Μια Παρέα Μαθητών Βρήκε τον Τρόπο να Εξαφανίσει τη Γλίτσα από τον Θερμαϊκό

Ο Γιώργος Κεσαπίδης είναι μαθητής της Γ’ λυκείου στο αμερικανικό κολέγιο Ανατόλια, στη Θεσσαλονίκη. Μένει στο κέντρο της πόλης και πολλές φορές έχει αντικρίσει το άθλιο θέαμα, να έχει γεμίσει η επιφάνεια της θάλασσας με μία καφέ γλίτσα. Και να μυρίζει απαίσια. Αυτή η εικόνα αποτέλεσε την αφορμή, μαθητές του κολεγίου να μελετήσουν το φαινόμενο και να βρουν τη λύση: κατασκεύασαν ένα βιοφίλτρο, που εξαφανίζει τη γλίτσα.

Δεκατρείς μαθητές της Γ’ και δύο της Β’ λυκείου του Ανατόλια, απαρτίζουν την ομάδα Skepsis. Στα τέλη Οκτώβρη κατέκτησαν χάλκινο μετάλλιο στον παγκόσμιο διαγωνισμό iGem στο Παρίσι για την κατασκευή του φίλτρου. Με απλά λόγια παρασκεύασαν ένα ένζυμο που «καθαρίζει» το νερό από τα στοιχεία εκείνα που δημιουργούν αυτές τις συνθήκες. Και το τοποθέτησαν σε ένα φίλτρο που κατασκεύασαν με 3D εκτύπωση. Η ανακάλυψη με τις κατάλληλες δοκιμές μπορεί να μεταφερθεί στο περιβάλλον που έχει επηρεαστεί και να έχει αποτέλεσμα.

Οι βραβευμένοι μαθητές έχουν συγκεντρωθεί έξω από το κτίριο του Stem, του κέντρου εκπαίδευσης του κολεγίου που συντονίζει επιστημονικές δραστηριότητες. Εκεί ξεκίνησαν τα πρώτα πειράματα για την κατασκευή του φίλτρου και την παρασκευή του ενζύμου που «κολλάει» πάνω του, και καθαρίζει το υδάτινο περιβάλλον. Ο Φίλιππος, η Δήμητρα, ο Γιάννος, ο Κωνσταντίνος και ο Κώστας, η Αλεξάνδρα και ο Μάρκος είναι οι μικρότεροι, ο Στέλιος, ο Αχιλλέας, η Έφη και ο Γιώργος έχουν βλέμματα που βγάζουν «φωτιές». Αρπάζουν την κάθε ερώτηση και απαντούν γρήγορα. Πώς με το βιοφίλτρο τους μετατρέπονται τα νιτρικά σε νιτρώδη, πώς δημιουργείται η γλίτσα, τι είναι ο υπερτροφισμός, πώς επηρεάζουν τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα, πώς δούλεψαν, τι έγινε στον διαγωνισμό στο Παρίσι;

«Ζω στο κέντρο, με επηρέασε αυτή η εικόνα. Έψαξα να δω τι είναι. Με ενόχλησε και η εικόνα και η μυρωδιά. Αυτό είπα και ξεκινήσαμε». Ο Γιώργος μεταφέρει στο VICE πώς άρχισαν όλα, με ποιόν τρόπο βρήκαν την ιδέα για την έρευνα. Ο Κωνσταντίνος Καριώτης είναι ο team leader. «Υπήρξαν κι άλλες ιδέες, μερικές ήταν ανέφικτες, ειδικά για τον χρόνο που είχαμε να τις υλοποιήσουμε». Οι μαθητές περιγράφουν ότι στη σκέψη τους ήρθε μία δραστηριότητα που συνδέεται με την πόλη, που μπορεί να συμβάλει στη θεραπεία του περιβάλλοντος. «Αυτή είναι η φιλοσοφία και η αποστολή του κέντρου εκπαίδευσης Stem», απαντά η Ηρώ Κολιάκου, συντονίστρια προγραμμάτων εκπαίδευσης του Stem στο Ανατόλια.

Η καθηγήτρια χημείας και βιοτεχνολογίας στο κολέγιο Μαίρη Καλαμάκη, επέβλεπε τα όσα έκαναν οι μαθητές. «Δούλεψαν με μεγάλο ενθουσιασμό», λέει και διευκρινίζει πως οι δικές της παρεμβάσεις ήταν λίγες σε όλα όσα έκανε η ομάδα Skepsis. «Ήταν εξαιρετικοί, εκτελώντας πειράματα πανεπιστημιακού επιπέδου. Έδειξαν φοβερό ζήλο, θέλησαν να κατανοήσουν βαθύτερες αρχές», συμπλήρωσε περήφανη. Πώς να μην είναι άλλωστε. «Το φίλτρο μπορεί να έχει εφαρμογή και στη λίμνη της Καστοριάς», επισημαίνει ο Γιάννος Λυμπέρης Κουμπάνης, που είναι υπεύθυνος μαθητής της ομάδας εργαστηρίου για την παρασκευή του ενζύμου. Κατάγεται από την πόλη της Δυτικής Μακεδονίας και έβλεπε το ίδιο φαινόμενου του υπερτροφισμού να αναπτύσσεται στην επιφάνειά της.

