομολογίας».
Στις 29 Ιουνίου, ο ηγέτης του ISIS, Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι αυτοανακηρύχθηκε χαλίφης του Ισλαμικού Κράτους, έχοντας μικρή στήριξη από σεβάσμιες θρησκευτικές αρχές και με τη δυσφορία πολλών στη σουνίτικη κοινότητα. Ορίζοντας το αυτοαποκαλούμενο χαλιφάτο ως το μόνο αληθινό μουσουλμανικό κράτος, ως εκ τούτου όλες οι υπόλοιπες περιοχές θεωρούνται εκτός της επικράτειας του. Έτσι το Ισλαμικό Κράτος θεωρεί άπιστους όλους τους μη σουνίτες.
Η συμπεριφορά προς τους μη σουνίτες ποικίλλει. Για παράδειγμα, λέγεται ότι σε μερικές περιοχές έχουν επιτρέψει στους Χριστιανούς να συνεχίσουν να ζουν πληρώνοντας φόρο. Ωστόσο η πρακτική να κατηγορούνται οι άλλοι για αποστασία (παραδοσιακά αποκαλούνται Takfiris) αποτελεί τη βάση του σκεπτικού του Ισλαμικού Κράτους για τη βία, είπε ο Fadel.
Ο Yusufal-Qaradawi, ένας εξέχων Αιγύπτιος σουνίτης λόγιος θεολόγος και ένας πνευματικός ηγέτης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας χαρακτήρισε τη διακήρυξη του Μπαγκντάντι επικίνδυνη και άκυρη βάση του νόμου της σαρία, εξηγώντας ότι ο τίτλος του χαλίφη μπορεί «να δοθεί μόνο από ολόκληρο το μουσουλμανικό έθνος» όχι από μία ομάδα.
«Το δόγμα Takfir είναι τόσο ανησυχητικό-δεν είναι απλώς μια θεολογική διακήρυξη ότι κάποιος είναι άθεος ή αποστάτης» είπε ο Fadel. «Ο οποιοσδήποτε δεν είναι μαζί τους δεν έχει νομικά οφέλη από το ότι είναι μουσουλμάνος ή μη μουσουλμάνος ανάμεσα σε μουσουλμάνους».
Σε ομιλία του την περασμένη Δευτέρα, ο νέος επικεφαλής για τα ανθρώπινα δικαιώματα στον ΟΗΕ, ο πρώην πρέσβης της Ιορδανίας πρίγκιπας Ζέιντ Ράαντ αλ Χουσεϊν, αποκάλεσε ‘Takfiris’ του ηγέτες του Ισλαμικού Κράτους.
«Αποκαλύπτουν μόνο πως θα έμοιαζε ένα κράτος Takfiri» είπε. «Θα ήταν ένα σκληρό, γεμάτο κακία αιματοβαμμένο σπίτι, όπου δεν θα προσφερόταν σκιά, ούτε θα δινόταν καταφύγιο, σε οποιονδήποτε μη- Takfiri, βρισκόταν ανάμεσά τους. Στον κόσμο των Takfiri, εκτός κι αν η κοσμοθεωρία σου είναι ίδια με τη δική τους-και η δική τους είναι εξαιρετικά στενόμυαλη και άκαμπτη-χάνεις το δικαίωμα σου στη ζωή».
Για πολλούς μουσουλμάνους, η συζήτηση για την ύπαρξη ενός χαλιφάτου (το τελευταίο χαλιφάτο στην Οθωμανική Τουρκία, καταργήθηκε το 1924) και τα ερωτήματα γύρω από τη δουλεία είναι τόσο απογοητευτικά, όσο και μυστηριακά. Ωστόσο η συζήτηση και η παγκόσμια κατακραυγή δεν έχει επηρεάσει την ικανότητά τους να προσελκύουν ξένους πολεμιστές, εκ των οποίων χιλιάδες έχουν διοχετευθεί προς το Ιράκ και τη Συρία.
Η αυστηρή και για ίδιον όφελος ερμηνεία της Αγίας Γραφής από το Ισλαμικό Κράτος, προέρχεται από το κίνημα των Ουαχαμπιστών που κυριαρχεί στη Σαουδική Αραβία και εξαπλώνεται μέσω των χρηματοδοτούμενων από τη Σαουδική Αραβία ισλαμικών σχολείων (madrassas) που έχουν εξαπλωθεί σε όλο τον μουσουλμανικό κόσμο. Το κίνημα, του οποίου οι ρίζες ανιχνεύονται στον 18ο αιώνα, επιμένει να τηρεί αυστηρά το Κοράνι και το Χαντίθ και δεν αναγνωρίζει μια χιλιετία ερμηνείας και συμφιλίωσης της Αγίας Γραφής και του δικαίου με την αποδεκτή πραγματικότητα της σύγχρονης κοινωνίας.
