Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Broadly.
«Έμαθα να το ελέγχω σαν καλή Ινδή», λέει η Ινδή συγγραφέας και εικονογράφος Indu Harikumar.
Videos by VICE
Η Harikumar θα μπορούσε να μιλάει για ένα σωρό θέματα, αλλά αυτό στο οποίο αναφέρεται εδώ είναι η κύστη της. Οι γυναίκες στην Ινδία μπορούν να αντέξουν ώρες χωρίς να ουρήσουν, μερικές φορές ακόμα και ολόκληρη την εργάσιμη μέρα. Μαθαίνουμε από νωρίς ότι οι γυναικείες τουαλέτες δεν είναι άμεσα διαθέσιμες εδώ, και εάν είναι, είναι βρόμικες, μυρίζουν άσχημα και εντελώς σιχαμερές.
Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece
Παρόλο που η διαθεσιμότητα των δημόσιων ουρητηρίων μπορεί να φαίνεται πρωτοβουλία σχετικά χαμηλής πολιτικής προτεραιότητας σε όσους ζουν στη Δύση, η έλλειψη πρόσβασης σε ασφαλείς, καθαρούς χώρους για ούρηση είναι τεράστιο πρόβλημα που πάει πέρα από το θέμα της αποχέτευσης. Οι γυναίκες που κρατάνε τα ούρα τους για μεγάλα χρονικά διαστήματα διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο μολύνσεων στην ουροδόχο κύστη και στα νεφρά, ενώ εκείνες που αποφεύγουν να καταναλώνουν υγρά για να αποφύγουν τη χρήση τουαλέτας συχνά αφυδατώνονται. Η έλλειψη πρόσβασης στις δημόσιες τουαλέτες στην Ινδία είναι επίσης φεμινιστικό θέμα: τα δημόσια ουρητήρια είναι γενικά δωρεάν για τους άντρες, αλλά για να τα χρησιμοποιήσουν οι γυναίκες συχνά επιβαρύνονται με μια «συμβολική χρέωση», από μία έως πέντε ρουπίες, με το επιχείρημα ότι οι γυναικείες τουαλέτες χρειάζονται περισσότερο νερό και πόρους λειτουργίας. Τα ουρητήρια των αντρών συνδέονται στον τοίχο που οδηγεί στην αποχέτευση, ενώ οι γυναίκες χρειάζονται καθιστή τουαλέτα, πόρτες για να υπάρχει ιδιωτικότητα και πρόσβαση σε νερό. Και σε πολλές από τις δήθεν «δωρεάν» τουαλέτες απασχολούνται εργαζόμενοι οι οποίοι χρεώνουν παράνομα τέλη και βγάζουν προσωπικό κέρδος. Εάν ρωτήσεις δημόσιο υπάλληλο –ή έναν από αυτούς τους υπαλλήλους που φροντίζουν τις τουαλέτες– γιατί μια γυναίκα χρεώνεται για να ουρήσει ενώ ένας άντρας το κάνει δωρεάν, δεν αποκλείεται να πάρεις την εξής αναιδή απάντηση: «Δεν ξέρουμε τι κάνεις εκεί, οπότε πρέπει να πληρώσεις».
