Δεν είναι ποτέ εύκολο να είσαι μόνη και έγκυος. Στην Ιαπωνία, μάλιστα, μπορεί να είναι μια ταπεινωτική προοπτική.
Η ιαπωνική κοινωνία περιφρονεί τις ανύπαντρες μητέρες, συχνά τους αρνείται full-time δουλειές, ακόμη και ενοικίαση σπιτιού. Οι γονείς ντρέπονται αν οι κόρες τους είναι έγκυες χωρίς να είναι παντρεμένες και μερικές φορές κόβουν τελείως τους δεσμούς μαζί τους. Οι εκτρώσεις σε μεγάλο βαθμό αποκλείονται – οι γυναίκες πρέπει να πάρουν την έγκριση του συζύγου για τη διαδικασία και είναι σχεδόν αδύνατο για μόνες γυναίκες ή θύματα ενδοοικογενειακής βίας.
Videos by VICE
Οι περισσότερες καταλήγουν να γεννάνε τα παιδιά τους. Αλλά σε ακραίες περιπτώσεις, η απελπισία τις οδηγεί στο αδιανόητο: να εγκαταλείπουν τα νεογέννητα παιδιά τους ή σε ακόμη χειρότερες καταστάσεις.
Το 2019, μια νεαρή γυναίκα της οποίας ο γιατρός τής είπε ότι δεν μπορούσε να κάνει έκτρωση έπνιξε το μωρό της στην τουαλέτα αεροδρομίου στο Τόκιο. Τον Μάιο, μια 29χρονη γυναίκα συνελήφθη επειδή άφησε το νεογέννητό της μες στη λεκάνη ενός ξενοδοχείου ημιδιαμονής με τον ομφάλιο λώρο ακόμα στην κοιλιά του.
Τέτοιες φρικτές περιπτώσεις γίνονται πρωτοσέλιδα εδώ και χρόνια και παρακίνησαν τον Takeshi Hasuda, γυναικολόγο, να κάνει την πρώτη και μοναδική υπηρεσία στην Ιαπωνία που δίνει την ευκαιρία σε γυναίκες με εγκυμοσύνες τις οποίες δεν είχαν προγραμματίσει να γεννούν εμπιστευτικά και να δίνουν τα μωρά τους για υιοθεσία. Τον Μάιο καλωσόρισε το δεύτερο μωρό που γεννήθηκε από ανώνυμη μητέρα.
«Η μητέρα μάς είπε ότι αν δεν είχε την επιλογή να γεννήσει ανώνυμα, μάλλον θα είχε αυτοκτονήσει σκοτώνοντας και το μωρό», λέει στο VICE World News.
Ο Hasuda είναι επικεφαλής του γυναικολογικού τμήματος στο Jikei Hsopital στη νότια περιφέρεια της Ιαπωνίας, Κουμαμότο. Το 2008 το νοσοκομείο ίδρυσε από τις πρώτες βρεφοδόχους της Ιαπωνίας, όπου οι γυναίκες μπορούσαν να αφήσουν τα μωρά τους ανώνυμα.
Το 2019 πήγε την ιδέα ένα βήμα παρακάτω, δίνοντας την ευκαιρία στις γυναίκες να έρχονται στο νοσοκομείο να γεννήσουν ανώνυμα ώστε να μην διακινδυνεύουν με μια γέννα μόνες στο σπίτι. Έναν χρόνο πριν, μια 25χρονη γυναίκα γέννησε σε ένα καφέ ενός βιβλιοπωλείου με κόμιξ, μια τραγωδία που έσπρωξε τον Hasuda στην παροχή αυτής της υπηρεσίας.
Ασθενείς που επιλέγουν εμπιστευτικές γέννες δεν πληρώνουν ιατρικά κόστη και τους ζητείται να μοιραστούν το όνομα τους με ένα μέλος του προσωπικού. Τα νεογέννητα μεταφέρονται σε υπηρεσίες υιοθεσίας.
«Προκειμένου να προστατευτεί και να διατηρηθεί η ζωή του μωρού, προσφέρουμε ανωνυμία στις μητέρες», λέει ο Hasuda.
Ο Hasuda εμπνεύστηκε από το εμπιστευτικό σύστημα γεννήσεων της Γερμανίας, που δίνει την ευκαιρία επίσης στις γυναίκες να γεννάνε ανώνυμα σε ιατρικό περιβάλλον. Επαγγελματίες υγείας το εξυμνούν ως σωτήριο τρόπο που βοηθάει τις γυναίκες σε δύσκολη κατάσταση και όσες δεν έχουν πρόσβαση σε παραδοσιακά συστήματα υποστήριξης. Αλλά σε αντίθεση με τη Γερμανία, στην Ιαπωνία η υπηρεσία δεν έχει νομικό πλαίσιο και έτσι εγείρονται ανησυχίες για το μέλλον των παιδιών.
