Το Βασίλειο του Ιούδα, ένας πολιτισμός της Εποχής του Σιδήρου, γύρω από την Ιερουσαλήμ, εμφανίζεται στην Εβραϊκή Βίβλο και ξεχωρίζει ως τόπος μεγάλης πολιτισμικής γοητείας.
Τώρα, όμως, οι αρχαιολόγοι έλυσαν απρόσμενα ένα μυστήριο που μάλλον δεν έχει αναφερθεί ποτέ. Κάποιοι Ιουδαίοι εισέπνεαν ατμό κάνναβης σκόπιμα και, ναι, πιθανόν το έκαναν για να μαστουρώσουν.
Videos by VICE
Το απίστευτο εύρημα είναι αποτέλεσμα χρωματογραφικών μελετών υπολειμμάτων που βρέθηκαν σε έναν βωμό, που χρονολογείται από τον 8ο αιώνα π.Χ. Τα αποτελέσματα δείχνουν «τα πρώτα γνωστά στοιχεία παραισθησιογόνας ουσίας που βρέθηκε στο Βασίλειο του Ιούδα» και «τις πρώτες αποδείξεις για τη χρήση κάνναβης στην Αρχαία Εγγύς Ανατολή», σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε περιοδικό Tel Aviv.
«Αυτά τα απομεινάρια κάνναβης είναι τα πιο παλιά στην περιοχή μας», επιβεβαίωσε μέσω email ο ένας εκ των επικεφαλής συγγραφέων της μελέτης, Eran Arie, έφορος της Εποχής του Σιδήρου και Αρχαιολογίας Περσικής Περιόδου στο Μουσείο Ισραήλ. Η ανακάλυψη «ήταν μεγάλη έκπληξη», συμπλήρωσε.
Ο βωμός από ασβεστόλιθο που διατήρησε αυτή την καμένη κάνναβη βρέθηκε στο «Άδυτο των Αδύτων», έναν ιερό χώρο στο Τελ Αράντ, αρχαίο φρούριο στην κοιλάδα του Ισραήλ Μπερ Σεβά. Εκσκαφές στο Τελ Αράντ ξεκίνησαν τη δεκαετία του ‘60 και τότε έγιναν κάποιες δειγματοληψίες από τον βωμό, αλλά τα τεστ για το χημικό περιεχόμενο αποδείχτηκαν ατελέσφορα. Το Άδυτο των Αδύτων μεταφέρθηκε στο Μουσείο Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ, όπου για δεκαετίες αποτελεί βασικό πόλο έλξης.
Ο Arie και ο Dvory Namdar, ερευνητής στο Volcani Center of Agricultural Research, επίσης επικεφαλής της μελέτης, αποφάσισαν πως ήταν ώρα να αναλύσουν ξανά τα υπολείμματα με πιο ακριβείς σύγχρονες τεχνικές. Επιπλέον από την αναγνώριση των υπολειμμάτων κάνναβης, η ομάδα εξέτασε και εκείνα που βρέθηκαν πάνωσε έναν πιο ψηλό βωμό στον ναό, που τελικά ήταν λιβάνι.
Ποιος ήταν λοιπόν ο ντίλερ στο Βασίλειο του Ιούδα; Είναι μια δύσκολη ερώτηση, δεδομένης της πρωτόγνωρης φύσης του ευρήματος.
«Μέχρι σήμερα δεν έχουμε πληροφορίες για το πώς μπορούσε να φτάσει η κάνναβη στο Αράντ ή στην Ιουδαία», είπε ο Arie. «Εφόσον όμως ξέρουμε ότι το λιβάνι ερχόταν από τη Νότια Αραβία (σύγχρονη Υεμένη και νότια Σαουδική Αραβία), θεωρητικά αυτές οι περιοχές μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως σημεία εμπορίου κάνναβης». «Μόνο ευρήματα στο μέλλον θα μας βοηθήσουν να λύσουμε αυτούς τους γρίφους», συμπλήρωσε.
Ένας άλλος βασανιστικός γρίφος είναι αυτός του ρόλου της κάνναβης και των μύρων στα τελετουργικά στον ναό. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, τα βότανα αναμειγνύονταν με άλλες ουσίες για να καούν και να εκλυθούν ατμοί: ζωικό λίπος για το λιβάνι και πιθανόν κόπρανα κάποιου θηλαστικού για την κάνναβη.
Επίσης, στην κάνναβη που βρέθηκε στον βωμό δεν υπήρχαν σπόροι ή γύρη, σε αντίθεση με το αρχαίο χόρτο που βρέθηκε σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους στη Ρωσία και την Κίνα. Για τον λόγο αυτό, ο Arie και οι συνάδελφοί του εικάζουν ότι μάλλον εισήχθη στο Τελ Αράντ ως αποξηραμένη ρητίνη – με άλλα λόγια, χασίς.
Όλα αυτά τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η κάνναβη έπαιζε «ψυχοενεργό ρόλο», συμβατό με τη «συχνή χρήση παραισθησιογόνων για λατρευτικούς σκοπούς στην Αρχαία Εγγύς Ανατολή», σύμφωνα με τη μελέτη.
