Θαρρείς ξαφνικά ότι βρίσκεσαι σε ανοιχτό κινηματογραφικό πλατό, μπροστά και πίσω από τα προκάτ σκηνικά ενός τεράστιου στούντιο, στο οποίο γυρίζεται μια κακόγουστη φάρσα, ίσως και το Star Trek εκεί γύρω στο '80. Αφήσαμε το αυτοκίνητο στο πάρκινγκ του ξενοδοχείου Holiday Inn στο κέντρο των Σκοπίων και ακολουθήσαμε την όχθη του ποταμού Βαρδάρη προς την κεντρική πλατεία της πόλης. Ενάμισι χρόνο πριν, δεν υπήρχαν ούτε τα μισά από όλα αυτά. Σήμερα, συνεχίζουν να κατασκευάζονται ακόμη τόσα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Στην πρώτη τσιμεντένια γέφυρα που οδηγεί στην είσοδο του κτιρίου της Γενικής Εισαγγελίας, μετράμε 26 μπρούτζινα αγάλματα, ένα κάθε τρία μέτρα πάνω στις κουπαστές με τα μαρμάρινα κάγκελα, τα οποία αναπαριστούν άντρες καλλιτέχνες και λογοτέχνες του προηγούμενου αιώνα, όλους με σλάβικα ονόματα: Ζωγράφους με καμβάδες στα χέρια, συγγραφείς και ποιητές με χαρτί και καλαμάρι, κλασικούς μουσικούς με παρτιτούρες και τελευταίο, στην άκρη της γέφυρας, έναν τραγουδιστή που απεβίωσε το 2007 σε ηλικία 26 ετών και αποδόθηκε με μικρόφωνο στο χέρι.
Στην ανατολική όχθη του Βαρδάρη κατασκευάζονται οι Εννέα Μούσες σε ένα ημικυκλικό περιστύλιο που έχει στην κορυφή του λιοντάρια. Λίγα μέτρα πιο κάτω φθάνουμε στη δεύτερα γέφυρα, των ιστορικών προσωπικοτήτων. Αυτή κοσμείται με 30 αγάλματα, επίσης το ένα δίπλα το άλλο, τα οποία χωρίζονται με φανοστάτες και περικοκλάδες βαμμένες χρυσαφί. Στη βάση των μπρούτζινων αγαλμάτων διαβάζουμε ονόματα επισκόπων της Εκκλησίας, αλλά και αυτά του Περσέα, του Τίτου Φλάβιου και παραδόξως του Παρμενίωνα, του Αμύντα, του Αρχέλαου και του Περδίκκα, πολλά με λάθος ημερομηνίες γεννήσεως και θανάτου στις μεταλλικές πινακίδες. Ολόγυρα, οι προσόψεις των περισσότερων κτιρίων έχουν ανακαινιστεί κατά το αρχαιοελληνικό πρότυπο, με κίονες και αετώματα, όπως το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο των Σκοπίων, που δεν έχει ανοίξει ακόμη για το κοινό.
Όλο αυτό είναι μια πρόγευση του περιβόητου προγράμματος «Σκόπια 2014», της κιτς αρχιτεκτονικής ανάπλασης του κέντρου των Σκοπίων, στην οποία ποντάρισε ο Γκρούεφσκι ώστε να τονώσει το εθνικό φρόνημα των συμπολιτών του αλλά και να εξασφαλίσει διαδοχικές νίκες στις εκλογές.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Επισκεφθήκαμε τη γειτονική χώρα ενόσω τα αρχαιολογικά ευρήματα στην Αμφίπολη ανακοινώνονται με άτυπους κανόνες ριάλιτι από την ελληνική κυβέρνηση. Ο ίδιος ο Α. Σαμαράς στη φετινή ομιλία του στη ΔΕΘ αντιπαράθεσε την ανασκαφή στις Σέρρες με την αρχιτεκτονική ανάπλαση στα Σκόπια, υποβαθμίζοντας έτσι τα ευρήματα στην Αμφίπολη και προσδοκώντας καταφανώς πολιτικά οφέλη στο εσωτερικό.
