Πεθαίνοντας στα Γήπεδα των Τοπικών Πρωταθλημάτων

Είχαν περάσει λίγα λεπτά μετά το σφύριγμα της έναρξης του ποδοσφαιρικού παιχνιδιού μεταξύ Ηλιούπολης και Ερμιονίδας, όταν ο ποδοσφαιριστής της γηπεδούχου ομάδας, Αλέξανδρος Λάμπη, σωριάστηκε στον αγωνιστικό χώρο. Tα πράγματα φαίνονταν από την αρχή δύσκολα. Ο απινιδωτής βρισκόταν στο γήπεδο και το ασθενοφόρο έφτασε, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, μετά από περίπου 15 με 20 λεπτά. Σύμφωνα με όσα δήλωνε αργότερα ο πατέρας, τόσο ο γιος του όπως και όλη η ομάδα της Ηλιούπολης, είχαν κάνει καρδιολογικές εξετάσεις λίγες μόνο ημέρες πριν.

Ο Αλέξανδρος που είχε ελάχιστους σφυγμούς και καμία επαφή με το περιβάλλον διακομίσθηκε στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα. Παρά τις προσπάθειες των γιατρών εκεί, δεν κατέστη δυνατόν να σωθεί και τελικά άφησε την τελευταία του πνοή βυθίζοντας σε θλίψη τους οικείους του και προκαλώντας ακόμη ένα σοκ σε ολόκληρο το ελληνικό ποδόσφαιρο. Ήταν μόλις 21 ετών και, δυστυχώς, δεν ήταν ο πρώτος που χάνεται με τον τραγικό αυτό τρόπο.

Το 2016, ο 14 ετών ποδοσφαιριστής Σωτήρης Νικολακόπουλος λιποθύμησε στο ημίχρονο του φιλικού αγώνα της Βέργας, στην οποία αγωνιζόταν, με τα Λέικα στο γήπεδο «Π. Μπαχράμης» στη Μεσσηνία.  Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο Καλαμάτας αλλά δυστυχώς ήταν ήδη αργά, καθώς εκεί διαπιστώθηκε απλά ο θάνατός του. Την ίδια χρονιά έφυγε από τη ζωή και ο ποδοσφαιριστής Δημήτρης Ζαχείλας μετά από ανακοπή που υπέστη στην προπόνηση που έκανε στο γήπεδο της Λάρισας «Μητσιμπόνας», μέρος όπου γυμνάζονται και αθλούνται καθημερινά εκατοντάδες άνθρωποι.

Το 2017, στο 20ό λεπτό του αγώνα Λυκοποριά-Άγιος Βασίλειος και κατά τη διάρκεια ενός τεχνικού τάιμ άουτ για την ξεκούραση των ποδοσφαιριστών, o παίκτης της γηπεδούχου ομάδας Βλάσσης Καρβελάς αισθάνθηκε έντονη αδιαθεσία και στη συνέχεια έχασε τις αισθήσεις του και έπεσε στο γήπεδο. Μεταφέρθηκε στο Κέντρο Υγείας Ακράτας όπου άφησε την τελευταία του πνοή.

Αυτές είναι μόνο τέσσερις από τις περιπτώσεις ποδοσφαιριστών που βρήκαν ξαφνικό και αιφνίδιο θάνατο κατά τη διάρκεια ενός αγώνα ή μίας προπόνησης τα τελευταία χρόνια. Το ζήτημα που προκύπτει άμεσα είναι γιατί συμβαίνει αυτό και κατά πόσο οι αρμόδιοι φορείς και οι ποδοσφαιρικές ομάδες έχουν κάνει τα απαραίτητα, προκειμένου να προλαμβάνονται τέτοια τραγικά περιστατικά.

