Aυτή δεν είναι η ανιψιά του Φιντέλ Κάστρο / Οι φωτογραφίες είναι από την έκθεση Fatima του Πάολο Τίτολο, η οποία φιλοξενήθηκε στο Brown Stone Foundation.
Είναι περιτριγυρισμένη από άντρες που μεταμορφώθηκαν σε γυναίκες – όπως κάθε φορά που τη συναντώ σε κάποιο σημείο του πλανήτη. Αυτή τη φορά, βέβαια, έμελλε να την πετύχω στο Παρίσι με αφορμή το Διεθνές Συνέδριο «Φύλα, Κουλτούρες, Κοινωνίες – ερωτήματα γύρω από την τρανς ταυτότητα και την απόσταση ανάμεσα στο βιολογικό και στο ψυχοκοινωνικό φύλο». Τέσσερα χρόνια νωρίτερα είχαμε συναντηθεί εντός έδρας – στην υπέροχη Αβάνα. «Δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε τους τρανσέξουαλ ως ψυχικά ασθενείς. Η ανθρώπινη δυσφορία σε ένα σώμα δεν είναι παθολογία. Αν δεν αφανίσουμε το στίγμα για τα διαφυλικά άτομα, πώς θα μπορέσουμε να παραπονεθούμε για τους διεστραμμένους κοινωνικούς μηχανισμούς;» με ρωτά από την πρώτη κιόλας στιγμή η Μαριέλα Κάστρο Εσπίν, σεξολόγος διεθνούς φήµης και διευθύντρια του Cenesex (Εθνικού Κέντρου Σεξουαλικής Αγωγής) της Κούβας. Στην πορεία της κουβέντας, βέβαια, η κόρη του ηγέτη της Κούβας, Ραούλ, και ανιψιά του Φιντέλ, δεν χάνει την ευκαιρία να μου επανασυστηθεί ως «δικηγόρος του διαβόλου», διαχωρίζοντας το «πεδίο δράσης» της από την υπόλοιπη οικογένεια.
«Είμαι πάντα αντιδραστικό στοιχείο. Ανυπάκουη. Επαναστατώ στην επανάσταση. Γι’ αυτό δεν θέλω να ασχοληθώ με την πολιτική. Μ’ ενδιαφέρει να συνεχίζω να αγωνίζομαι κατά της ομοφοβίας, για να έχουν όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους, τα ίδια δικαιώματα». Η Μαριέλα επιμένει να κοιτάζει την ιστορία με κριτική ματιά. Η ίδια άλλωστε είναι μέρος της σύγχρονης κουβανικής ιστορίας. Ταυτόχρονα είναι μέρος της σύγχρονης σεξουαλικής επανάστασης. Χάρη σε μια Κάστρο, η Κούβα αποπνέει άρωμα σεξουαλικής ελευθερίας. Ο πατέρας της και ηγέτης της Κούβας, αφού διαδέχτηκε τον Φιντέλ, δεν φαίνεται να μπαίνει εμπόδιο στους αγώνες της για την αναγνώριση και τα δικαιώματα των σεξουαλικών μειονοτήτων. Τουναντίον. «Ο πατέρας μου είναι πιο προοδευτικός από αυτό που αφήνει να φανεί. Απλά θέλει να πειστεί. Μόνο έτσι στηρίζει τη δράση μας», εξηγεί. Η Μαριέλα πέτυχε τη νομιμοποίηση των εγχειρήσεων αλλαγής φύλου στην Κούβα και καυχιέται πάντα για την αλλαγή στη κουβανική συνείδηση που πέτυχε κάποτε ο Φιντέλ μεταμορφώνοντας σταδιακά μια καπιταλιστική φαλλοκρατική και ρατσιστική χώρα σε ένα σοσιαλιστικό κράτος με νόμους ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις και με πολιτικές για τα δικαιώματα της γυναίκας και εν τέλει των τρανσέξουαλ».
Videos by VICE
H Μαριέλα Κάστρο Εσπίν και ο Πάολο Τίτoλο.
Βέβαια, αυτή τη φορά δεν είναι στο πλάι της η Κουβανή Γουέντι Ιριέπα, για χρόνια «συντρόφισσα» και μασκότ της τρανς ομάδας της. Τώρα, έχει στο πλευρό της κάμποσα διαφυλικά άτομα από τα πέντε σημεία του ορίζοντα και φυσικά τον Πάολο Τίτoλο, τον άνθρωπο που εγκατέλειψε την πατρίδα του και το μαχητικό φωτορεπορτάζ για να της αφιερώσει τη ζωή του.
