Στη δεκαετία του ‘90, έπρεπε να έχεις μπόλικη δόση τρέλας και κότσια για να ασχολείσαι με το graffiti, αφού το παιχνίδι της παράνομης αυτής τέχνης στον δρόμο συμπεριλάμβανε κυρίως κυνήγι από την αστυνομία, απειλές από δημάρχους και δημόσια κατακραυγή. Με όπλα τους τα σπρέι, οι writer έβγαιναν μέσα στη νύχτα για να βομβαρδίσουν τις πόλεις με χρώμα, να κυνηγηθούν και να γουστάρουν.
Αδρεναλίνη, ελεύθερη έκφραση, δήλωση ταυτότητας στον δημόσιο χώρο, προσωπική ικανοποίηση, πολιτική διεκδίκηση, συναδελφικότητα, συντροφιά. To graffiti μπορεί να σου δώσει πολλά, αναλόγως τι ψάχνεις. Ένα από αυτά είναι και η οικογένεια, αλλά όχι η κλασική με τους βαθμούς συγγένειας. Τα crew που ασχολούνται με αυτήν την τέχνη δημιουργούν δυνατούς δεσμούς και αναμνήσεις που κρατούν μια ζωή. Στην Ελλάδα, η τρέλα για το hip hop και το graffiti εξαπλώθηκε από πόλη σε πόλη, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν πολλές τέτοιες «οικογένειες» που έβαφαν και ξαναέβαφαν τις πόλεις.
Το 1998, μια παρέα από την Καβάλα αποφάσισε να ξεκινήσει ένα graffiti περιοδικό, που ανέδειξε τη «φάση» των γκραφιτάδων και όλα όσα συνέβαιναν κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα.
Videos by VICE
Ο Bone από το STB crew άρχισε να κάνει γκράφιτι το 1996. Στην πορεία, παρέα με δύο φίλους, ξεκίνησαν το περιοδικό «Ασημί 925», που κυκλοφόρησε σε όλη την Ελλάδα. Ήταν ένα από τα πρώτα fanzine, που τυπώθηκε σε πάνω από 1.000 αντίτυπα, ενώ η διανομή του γινόταν τότε χερι με χέρι, σε μια εποχή που το Internet δεν υπήρχε και οι χώροι για γνωριμίες και διάδραση ήταν τα διάφορα φεστιβάλ.
Το 2006, ο Bone έκανε το όνειρό του πραγματικότητα, ανοίγοντας στου Ψυρρή, στην οδό Μελανθίου, το graffiti shop «Ασημί 925», όπου μπορούσε κανείς να βρει τα πάντα σε σχέση με το graffiti: εξοπλισμό, σπρέι και όχι μόνο. Το μαγαζί του Bone έγινε στέκι για ανθρώπους από Ελλάδα και εξωτερικό – ένας χώρος ζωντανός και ανοιχτός, γεμάτος μουσικές και χρώματα. Το 2010, ο Bone έφυγε από τη ζωή.
Μαζί του, οι Ars2 και Desoe14 είχαν κυκλοφορήσει πεντέμιση τεύχη του Ασημί 925, με αναλογικές φωτογραφίες που μάζεψαν μέσω παραδοσιακής αλληλογραφίας. Το «μισό» τεύχος ήταν μια φυλλάδα που προειδοποιούσε για το έκτο τεύχος. Σήμερα, στην επέτειο των δέκα χρόνων από την ημέρα που ο Bone έφυγε από τη ζωή, οι δυο του φίλοι, εκδίδουν το έκτο τεύχος στη μνήμη του.
Η σχέση του Ars2 με το graffiti ξεκίνησε το 1995 στην Καβάλα. Όπως λέει ο ίδιος, «ήταν κάτι ολοκαίνουριο και ασυνήθιστο εκείνη την εποχή». Κόλλησε και από τότε μέχρι σήμερα, έχει το δικό του προσωπικό στιλ στο graffiti, όντας μέλος του STB crew. O Desoe14 ασχολείται με το graffiti από το 1996 και έχει υπάρξει μέλος των STB, MIB και GPO/AT. Επίσης, ασχολείται από παλιά με την ζωγραφική, την εικονογράφηση και τα τελευταία χρόνια, με το tattoo. «Είναι σημαντικό που με τον αδερφικό μου, φίλο Ars2, κάναμε ξανά παρέα με την επιστροφή μου από Αγγλία και υλοποιήσαμε το Ασημί 925 #6 στη μνήμη του φίλου μας, Bone», λέει.