Το πιο ιντριγκαδόρικο ήταν ότι βρεθήκαμε στην ΠΓΔΜ ανήμερα της εθνικής επετείου της 8ης Σεπτεμβρίου, ημέρα του δημοψηφίσματος για την απόσχιση από τη Γιουγκοσλαβία, το 1991. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια, καμία δημόσια εκδήλωση, παρέλαση ή ομιλία δεν πραγματοποιήθηκε εκείνη τη μέρα, εκτός από μια λιτή κατάθεση στεφάνων στο μνημείο των «Πεσόντων της Μακεδονίας» με τα χρυσά αγάλματα που θυμίζουν τα κινηματογραφικά βραβεία Όσκαρ, απέναντι από το Κοινοβούλιο. Η οικονομική κρίση που μαστίζει τη γειτονική χώρα δεν άφησε περιθώριο για φιέστες. Το πιο κρίσιμο: Γίνεται φανερό ότι η πολυδάπανη επιχείρηση τόνωσης του εθνικού φρονήματος των κατοίκων, με όλα αυτά τα αποκρουστικά αγάλματα και τα κακόγουστα κτίρια, έχει αρχίζει να ξεθωριάζει όσο η χώρα παραμένει φτωχή, εσωστρεφής και διαφθαρμένη.
Ο Λιούπκο Ποπόφκσι, διπλωματικός συντάκτης στην εφημερίδα Utrinski Vesnik και καλός γνώστης των θεμάτων Ελλάδας - ΠΓΔΜ, είπε στο VICE: «Η ανεργία στα Σκόπια παραμένει στο 30%, οι μισθοί μειώνονται συνεχώς. Η πλειονότητα των κατοίκων είναι αληθινά φτωχοί. Η μεσαία τάξη αφανίστηκε, ενώ το παρόν και το μέλλον βρίσκεται στα χέρια λίγων πλουσίων. Δεν υπάρχουν πια προσδοκίες για ένταξη στην ΕΕ ή στο ΝΑΤΟ. Οι άνθρωποι θέλουν μόνο να βγάλουν τον μήνα με λίγα κέρματα στο πορτοφόλι. Ταυτόχρονα, το εξωτερικό χρέος διογκώνεται».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Παρ' όλα αυτά, η τρέχουσα ανασκαφή στην Αμφίπολη δεν έμεινε αναπάντητη από την κυβέρνηση Γκρούεφσκι. Τον τελευταίο καιρό ομάδα ειδικών στα Σκόπια έφτασε στο σημείο να ανακοινώσει ότι αναζητεί τον τάφο του Μέγα Αλέξανδρου οδηγούμενη από τον αστερισμό της Κασσιόπης, κατά το πρότυπο των Τριών Μάγων στα ταξίδι προς τη Βηθλεέμ.
Βαδίζουμε προς την κεντρική πλατεία των Σκοπίων. Αυτήν την ημέρα αργίας εργάζονται μόνο οι συγκολλητές μετάλλου στις προκάτ αρχαιοελληνικές τριήρεις-καφέ που κατασκευάζονται στην όχθη του ποταμού. Μέσα στο νερό υπάρχουν τρεις μεγάλες νίκελ γλάστρες με δέντρο, που γράφουν αντίστοιχα η καθεμιά "love", "hope", "faith".Το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου («έφιππο πολεμιστή» τον αποκαλεί επισήμως η κυβέρνηση) σκεπάζει την πλατεία. Μια κατασκευή ύψους οκταόροφης πολυκατοικίας, στη βάση της οποίας διακρίνονται πολεμιστές με δόρατα και ασπίδες, λέοντες που βγάζουν από το στόμα νερό και σκαλιστά βελανίδια. Νερουκουρτίνες ξεκινούν από τα πόδια του Αλέξανδρου και πέφτουν στο σιντριβάνι, δίπλα σε πίδακες νερού που κάνουν θόρυβο και φωτίζονται τη νύχτα με νέον. «Το άγαλμα του Αλέξανδρου είναι τόσο αυθεντικό όσο η απομίμηση του Μεγάλου Καναλιού της Βενετίας στο Λας Βέγκας» έγραψε σαρκαστικά τον περασμένο Νοέμβριο ο απεσταλμένος του γερμανικού περιοδικού Spiegel σε άρθρο που χαρακτήριζε τα Σκόπια ως την πιο κιτς πρωτεύουσα στην Ευρώπη.
