Στιγμιότυπο από το γύρισμα της σειράς του MTV
«Δεν είναι βασισμένο σε αληθινή ιστορία. Ούτε εμπνευσμένο από αληθινά γεγονότα. Είναι απλώς η αλήθεια».
Videos by VICE
Αυτή ήταν η ατάκα της ταινίας «Catfish» (2010), μιας μυστηριώδους οδύσσειας του σήμερα, όπου ένας άντρας ερωτεύεται ένα «φάντασμα» του internet, που όπως αποκαλύπτεται πρόκειται για πρόσωπο υπαρκτό και με μια ζωή γεμάτη προβλήματα. Με την υπόσχεση μιας «αληθινής» ιστορίας, το Catfish εκμεταλλεύεται την εμμονή με την zeitgeist-κουλτούρα: την αυθεντικότητα, αν έχει ακόμα νόημα αυτή η λέξη. Στο Catfish, λοιπόν, υπήρχε αυθεντικότητα. Σε γενικές γραμμές. Έχοντας δηλώσει ότι η ιστορία δεν είναι βασισμένη ούτε εμπνευσμένη σε/από αληθινά γεγονότα, το Catfish παρουσίασε μια βαθύτερη αλήθεια, μια συναισθηματική αλήθεια που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα αντικειμενικά γεγονότα.
Catfish (TV Series): Η σειρά του MTV που τώρα, πλέον, βρίσκεται στην τρίτη σεζόν, πασχίζει να κρατήσει τις θεαματικότητες και οι παραγωγοί της, κατά κάποιον τρόπο, την θυσίασαν. Με λίγα λόγια, το Catfish γαμήθηκε.
Η αρχική ιδέα δεν ήταν απλώς πρωτότυπη, ήταν μια τομή στα πολιτιστικά ρεύματα. Για χρόνια, λόγιοι και ειδήμονες διαπραγματεύονταν το πώς τα social media επηρεάζουν τις συναναστροφές μας και διαμορφώνουν την ταυτότητά μας. Ή το πώς φτιάχνουμε νέες. Σε πρώτη ανάλυση, το Catfish ήταν απροσδόκητο, με συγκινητικές σκηνές, όπως αυτή στο τέλος της ταινίας, όπου ο πρωταγωνιστής ζητά από την «Catfish» να του μιλήσει με την πραγματική της φωνή.
Παρά τις συκοφαντίες του Nev Schulman, μου άρεσε το Catfish: Η σειρά, περισσότερο από το αρχικό ντοκιμαντέρ. Η πρώτη σεζόν -από αφηγηματικής πλευράς, ήταν σίγουρα πιο δυνατή- έδωσε φωνή στις περιθωριοποιημένες μειονότητες, κοινωνίες και ιστορίες αγάπης. Με τον Nev και τον γκριζομάλλη κολλητό του, Max Joseph, ταξιδέψαμε στις μοναχικές γωνιές αυτής της χώρας, που δεν αναφέρονται ποτέ και πουθενά. Για πρώτη φορά, η κάμερα έφυγε από τον πλούτο, τη δόξα, και τα μητροπολιτικά κέντρα και ταξίδεψε σε αγροτικές και εξαθλιωμένες γειτονίες, όπου οι άνθρωποι βρίσκουν παρηγοριά στο να προσποιούνται ότι είναι κάποιοι άλλοι. Αυτές οι ζωές, παρουσιάστηκαν με αξιοπρέπεια, και καμιά επίκριση. Το MTV κατάφερε να σκιαγραφήσει την απελπισία αυτών των ανθρώπων, χωρίς να επικεντρώνεται στη φτώχεια. Η πρώτη σεζόν του Catfish έβγαλε ποιότητα, γένος και σεξουαλική ταυτότητα, όσο κανένα άλλο σόου της τηλεόρασης, και όλα αυτά τα έβγαλε με πολλή συμπόνια για τον συνάνθρωπο.