Με αφορμή την κυκλοφορία του επετειακού αυτού τεύχους του Ασημί 925, μιλήσαμε μαζί τους και μάθαμε περισσότερα γι’ αυτόν τον κόσμο που είναι γεμάτος τέχνη, πάθος και fun.
VICE: Το πρώτο τεύχος του Ασημί 925 βγήκε τον Ιανουάριο του 1999, στην Καβάλα. Στην εισαγωγή του αναφέρεται: «Πολλοί δεν γνωρίζατε το τι μπορεί να συμβαίνει σ’ αυτήν την πόλη». Ποια ήταν τότε η «φάση» των writer στην Καβάλα;
Στην Καβάλα, η φάση του hip hop ξεκίνησε στις αρχές δεκαετίας του ‘80 με έντονο στοιχείο το breaking. Κάποιοι, από εκείνη την περίοδο έκαναν και graffiti. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, άρχισαν να δημιουργούνται τα πρώτα graffiti crew, με αποτέλεσμα δύο χρόνια αργότερα να ανέβει το επίπεδο και να υπάρχουν δεκάδες άτομα που «βομβάρδιζαν» όλη την πόλη από άκρη σ’ άκρη.
Στις αρχές του, το zine εστίαζε κυρίως στον «βομβαρδισμό» της Β. Ελλάδος με graffiti σε τοίχους και τρένα, όπως και στην Ξάνθη. Πώς πιστεύετε ότι μεταδόθηκε στα 90’s αυτή η τρέλα για tags, bombing και train, σε ολόκληρη την Ελλάδα;
Από το 1995 και μετά, το graffiti έκανε ένα μεγάλο «μπαμ» στην περιοχή, όπου προηγουμένως ήταν σχεδόν ανύπαρκτο. Ήταν η εποχή που έβλεπες να γίνεται ένας χαμός και να συμμετέχει περισσότερος κόσμος, διότι ήταν κάτι καινούριο και ταυτόχρονα της μόδας. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθούν ομάδες (crew) και ο τόπος του καθενός να βάφεται από τους τοίχους μέχρι τα τρένα, παίζοντας «κυνηγητό» με την αστυνομία. Επίσης, δίνονταν άδειες για φεστιβάλ graffiti.
Ποια ήταν τα μεγαλύτερα crew τότε σε Μακεδονία και Θράκη, και τι σχέση είχαν με άλλα crew της πρωτεύουσας ή άλλων πόλεων;
Υπήρχαν πολλές ομάδες και, λίγο-πολύ, όλοι γνωρίζονταν μεταξύ τους. Άλλοι είχαν καλές σχέσεις, ενώ υπήρχαν και κάποιοι που δεν μπορούσαν να είναι φίλοι. Μερικά από τα crew που δημιουργήθηκαν μέχρι το 2001:
Θεσσαλονίκη: SGB, NBC, GSA, SMA, CNF, 114, AGB.
Καβάλα: STB, KFB, EGB, KMP, 2 PANIC, MBG.
Δράμα: MIB, 2FA, B2B, STB.
Ξάνθη: JNB.
Ορεστιάδα: BLC
Γιαννίτσα: 3B, FBI.
Κατερίνη: SFC.
Σέρρες: LOGIC (writer).
Ποια ήταν η σχέση σας με τη hip hop μουσική εκείνη την εποχή; Ποιους καλλιτέχνες ακούγατε από Ελλάδα και εξωτερικό; Πώς επηρέασε την τέχνη σας;
Εκείνα τα χρόνια τα ελληνικά hip hop συγκροτήματα δεν ήταν πάρα πολλά και οι δισκογραφικές εταιρίες ήταν μετρημένες στα δάχτυλα. Ακούγαμε Terror x crew, FF.C, ZN, Razastarr, Ημισκούμπρια, NEBMA, Παρεμβολές, Going Through και lowbappers όπως τους Αctive Μember και Βαβυλώνα. Υπήρχαν και πολλά underground συγκροτήματα που δεν ήταν σε εταιρίες. Από εξωτερικό ακούγαμε Public Enemy, Wu Tang, Cypress Hill, Mobb Deep, Run-DMC και άλλους. Η μουσική που ακούγαμε και ακούμε είναι η rap. Όταν μιλάμε για hip hop εννοούμε την ευρύτερη κουλτούρα με τα τέσσερα στοιχεία της. Ένα από αυτά είναι το κομμάτι του graffiti. Φυσικά, για κάποιον που να κάνει graffiti μπορεί να υπάρχουν επιρροές από όλα τα μουσικά ακούσματα παγκοσμίως. Δεν είναι αναγκαίο να ακούει κάποιος rap για να κάνει graffiti, όμως ο ίδιος ανήκει στην hip hop.