Η καφέ γλίτσα που συνθέτει αυτή την άθλια εικόνα στον Θερμαϊκό αποτελεί το αποτέλεσμα του φαινομένου του υπερτροφισμού. Με απλά λόγια οι οργανισμοί στη θάλασσα αναπτύσσονται πέραν του φυσιολογικού και πεθαίνοντας καλύπτουν την επιφάνεια του νερού. Τα προβλήματα είναι δύο, όπως εξηγούν οι μαθητές που το μελέτησαν. Το ένα ότι ο υπερτροφισμός προκαλείται από τα λιπάσματα που καταλήγουν στη θάλασσα και στις λίμνες, στην προκειμένη περίπτωση στον Θερμαϊκό. Το δεύτερο, πως αυτό το καφέ στρώμα εμποδίζει τη φυσιολογική ζωή κάτω από το νερό. «Δηλαδή καταστρέφεται το οικοσύστημα. Ό,τι ζωντανό πεθαίνει», εξηγούν οι μαθητές. Οι «μικροί» που αναλαμβάνουν την ομάδα την επόμενη χρονιά ως μαθητές Β’ λυκείου, η Αλεξάνδρα Θερειανού και Μάρκος Χίγκας, αντιλαμβάνονται ότι το φορτίο που παίρνουν είναι βαρύ. Όμως οι ίδιοι είναι εφοδιασμένοι με γνώσεις πανεπιστημιακού επιπέδου για να οδηγήσουν την επόμενη έρευνα, ως μέλη του εργαστηρίου.

Και μπορεί το εντυπωσιακό να είναι η παρασκευή του ενζύμου που καθαρίζει τα νερά από τα στοιχεία που προκαλούν τον υπετροφισμό, όμως η ομάδα δεν αποτελείται μόνον από εργαστηριακούς. Για την ακρίβεια, εκτός του team leader, πέντε ήταν στο εργαστήριο. Άλλοι τέσσερις ήταν στο τμήμα κατασκευής του φίλτρου, το τμήμα μηχανικής και ακόμη πέντε είχαν το επίσης δύσκολο κομμάτι της προώθησης και της χρηματοδότησης του εγχειρήματος. Οι μαθητές βρήκαν μόνοι τους χορηγούς για να προχωρήσουν στην κατασκευή. Μία εταιρία μάλιστα συνδέεται με τη θάλασσα και επηρεάζεται από το φαινόμενο του υπερτροφισμού. «Δεν είναι μόνο η μυρωδιά και η εικόνα. Έχει αντίκτυπο και στους ψαράδες», τονίζει ο Κώστας Δούκας. Είναι μέλος του τμήματος που ανέλαβε την οργάνωση για την οικονομική στήριξη του εγχειρήματος. Άλλωστε χωρίς λεφτά δεν γίνεται τίποτα. «Ο διαγωνισμός είναι ακριβός. Οι χορηγοί δύσκολα δίνουν χρήματα σε τέτοια project και χωρίς τη συμβολή των χορηγών δεν μπορούν να γίνουν πολλά», συμπληρώνει. «Ήταν πρόκληση, ειδικά το οικονομικό που είναι πολύ δύσκολο», λέει η Δήμητρα Χοτίδου, της ίδιας ομάδας.

Όμως τα κατάφεραν. Και τώρα βλέπουν το επόμενο στάδιο. Ήδη οι σκέψεις τους τρέχουν. «Πρέπει να το τεστάρουμε σε πραγματικές συνθήκες, να δούμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα», εξηγεί ο Αχιλλέας Μήτταρης, που ήταν στο τμήμα των μηχανικών για την κατασκευή του φίλτρου. «Θέλουμε να επιβεβαιώσουμε ότι και αυτό δεν βλάπτει το περιβάλλον», προσθέτει ο Φίλιππος Σακελλαρίου, που συμμετείχε στον τομέα προώθησης στα social media. «Δεν τελειώνει εδώ, θέλουμε να δούμε πώς μπορεί να εφαρμοστεί», βεβαιώνει η Δήμητρα Χοτίδου των οικονομικών. «Είναι θέμα εκτυπωτή. Αν είχαμε έναν τεράστιο 3D printer θα ήταν εύκολο», αναφέρει ο Στέλιος Αγγελίδης, του τμήματος μηχανικής, για την κατασκευή μεγαλύτερου βιοφίλτρου που μπορεί να προσαρμοστεί στο πραγματικό περιβάλλον.

Είναι η ώρα οι μαθητές να επιστρέψουν στις τάξεις τους. Συμμετείχαν στον παγκόσμιο διαγωνισμό συνθετικής βιολογίας ως η μοναδική ομάδα μαθητών απ’ όλη την Ευρώπη. Οι υπόλοιποι ήταν προπτυχιακοί φοιτητές. Και η ομάδα του Ανατόλια συνεργάστηκε με ομάδες του Α.Π.Θ. και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Αυτοί είναι το αύριο. «Το μέλλον του πλανήτη μας βρίσκεται σε πολύ καλά χέρια» βεβαιώνει η Μαρία Καλαμάκη, μεταφέροντας τις ιδέες των παιδιών στο Παρίσι. Και έχει δίκαιο. Το είπε στο VICE η Έφη Τσέλιου, από το τμήμα εργαστηρίου, που παρασκεύασαν το ένζυμο. «Μπορούμε να βρούμε λύσεις για να καλυτερέψουμε τον κόσμο».

Περισσότερα από το VICE

Μπλε Λωτός και Κρόκος Σαφράν: Τα Ναρκωτικά που Χρησιμοποιούσαν στην Αρχαιότητα

Μία Ψυχολόγος Εξηγεί Γιατί Θέλουμε να Εξαφανιστούμε

Η Ιστορία του Συνθήματος "It's Coming Home" των Φίλων της Εθνικής Αγγλίας

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.