Σε ένα από τα πρώτα επεισόδια, γνωρίσαμε την Kya και τον Alyx, που είχαν online σχέση για χρόνια, χωρίς να έχουν βρεθεί ποτέ κατ’ ιδίαν (IRL). Αρχικά, η Kya κρυβόταν πίσω από μια άλλη γυναίκα, πριν αποκαλύψει τον πραγματικό της εαυτό στον, απροσδόκητα δεκτικό, Alyx, ο οποίος υποτίθεται ότι ήταν ένας γοητευτικός νέος από την Ελβετία, που είχε πρόσφατα μεταναστεύσει στο Ρίβερσαϊντ της Καλιφόρνια. Όταν συναντήθηκαν, αποκαλύφθηκε ότι είναι ο Dani, ένας τρανσέξουαλ άντρας. Αυτό που φαινόταν καταστροφικό, έγινε τελικά μια όμορφη ιστορία αποδοχής και αγάπης, πέρα από οποιαδήποτε φυλετική διάκριση, μια ιστορία αγάπης με σύντομο τέλος. Η Kya και ο Alyx χώρισαν λίγο μετά τα γυρίσματα.
Οι επόμενες δυο σεζόν είχαν δυνάτες δόσεις κυνισμού.
Το Catfish έβγαλε και ένα aftershow, το εμετικό Chatfish, ένα τέχνασμα προκειμένου να αυξήσει τη θεαματικότητα. Προσφάτως, έκλεισε η τρίτη σεζόν, η οποία αποδείχτηκε μια μηχανή επίδειξης του MTV και μια ρηχή απόπειρα για να ανεβάσουν την τηλεθέαση. Σε ένα επεισόδιο, ο Nev και ο Max, όργωσαν άσκοπα το Σινσινάτι, δείχνοντας εντυπωσιακές φωτογραφίες μιας παρηκμασμένης πόλης. Στο τέλος, το Catfish έβγαλε ένα άκρως εκδικητικό και σκληρό πρόσωπο και ξεχείλιζε από τακτικές σοκ.
Οι παραγωγοί του σόου επιστράτευσαν τον παράγοντα ίντερνετ για να «γεμίσουν» την τρίτη σεζόν: Στο επεισόδιο που θα αποκαλούσα ναδίρ της σεζόν, δυο έφηβοι, με πολλούς Instagram followers, συναντιούνται όλο χαριτωμενιά στην, ύποπτα πολυδιαφημισμένη, συναυλία του τύπου – ένα σενάριο τόσο αψεγάδιαστο και ψυχρό που φώναζε από μακριά ότι είτε οι παραγωγοί βαριόντουσαν να κάνουν τη δουλειά τους, είτε ότι στήθηκε από κάνα δυο σπόνσορες. Το ψεύτικο σκηνικό γίνεται ακόμα πιο προφανές όταν η Antoinette, φτιαγμένη στην πένα, συναντά για πρώτη φορά τον Albert (a.k.a. T-Lights), που δεν είναι γνωστός ακόμα αλλά… τι έκπληξη! Είναι περιτριγυρισμένος από την, επίσης στημένη, μπάντα του. Σε ένα άλλο επεισόδιο, ένας ψεύτο-παραγωγός γίνεται φίρμα από ένα website του MTV αλλά πέφτει θύμα μιας φάρσας, μεγάλης θεαματικότητας, όπου ο Schulman πετάει το κινητό του στο Πότομακ.
Σε ένα τρίτο επεισόδιο, ένας Catfish, του οποίου οι φωτογραφίες εμφανίζονται σε πολλά ψεύτικα προφίλ, αποκαλύπτεται ότι είναι όντως αυτός που λέει – μια διασημότητα μικρού βεληνεκούς, από τη Μινεσότα, που νιώθει τόσο κοντά στο αντικείμενο του online πόθου του, ώστε να αποφασίσει, μια μέρα αφού συναντήθηκαν για πρώτη φορά, να κάνει τεράστια τατουάζ που να ταιριάζουν με τα δικά της, ωστόσο έμεινε, φαινομενικά, ατάραχος όταν εκείνη αποφάσισε να γυρίσει στον καλό της. Και πάλι, φαίνεται είτε ότι οι παραγωγοί είναι αδαείς, είτε ότι κάνουν προχειροδουλειές, αλλά το πιο θλιβερό είναι ότι το σόου δεν βγάζει κανένα απολύτως συναίσθημα. Δίνουν στα παιδιά μια μέρα χαράς σε μια ράμπα και δυο τατουάζ που ταιριάζουν, χωρίς να ασχολούνται με τα πολλά (και παράξενα) ερωτήματα που δημιουργούνται από τη σχέση τους.
