Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι ένα μωρό από την περιοχή Παν’αν (επαρχία Ζετζιάνγκ) στην ανατολική Κίνα, το οποίο σύμφωνα με το ρεπορτάζ επέστρεψε στη ζωή λίγο πριν αποτεφρωθεί, μετά από δεκαπέντε ώρες σε ψυγείο νεκροτομείου σε θερμοκρασία -12 βαθμών Κελσίου! Το αγοράκι γεννήθηκε πρόωρα (ύστερα από 7 μήνες κύησης) στις 8 Ιανουαρίου και «πέθανε» ένα μήνα αργότερα. Το νοσοκομείο εξέδωσε πιστοποιητικό θανάτου και ο πατέρας του το τύλιξε με δυο κουβέρτες και το παρέδωσε στο νεκροτομείο περίπου στις 18.00. Ο πολύ μικρός Αν Αν, όπως είναι το όνομα του μωρού, πέρασε όλο το βράδυ σε ψυγείο για νεκρούς (δηλαδή σε θερμοκρασία -12 βαθμών Κελσίου, σύμφωνα πάντα με το ρεπορτάζ) και όταν το πρωί της επόμενης μέρας υπάλληλος του νεκροτομείου άνοιξε το ψυγείο για να αποτεφρώσει το σώμα του μικρού, ανακάλυψε ότι το «νεκρό» μωρό έκλαιγε. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, ο Αν Αν παραμένει σε μονάδα εντατικής θεραπείας μεν, ολοζώντανος δε. Οι γιατροί που τον παρακολουθούν, αρκετά προβλέψιμα, μιλούν για «θαύμα».
Μισό λεπτό, όμως. Γιατί η «ανάσταση νεκρών» είναι κατοχυρωμένη πατέντα του χριστιανισμού εδώ και χιλιάδες χρόνια; Είναι τόσο large ο Ιησούς που ανασταίνει ακόμα και παιδιά ταοϊστών; Έχει άραγε κάποια εξήγηση για όλα αυτά η επιστήμη ή είναι ώρα να σηκώσουμε τα χέρια ψηλά και να αρχίσουμε να φωνάζουμε: «Θαύμα, θαύμα, θαύμα!». Σύμφωνα με την ειδική παθολόγο Μαίρη Κατσούνη, με την οποία μιλήσαμε για το θέμα:
Videos by VICE
«Το πιο πιθανό είναι ότι δεν ήταν θάνατος. Διάβασα ότι το παιδί πριν “πεθάνει” μελάνιασε, άρα μάλλον ήταν κάποιου είδους αναπνευστική ανεπάρκεια, που μπορεί να αναπτύξει ένα παιδί σ’ αυτή την ηλικία. Πόσο μάλλον αυτό το παιδί, που είχε γεννηθεί πρόωρα και άρα δεν είχε τελείως ανεπτυγμένους πνεύμονες.
Ενδεχομένως ήταν πρόχειρη η πιστοποίηση (σ.σ. του θανάτου) που έγινε. Το ότι έμεινε για τόσες ώρες σε χαμηλή θερμοκρασία είναι ένα θέμα, αλλά τα μωρά δεν αντιλαμβάνονται τόσο πολύ τις χαμηλές θερμοκρασίες όσο οι ενήλικες, πέφτει και ο ρυθμός του μεταβολισμού, προσαρμόζεται δηλαδή το σώμα στις χαμηλές θερμοκρασίες. Κάτι πρόεκυψε προφανώς και μπέρδεψε τους γιατρούς, δεν ξέρω και πώς διαγνώστηκε (σ.σ. ο θάνατος), με ηλεκτροκαρδιογράφημα ή με ακουστικό; Mε το ακουστικό είναι λίγο δύσκολο. Για να πιστοποιήσεις ένα θάνατο πρέπει οπωσδήποτε να κάνεις ηλεκτροκαρδιογράφημα, το οποίο θα σου δείχνει μια ευθεία (ισοηλεκτρική) γραμμή».
«Στη μέχρι τώρα επαγγελματική σας πορεία έχετε ακούσει ποτέ κάτι αντίστοιχο;» την ρωτάω. «Όχι, δεν έχω ακούσει ποτέ κάτι ανάλογο. Είναι σίγουρα ακραίο όλο αυτό».
Αναζητώντας επιπλέον πληροφορίες, επικοινωνήσαμε με την κ. Σπηλιοπούλου από το Νεκροτομείο Αθηνών, καθηγήτρια Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας, η οποία μας διαβεβαίωσε πως «ούτε κατά διάνοια» δεν έχει παρατηρηθεί κάποιο ανάλογο φαινόμενο στα μέρη μας.