Υποστηρικτές των δικαιωμάτων των γυναικών στην Ιαπωνία πιστεύουν ότι η υπηρεσία του Hasuda είναι απαραίτητη μόνο επειδή η χώρα έχει από τις πιο αυστηρές πολιτικές εκτρώσεων σε αναπτυγμένες οικονομίες.
Οι γυναίκες επιτρέπεται να κάνουν έκτρωση μόνο μέχρι την 22η εβδομάδα κύησης και πρέπει να έχουν συναίνεση από τον σύζυγο, πράγμα που καθιστά την Ιαπωνία ένα από τα 11 κράτη που ζητάνε τέτοια έγκριση. Αν και τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας εξαιρούνται από τον κανόνα, οι γιατροί δημιουργούν ενοχές στις γυναίκες για την εγκυμοσύνή τους και την έλλειψη συναίνεσης από τους συζύγους.
«Για να εξαλειφθούν εντελώς οι βρεφοκτονίες και οι περιπτώσεις γυναικών που γεννάνε μόνες χωρίς ιατρική βοήθεια, χρειάζεται νομοθεσία – αυτό προσπαθώ να κάνω», είπε η Takae Ito, Γιαπωνέζα πολιτικός που ζητάει από την κυβέρνηση να νομιμοποιήσει τις εμπιστευτικές γέννες.
Η Hanaco, μια 39χρονη μόνη μητέρα, είπε ότι θα σκεφτόταν το σύστημα του Hasuda αν υπήρχε όταν έκανε τον γιο της πριν από πέντε χρόνια.
Με κοίταζαν σαν να ήμουν κάτι παράξενο.
Ζητώντας να χρησιμοποιήσουμε μόνο το μικρό της όνομα, η Hanaco λέει ότι φοβόταν και ντρεπόταν να πει στους γονείς της ότι ήταν έγκυος. Θα έπρεπε να εξηγήσει ότι θα μεγάλωνε το παιδί της μόνη της – ο σύντροφός της που ήταν εφτά χρόνια μαζί της έφυγε όταν έμαθε ότι ήταν έγκυος. Η Hanaco επίσης ανησυχούσε ότι δεν είχε αρκετά χρήματα για να μεγαλώσει ένα παιδί με τα 2300 δολάρια που έβγαζε. Το μέσο μηνιαίο εισόδημα για ένα νοικοκυριό στην Ιαπωνία τότε ήταν περίπου 3.600 δολάρια τον μήνα.
«Σκέφτηκα να δώσω τον γιο μου για υιοθεσία επειδή δεν είχα πολλά λεφτά και δεν μπορούσα να του προσφέρω μια καλή ζωή – ήθελα να βάλω πάνω απ’ όλα την ευτυχία του», είπε στο VICE World News.
Το στίγμα τού να μεγαλώνει ένα παιδί μόνη επίσης την τρόμαζε και το βάρος ακολουθούσαν τη Hanaco ακόμη και στο νοσοκομείο όπου γέννησε. «Στο νοσοκομείο οι νοσοκόμες με ρωτούσαν τι άτομο ήταν ο σύντροφός μου και τι δουλειά έκανε, με βομβάρδιζαν με ερωτήσεις», λέει.
«Με κοίταζαν σαν να ήμουν κάτι παράξενο», λέει.
Ο Hasuda είπε ότι γυναίκες σαν τη Hanaco είναι ακριβώς εκείνες που θα επωφελούνταν από το να γεννήσουν ανώνυμα στο νοσοκομείο του, το οποίο προσφέρει επίσης παραδοσιακή γυναικολογική και ιατρική περίθαλψη.
Τουλάχιστον οκτώ γυναίκες έχουν επικοινωνήσει μαζί του σχετικά με το εμπιστευτικό σύστημα γέννας που προσφέρει. Όλες τους είναι θύματα κακοποίησης ή έχουν νοητικές αναπηρίες και δεν πιστεύουν ότι μπορούν να μεγαλώσουν το παιδί, όπως λέει ο Hasuda.
«Ακόμη και πριν μείνουν έγκυες, αντιμετώπιζαν μεγαλύτερες δυσκολίες από τον μέσο άνθρωπο», λέει. «Νιώθουν ότι δεν έχουν επιλογή πάνω στο ζήτημα αυτό – το να γεννήσουν ανώνυμα είναι το μόνο που μπορούν να κάνουν».
Αλλά η απουσία μεταγεννητικής στήριξης για τις γυναίκες που γεννάνε ανώνυμα στην Ιαπωνία κάνει κάποιους γιατρούς διστακτικούς.
«Ακούγεται καλό σύστημα αλλά αυτές οι γυναίκες θέλουν στήριξη και μετά τη γέννα – φεύγουν χωρίς να δώσουν καν το όνομά τους», λέει η Kanako Inaba, γυναικολόγος και μητέρα τεσσάρων παιδιών.