Ο Ιταλός πρώην φωτορεπορτέρ με καταγωγή από το Παλέρμο της Σικελίας, αποφάσισε να επιστρέψει στη φωτογραφία μέσα από μια έκθεση στην καρδιά της γαλλικής μητρόπολης, με φωτογραφίες Κουβανών τρανσέξουαλ – κατάθεση μιας προσωπικής μνήμης ετών στο πλάι της Μαριέλα στο Cenesex (Εθνικό Κέντρο Σεξουαλικής Αγωγής στην Αβάνα). Η Brown Stone Foundation, στον δρόμο Saint Gilles, δυο βήματα από τη Βαστίλη, φιλοξένησε την έκθεσή του με τίτλο Fatima, ενώ το Διεθνές Συνέδριο για τα Τρανς Άτομα ( το οποίο οργάνωσε ο Γάλλος ψυχίατρος- ψυχαναλυτής Herve Hubert, γνωστός ως γκουρού των τρανσέξουαλ στη Γαλλία) εκτυλισσόταν στη Bourse du Travail – στο 3ο διαμέρισμα του Παρισιού, ανάμεσα στην place de la Republique (πλατεία Δημοκρατίας) και στη Βαστίλη – από εκεί που ξεκινούν και καταλήγει η πλειοψηφία των κινητοποιήσεων στην Πόλη του Φωτός.
VICE: Την τελευταία φορά στην Αβάνα μου μιλήσατε για την ουτοπία της δημοκρατίας σε όλο τον κόσμο. Σε τι δημοκρατία στοχεύει η σύγχρονη Κούβα και τι ονειρεύονται οι Κουβανοί;
Μαριέλα Κάστρο Εσπίν: Θέλουμε να έχουμε την κυριαρχία στον τόπο μας. Θέλουμε να γίνει σεβαστό το δικαίωμα μας να επιλέγουμε μια «σοσιαλιστική εμπειρία» και να τη ζούμε. Να μην πληρώνουν πια «τρομοκρατικές ομάδες» για να μας δημιουργούν προβλήματα. Η Κούβα ευημερεί με όλα της τα προβλήματα. Και αλλάζει διαρκώς.
Υπάρχει λοιπόν ανάγκη επαναστοχασμού του κουβανέζικου σοσιαλισμού;
Φυσικά, πρέπει να σκεφτόμαστε τον σοσιαλισμό βάσει πλέον των νέων εμπειριών και πρέπει να μαθαίνουμε από τα λάθη του παρελθόντος. Η επανάσταση, όμως, θα συνεχιστεί μετά τον Ραούλ, όπως συνεχίστηκε μετά τον Φιντέλ. Η αλλαγή συνείδησης γίνεται μέσα από την παιδεία και επανεξετάζοντας την ιστορία ως προς το τι λειτούργησε και τι όχι σε μια χώρα. Δεν επιστρέφουμε όμως στον καπιταλισμό. Ενισχύουμε τα θεμέλια του σοσιαλισμού για να μην επιστρέψουν οι «καπιταλιστικές σχέσεις εκμετάλλευσης». Εξετάζουμε δηλαδή πώς φτάσαμε στον σοσιαλισμό και τι σοσιαλισμό θέλουμε από εδώ και πέρα.
Τι λέτε για το καπιταλιστικό πρόσωπο της Κούβας, όπως για παράδειγμα την αγοραπωλησία σπιτιών αυτοκινήτων;
Δεν είμαι σύμφωνη με την αγοροπωλησία αυτοκινήτων. Διότι πωλούνται, αλλά είναι εξαιρετικά ακριβά. Δεν την καταλαβαίνω αυτή την απόφαση. Και το έχω πει.
Τελικά τι γίνεται με το θέμα των δυο νομισμάτων της Κούβας; Άλλο για τους τουρίστες, άλλο για τους γηγενείς – κάτι που είχε γιγαντώσεις τις αντιθέσεις.
Έχει δρομολογηθεί η ενοποίησή τους σε ένα νόμισμα μέσα στον ερχόμενο Ιούλιο. Θα γίνει σταδιακά, για να μη μετατεθεί το βάρος στον κουβανικό λαό. Και σιγά σιγά θα ανέβουν και οι μισθοί.