Ακραίο φαινόμενο σίγουρα λοιπόν, απόλυτα μοναδικό όμως όχι. Στα παγκόσμια ιατρικά χρονικά έχουν καταγραφεί 38 περιπτώσεις ασθενών από το 1982 οι οποίοι εμφάνισαν το λεγόμενο «σύνδρομο του Λαζάρου», δηλαδή σταμάτησε η καρδιά τους να χτυπάει, έγινε αποτυχημένη προσπάθεια ανάνηψης και κάποια στιγμή, για λόγους που δεν κατανοεί κανείς ακριβώς, η καρδιά τους άρχισε να χτυπάει και πάλι. «Ανάσταση», θα μπορούσε να πει κάποιος, μόνο που η αλήθεια είναι πως δεν είχε προηγηθεί θάνατος, άρα θα ήταν αδύνατο να ακολουθήσει ανάσταση. Το πρόβλημα είναι πως οι περισσότεροι αντιλαμβανόμαστε τον θάνατο ως ένα συμβάν «μπαμ και κάτω», ενώ στην πραγματικότητα είναι μια διαδικασία που μπορεί να κρατήσει μέρες, ειδικά σε χαμηλές θερμοκρασίες.
Όταν η καρδιά πάψει να χτυπάει, οι ιστοί του σώματος μένουν χωρίς οξυγόνο και γλυκόζη και σταδιακά πεθαίνουν. Όταν αρκετοί ιστοί πεθάνουν, έχουμε μαζική κατάρρευση ζωτικών οργάνων και θάνατο –κανονικό θάνατο, όχι μούφα– του ασθενούς. Εάν όμως η εξωτερική θερμοκρασία είναι χαμηλή, τότε αυτή η διαδικασία μπορεί να κρατήσει πολλές ώρες, καθώς το κρύο μειώνει πολύ τις ανάγκες των ιστών για οξυγόνο και γλυκόζη και ρίχνει τον ρυθμό του μεταβολισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ιστοί του δέρματος μπορούν να παραμείνουν ζωντανοί έως και 24 ώρες αφότου η καρδιά έχει σταματήσει να χτυπάει.
Αυτό ίσως εξηγεί την περίπτωση της ηλικιωμένης κυρίας από την Πολωνία η οποία το 2014 ξύπνησε στο νεκροτομείο, έπειτα από έντεκα ώρες παραμονής σε ψυγείο για νεκρούς. Την ίδια χρονιά, νεαρός Κενυάτης τρόμαξε μέχρι θανάτου τους εργαζόμενους στο νεκροτομείο της περιοχής του όταν μία μέρα μετά την πιστοποίηση του θανάτου του ζωντάνεψε ξαφνικά. Το 2010 στην Μπογκοτά της Κολομβίας, γυναίκα που είχε «πεθάνει» από καρδιακή προσβολή ανένηψε μετά από δύο ώρες και το 2014 και πάλι, εργαζόμενοι σε γραφείο τελετών στο Μισισιπή των ΗΠΑ ανακάλυψαν πως το περιεχόμενο της κάσας που ήταν έτοιμοι να θάψουν δεν ήταν όσο άψυχο πίστευαν.
Ο φόβος της «πρόωρης ταφής», της κατά λάθος ταφής δηλαδή, ήταν πολύ έντονος τον 19ο αιώνα. Ο Έντγκαρ Άλαν Πόε έχει γράψει τουλάχιστον πέντε διηγήματα με αυτό το θέμα, ενώ ο Τζορτζ Ουάσιγκτον φοβόταν τόσο πολύ το ενδεχόμενο να τον θάψουν κατά λάθος λόγω κακής ιατρικής διάγνωσης, που είχε αφήσει ρητή εντολή στους γιατρούς του να περιμένουν δύο τουλάχιστον μέρες μετά τον θάνατό του προτού προχωρήσουν στην ταφή. Στην εποχή μας, η τεχνολογία καθιστά την πιστοποίηση του θανάτου ευκολότερη και εγκυρότερη, αν και –όπως αποδεικνύουν τα παραδείγματα που παραθέσαμε πιο πάνω– πάντα υπάρχει περιθώριο για ανθρώπινα λάθη.
Τουλάχιστον, όλες οι ιστορίες που προαναφέραμε είχαν καλό τέλος, καθώς οι ήρωες ξύπνησαν πριν από την πρόωρη ταφή και τον οριστικό τους θάνατο. Όχι βέβαια ότι αν κάποιους άτυχους όντως τους έθαβαν κατά λάθος θα μπορούσαμε ποτέ να το μάθουμε, άλλα τέλος πάντων.
Περισσότερα από το VICE
Έτσι Ήταν οι Πρώτες Ημέρες μου στον Κορυδαλλό Όταν με Συνέλαβαν για Εμπόριο Ναρκωτικών
Mια Ματιά στα Χλιδάτα Πάρτι της Γιουγκοσλαβίας στα Χρόνια του Tito
Μέσα στον Σουρεαλιστικό Κόσμο της Pamela Anderson
