Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο i-D.
Το 2010, όταν ο Γάλλος εικαστικός Tiane Doan na Champassak βρήκε μια στοίβα από περιοδικά Siam Guy –ένα ταϊλανδέζικο περιοδικό με γυμνά από τη δεκαετία του ’60 και του ’70– τον τράβηξαν οι γραμματοσειρές και το layout του. Μέσα όμως, ανακάλυψε ότι υπήρχε design σε ασυνήθιστα μέρη: πάνω σε στήθη και καβάλους. Ένα μαύρο πτηνό ήταν σχεδιασμένο πάνω σε ένα εφηβαίο, αστερίσκοι κάλυπταν θηλές και ένα αιδοίο ήταν καμουφλαρισμένο με φτέρες. «Όταν ξεκίνησε η σεξουαλική επανάσταση, το πορνογραφικό υλικό ήταν μεγάλο πρόβλημα», εξηγεί ο Tiane, αναφερόμενος σε εκείνη την περίοδο της Ταϊλάνδης «και έτσι η κυβέρνηση επέτρεπε μονάχα την πώληση ερωτικών περιοδικών που ήταν αυστηρώς λογοκριμένα». Κάθε φωτογραφία στο περιοδικό λογοκρινόταν με το χέρι προτού εκτυπωθεί, κάτι που ήταν μια δημιουργική και παιχνιδιάρικη αντίδραση στην πολιτική λογοκρισίας. «Είναι παράλογο να πιστεύουμε ότι όλα τα μοντέλα φωτογραφίζονταν γυμνά και στη συνέχεια “καλύπτονταν” πάλι», λέει ο Tiane. Αν, όμως, αυτό ακούγεται αναχρονιστικό, σκεφτείτε ξανά: Είναι ακριβώς αυτό που συμβαίνει τώρα στα social media, όπου χρησιμοποιούνται καρδούλες, αστεράκια και άλλα emoji, για να καλυφθούν οι θηλές και τα «επίμαχα σημεία», έτσι ώστε να μην απορριφθούν λόγω της πολικής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για το γυμνό. Αυτός είναι ο λόγος που η κυκλοφορία του τελευταίου βιβλίου του Tiane, Censored (εκδ. Rvb Books), έγινε την ιδανική χρονική στιγμή. Στο βιβλίο, ο Tiane παρουσιάζει μια επιλογή περισσότερων από 4.000 εικόνων, τις οποίες συγκέντρωσε, για να εξερευνήσει θέματα τέχνης και ερωτισμού.
Videos by VICE
VICE: Πότε και πώς άρχισες να συλλέγεις το υλικό για αυτό το βιβλίο;
Tiane Doan na Champassak: Ξεκίνησα το 2010, όταν έπαθα μία μόλυνση στα βλέφαρα, ενώ ήμουν στη Μπανγκόκ. Τότε ξεκίνησε η εμμονή μου με τη συλλογή φωτογραφικού υλικού που απεικονίζει καθημερινές δραστηριότητες, τραβηγμένου από ερασιτέχνες φωτογράφους. Για κάποιες εβδομάδες, δεν μπορούσα να κοιτάξω μέσα από το σκόπευτρο της φωτογραφικής μου μηχανής και καθώς είμαι από τη φύση μου αεικίνητος, ξεκίνησα να εστιάζω διαφορετικά και χωρίς μηχανή. Για εμένα, αυτή ήταν η αρχή μιας πιο εννοιολογικής προσέγγισης στη φωτογραφία και ξεκίνησα να δουλεύω πάνω στο πρώτο μου βιβλίο, το The King of Photography, αναζητώντας φωτογραφίες που αναπαριστούσαν τον βασιλιά της Ταϊλάνδης με κάμερα. Βρήκα τις φωτογραφίες στο ίντερνετ, σε αντικερί και διάφορα παζάρια. Έτσι, ανακάλυψα τυχαία μια στοίβα με περιοδικά Siam Guy, το ομορφότερο και σημαντικότερο ερωτικό περιοδικό της Ταϊλάνδης κατά τη δεκαετία του ’60 και του ’70.
Τι σε τράβηξε σε αυτές τις εικόνες; Ήταν η λογοκρισία ή το design και η δεξιοτεχνία;
Τα πάντα, όμως η πρώτη λεπτομέρεια που μου τράβηξε το μάτι δεν ήταν οι διαφορετικοί τρόποι που λογοκρινόταν το γυμνό κορμί, αλλά το εκπληκτικό design και οι κομψές γραμματοσειρές που χρησιμοποιούνταν για τους τίτλους και τα κεφάλαια. Μερικές φορές, ήταν τόσο πρωτοποριακές και τολμηρές, που δεν έδινα και πολλή προσοχή στις λογοκριμένες ερωτικές φωτογραφίες. Μόνο αφού πέρασαν κάποια χρόνια και είχα ήδη συγκεντρώσει εκατοντάδες τέτοια περιοδικά, συνειδητοποίησα ότι είχα ένα ολοκληρωμένο αρχείο από χιλιάδες πανέμορφες και λογοκριμένες εικόνες. Ξαφνικά, τα πάντα απέκτησαν νόημα και ξεκίνησα να εστιάζω στην αισθητική και την ποιότητα κάθε λογοκριμένης απεικόνισης θηλών και γεννητικών οργάνων.