Σύμφωνα με τον Κανονισμό Αγώνων Ποδοσφαίρου (ΚΑΠ) του 2021, όπως έχει συνταχθεί από την ΕΠΟ, για τους επαγγελματικούς και μη επαγγελματικούς αγώνες όλων των πρωταθλημάτων κρίνεται υποχρεωτική (με ευθύνη της εκάστοτε γηπεδούχου ομάδας) η παρουσία γιατρού αγώνα. Μάλιστα στους επαγγελματικούς αγώνες είναι υποχρεωτική και η παρουσία και των γιατρών των δύο ομάδων. Οποιαδήποτε παραβίαση του παραπάνω κανονισμού και ενδεχόμενη έναρξη ποδοσφαιρικού αγώνα χωρίς την παρουσία γιατρού επισύρει πρόστιμα και πειθαρχικό έλεγχο στους διαιτητές.

Η διαφορά μεταξύ επαγγελματικών και ερασιτεχνικών πρωταθλημάτων είναι ότι στα δεύτερα δεν είναι υποχρεωτική η παρουσία γιατρού αλλά εκείνη «του προσώπου που εκτελεί καθήκοντα ιατρού». Αυτός μπορεί να είναι γιατρός, νοσηλευτής, διασώστης ή απλώς κάποιος πιστοποιημένος στην παροχή πρώτων βοηθειών και ιδιαίτερα σε αθλητικά γεγονότα. Κάνοντας μία μικρή έρευνα βρήκαμε ότι μία τέτοια πιστοποίηση μπορεί να δοθεί στις πιο εντατικές των περιπτώσεων μέσα σε λίγους μήνες ή και βδομάδες και συχνά χωρίς να χρειάζεται καν φυσική παρουσία στα μαθήματα.

Το πράγμα όμως γίνεται ακόμη πιο ενδιαφέρον ως προς το κομμάτι των ασθενοφόρων. Σύμφωνα, λοιπόν, και πάλι με τον κανονισμό είναι υποχρεωτική η ύπαρξη ασθενοφόρου του ΕΚΑΒ ή ιδιωτικής εταιρείας σε κάθε γήπεδο που διεξάγονται αγώνες επαγγελματικών πρωταθλημάτων ή κυπέλλου. Η παράβαση αυτού του κανονισμού φέρνει σημαντικά πρόστιμα για τις ομάδες της Superleague 1, Superleague 2 και Football League. Δεν υπάρχει όμως αντίστοιχη πρόβλεψη για τους αγώνες στα τοπικά πρωταθλήματα. 

Λίγο μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου Λάμπη, ο Πρόεδρος του Αθλητικού Οργανισμού Ηλιούπολης έκανε έκκληση να γίνουν υποχρεωτικά τα ασθενοφόρα και σε όλες τις κατηγορίες. Η αλήθεια είναι ότι η εύρεση ενός ασθενοφόρου από ιδιωτική εταιρεία που θα καλύπτει έναν ποδοσφαιρικό αγώνα δεν είναι κάτι δύσκολο. Υπάρχει πλήθος εταιρειών που παρέχουν μεταξύ άλλων και αυτές τις υπηρεσίες. Το πρόβλημα είναι βέβαια ότι κάτι τέτοιο θα ανεβάσει κατακόρυφα το κόστος διεξαγωγής ενός αγώνα σε ομάδες που πρακτικά έχουν πολύ μικρά μπάτζετ. Είναι όμως μόνο η απουσία των ασθενοφόρων το πρόβλημα;

Πριν την έναρξη κάθε αγώνα είναι υποχρεωτικό να παραδίδονται οι κάρτες υγείας όλων των συμμετεχόντων αθλητών οι οποίες μεταξύ άλλων περιέχουν βεβαίωση ειδικού καρδιολόγου ότι ο αθλητής είναι υγιής και ικανός να αγωνίζεται. Η κάρτα αυτή ανανεώνεται κάθε έναν χρόνο και είναι υποχρεωτικό να βρίσκεται εν ισχύ. Σύμφωνα με όσα αναγράφονται στο σχετικό ΦΕΚ του 2018, εκδίδεται μόνο κατόπιν κλινικής εξέτασης, αναλυτικού ατομικού και οικογενειακού ιστορικού και ηλεκτροκαρδιογραφήματος. Αυτές οι εξετάσεις μπορούν να προλάβουν δυσάρεστες και επικίνδυνες καταστάσεις σε αθλητές που μπορεί να έχουν εν αγνοία τους προβλήματα στην καρδία.

