Επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ανεξήγητα κλιματικά μοτίβα στον Δία, τα οποία επαναλαμβάνονται περιοδικά σε κύκλους ετών και αντικατοπτρίζουν παράξενα το ένα το άλλο, σε κάθε ημισφαίριο. Το παράξενο αυτό εύρημα εγείρει ενδιαφέροντα ερωτήματα για τον μεγαλύτερο πλανήτη στο ηλιακό μας σύστημα, καθώς και τους κόσμους των αέριων γιγάντων που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από ξένα αστέρια.
Ο Δίας είναι τόσο πελώριος που χωράει τη Γη 1.300 φορές. Το μέγεθός του, τον καθιστά ένα από τα πιο λαμπερά αντικείμενα στον ουρανό. Τους τελευταίους αιώνες, τα τηλεσκόπια έχουν αποκαλύψει τις μαγευτικές θύελλες στα ανώτερα στρώματα των ουρανών του και διαστημικά σκάφη έχουν επιβεβαιώσει ότι η ατμόσφαιρα του Διά είναι απίστευτα περίπλοκη.
Videos by VICE
Ο Glenn Orton, ανώτερος ερευνητής επιστήμονας στο Jet Propulsion Laboratory της ΝASA και στο California Institute of Technology, παρατηρεί τον Δία από παιδί με ένα τηλεσκόπιο στην αυλή του.
Τη δεκαετία του 1990, μαζί με τους συναδέλφους του είδε ενδιαφέρουσες ενδείξεις κλιματικών μοτίβων στον πλανήτη, αλλά χρειάζονταν συγκεκριμένα μακροπρόθεσμα υπέρυθρα δεδομένα για να έχουν μια αίσθηση της συνολικής εικόνας.
Τώρα, ο Orton και οι συνάδελφοί του έχουν ανακαλύψει αναπάντεχες εποχιακές και μη περιοδικότητες μαζί με άλλους τσεχικούς γρίφους, σε υπέρυθρες παρατηρήσεις του Δια που εκτείνονται σε 40 χρόνια, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Astronomy. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ένα ανώτερο στρώμα στην ατμόσφαιρα του Δία, τη στρατόσφαιρα, επηρεάζει πολύ τις θερμοκρασίες στο κατώτερο επίπεδο, την τροπόσφαιρα.
«Παρόλο που υπήρχαν ήδη κάποια στοιχεία στη στρατόσφαιρα, τα πράγματα που ανακαλύψαμε περιλαμβάνουν και στοιχεία που δεν περιμέναμε», λέει ο Orton στο Motherboard μέσω email. «Ήταν από τις πρώτες συγκλονιστικές στιγμές μας».
Μέσα στα χρόνια ο Orton έχει δει τον Δία πιο καθαρά χάρη σε δύο τηλεσκόπια εδάφους και μερικές διαδοχικές αποστολές της NASA, από τα Pioneer 10 και 11, το 1972, μέχρι το Juno, που αυτήν τη στιγμή κάνει την περιφορά του πλανήτη. Αυτές οι φωτογραφίες έχουν προσφέρει μικρές εκφάνσεις περιοδικών μοτίβων στις θερμοκρασίες στην τροπόσφαιρα που έχουν τραβήξει το ενδιαφέρον όσων παρατηρούν τον Διά εδώ και δεκαετίες.
«Η διατριβή μου στο Caltech περιλαμβάνει ανάλυση ενός συνδυασμού των Pioneer 10/11 και των υπέρυθρων παρατηρήσεων εδάφους», είπε ο Orton. «Υπήρχαν μερικές διαφορές ανάμεσα στους χάρτες του Δία από τα Pioneer 10 και 11 που είχαν μεταξύ τους διαφορά αρκετών μηνών. Έτσι σκέφτηκα να χρησιμοποιήσω όργανα εδάφους για να δω αν τα πράγματα συνέχιζαν να αλλάζουν. Και πράγματι άλλαζαν. Και άλλαζαν ακόμη και με τις υπέρυθρες παρατηρήσεις του Voyager»
Μικρά στοιχεία παράξενης συμπεριφοράς συνέχισαν να αποκαλύπτονται με νέες αποστολές και τηλεσκόπια εδάφους όπως το Infrared Telescope Facility (IRTF) της ΝASA. Για να φτιάξει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα του τι συμβαίνει στους ουρανούς του Δία, η ομάδα του Orton χρησιμοποίησε εικόνες από το IRTF, το τηλεσκόπιο Subaru στη Χαβάης και το Very Large Telescope στη Χιλή που κάλυπτε τα χρόνια 1978 ως 2019.