Ο διεθνής Τύπος κάνει λόγο για το νέο φαινόμενο της ανεργίας στη χώρα σας μετά την κατάργηση θέσεων εργασίας, ιδίως των δημόσιων υπαλλήλων. Πώς είναι το εργασιακό τοπίο μετά τη μεταρρύθμιση;
Δεν αφήνουμε κανένα χωρίς δουλειά. Χάνονται θέσεις εργασίας και δημιουργούνται άλλες. Απλώς, υπάρχει νέος προσανατολισμός. Υπάρχει εργασιακός επαναπροσοναταλισμός, δηλαδή αυξάνονται θέσεις εργασίας σε ανταγωνιστικούς τομείς και καταργούνται εκεί που είναι περιττές.
Ποια είναι σήμερα τα θεσμοθετημένα δικαιώματα για τις τρανσέξουαλ;
Έχει εγκριθεί ο νόμος για τη μη διάκριση για σεξουαλικό προσανατολισμό και για ταυτότητα φύλου. Πλέον οι τρανσέξουαλ μπορούν να εργαστούν και να επανενταχτούν στην κοινωνία με το νέο τους φύλο. Υπάρχει εκπαιδευτική ψυχολογική και κοινωνική στήριξη. Έχουμε κερδίσει πολλά κατά της ομοφοβίας. Η εγχείρηση αλλαγής φύλου είναι δωρεάν. Και πλέον υπάρχει συμμετοχή καλλιτεχνών, διανοούμενων αλλά και του λαού της Κούβας στις πρωτοβουλίες μας. Έχει αλλάξει δηλαδή η νοοτροπία.
Ό,τι αφορά στον γάμο μεταξύ τρανσέξουαλ;
Εκκρεμούν κάποιες αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο. Αυτό που θέλουν οι περισσότεροι είναι να αναγνωριστεί νομικά το ζευγάρι. Εγώ προτείνω όμως τον γάμο μεταξύ διαφυλικών ατόμων. Θέλω τα ίδια δικαιώματα για όλους. Ισότητα για όλα τα ζευγάρια, ετερόφυλα ή ομοφυλόφιλα. Δεν ξέρω όμως εάν η κοινωνία της Κούβας και η κυβέρνηση είναι έτοιμες να το δεχτούν. Εμείς παλεύουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Προς το παρόν, αρκετές από εκείνες που εγχειρίστηκαν και αναγνωρίζονται ως γυναίκες, παντρεύτηκαν. Δίχως να προκαλέσουν θόρυβο. Κάποιες απέκτησαν παιδιά αφού ένωσαν τη ζωή τους με κάποιον που είχε ήδη παιδιά. Και έγιναν γονείς.
Τι σημαίνει η συμμετοχή σας στο Διεθνές Συνέδριο στο Παρίσι για τα τρανσέξουαλ άτομα, ως διευθύντρια τουκέντρου σεξουαλικής επιμόρφωσης της Αβάνας και τι προσθέτει στην παγκόσμια κοινωνία ο «διάλογος γύρω από το ζήτημα των τρανσέξουαλ»;
Συμμετέχω στο Διεθνές Συνέδριο για τα δικαιώματα των ανθρώπων τρανς, γιατί η σεξουαλικότητα είναι μέρος της ιστορίας. Γιατί το ζήτημα των τρανσέξουαλ προσφέρει πολλά στον μετασχηματισμό των κοινωνικών σχέσεων, γιατί προσθέτει κάτι στην κοινωνική επανάσταση, στην αλλαγή της σκέψης. Γιατί είμαι χαρούμενη όταν οι τρανσέξουάλ μας είναι χαρούμενες. Χαίρομαι όταν καταφέρνουν να ζήσουν όπως θέλουν, να ζουν με αυτούς που αγαπούν, να βιώνουν τη συντροφικότητα και να έχουν μια καλύτερη ζωή.