Στο μεγαλύτερο μέρος της πλατείας γίνονται αυτήν την περίοδο νέες εργασίες ανάπλασης και είναι περίκλειστο με λαμαρίνες, πάνω στις οποίες υπάρχουν αφίσες καλοκαιρινών ποπ συναυλιών. Στο κοντέινερ των τουριστών με τα σουβενίρ οι μινιατούρες του αγάλματος στοιχίζουν 300 δηνάρια (4,9 ευρώ). Τριγύρω στην πλατεία υπάρχει ένα λευκό περιστύλιο και ένα θεόρατο άγαλμα του Ιουστινιανού, καθισμένου στον θρόνο, από λευκό μάρμαρο. Υπάρχουν ανδριάντες χωρίς επεξηγηματικές πινακίδες, προκάτ κατασκευές με λαμαρίνες και σωλήνες, δίπλα σε μοντέρνα έργα τέχνης και ράμπες για skateboard.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ρωτάμε τον Ποπόφσκι για το κόστος όλης αυτής της φάρσας. «Το πρόγραμμα "Skopje 2014" έχει επισήμως ολοκληρωθεί, ωστόσο κάθε μέρα ένα νέο άγαλμα ξεφυτρώνει. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι στοίχισε 200 εκ. ευρώ. Το αληθινό κόστος υπολογίζεται πάντως στα 500 εκατ. ευρώ, ίσως και παραπάνω» σημειώνει. «Η αντιπολίτευση κατηγορεί τον Γκρούεφκσι για σπατάλη δημόσιου χρήματος και προσπάθεια επανα-διατύπωσης της ιστορίας, όμως οι φωνές που αντιδρούν δεν είναι πλέον εξίσου ισχυρές. Κανείς πια δεν ενδιαφέρεται για το κόστος, για την αισθητική των αγαλμάτων και για τα πρόσωπα που αναπαριστούν. Οι νέοι επιθυμούν διακαώς να εγκαταλείψουν τη χώρα, αναζητώντας έναν αξιοπρεπή μισθό στο εξωτερικό».
Βολτάρουμε σε μια πόλη υπό διαρκή κατασκευή, τουλάχιστον προσόψεων. Εκτός από τα σημαιάκια στις κολώνες, το μόνο που θυμίζει ότι σήμερα γιορτάζεται εθνική επέτειος είναι τα σποτάκια στη μεγάλη ηλεκτρονική οθόνη στην πρόσοψη ενός κτιρίου, τα οποία μεταδίδονται εναλλάξ με διαφημίσεις για προγράμματα γυμναστικής και μπίρες. Όσα κτίρια δεν έχουν παραμείνει με την πρώην σοσιαλιστική τσιμεντένια πρόσοψη, καλύπτονται σήμερα από ιλουστρασιόν πινακίδες της τράπεζας Halkbank και της εταιρείας τηλεπικοινωνιών T-Mobile.Η Βάντα είναι τουρίστρια από την Πολωνία και επισκέπτεται την πόλη για πρώτη φορά με γκρουπ 40 ατόμων. «Μου αρέσουν όλα αυτά τα αγάλματα. Στη χώρα μου δεν έχουμε τόσα πολλά μνημεία ούτε στη Σερβία, την οποία επισκεφθήκαμε νωρίτερα» μου λέει.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Στην αντίπερα όχθη του Βαρδάρη, βλέπουμε από μακριά τον ανδριάντα του Φιλίππου με τη γροθιά υψωμένη στον ουρανό. Νέοι πολεμιστές τον φυλάσσουν και πόδια αλόγων ξεπροβάλουν από φοντάνες. Ένα μπρούτζινο ζευγάρι στη βάση του αγάλματος κρατά από το χέρι ένα αγόρι, προφανώς τον Μέγα Αλέξανδρο, ενώ στο κοντινό παρτέρι μια άσπρη ζαρντινιέρα έχει το σχήμα πιάνου με ουρά!Ο αρχιτέκτονας Μίροσλαβ Γρτσέβ, από τους πιο γνωστούς επικριτές του προγράμματος «Σκόπια 2014» είναι κατηγορηματικός, μιλώντας στο VICE: «Αυτή η τραγική επαρχιώτικη φάρσα είναι μια βάναυση κακοποίηση της αρχιτεκτονικής και της γλυπτικής και βέβαια του δημόσιου χώρου. Το αποτέλεσμα είναι γελοίο και κιτς, θυμίζοντας φασιστικά μνημεία σκοτεινών περιόδων του προηγούμενου αιώνα. Πρόκειται για ιδανικό σκηνικό δράσης προς κάθε δεξιά η φασιστική ομάδα. Οι πολίτες δεν ρωτήθηκαν ποτέ. Διότι είναι μια επιχείρηση αναστολής της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, με σκοπό την εγκαθίδρυση αυταρχικού καθεστώτος».