«Μπορούμε να υποθέσουμε ότι το άρωμα απ’ το λιβάνι έδινε μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα στη λατρεία στον ναό, ενώ η κάνναβη που καιγόταν έφερνε κάποιους από τους ιερείς και τους πιστούς σε μια θρησκευτική κατάσταση συνείδησης (έκσταση)», είπε ο Arie. «Είναι λογικό να υποθέτουμε ότι ήταν ένα σημαντικό κομμάτι των τελετών που πραγματοποιούνταν στον ναό».
Ενώ ακούγεται σαν έντονη θρησκευτική εμπειρία –ή τουλάχιστον ένα ενδιαφέρον πάρτι- το μικρό μέγεθος του ναού δείχνει ότι περιορισμένος αριθμός ανθρώπων παρίστατο στις τελετές, πιθανότατα η ελίτ του Τελ Αράντ. Οι υπόλοιποι κάτοικοι μπορεί να γιόρταζαν στον κοντινό ανοιχτό προαύλιο χώρο, εικάζει ο Arie.
Όποια κι αν ήταν η φύση αυτών των τελετών που ενισχύονταν από χόρτο, φαίνεται να κράτησαν μόνο για δύο γενιές, το πολύ. Αρχαιολογικές μελέτες του ναού δείχνουν ότι ήταν σε χρήση από το 760 ή 750, μέχρι το 715 π.Χ. (ή ίσως μια ή δυο δεκαετίες μέσα σε αυτή την περίοδο) πριν θαφτεί σκόπιμα, παραμένοντας ανέγγιχτο για χιλιάδες χρόνια.
Υπάρχουν διαφωνίες ως προς το γιατί οι Ιουδαίοι στο Τελ Αράντ έθαψαν τον ναό. Οι εξηγήσεις κυμαίνονται από λατρευτικές μεταρρυθμίσεις που έγιναν από τον Βασιλιά Εζεκία μέχρι μια προσπάθεια να προστατευτεί ο πολύτιμος χώρος από εισβολείς Ασσύριους. Όποιος κι αν είναι ο λόγος, ήταν έξυπνη κίνηση για τις επόμενες γενιές, καθώς επέτρεψε «πολύ καλή διατήρηση της οργανικής ύλης στους βωμούς», σύμφωνα με τη μελέτη.
Πόσο πιθανό είναι να βρεθεί κι άλλο αρχαίο χόρτο –να πω βιβλική κάνναβη;- σε αυτή την αρχαιολογικά πλούσια περιοχή; Οι αρχαιολόγοι βρήκαν περίπου 50 πέτρινους βωμούς που σχετίζονται με τα ευρήματα στο Τελ Αράντ, από τα βασίλεια του Ισραήλ, του Ιούδα, του Μωάβ και των πόλεων των Φιλισταίων, σύμφωνα με τον Arie.
«Το πρόβλημα», είπε, «είναι ότι λόγω της υγρασίας στην περιοχή, η οργανική ύλη δεν μπορεί να διατηρηθεί».
Όμως άλλη μια ομάδα αρχαιολόγων βρήκε καμένο υλικό σε δύο βωμούς στην Ιορδανία (αρχαία Μωάβ) που ακόμα δεν έχουν ελεγχθεί χημικά. Είναι πιθανό ότι μελλοντικές μελέτες αυτών των δειγμάτων –και άλλων λατρευτικών αντικειμένων– να βοηθήσουν να καταλάβουμε την προέλευση, τη μεταφορά και τη χρήση ουσιών όπως η κάνναβη στην Αρχαία Εγγύς Ανατολή.
Προς το παρόν, αρκεί να εκτιμήσουν το ότι βρέθηκε κάνναβη σε ένα τόσο ιστορικό χαμένο βασίλειο. «Η ύπαρξη κάνναβης στο Αράντ αποδεικνύει τη χρήση παραισθησιογόνων ουσιών στο πλαίσιο λατρευτικών τελετουργικών στην Ιουδαία», καταλήγει η ομάδα στην έρευνα. «Τα φυτά που εντοπίστηκαν σε αυτή τη μελέτη μπορούν να λειτουργήσουν ως εξωβιβλική πηγή για την αναγνώριση των θυμιαμάτων που χρησιμοποιούνταν σε λατρευτικές πρακτικές όχι μόνο στο Αράντ αλλά και αλλού στην Ιουδαία, όπως στην Ιερουσαλήμ».
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο VICE US.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
O Κώστας Σαμαράς Δεν Πανικοβάλλεται Τόσο Εύκολα, με το Παρελθόν που Έχει
Γιατί η Κατεδάφιση του Εθνικού Θεάτρου Έχει Προκαλέσει Πολιτική Αναταραχή στην Αλβανία
Στα 14 Aνακάλυψα Ότι Ήμουν Πριγκίπισσα και Δεν Ήταν Όπως Φανταζόμουν