Λέγονται πολλά για τα όρια της διαδικτυακής φωνής στην Κούβα, όπου μέχρι πρότινος η εφημερίδα Granma ήταν το μοναδικό δείγμα κουβανικού ημερήσιου Τύπου. Ποια είναι τελικά η πραγματικότητα γύρω από το διαδίκτυο;
Στην Κούβα έχουμε ίντερνετ μέσω δορυφόρων γιατί έχουμε πρόβλημα με την οπτική ίνα κι αυτό είναι πολύ ακριβό. Εξαιτίας του εμπορικού αποκλεισμού της Κούβας, τον οποίο έχει ενισχύσει ο Ομπάμα συνεχίζουμε να μην έχουμε πρόσβαση στις τελευταίες τεχνολογίες, που θα καθιστούσαν το ίντερνετ πιο φτηνό. Αυτό είναι κυρίως το πρόβλημα. Αλλά υπάρχει πολιτική πρόθεση να αυξηθούν οι υπηρεσίες του ίντερνετ. Και οι Κουβανοί έχουν ήδη αρκετά μεγάλη πρόσβαση. Είμαι μέσα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και βλέπω τους συμπατριώτες μου να δραστηριοποιούνται σε blogs, facebook, twitter. Τα μεγάλα μέσα μαζικής ενημέρωσης διαστρεβλώνουν την αλήθεια. Οι αντιφρονούντες, όλοι εκείνοι που αντιδρούν ακόμα και σήμερα στην «επανάσταση». Διαρρέουν αυτό που θέλουν έξω από την Κούβα. Η φιλελεύθερη χρήση του ίντερνετ δεν είναι η ελεύθερη χρήση του ίντερνετ. Δεν είναι η υπεύθυνη χρήση. Θέλουμε να εγκαταστήσουμε την υπεύθυνη χρήση. Όπως παντού. Είμαστε στο στάδιο επεξεργασίας της πολιτικής της χρήσης του διαδικτύου. Ειδικά μετά τις πληροφορίες που μας έχει δώσει το wikileaks για την προστασία των ανθρώπων μπροστά στην εισβολή του ίντερνετ στην ιδιωτική μας σφαίρα.
Πώς ορίζονται όμως τα διαδικτυακά όρια; Το αντι-παράδειγμα της Τουρκίας με τη φίμωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, για παράδειγμα, είναι λυπηρό. Πώς τίθενται λοιπόν όρια με απόλυτο σεβασμό στην ελευθερία;
Κάθε χώρα νομίζω πως θα πρέπει να προσαρμόσει τον έλεγχο στις ανάγκες της. Η Κούβα είναι ένα κράτος που δεν υποτάσσεται. Ο μόνος τρόπος είναι ο λαός να συμμετέχει στην απόφαση ελέγχου και σεβασμού της πληροφορίας. Όλες οι χώρες πρέπει να προστατευτούν όμως από το διαδίκτυο.
Τι συμβαίνει με τη Γιοανί Σάντσεζ, τη διάσημη blogger που πολεμά το καθεστώς Κάστρο με την αιχμηρή της πένα, αρχικά μέσα από τον το blog της, Generacion Υ, και πλέον μέσα από ηλεκτρονική αντικαθεστωτική εφημερίδα;
Την πληρώνουν οι εργοδότες της και την υποχρεώνουν να με προκαλεί. Η κυβέρνηση της Β. Αμερικής την καθοδηγεί. Υπάρχει πολύ χρήμα από πίσω. Τόσο χρήμα όσο για να μεταφράζουν τα κείμενα της σε διάφορες γλώσσες. Θέλουν να δημιουργήσουν μια μάρτυρα, ένα θύμα της σοσιαλιστικής κυβέρνησης. Να κάνουν προπαγάνδα. Ο άντρας της είναι εκείνος που γράφει τα άρθρα της. Εκείνος είναι δημοσιογράφος.
Εγώ δουλεύω, δεν έχω τη δυνατότητα να ξοδεύω όλη τη μέρα στο twitter όπως εκείνη. Εκεί έχει το χρόνο να «δημιουργεί ιστορίες» και πληρώνεται ακριβά γι’ αυτό. Εγώ μπαίνω που και που και γράφω κάτι και τον υπόλοιπο χρόνο δουλεύω. Εκείνη κάνει μόνο αυτό. Εγώ θα της πρότεινα απλά να πάει να σπουδάσει. Και στους υπόλοιπους προτείνω απλά να την αγνοήσουμε. Δεν είναι καν γοητευτική ως συγγραφέας και αν είναι δυνατόν κοντεύει να λάβει περισσότερα βραβεία από τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες.