Επιμένουμε στην πολιτική μετάφραση όλου αυτού του εγχειρήματος, βάζοντας στη συζήτηση και τις εξελίξεις στην Αμφίπολη, και ο Γκρτσέβ απαντά: «Η αρχιτεκτονική είναι για τους αρχιτέκτονες, η τέχνη για τους καλλιτέχνες και αρχαιολογία για τους αρχαιολόγους. Η πολιτική και η διπλωματία είναι για τους πολιτικούς και τους διπλωμάτες. Είναι τόσο απλό και τόσο αληθινό. Εάν μπλέξουμε την αρχιτεκτονική ή την αρχαιολογία με την πολιτική, θα καταστρέψουμε και τα δύο» λέει. Και συμπληρώνει: «Ο άνθρακας υπό πίεση γίνεται διαμάντι. Αντίστοιχα, η αρχαιολογία και η αρχιτεκτονική υπό πολιτική πίεση, δεν μπορούν να δώσουν τίποτα άλλο παρά κιτς και αισθητική της ναζιστικής περιόδου».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Σουρουπώνει στα Σκόπια και παίρνουμε τον δρόμο της επιστροφής. Όχι μακριά από την κεντρική πλατεία, υψώνεται η περιβόητη ρωμαϊκή αψίδα («Porta Macedonia»). Είναι στολισμένη με αρχαίους πολεμιστές, σκηνές από την πορεία των κομμουνιστών εργατών προς τη νίκη και μηνύματα της Μητέρας Τερέζα. Κάτω από την αψίδα οδηγοί ταξί περιμένουν την επόμενη κούρσα που θα αργήσει και σήμερα να ξεκινήσει.Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
Στην ανατολική όχθη του Βαρδάρη κατασκευάζονται οι Εννέα Μούσες σε ένα ημικυκλικό περιστύλιο που έχει στην κορυφή του λιοντάρια. Λίγα μέτρα πιο κάτω φθάνουμε στη δεύτερα γέφυρα, των ιστορικών προσωπικοτήτων. Αυτή κοσμείται με 30 αγάλματα, επίσης το ένα δίπλα το άλλο, τα οποία χωρίζονται με φανοστάτες και περικοκλάδες βαμμένες χρυσαφί. Στη βάση των μπρούτζινων αγαλμάτων διαβάζουμε ονόματα επισκόπων της Εκκλησίας, αλλά και αυτά του Περσέα, του Τίτου Φλάβιου και παραδόξως του Παρμενίωνα, του Αμύντα, του Αρχέλαου και του Περδίκκα, πολλά με λάθος ημερομηνίες γεννήσεως και θανάτου στις μεταλλικές πινακίδες. Ολόγυρα, οι προσόψεις των περισσότερων κτιρίων έχουν ανακαινιστεί κατά το αρχαιοελληνικό πρότυπο, με κίονες και αετώματα, όπως το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο των Σκοπίων, που δεν έχει ανοίξει ακόμη για το κοινό.