Προσφάτως επισκέφτηκα ένα χωριό σε έναν μονοπάτι ελεφάντων όπου οι γυναίκες φοβούνταν να κάνουν την ανάγκη τους τη νύχτα γιατί συχνά οι ελέφαντες πήγαιναν εκεί να ψάξουν για φαγητό
Το θέμα της πρόσβασης στην τουαλέτα είναι επίσης και θέμα κοινωνικής τάξης. Για μια πωλήτρια λαχανικών ή έναν οικοδόμο που μπορεί να κερδίζει 100 ρουπίες την ημέρα, κάθε ρουπία που ξοδεύει κάνει τη διαφορά. Αυτές οι γυναίκες είναι απίθανο να μπορούν να αντεπεξέλθουν οικονομικά στην «ελάχιστη χρέωση» που επιβάλλεται για χρήση τουαλέτας. Και ενώ οι πλούσιες γυναίκες μπορούν συχνά να μπουν σ’ ένα εστιατόριο για να ανακουφιστούν ενώ είναι εκτός και κάνουν τα ψώνια τους ή θελήματα, η μέση Ινδή είναι πιθανό να αντιμετώπιζε διάκριση εάν προσπαθούσε να κάνει το ίδιο. «Πάντα έχουμε πρόσβαση στις τουαλέτες επειδή είμαστε “μορφωμένες”», λέει η φωτογράφος Madhu Reddy. «Συχνά έχω μπει σε εστιατόρια και καφετέριες και έχω ζητήσει να χρησιμοποιήσω τις τουαλέτες τους και δεν είχα ποτέ πρόβλημα. Το ζήτημα είναι με τις γυναίκες που ζουν στον δρόμο. Τις πωλήτριες λαχανικών και λουλουδιών. Την κυρία που πουλάει νερό καρύδας. Μπορεί να έχει την ίδια μεταχείριση όπως εμείς;»
Οι γυναίκες στη Βομβάη κουράστηκαν. Για μια πόλη με πάνω από 20 εκατομμύρια κατοίκους, το 2012 υπήρχαν περίπου 10.000 δωρεάν ή επί πληρωμή τουαλέτες. Από αυτές, μόνο το 37% είναι ανοιχτές στις γυναίκες. Η καμπάνια Right to Pee (RTP) ενώνει 33 τοπικές ΜΚΟ που εργάζονται για καλύτερη πρόσβαση και διαθεσιμότητα των ουρητηρίων στις γυναίκες της πόλης, κάτι που θεωρείται βασικό ανθρώπινο δικαίωμα.
Η καμπάνια, που άρχισε το 2011, αρχικά θεωρήθηκε επιπόλαια. «Ο κόσμος μας κορόιδευε», λέει η Supriya Sonar, δικηγόρος, εκπρόσωπος της οργάνωσης CORO και ακτιβίστρια της RTP. Αλλά τα πρώτα χρόνια της Right to Pee, η οργάνωση έκανε έρευνα στις δημόσιες τουαλέτες στην πόλη, συνέλεξε πάνω από 50.000 υπογραφές σε σιδηροδρομικούς σταθμούς και έκανε καμπάνια για τη θέσπιση δημοσιονομικών διατάξεων ώστε να κατασκευαστούν τουαλέτες για γυναίκες. Μίλησε με εργαζόμενους που δεν ήταν οργανωμένοι σε συνδικάτα, που δεν έχουν πού να πάνε μέσα στη μέρα, και με γυναίκες που ζουν σε φτωχογειτονιές, που συχνά πρέπει να μοιράζονται μία και μόνη τουαλέτα με εκατοντάδες ανθρώπους. Οι υποθέσεις των γυναικών που βιάστηκαν ή κακοποιήθηκαν ενώ πήγαιναν σε υπαίθριες τουαλέτες –ή στα χωράφια γιατί δεν έχουν καθόλου τουαλέτα– αυξήθηκαν τα τελευταία χρόνια, όπως και ο αριθμός των κοριτσιών που παράτησαν το σχολείο όταν μπήκαν στην εφηβεία λόγω των ανεπαρκών υγειονομικών εγκαταστάσεων.
Η χρηματοδότηση και ο χώρος δεν είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Το μεγαλύτερο εμπόδιο για εμάς είναι η συστηματική αδιαφορία σε θέματα φύλου
«Μεγάλος αριθμός κοριτσιών εγκατέλειψαν τα δημόσια σχολεία όπου φοιτούσαν λόγω της έλλειψης τουαλετών εκεί», λέει η δημοσιογράφος Sarita Santoshini, «και όπως όλοι γνωρίζουμε, πολλά χωριά δεν έχουν καθόλου τουαλέτες. Προσφάτως επισκέφτηκα ένα χωριό σε ένα μονοπάτι ελεφάντων όπου οι γυναίκες φοβούνταν να κάνουν την ανάγκη τους τη νύχτα γιατί συχνά οι ελέφαντες πήγαιναν εκεί να ψάξουν για φαγητό».