«Υπάρχουν δύο ειδών κατηγορίες, ηλικιακά μιλώντας, που αφορούν τον αιφνίδιο θάνατο. Αυτοί που είναι άνω των 35-40 ετών και αυτοί που είναι κάτω από αυτή την ηλικία. Οι πρώτοι είναι αυτοί που έχουν τις συνήθεις παθήσεις που γνωρίζουμε: Tα οξεία στεφανιαία σύνδρομα, οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου κτλ. Στις νεαρότερες ηλικίες ο κίνδυνος προκύπτει από κάποιο κληρονομικό νόσημα, κάποια μυοκαρδιοπάθεια, που ο αθλητής δεν γνωρίζει ότι έχει», τονίζει ο Ιωάννης Κανακάνης, καρδιολόγος και Πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας.

Ο προ-αθλητικός έλεγχος είναι σε κάθε περίπτωση απαραίτητος αλλά πρέπει να γίνεται με σωστό και προσεκτικό τρόπο. «Η πιο συχνή αιτία αιφνιδίου καρδιακού θανάτου σε νέους αθλητές είναι η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια. Αν υπάρχει τέτοιο πρόβλημα, το καρδιογράφημα είναι παθολογικό στο 95% των περιπτώσεων». Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορούν να ξεφύγουν από τον διαγνωστικό έλεγχο κάποιες σπάνιες παθήσεις, είναι δεδομένο ότι μπορούν να σωθούν πολλές ζωές νέων ανθρώπων με μία γενικά απλή εξέταση.

Το ζήτημα όμως είναι και τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια του περιστατικού. «Η ύπαρξη απινιδωτή μπορεί να είναι σωτήρια. Οι απινιδωτές σώζουν ζωές και πρέπει να υπάρχουν σε όλους τους αθλητικούς χώρους αλλά και σε οποιονδήποτε χώρο συγκεντρώνεται πολύς κόσμος» τονίζει ο κ. Κανακάκης και συμπληρώνει ότι «ένας απινιδωτής είναι πολύ απλός στη χρήση του. Πρόκειται για μία συσκευή που απλώς καταγράφει τον ρυθμό. Είναι πολύ εύκολο να τη μάθει κανείς και μπορούν να σωθούν ζωές χάρη σε αυτή». Η ίδια η Καρδιολογική Εταιρεία προσφέρει τέτοια μαθήματα.

Φαίνεται πάντως ότι η βιωμένη πραγματικότητα για έναν ποδοσφαιριστή σε ερασιτεχνικό πρωτάθλημα είναι διαφορετική από αυτή των κανονισμών και των ιατρικών οδηγιών. «Έτυχε το Σαββατοκύριακο να πάω να δω έναν αγώνα φίλων και ο προπονητής της μίας ομάδας σε κάποια φάση απλά κατέρρευσε. Ο αντίπαλος προπονητής πήγε αμέσως να του κάνει ΚΑΡΠΑ, ο διαιτητής το απαγόρευσε, γιατί είπε ότι έχουμε γιατρό. Η γιατρός όμως ήταν από πάνω σαστισμένη. Δεν μπορούσε να κάνει κάτι. Ευτυχώς τίποτα δεν έγινε αλλά αυτό ήταν το πιο απλό παράδειγμα». Ο Λάμπρος Κουτρουμάνος είναι ποδοσφαιριστής και αγωνίζεται τα τελευταία χρόνια στο Β’ Τοπικό έχοντας όμως πορεία σε όλες τις ερασιτεχνικές κατηγορίες. 