Το εκτεταμένο χρονολόγιο δείχνει ότι οι τροποσφαιρικές θερμοκρασίες στον Δία είχαν διαφορές περιοδικά σε κλίμακες τεσσάρων ετών, επτά-εννέα ετών και δέκα-δεκατεσσάρων ετών, για λόγους που δεν είναι σαφείς. Ακόμη πιο παράξενο είναι ότι αυτοί οι κλιματικοί ρυθμοί παρουσιάζουν αντισυσχετισμό σε πλάτος σε κάθε ημισφαίριο του αέριου γίγαντα, πράγμα που βαθαίνει το μυστήριο.
«Όταν θερμοκρασίες σε τέτοια πλάτη στον βορρά αυξάνονται, οι θερμοκρασίες σε αυτά τα πλάτη στον νότο πέφτουν και το αντίστροφο», λέει ο Orton. «Έτσι οι μεταβλητότητες τους είναι η μια κατοπτρική εικόνα του άλλου.
Οι ερευνητές εικάζουν ότι οι διακυμάνσεις μπορεί να προκαλούνται από ταλαντώσεις στη στρατόσφαιρα που παράγουν «τηλεσυνδεόμενα μοτίβα μεταβλητότητας ανάμεσα στα δυο ημισφαίρια», δυνητικά παρόμοια με το νότιο El Niño της Γης και τις ταλαντώσεις του Βόρειου Ατλαντικού σύμφωνα με τη μελέτη. Η Γη μπορεί επίσης να αποτελέσει πρότυπο για την κατανόηση του σημαντικού ρόλου που παίζει η στρατόσφαιρα στους τροποσφαιρικούς κύκλους, καθώς ξαφνικά συμβάντα υπερθέρμανσης στον πλανήτη μπορεί να έχουν δυναμική εκ των άνω προς τα κάτω.
«Θα δοκιμάσουμε στην ατμόσφαιρα του Δία παγκόσμια κλιματικά μοντέλα με βάση τις ίδιες αρχές που χρησιμοποιούμε για την ατμόσφαιρα της Γης. Έχουμε ήδη ξεκινήσει», λέει ο Orton.
Εκτός από την εξέταση αυτών των μοντέλων, η ομάδα έχει συνεχίσει να συλλέγει παρατηρήσεις του Δία που μπορεί να προσφέρουν πληροφορίες για τα μυστηριώδη κλιματικά μοτίβα που ανακάλυψαν. Πρόσφατα οι ερευνητές έχουν χρησιμοποιήσει το Microwave Radiometer (MWR) στο Juno για να εξερευνήσουν πώς οι στρατοσφαιρικές και τροποσφαιρικές μεταβλητότητες ανταποκρίνονται σε φαινόμενα βαθύτερα στην ατμόσφαιρα του Διά.
Αυτές οι προσπάθειες μπορεί να αποκαλύψουν δυνάμεις που επηρεάζουν το ταραχώδες κλίμα του Διά, που με τη σειρά του θα βοηθούσε τους επιστήμονες να καταλάβουν τους γιγάντιους πλανήτες και τους αποτυχημένους αστέρες που λέγονται φαιοί νάνοι και υπάρχουν σε όλο το σύμπαν.
Ρεαλιστικά κλιματικά μοντέλα για τον Δία θα πρέπει να ασχοληθούν με την προέλευση αυτών των αναπάντεχων εποχιακών και μη περιοδικοτήτων σε έναν αέριο γίγαντα σχεδόν χωρίς εποχές, για να εφαρμοστούν σε ένα ευρύτερο φάσμα φαιών νάνων και αέριων γιγάντων έξω από το ηλιακό μας σύστημα», καταλήγει ο Orton και οι συνάδελφοί του.
Κάνε subscribe στο YouTube – VICE Greece.
Περισσότερα από το VICE
«Στελέχη Είχαν Σεξουαλικές Σχέσεις με Τρόφιμες» – Όσα Έζησα στην Κιβωτό Μαζί με τα Αδέρφια μου