Στα χαρτιά η κυβέρνηση συνεργάζεται για την επίλυση του προβλήματος. Τον Δεκέμβριο του 2014, το Ανώτατο Δικαστήριο της Βομβάης διέταξε όλες τους δημοτικούς οργανισμούς να παρέχουν ασφαλείς και καθαρές τουαλέτες για γυναίκες κοντά στις κεντρικές οδικές αρτηρίες και 96 σημεία προσδιορίστηκαν ως κατάλληλα για την τοποθέτηση των τουαλετών. Τα χρήματα υπάρχουν: στον προϋπολογισμό της περασμένης χρονιάς, η τοπική κυβέρνηση υποσχέθηκε 50 εκατομμύρια ρουπίες (685.000 ευρώ) για την κατασκευή νέων τουαλετών.
Ένα χρόνο αργότερα, δεν είχε μπει ούτε τούβλο και υπάρχει κίνδυνος τα κονδύλια να διατεθούν αλλού.
«Η χρηματοδότηση και ο χώρος δεν είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Στα χαρτιά υπάρχουν όλα», λέει η Sonar. «Το μεγαλύτερο εμπόδιο για μας είναι η συστηματική αδιαφορία σε θέματα φύλου».
Η καμπάνια Right to Pee έχει σαφείς στόχους: να οικοδομήσει καθαρά και ασφαλή δημόσια ουρητήρια για γυναίκες κάθε δύο χιλιόμετρα μέσα στην πόλη, να εντάξει ουρητήρια γυναικών στο 20ετές αναπτυξιακό πρόγραμμα της Βομβάης (2014-34), να τροποποιήσει τα ουρητήρια ώστε να επιτρέπεται η πρόσβαση στις γυναίκες με προβλήματα κινητικότητας και να τοποθετήσει στα ουρητήρια καλαθάκια σκουπιδιών και σερβιέτες.
«Το ταξίδι πάει πολύ πέρα από την κατασκευή ουρητηρίων για γυναίκες», λέει η Sonar. «Το θέμα είναι η ασφαλής πρόσβαση σε καθαρές τουαλέτες για όλους, συμπεριλαμβανομένων αντρών, ηλικιωμένων, παιδιών και αναπήρων». Το προτεινόμενο αναπτυξιακό σχέδιο της Βομβάης προβλέπει ότι κάθε νέα οικοδομή θα πρέπει να περιλαμβάνει τουαλέτες για γυναίκες.
Μέχρι αυτοί οι στόχοι να γίνουν πραγματικότητα, ωστόσο, η έλλειψη προσβάσιμων τουαλετών στην Ινδία ενισχύει την αντίληψη ότι οι γυναίκες θα έπρεπε να μείνουν στο σπίτι και να μην κυκλοφορούν σε δημόσιους χώρους. Η καμπάνια της Right to Pee μπορεί αρχικά να φαινόταν αστεία ή επιπόλαια, αλλά στην πραγματικότητα παρέχει στις γυναίκες βασικά τους δικαιώματα στο αστικό τοπίο του 21ου αιώνα. «Το Δικαίωμα στην Ούρηση είναι στην πραγματικότητα Δικαίωμα στις Πόλεις», λέει η Sonar.
Περισσότερα από το VICE
Πόσα Λεφτά Μπορείς να Βγάλεις ως Αρχάριος στο Online Poker;
Τρώγοντας με Ένα Ευρώ στο Κέντρο της Αθήνας θα Παχύνεις Περισσότερο από όσο Νομίζεις
Ιστορίες από τα «Χρυσά» Χρόνια της Ολυμπιακής Αεροπορίας