Τον ρωτάω αν νιώθει ασφαλής όταν μπαίνει στο γήπεδο να αγωνιστεί. «Δεν νιώθω καμία απολύτως ασφάλεια. Η μόνη ασφάλεια που νιώθω είναι αυτό το εντάξει μωρέ καλά είμαι, γερός είμαι δεν θα πάθω τίποτα. Αυτό και τίποτα άλλο». H κατάσταση στις ερασιτεχνικές κατηγορίες δεν έχει προφανώς καμία σχέση με αυτό που συμβαίνει στις επαγγελματικές. «Εμείς είμαστε ερασιτέχνες ποδοσφαιριστές. Δεν ξέρεις αν μπορείς να αντεπεξέλθεις στο γήπεδο σε αυτό το πράγμα που θέλεις να κάνεις. Δεν έχεις γιατρούς, διατροφολόγους και ειδικούς από πάνω σου».

Ο προ-αθλητικός έλεγχος που είναι απαραίτητος και ενδεχομένως σωτήριος γίνεται αλλά πολύ συχνά χωρίς την απαιτούμενη σοβαρότητα.  «Είτε φέρει η ομάδα έναν γιατρό είτε ο κάθε αθλητής πάει στον δικό του, απλά θα σου υπογράψει κάτι. Συνήθως δίνεις ένα 20άρικο και σου δίνει μία σφραγίδα και σου λέει παίξε μπάλα. Κάνεις και ένα καρδιογράφημα της πλάκας τελείως. Και όλοι αυτό κάνουν γιατί απλά θέλουν να παίξουν ποδόσφαιρο». Ρωτώντας και άλλους ποδοσφαιριστές θα μάθεις ότι δεν είναι καθόλου απίθανο να σου υπογράψει κάποιος γιατρός το χαρτί χωρίς καν να σε έχει εξετάσει.

Εντός του αγωνιστικού χώρου, πολύ συχνά υπάρχουν γιατροί ή εκτελούντες χρέη ιατρού που δεν έχουν καμία απολύτως εξειδίκευση. Ρωτάω για την ύπαρξη απινιδωτή που σύμφωνα με όσα μας είπε ο κ. Κανακάκης είναι απαραίτητη σε κάθε χώρο άθλησης. «Υπάρχουν σε κάποια γήπεδα έχω την εντύπωση σε Α’ τοπικό και στις πιο οργανωμένες ομάδες από αυτές. Στα περισσότερα γήπεδα δεν υπάρχουν όμως». Ο ίδιος τονίζει ότι υπάρχουν περιπτώσεις -κυρίως στο Α’ τοπικό- που το επίπεδο είναι υψηλό και υπάρχει μία σχετική οργάνωση. Στις μικρότερες κατηγορίες όμως τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα.

Όταν του αναφέρω την περίπτωση να υπάρχει τουλάχιστον ασθενοφόρο κοντά στον αγωνιστικό χώρο γελάει. «Τι ασθενοφόρο; Εδώ δεν υπάρχουν φορεία. Αν χτυπήσει κανείς ποδοσφαιριστής, θα τον πάρουν στα χέρια οι συμπαίκτες του. Αν είσαι τυχερός μόνο και είναι κοντά το γήπεδο σε κανένα νοσοκομείο. Δεν νομίζω να υπάρχει κάπως αλλιώς άμεση βοήθεια». Η ύπαρξη ολοένα και συχνότερων περιστατικών αιφνιδίων θανάτων είναι φυσικά κάτι που τον ανησυχεί. «Μπορεί να καταρρεύσεις, επειδή απλά πήγες να κάνεις την κάβλα σου. Το άλλο το παιδί κατέρρευσε μπροστά στη μάνα του. Τι να λέμε τώρα;».

Τα τελευταία χρόνια μάλιστα φαίνεται ότι τα τραγικά αυτά περιστατικά πληθαίνουν. «Το κακό είναι ότι τα τελευταία χρόνια όλο και αυξάνονται τα καρδιακά προβλήματα. Εκεί πάμε και στο κομμάτι του τι παίρνουν οι ποδοσφαιριστές. Όταν έρχεται ο γυμναστής και σου λέει “πάρε αυτό το συμπλήρωμα για να είσαι πιο τονωμένος” και γυρνάς σπίτι και η καρδιά χτυπάει με 250 παλμούς 8 ώρες μετά τον αγώνα, κάτι γίνεται. Δεν γίνεται να δίνει ο οποιοσδήποτε σε οποιοδήποτε το οτιδήποτε». 

Στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι ποδοσφαιρικοί αγώνες είναι χώροι όπου νεαροί και ανειδίκευτοι γιατροί, συνήθως πρόσφατα αποφοιτήσαντες από τη Σχολή, βγάζουν τα πρώτα χρήματα από το επάγγελμά τους. Ρεαλιστικά, φυσικά, δεν μπορεί κανείς να περιμένει την ύπαρξη ενός έμπειρου γιατρού σε κάθε ποδοσφαιρικό αγώνα που γίνεται στη χώρα. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι τα μέσα που διαθέτουν οι ίδιοι είναι ελάχιστα και συχνά από την τσέπη τους.

«Η συμμετοχή σε ποδοσφαιρικούς αγώνες είναι συνήθως ένας καλός τρόπος να βγάλεις τα πρώτα χρήματα αμέσως αφού αποφοιτήσεις από τη Σχολή», τονίζει η Μ.Γ. η οποία έχει θητεύσει ως γιατρός αγώνων σε ποδοσφαιρικά ματς της επαρχίας . «Το κακό είναι ότι πολλές φορές οι ίδιοι οι αθλητές αδιαφορούν για τις οδηγίες μας». Για όποιον ασχολείται με το ποδόσφαιρο αυτό δεν είναι κάτι που θα κλονίσει τις μέχρι τώρα βεβαιότητές του για τον κόσμο.

Πολύ συχνά, η αδιαφορία ενός ποδοσφαιριστή για την ίδια την υγεία του είναι κάτι που χειροκροτάει η κερκίδα ως δείγμα πάθους και αφοσίωσης στον σκοπό της νίκης. Οι ποδοσφαιριστές «που βάζουν τα πόδια τους στη φωτιά» και «δίνουν το 110% των δυνατότητων τους» καταχειροκροτούνται. Αυτό όμως μπορεί να είναι επικίνδυνο για την υγεία τους με δεδομένο μάλιστα ότι συχνά ο προ-αθλητικός έλεγχος γίνεται στο πόδι και σε πολλά γήπεδα δεν υπάρχουν οι υποδομές προκειμένου να αντιμετωπιστεί ένα έκτακτο σοβαρό περιστατικό.

Σε κάθε περίπτωση, το ζήτημα είναι να βρεθούν οι τρόποι να μπορεί να αγωνίζεται ο κάθε ποδοσφαιριστής, επαγγελματίας ή ερασιτέχνης, νιώθοντας τη μίνιμουμ ασφάλεια πως δεν θα του συμβεί κάτι σοβαρό και στην πολύ σπάνια περίπτωση που του συμβεί θα υπάρχει κάποιος ειδικός αλλά και η υποδομή που ενδεχομένως θα αποβεί σωτήρια. Κάποιοι αιφνίδιοι θάνατοι δεν μπορούν φυσικά να προληφθούν, ακόμα και αν γίνουν στο υψηλότερο επίπεδο. Η κατάσταση όμως αυτή τη στιγμή στα ελληνικά ερασιτεχνικά γήπεδα, δυστυχώς, δεν εμπνέει καμία απολύτως ασφάλεια.

Σημείωση: Το VICE επικοινώνησε με την ΕΠΟ προκειμένου να έχει και τη δική της άποψη για το θέμα. Μέχρι την ώρα που γραφόταν αυτό το ρεπορτάζ δεν είχαμε απάντηση

Οι Έλληνες στην Ουκρανία Συνεχίζουν τη Ζωή τους στη «Σκιά» της Ρωσικής Απειλής

Η Νατάσα Εξηνταβελώνη Είναι Τόσο Νομοταγής που Αηδιάζει με τον Εαυτό της

Την Αστρολογία μου Μέσα

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.