«Δυστυχώς, το ISIS είναι μια από τις συνέπειες του πουριτανικού κυριολεκτισμού που έχει πάρει τον έλεγχο και έχει γίνει μια από τις κυρίαρχες τάσεις στον μουσουλμανικό και αραβικό κόσμο» είπε ο Fadel. «Οι Ουαχαμπιστές λένε ‘Εάν προσπαθούσες να αλλάξει οποιαδήποτε πρακτική υπήρχε τον καιρό του Μωάμεθ, ουσιαστικά διαπράττεις αποστασία’. Πρόκειται για μια ακραία εφαρμογή ενός δόγματος που πολλοί άνθρωποι δέχονται με την πρώτη ματιά. Και η εφαρμογή του στην δουλεία είναι ιδιαιτέρως παράλογη».
Ο Motta είπε ότι οι αναγκαστικοί γάμοι που γίνονται με γυναίκες οι οποίες ασπάστηκαν το σουνιτικο Ισλάμ σε ελεγχόμενα από το Ισλαμικό Κράτος εδάφη, εκ πρώτης όψεως θα μπορούσαν να είναι «κανονικοί γάμοι» σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο ή θα μπορούσαν να προσομοιάζουν σε μια άλλη μορφή γάμου που τιμωρείται στην ισλαμική νομολογία – τον nikah misyar ή το «γάμο του ταξιδιώτη». Αυτή η διάταξη, που αναγνωρίζει στις γυναίκες λιγότερα δικαιώματα από εκείνα σε έναν παραδοσιακό γάμο, μπορεί να σταματήσει χωρίς επίσημη κατάργηση.
Σε κάθε περίπτωση, ο γάμος των αιχμάλωτων γυναικών θα μπορούσε να θεωρηθεί άκυρος, αφού ο γάμος στο Ισλάμ απαιτεί τη συναίνεση και των δυο πλευρών.
Ο nikah misyar έχει επικριθεί ότι είναι ένα τέχνασμα για άνδρες που κάνουν σεξ με γυναίκες εκτός του γάμου τους. Ωστόσο, όπως και η σιίτικη πρακτική του προσωρινού γάμου που ονομάζεται nikahmut’ah, δεν μπορεί να έχει πρακτικές χρήσεις σε συντηρητικές κουλτούρες, όπως η μείωση της οικονομικής επιβάρυνσης του γάμου.
Η πρακτική είναι ιδιαιτέρως δημοφιλής στα έθνη του Κόλπου, όπου ο Ουαχαμπισμός είναι εδραιωμένος, σύμφωνα με τον Tariqal-Jamil καθηγητή θεολογίας στο κολλέγιο Swarthmore και ειδικό στον μεσαιωνικό ισλαμικό νόμο.
«Σαλαφιστές και ουαχαμπιστές προσπαθούν να βρουν τρόπους να κάνουν νόμιμο το σεξ με άτομα εκτός του γάμου τους» είπε ο Jamil στο VICE News. «Αυτές οι ιδέες κυκλοφορούν ως ένα είδος ofhilah ή παραθυράκι το οποίο οι άνθρωποι μπορούν να εκμεταλλευτούν».
«Όταν κάποιος αρχίζει να κάνει πράγματα όπως το misyarεπιτρεπτά και προσεγγίζει απολύτως κυριολεκτικά την ανάγνωση και την ερμηνεία του κειμένου, αρχίζει να βλέπει κάτι κατακριτέο όπως η σεξουαλική δουλεία ότι είναι εντάξει» πρόσθεσε. «Σταματάς να κάνει την ερώτηση ‘Είναι αποδεκτό να παίρνω ανθρώπους σαν σκλάβους;’ Ο Ουαχαμπισμός έχει να κάνει με το επιτακτικό του πράγματος που πρέπει να γίνει, όχι το πώς να σκέφτεσαι τα πράγματα ή την ηθική πλευρά της συλλογιστικής σου».