Όλο αυτό είναι μια πρόγευση του περιβόητου προγράμματος «Σκόπια 2014», της κιτς αρχιτεκτονικής ανάπλασης του κέντρου των Σκοπίων, στην οποία ποντάρισε ο Γκρούεφσκι ώστε να τονώσει το εθνικό φρόνημα των συμπολιτών του αλλά και να εξασφαλίσει διαδοχικές νίκες στις εκλογές.Επισκεφθήκαμε τη γειτονική χώρα ενόσω τα αρχαιολογικά ευρήματα στην Αμφίπολη ανακοινώνονται με άτυπους κανόνες ριάλιτι από την ελληνική κυβέρνηση. Ο ίδιος ο Α. Σαμαράς στη φετινή ομιλία του στη ΔΕΘ αντιπαράθεσε την ανασκαφή στις Σέρρες με την αρχιτεκτονική ανάπλαση στα Σκόπια, υποβαθμίζοντας έτσι τα ευρήματα στην Αμφίπολη και προσδοκώντας καταφανώς πολιτικά οφέλη στο εσωτερικό.
Το πιο ιντριγκαδόρικο ήταν ότι βρεθήκαμε στην ΠΓΔΜ ανήμερα της εθνικής επετείου της 8ης Σεπτεμβρίου, ημέρα του δημοψηφίσματος για την απόσχιση από τη Γιουγκοσλαβία, το 1991. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια, καμία δημόσια εκδήλωση, παρέλαση ή ομιλία δεν πραγματοποιήθηκε εκείνη τη μέρα, εκτός από μια λιτή κατάθεση στεφάνων στο μνημείο των «Πεσόντων της Μακεδονίας» με τα χρυσά αγάλματα που θυμίζουν τα κινηματογραφικά βραβεία Όσκαρ, απέναντι από το Κοινοβούλιο. Η οικονομική κρίση που μαστίζει τη γειτονική χώρα δεν άφησε περιθώριο για φιέστες. Το πιο κρίσιμο: Γίνεται φανερό ότι η πολυδάπανη επιχείρηση τόνωσης του εθνικού φρονήματος των κατοίκων, με όλα αυτά τα αποκρουστικά αγάλματα και τα κακόγουστα κτίρια, έχει αρχίζει να ξεθωριάζει όσο η χώρα παραμένει φτωχή, εσωστρεφής και διαφθαρμένη.
Ο Λιούπκο Ποπόφκσι, διπλωματικός συντάκτης στην εφημερίδα Utrinski Vesnik και καλός γνώστης των θεμάτων Ελλάδας - ΠΓΔΜ, είπε στο VICE: «Η ανεργία στα Σκόπια παραμένει στο 30%, οι μισθοί μειώνονται συνεχώς. Η πλειονότητα των κατοίκων είναι αληθινά φτωχοί. Η μεσαία τάξη αφανίστηκε, ενώ το παρόν και το μέλλον βρίσκεται στα χέρια λίγων πλουσίων. Δεν υπάρχουν πια προσδοκίες για ένταξη στην ΕΕ ή στο ΝΑΤΟ. Οι άνθρωποι θέλουν μόνο να βγάλουν τον μήνα με λίγα κέρματα στο πορτοφόλι. Ταυτόχρονα, το εξωτερικό χρέος διογκώνεται».Παρ' όλα αυτά, η τρέχουσα ανασκαφή στην Αμφίπολη δεν έμεινε αναπάντητη από την κυβέρνηση Γκρούεφσκι. Τον τελευταίο καιρό ομάδα ειδικών στα Σκόπια έφτασε στο σημείο να ανακοινώσει ότι αναζητεί τον τάφο του Μέγα Αλέξανδρου οδηγούμενη από τον αστερισμό της Κασσιόπης, κατά το πρότυπο των Τριών Μάγων στα ταξίδι προς τη Βηθλεέμ.