Δεν εστιάζουν στην προστασία και τη διερεύνηση των αντισυμβατικών συστημάτων συναισθηματικής υποστήριξης των περισσότερων Catfish σχέσεων, ούτε στα εξωπραγματικά ζευγάρια που χαρακτήριζαν την πρώτη περίοδο, σαν αυτό του Αφροαμερικάνου της εργατικής τάξης, ο οποίος εξερευνούσε τη σεξουαλικότητά του με μια catfishπου εκείνος πίστευε ότι είναι γυναίκα τραβεστί. Τώρα, ο Nev και ο Max ασχολούνται με φίρμες Β’ διαλογής, όπως η Tracie Thoms και η Selita Ebanks.
Σε μια προσπάθεια ν’ ανέβουν τα νούμερα, μεγαλώνοντας το ρίσκο και επεκτείνοντας την επιχείρηση, το Catfish κατέστρεψε το μόνο στοιχείο που το κρατούσε στην πρώτη θέση. Δεν εκμεταλλευόταν καταστάσεις πριν, αλλά σίγουρα αυτό κάνει τώρα. Η αξιοπρέπεια και η ανάδειξη της συναισθηματικής επαφής έχει πια χαθεί, για χάρη των ιστοριών δολοπλοκίας. Συγκριτικά, το άλλο σουξέ του MTV, το Teen Mother, έχει παραμείνει πιστό στη αρχική ιδέα: έφηβες κοπέλες πασχίζουν να μεγαλώσουν ένα παιδί, πριν καν τελειώσουν το σχολείο. Υπάρχουν και κάποια στοιχεία ρομαντισμού. Οι παροιμιώδεις Teen Moms (οι περισσότερες είναι εικοσάρες πλέον) ζουν ζωές που μόνο σε σαπουνόπερες βλέπεις, αλλά στη βάση του, το Teen Mom, υποκινείται από τις ζωές των κοριτσιών, άρα όσο μελοδραματικές και να γίνονται πρέπει πάντα να είναι υπόλογες απέναντι στα παιδιά τους. Το Teen Mom έχει ενδιαφέρον σαν θέμα. Το Catfish περιστρέφεται γύρω από ένα θέμα: το Catfish. Εκεί που ο Nev και ο Maxζητούσαν εξηγήσεις για λογαριασμό των θυμάτων του Catfish, τώρα αντιπαρατίθενται χαιρέκακα.
Όταν ξαναείδα την ταινία, μετά από τις τρεις σεζόν της σειράς του MTV, μου έμεινε ομολογουμένως μια πικρία. Ο Nev Schulman, ο αδερφός του, Ariel, και ο σκηνοθέτης Henry Joost -αδιαμφισβήτητοι γνώστες του ίντερνετ, ανωτάτου χιπστερικού επιπέδου της Νέας Υόρκης- δεν κατάφεραν να διακρίνουν την Angela Wesselman μέσα από την εικόνα της περσόνας του ίντερνετ, Megan Faccio. Είναι πολύ πιθανό -και αυτό είναι δική μου εικασία- ότι αν η Wesselman-Pierce την έπεφτε στον Schulman στο Facebook, αυτός θα έβρισκε την ευκαιρία να εκμεταλλευτεί το φλέγον θέμα των social media, πακέτο με την παλιά ιστορία του βιβλίου: Την ιστορία του τέρατος στην άκρη του τούνελ, μια ιστορία που ενδυναμώνεται από ψευτο-σασπένς και ανούσιες ατάκες.
Οι πιθανότητες θέλουν το Catfish να συνεχίζει να ακολουθεί την πορεία πλήρους ο,τινανισμού, γαντζωμένο σε ένα όνομα, το οποίο εξακολουθεί να καταστρέφει. Και είναι πραγματικά κρίμα. Γιατί το Catfish υπήρξε ένα ενδιαφέρον σόου. Κι ας ήταν ό, τι ήταν.