Λένε πως η Γουέντι Ιριέπα απολύθηκε όταν ανακοίνωσε πως θα παντρευτεί έναν ομοφυλόφιλο, τον Ινάσιο Εστράντα, ο οποίος είναι μέλος μιας οργάνωσης διαφωνούντων. Ποια είναι η δική σας εκδοχή της ιστορίας;
Αρχικά η Γουέντι ήταν μια ασθενής μας. Μια τρανσέξουαλ που ήθελα να εγχειριστεί. Εμείς τη βοηθήσαμε και στην επανένταξη της, να βρει απασχόληση. Την προσλάβαμε στο CENESEX. Αλλά ποτέ δεν έγινε ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των τρανς. Ήθελε απλά να δίνει συνεντεύξεις και να φωτογραφίζεται. Μετά αποφάσισε να παντρευτεί με ένα αγόρι ομοφυλόφιλο. Το αγόρι αυτό άνηκε σε ομάδα αντιφρονούντων, μια ομάδα που συντονίζεται και πληρώνεται από τις ΗΠΑ. Δεν με κάλεσε ποτέ στον γάμο. Κάλεσε όμως τη Γιοάνι Σάντσεζ. Η Γουέντι δεν δουλεύει, όπως ούτε ο άντρας της. Έχουν όμως εισόδημα από την αμερικανική κυβέρνηση. Με αυτό έκαναν και τον γάμο, ένα μιντιακό σόου. Το επιβεβαίωσε και το Wikileaks όταν αποκάλυψε τις επιστολές που επιβεβαίωναν πως η ομάδα του άντρα της λαμβάνει λεφτά και πόρους από την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Στην επαφή μου με τους Κουβανούς διαπίστωσα μια συμπόνια για τη σύγχρονη Ελλάδα που καταρρέει. Θα ήθελα την άποψή σας για την ελληνική περίπτωση και τη συμβουλή για την Ελλάδα της κρίσης.
Θα ήθελα πολύ να βγει ο ελληνικός λαός από την κρίση. Δυστυχώς δεν μπορώ να δώσω συμβουλές. Δεν είμαι οικονομολόγος. Παρατηρώ και με ανησυχεί που οι λαοί αντιδρούν ανοργάνωτα και οι κυβερνήσεις απαντούν με καταστολή, παραβιάζοντας τα δικαιώματα των λαών. Χρειάζεστε ένα πρόγραμμα αλλαγής, την επινόηση στρατηγικών. Να τα αλλάξετε όλα. Όπως η Ισλανδία. Με την πολιτική όμως. Μέσα από ένα κόμμα ή μια συμμαχία κομμάτων που θα στηρίξει την αλλαγή.
Πιστεύετε πως μια λύση για την Ελλάδα θα μπορούσε να είναι η έξοδος από το ευρώ και η εφαρμογή ενός σοσιαλισμού στα χνάρια της Κούβας;
Δεν μπορώ να ξέρω εγώ αν η έξοδος από το ευρώ θα είναι λύση. Αλλά οι διαμαρτυρίες από μόνες τους δεν έχουν ποτέ οδηγήσει πουθενά. Αυτό που ξέρω πως χρειάζεται είναι πολιτική οργάνωση και συγκεκριμένη πρόταση για αλλαγή. Η ιστορία έχει δείξει πως οι οργανωμένες δράσεις οδηγούν στην καταστολή και όχι στην αλλαγή.
Να κλείσουμε με τον Φιντέλ, τόσο ό,τι αφορά στην υγεία του για την οποία έχει χυθεί πολύ μελάνι, όσο και στη συμμετοχή του στο δημόσιο γίγνεσθαι.
Ο Φιντέλ είναι καλά και είναι για εμάς πάντα αυτός που ήταν. Συνεχίζει να είναι δραστήριος. Δέχεται φίλους και συζητά. Υποδέχεται φίλους από άλλες χώρες και κάνει πάντα πολιτικές αναλύσεις.
Περισσότερα από το VICE
Κόψε τις Κλάψες: Πώς να Φτιάξεις Πικρά Κοκτέιλ από τα Ίδια σου τα Δάκρυα
Πώς Είναι η Ζωή για έναν Νέο Έλληνα Ναυτικό;
Οι Άνδρες που Χρησιμοποιούν Αντικαταθλιπτικά για να Αντέξουν Περισσότερο στο Κρεβάτι
Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.