Τα πρώτα πεντέμισι τεύχη του Ασημί 925 αναδεικνύουν κυρίως την παράνομη πλευρά του graffiti, καθώς από το ‘99 μέχρι το ‘01 που είχαν βγει, υπήρξε πολύ «κυνήγι» από την Αστυνομία. Στη σημερινή εποχή, το graffiti έχει καταφέρει να είναι αποδεκτό και ως μια μορφή σύγχρονης τέχνης. Αυτή η εξέλιξη έχει επηρεάσει την οπτική του fanzine;
Εκείνα τα χρόνια υπήρχε αρκετός κόσμος σ’ όλη την Ελλάδα που ασχολούταν με το hip hop και η σκηνή του graffiti ήταν έντονα αισθητή στη χώρα. Σε κάθε πόλη σχεδόν γινόταν φεστιβάλ graffiti και πολύς κόσμος μετακινούταν για να γνωριστεί ο ένας με τον άλλον και να βάψουν μαζί. Τα κυνηγητά πάντα υπήρχαν, ακόμα και τώρα. Απλώς ο κόσμος έχει μάθει πλέον ότι το graffiti είναι τέχνη. Στο νέο τεύχος έχουμε δείξει παλιά και καινούργια κομμάτια, κρατώντας την ίδια στάση όπως και στα πρώτα πεντέμισι τεύχη. Αυτή τη φορά έχουμε ένα έγχρωμο περιοδικό σε ποιότητα που του αρμόζει ως επετειακό τεύχος και θέλαμε, εντός πανδημίας και budget, να δώσουμε ό,τι καλύτερο στον κόσμο που το περίμενε.
Το έκτο τεύχος του Ασημί 925 επανεκδίδεται μετά από 19 χρόνια και είναι αφιερωμένο στον Bone, από το STB crew, που ήταν ο βασικός εμπνευστής του zine και έφυγε από τη ζωή πριν από δέκα χρόνια. Πότε αποφασίσατε ότι θα βγάλετε το έκτο τεύχος και πώς ανταποκρίθηκε ο κόσμος όταν το άκουσε;
Πάντα υπήρχε σαν ιδέα να βγει ξανά το περιοδικό και ειδικά στη μνήμη του Bone. Έτσι, λοιπόν, αποφασίστηκε να γίνει με το ξεκίνημα του πρώτου lockdown. Είπαμε ότι έχουμε χρόνο και όρεξη για να βγάλουμε πάλι στην επιφάνεια όλο το υλικό που προοριζόταν για το τεύχος 6. Έτσι ανοίξαμε κούτες, συρτάρια, ντουλάπια, ψάχνοντας παλιές αναλογικές φωτογραφίες, τις οποίες σκανάραμε μία μία. Επίσης, κάναμε ανακοίνωση στο @asimi925 vol.6 με ανοιχτό κάλεσμα στους writer για να στείλουν μέχρι οκτώ φωτογραφίες (tags, throw ups, trains, legals, illegals, bombs σχέδια, φορτηγά, καράβια).
Ο κόσμος ανταποκρίθηκε με μεγάλη χαρά και συγκίνηση γιατί γνώριζε ήδη το περιοδικό από τα παλιά του χρόνια. Ώσπου φτάσαμε στο σημείο να ξεχωρίζουμε τόσες φωτογραφίες που ήταν αδύνατον να χωρέσουν σε 60 σελίδες, οπότε έγιναν 100.
Πώς επιλέχθηκε το υλικό για το έκτο τεύχος;
Ο κόσμος μάς έστειλε φωτογραφίες και υλικό μέσω email κι εμείς αξιολογήσαμε τις πιο κατάλληλες λήψεις και την ανάλυση κάθε φωτογραφίας. Από το υλικό του κόσμου που μας έστειλε καλύφθηκε ένα 85% του περιοδικού.
Ποιο είναι το μέλλον του Ασήμι 925;
Όλα είναι πιθανά.
Μερικές ακόμη φωτογραφίες, παρακάτω:
Ακολούθησε τη Ναυσικά Μαυρομούστακου στο Instagram.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Πώς Είναι για Έναν Χάκερ να Μπαίνει Ξανά στο Ίντερνετ Μετά από Απαγόρευση Δύο Ετών
Σκοτάδι και Ελπίδα: Αυτοί οι Τοίχοι Ακροβατούν Ανάμεσα στο Παραλήρημα και τη Διαύγεια