Μπορείς να μου μιλήσεις λίγο για την ιστορία της λογοκρισίας στην Ταϊλάνδη;
Πριν από τη δεκαετία του ’60, η απόλυτη γύμνια ήταν ένα μεγάλο ταμπού, όμως αυτό ίσχυε και για την Ευρώπη και την Αμερική. Πριν από τη δεκαετία του ’60, λοιπόν, τα περισσότερα περιοδικά και βιβλία που απεικόνιζαν γυμνό δεν χρειαζόταν να λογοκρίνουν το υλικό τους, καθώς οι εικόνες ήταν πολύ συντηρητικές. Όταν ξεκίνησε η σεξουαλική επανάσταση, το πορνογραφικό υλικό ήταν μια ανησυχία για πολλές χώρες. Η ξαφνική μαζική κυκλοφορία ερωτικών εικόνων πρέπει να ήταν σοκαριστική για μια τόσο παραδοσιακή χώρα, όσο η Ταϊλάνδη και έτσι η κυβέρνηση επέτρεπε μόνο την πώληση ερωτικών περιοδικών που ήταν σχολαστικά λογοκριμένα.
Γιατί εφαρμόστηκε η λογοκρισία με τέτοια δημιουργικότητα; Πιστεύεις ότι αυτό ήταν μια διακριτική διαμαρτυρία απέναντι στην πολιτική της κυβέρνησης;
Δεν νομίζω. Κατά τη γνώμη μου, αυτό έγινε απλώς για να ελαφρύνει η κατά κάποιον τρόπο ζοφερή ατμόσφαιρα αυτών των ωμών εικόνων, με την προσθήκη μιας χαρούμενης και χιουμοριστικής πινελιάς. Επίσης, μετριάζει τις πιθανές πορνογραφικές ερμηνείες τέτοιων φωνογραφιών και κάνει την όλη εμπειρία περισσότερο αισθησιακή. Όπως λένε άλλωστε, ουκ εν τω πολλώ το ευ.
Πώς δένουν αυτές οι φωτογραφίες με τη δική σου φωτογραφική προσέγγιση;
Τα περισσότερα έργα μου, είτε αποτελούν προϊόντα μιας ευρύτερης σύλληψης είτε όχι, έχουν να κάνουν με την αναπαράσταση του γυμνού και της σεξουαλικότητας στην εποχή μας. Περίπου το 50% της δουλειάς μου αποτελείται από οικειοποιημένη τέχνη και το άλλο μισό από δικές μου φωτογραφίες. Μερικές φορές, μπερδεύω τα όρια μεταξύ των δύο αναμειγνύοντάς τα, όμως γενικά δεν κάνω διάκριση μεταξύ τους, μιας και το να βρίσκεις μια φωτογραφία και να της δίνεις ένα νόημα, είναι εξίσου ενδιαφέρον με το να τραβάς μια φωτογραφία με μηχανή. Μπορώ να πω ότι η λογοκρισία είναι το επαναλαμβανόμενο μοτίβο που εμφανίζεται διαρκώς στη δουλειά μου.
Πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα στην Ταϊλάνδη από τότε; Το γυμνό εξακολουθεί να απαγορεύεται και να λογοκρίνεται;
Η κατάσταση είναι πολύ παράδοξη. Η Ταϊλάνδη φημίζεται για το ότι είναι πολύ ανοιχτή και ανεκτική, πράγμα που ισχύει για ορισμένα ζητήματα, όπως η ομοφυλοφιλία και η διεμφυλικότητα, όμως η πορνεία, η οποία είναι παράνομη, είναι πολύ διαδεδομένη και το γυμνό εξακολουθεί να λογοκρίνεται – και μάλιστα πολύ περισσότερο σήμερα, από ό,τι πριν από δέκα ή 20 χρόνια.
Πιστεύεις ότι σε 50 χρόνια οι λογοκριμένες αναρτήσεις μας στα social media θα γίνουν και αυτές τέχνη;
Θα έλεγα ότι ήδη θεωρούνται τέχνη από ορισμένους μεγάλους καλλιτέχνες, όπως φαίνεται από τις αναρτήσεις του Richard Prince στο Instagram ή πιο πρόσφατα, από τις εξαιρετικές ζωγραφιές με emoji του John Baldessari. Υποθέτω ότι, όπως με όλα στην τέχνη, εξαρτάται από το πόσο καλά είναι κάτι φτιαγμένα. Ίσως σε δυο-τρεις γενιές από τώρα, όλη η λογοκρισία που έχουμε αυτήν τη στιγμή θα αποτελεί μια γελοιότητα του παρελθόντος και είμαι σίγουρος ότι οι καλλιτέχνες θα το χρησιμοποιήσουν αυτό.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Δέκα Ερωτήσεις σε Έναν Καθηγητή Διεθνούς Δικαίου για το «Μακεδονικό»
Ποιος Είναι ο Φραγκούλης Φράγκος, o Στρατηγός που Έκλεψε την Παράσταση στο Συλλαλητήριο
Τα Χρέη Έχουν Γίνει Βασικό Κομμάτι του Εμπορίου Ναρκωτικών