Για σχεδόν μισό αιώνα και παρά την σε βάθος εμπλοκή των Σαουδαράβων στον εξτρεμισμό, η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ έχει σε μεγάλο βαθμό μείνει σιωπηλή έναντι μιας χώρας που συχνά χαρακτηρίζεται ως ένας εκ των στενότερων συμμάχων των ΗΠΑ στην αραβική επικράτεια.
Την περασμένη Τετάρτη, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα συμβουλεύτηκε τον Σαουδάραβα βασιλιά Αμπντάλα ενόψει της πολυαναμενόμενης ομιλίας του για την αμερικανική στρατιωτική δράση κατά του Ισλαμικού Κράτους.
«Αυτό που χρειάζεται να γίνει είναι να αναπτυχθεί ένα είδος βραχυπρόθεσμου, μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου σχεδίου για την αναδημιουργία ενός είδους αστικής πολιτικής στην περιοχή» είπε ο Fadel, αλλά πιστεύει ότι ένα τέτοιο εγχείρημα δεν θα διευκολυνόταν από τη σχέση των ΗΠΑ με τη Σαουδική Αραβία. «Τα κράτη του Κόλπου αντιστέκονται ακόμα και στα πιο μικρά βήματα προς οποιουδήποτε είδους δημοκρατικής υπευθυνότητας».
Η δυστυχία των γυναικών στο Ιράκ δεν είναι μοναδικό φαινόμενο στην ελεγχόμενη από το Ισλαμικό Κράτος περιοχή, γεγονός που τονίζει στο VICE News, η Amber Khan, ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα με βάση το φύλο στην μη κερδοσκοπική οργάνωση Women for Women.
«Οι συναδέλφισσές μας στο Ιράκ επιβεβαιώνουν αναφορές για την αύξηση των επιθέσεων λόγω φύλου και των βιαιοτήτων» είπε. «Οι επιθέσεις σε γυναίκες και κορίτσια έχουν ανατριχιαστική επίδραση έξω από τις περιοχές που ελέγχονται από το ISIS».
Η Khanσημείωσε ότι οι γυναικείες οργανώσεις αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο εκφοβισμό και απειλές για την ασφάλεια τους.
«Αυτά συμβαίνουν σε περιοχές κοντά στη Βαγδάτη, όπου το ISIS δεν ελέγχεται και καταδεικνύουν το πόσο επικίνδυνα έχουν γίνει τα πράγματα για τις γυναίκες» είπε.
Η βία κατά των γυναικών, επίσης, δεν υπάρχει αποκλειστικά από την πλευρά των σουνίτικων ισλαμικών ομάδων. Στις 12 Ιουλίου, μια ομάδα ανδρών που πιστεύεται ότι είναι μέλη τοπικής σιίτικης παραστρατιωτικής οργάνωσης, έσφαξαν 29 γυναίκες στη Βαγδάτη, σε ένα χώρο που εκτιμάται ότι ήταν οίκος ανοχής. Τις πυροβόλησαν όπως ήταν μαζεμένες από το φόβο τους σε κρεβάτια, ντουζ και στο πάτωμα.
«Αυτή είναι η μοίρα όλων των ιερόδουλων» έγραψαν οι άνδρες σε ένα τοίχο.
Ο Abrahamsκαι άλλοι ανησυχούν ότι η κοινότητα των Γιαζίντι, που ακόμα είναι σοκαρισμένη από την εισβολή του Ισλαμικού Κράτους και των εις βάρους της εγκλήματων, που θα μπορούσε να θεωρήσει τις γυναίκες-θύματα της φυλής ως ντροπιασμένες και να στραφεί εναντίον τους.
«Η κοινότητα των Γιαζίντι, όπως και το μεγαλύτερο μέρος του Ιράκ, έχει το έθιμο των εγκλημάτων τιμής» είπε. «Όταν αυτές οι νεαρές γυναίκες απελευθερωθούν, όπως ελπίζω ότι θα συμβεί, εκείνες που έχουν βιώσει σεξουαλικές επιθέσεις ή σεξουαλική βία μπορεί να πέσουν θύματα εγκλημάτων τιμής».
Μια συντονισμένη στρατηγική κατά του Ισλαμικού Κράτους αναμένεται να πραγματοποιηθεί τις επόμενες μέρες από πλευράς των ΗΠΑ. Όμως οι αξιωματούχοι στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανησυχούν ότι η κλιμάκωση των βομβιστικών επιθέσεων και η προοπτική των επίγειων επιχειρήσεων θα προτρέψει τους τζιχαντιστές να χρησιμοποιήσουν τις γυναίκες ως ομήρους υπό απειλή θανάτου.