Βαδίζουμε προς την κεντρική πλατεία των Σκοπίων. Αυτήν την ημέρα αργίας εργάζονται μόνο οι συγκολλητές μετάλλου στις προκάτ αρχαιοελληνικές τριήρεις-καφέ που κατασκευάζονται στην όχθη του ποταμού. Μέσα στο νερό υπάρχουν τρεις μεγάλες νίκελ γλάστρες με δέντρο, που γράφουν αντίστοιχα η καθεμιά "love", "hope", "faith".Το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου («έφιππο πολεμιστή» τον αποκαλεί επισήμως η κυβέρνηση) σκεπάζει την πλατεία. Μια κατασκευή ύψους οκταόροφης πολυκατοικίας, στη βάση της οποίας διακρίνονται πολεμιστές με δόρατα και ασπίδες, λέοντες που βγάζουν από το στόμα νερό και σκαλιστά βελανίδια. Νερουκουρτίνες ξεκινούν από τα πόδια του Αλέξανδρου και πέφτουν στο σιντριβάνι, δίπλα σε πίδακες νερού που κάνουν θόρυβο και φωτίζονται τη νύχτα με νέον. «Το άγαλμα του Αλέξανδρου είναι τόσο αυθεντικό όσο η απομίμηση του Μεγάλου Καναλιού της Βενετίας στο Λας Βέγκας» έγραψε σαρκαστικά τον περασμένο Νοέμβριο ο απεσταλμένος του γερμανικού περιοδικού Spiegel σε άρθρο που χαρακτήριζε τα Σκόπια ως την πιο κιτς πρωτεύουσα στην Ευρώπη.
Στο μεγαλύτερο μέρος της πλατείας γίνονται αυτήν την περίοδο νέες εργασίες ανάπλασης και είναι περίκλειστο με λαμαρίνες, πάνω στις οποίες υπάρχουν αφίσες καλοκαιρινών ποπ συναυλιών. Στο κοντέινερ των τουριστών με τα σουβενίρ οι μινιατούρες του αγάλματος στοιχίζουν 300 δηνάρια (4,9 ευρώ). Τριγύρω στην πλατεία υπάρχει ένα λευκό περιστύλιο και ένα θεόρατο άγαλμα του Ιουστινιανού, καθισμένου στον θρόνο, από λευκό μάρμαρο. Υπάρχουν ανδριάντες χωρίς επεξηγηματικές πινακίδες, προκάτ κατασκευές με λαμαρίνες και σωλήνες, δίπλα σε μοντέρνα έργα τέχνης και ράμπες για skateboard.Ρωτάμε τον Ποπόφσκι για το κόστος όλης αυτής της φάρσας. «Το πρόγραμμα "Skopje 2014" έχει επισήμως ολοκληρωθεί, ωστόσο κάθε μέρα ένα νέο άγαλμα ξεφυτρώνει. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι στοίχισε 200 εκ. ευρώ. Το αληθινό κόστος υπολογίζεται πάντως στα 500 εκατ. ευρώ, ίσως και παραπάνω» σημειώνει. «Η αντιπολίτευση κατηγορεί τον Γκρούεφκσι για σπατάλη δημόσιου χρήματος και προσπάθεια επανα-διατύπωσης της ιστορίας, όμως οι φωνές που αντιδρούν δεν είναι πλέον εξίσου ισχυρές. Κανείς πια δεν ενδιαφέρεται για το κόστος, για την αισθητική των αγαλμάτων και για τα πρόσωπα που αναπαριστούν. Οι νέοι επιθυμούν διακαώς να εγκαταλείψουν τη χώρα, αναζητώντας έναν αξιοπρεπή μισθό στο εξωτερικό».