Οι γυναίκες όταν γεννάνε χρειάζονται ιατρικά τσεκάπ, διατροφή για να ανακάμψει το σώμα μετά τον τοκετό και ψυχολογική στήριξη για την περίπτωση επιλόχειου κατάθλιψης», λέει η Inaba «Αλλά χωρίς πρόσβαση σε όλα αυτά όταν φεύγουν από το νοσοκομείο, οι γυναίκες μπορεί να βρεθούν ξανά σε παρόμοια θέση, με μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και χωρίς άλλες επιλογές», συμπληρώνει.
Η έλλειψη νομικού πλαισίου επίσης μπορεί να είναι προβληματική για το παιδί.
Κανονικά, όταν γεννιέται ένα μωρό στην Ιαπωνία το νοσοκομείο δίνει πιστοποιητικό γέννησης που συνοδεύει τη ληξιαρχική πράξη με τα ονόματα των γονιών. Οι γονείς πρέπει να υποβάλλουν τα στοιχεία στο κράτος για να προστεθεί το παιδί σε ένα εθνικό οικογενειακό μητρώο, το μόνο σύστημα που επικυρώνει τη συγγένεια και την ιαπωνική υπηκοότητα.
Αλλά το κράτος δεν δέχεται να μην υπάρχει το όνομα της μητέρας. Ο Hasuda κατάφερε να πείσει τις τοπικές αρχές να δεχτούν τα κενά έγγραφα από τις ασθενείς του αλλά τέτοιες ανώνυμες γέννες πρέπει να αναφέρονται βάσει νόμου στα κέντρα πρόνοιας παιδιού στη χώρα, που θα ξεκινήσουν έρευνα για να εντοπίσουν τη βιολογική μητέρα.
«Δεν υποσχεθήκαμε αυτό στη μητέρα. Υποτίθεται της εγγυηθήκαμε ανωνυμία, αντ’ αυτού το κράτος κάνει ένα σωρό πράγματα για να βρει ποιοι είναι οι συγγενείς της», λέει ο Hasuda. Αν θέλει να σεβαστεί την επιθυμία των γυναικών αυτών για ανωνυμία, δεν πρέπει να υποβάλει τα πιστοποιητικά γέννησης.
Το πρώτο μωρό που ξεγέννησε ο Hasuda μέσω του συστήματός του γεννήθηκε τον Δεκέμβρη και είναι ακόμα σε κέντρο βρεφών. Το νοσοκομείο δεν έχει αποφασίσει αν το μωρό πρέπει να πάει σε ανάδοχη φροντίδα ή σε ορφανοτροφείο.
Ως απάντηση στην πίεση του Hasuda για νομικό πλαίσιο, η ιαπωνική κυβέρνηση τον Μάιο είπε ότι έφτιαχνε νέους κανόνες για το τι πρέπει να γίνεται με τα μωρά που γεννιούνται μέσω τους συστήματός του. Ο Hasuda λέει ότι συνεργάζεται μαζί τους για να επιταχυνθεί η διαδικασία.
Ο Hasuda ομολογεί ότι δεν έχει βρει τρόπο να διασφαλίζει πώς τα μωρά θα πάνε στη σωστή υπηρεσία χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την ταυτότητα της μητέρας αλλά πιστεύει ότι αυτό που προσφέρει καλύπτει μια σημαντική ανάγκη.
«Το να γεννούν μόνες στο σπίτι μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνο γι’ αυτές τις γυναίκες – γι’ αυτό προσφέρουμε αυτή την υπηρεσία», λέει.
Η Hanaco, η μητέρα του 5χρονου αγοριού, είπε τελικά στους γονείς της για την εγκυμοσύνη της λίγους μήνες πριν γεννήσει. Τώρα είναι ευγνώμων για τη ζωή που ζει με τον γιο της στη Χιροσίμα. Όταν δεν δουλεύει ή δεν μαγειρεύει, πηγαίνουν μαζί στο πάρκο ή ζωγραφίζουν παρέα. Στον γιο της αρέσει να κάνει πορτρέτα της μητέρας της με κηρομπογιές.
Αλλά λέει πως η Ιαπωνία έχει δρόμο να διανύσει για τη στήριξη των μόνων μητέρων. «Ακόμα με απορρίπτουν ιδιοκτήτες σπιτιών όταν μαθαίνουν ότι είμαι μόνη μητέρα», λέει πικρά.
«Θα ήταν ωραία αν μας θεωρούσαν κάτι φυσιολογικό κι όχι κάτι παράξενο».
Περισσότερα από το VICE
Γονείς ΛΟΑΤΚΙ+ Ατόμων Λένε Γιατί θα Συμμετέχουν στο Athens Pride
Κάποιες Φορές Απλά Δεν την Παλεύω να Ζω στην Αθήνα
Η Ελεονώρα Ξέρει πώς Είναι να Παίζεις σε Μπάντα Κρουαζιερόπλοιου στην Καραϊβική
Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.