Βολτάρουμε σε μια πόλη υπό διαρκή κατασκευή, τουλάχιστον προσόψεων. Εκτός από τα σημαιάκια στις κολώνες, το μόνο που θυμίζει ότι σήμερα γιορτάζεται εθνική επέτειος είναι τα σποτάκια στη μεγάλη ηλεκτρονική οθόνη στην πρόσοψη ενός κτιρίου, τα οποία μεταδίδονται εναλλάξ με διαφημίσεις για προγράμματα γυμναστικής και μπίρες. Όσα κτίρια δεν έχουν παραμείνει με την πρώην σοσιαλιστική τσιμεντένια πρόσοψη, καλύπτονται σήμερα από ιλουστρασιόν πινακίδες της τράπεζας Halkbank και της εταιρείας τηλεπικοινωνιών T-Mobile.Η Βάντα είναι τουρίστρια από την Πολωνία και επισκέπτεται την πόλη για πρώτη φορά με γκρουπ 40 ατόμων. «Μου αρέσουν όλα αυτά τα αγάλματα. Στη χώρα μου δεν έχουμε τόσα πολλά μνημεία ούτε στη Σερβία, την οποία επισκεφθήκαμε νωρίτερα» μου λέει.
Στην αντίπερα όχθη του Βαρδάρη, βλέπουμε από μακριά τον ανδριάντα του Φιλίππου με τη γροθιά υψωμένη στον ουρανό. Νέοι πολεμιστές τον φυλάσσουν και πόδια αλόγων ξεπροβάλουν από φοντάνες. Ένα μπρούτζινο ζευγάρι στη βάση του αγάλματος κρατά από το χέρι ένα αγόρι, προφανώς τον Μέγα Αλέξανδρο, ενώ στο κοντινό παρτέρι μια άσπρη ζαρντινιέρα έχει το σχήμα πιάνου με ουρά!Ο αρχιτέκτονας Μίροσλαβ Γρτσέβ, από τους πιο γνωστούς επικριτές του προγράμματος «Σκόπια 2014» είναι κατηγορηματικός, μιλώντας στο VICE: «Αυτή η τραγική επαρχιώτικη φάρσα είναι μια βάναυση κακοποίηση της αρχιτεκτονικής και της γλυπτικής και βέβαια του δημόσιου χώρου. Το αποτέλεσμα είναι γελοίο και κιτς, θυμίζοντας φασιστικά μνημεία σκοτεινών περιόδων του προηγούμενου αιώνα. Πρόκειται για ιδανικό σκηνικό δράσης προς κάθε δεξιά η φασιστική ομάδα. Οι πολίτες δεν ρωτήθηκαν ποτέ. Διότι είναι μια επιχείρηση αναστολής της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, με σκοπό την εγκαθίδρυση αυταρχικού καθεστώτος».
Επιμένουμε στην πολιτική μετάφραση όλου αυτού του εγχειρήματος, βάζοντας στη συζήτηση και τις εξελίξεις στην Αμφίπολη, και ο Γκρτσέβ απαντά: «Η αρχιτεκτονική είναι για τους αρχιτέκτονες, η τέχνη για τους καλλιτέχνες και αρχαιολογία για τους αρχαιολόγους. Η πολιτική και η διπλωματία είναι για τους πολιτικούς και τους διπλωμάτες. Είναι τόσο απλό και τόσο αληθινό. Εάν μπλέξουμε την αρχιτεκτονική ή την αρχαιολογία με την πολιτική, θα καταστρέψουμε και τα δύο» λέει. Και συμπληρώνει: «Ο άνθρακας υπό πίεση γίνεται διαμάντι. Αντίστοιχα, η αρχαιολογία και η αρχιτεκτονική υπό πολιτική πίεση, δεν μπορούν να δώσουν τίποτα άλλο παρά κιτς και αισθητική της ναζιστικής περιόδου».Σουρουπώνει στα Σκόπια και παίρνουμε τον δρόμο της επιστροφής. Όχι μακριά από την κεντρική πλατεία, υψώνεται η περιβόητη ρωμαϊκή αψίδα («Porta Macedonia»). Είναι στολισμένη με αρχαίους πολεμιστές, σκηνές από την πορεία των κομμουνιστών εργατών προς τη νίκη και μηνύματα της Μητέρας Τερέζα. Κάτω από την αψίδα οδηγοί ταξί περιμένουν την επόμενη κούρσα που θα αργήσει και σήμερα να ξεκινήσει.Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.
