Ήταν μια πορεία απελπισίας, χωρίς καμιά λογική. Περίπου 200 πρόσφυγες και μετανάστες ξεκίνησαν νωρίς το βράδυ της Τετάρτης με τα πόδια από την Πλατεία Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη για να φθάσουν, όπως έλεγαν κι έδειχναν να το πιστεύουν, στα σύνορα με την ΠΓΔΜ – μια διαδρομή 80 χιλιομέτρων. Οι περισσότεροι ήταν νεαροί άνδρες, υπήρχαν όμως και οικογένειες με παιδιά και μωρά στην αγκαλιά. Μπήκαν στη σειρά, ο ένας πίσω από τον άλλο, και ξεκίνησαν. Στα παιδιά φόρεσαν νάιλον σακούλες γιατί είχε αρχίσει να βρέχει. Κουβαλούσαν τσάντες, κουβέρτες και εφόδια για τον δρόμο. Δεν ήταν μόνο Σύροι, αλλά επίσης Ιρακινοί, Αφγανοί και Αφρικανοί, άνθρωποι που παραμένουν εγκλωβισμένοι για μήνες στην Ελλάδα.
Ο Ahmed Saleh, 26 ετών, από το Χαλέπι της Συρίας, βρίσκεται έναν χρόνο κι έξι μήνες στην Ελλάδα. «Πέρασα από τα τουρκικά παράλια στη Ρόδο, κοντέψαμε να πνιγούμε, γιατί χάλασε η μηχανή της βάρκας και πέσαμε στο νερό. Έμεινα σε καμπ, όμως το τελευταίο διάστημα ζω έξω στον δρόμο στην Αθήνα, σε πάρκα και πλατείες. Οι περισσότεροι από εμάς ζουν στην Αθήνα έξω στον δρόμο», μου είπε. «Τώρα θέλω να φθάσω στα Σκόπια, στη Σερβία και να συνεχίσω βορειότερα. Μετά τα πρώτα σύνορα, μας περιμένουν και άλλοι πρόσφυγες, για να συνεχίσουμε όλοι μαζί», είπε ο Saleh. Τον ρώτησα αν έχει συναίσθηση της απόστασης και αν γνωρίζει ότι η Βαλκανική Διαδρομή είναι σφραγισμένη τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. «Είμαστε πολλοί και σήμερα γνωρίζουμε ότι τα σύνορα θα ανοίξουν», είπε. Κι έπειτα, έτρεξε να προλάβει τους υπόλοιπους, που είχαν ανηφορίσει την Αριστοτέλους, έστριψαν αριστερά στην Εγνατία και συνέχιζαν γρήγορα, σχεδόν τρέχοντας, προς τον Βαρδάρη.
Videos by VICE
Ο αρχικός πυρήνας των προσφύγων και των μεταναστών που συμμετείχαν σε αυτή τη μάταιη προσπάθεια, είχαν φθάσει τα ξημερώματα από την Αθήνα με το τρένο. Ήταν περίπου 60 άτομα, τα οποία κινήθηκαν προς την πλατεία Αριστοτέλους. Φώναζαν «Open the border» και «Open the way for us». Κάποια στιγμή, ένας νεαρός άνδρας έβρεξε με βενζίνη το μπουφάν που φορούσε και προσπάθησε να το κάψει, πριν επέμβουν οι υπόλοιποι για να σβήσουν τη φωτιά. Όλοι οι άνθρωποι ήταν κουρασμένοι. Όταν άρχισε να βρέχει, τραβήχτηκαν κάτω από τις καμάρες των κτιρίων, τυλίχτηκαν με υπνόσακους και κουβέρτες. Οικογένειες αναζητούσαν κάτι φαγώσιμο στα γύρω καταστήματα, κάπου να πλύνουν τα χέρια τους, και περίμεναν το μεγάλο ραντεβού. Όσο περνούσε η ώρα, στο γκρουπ των αποφασισμένων να περπατήσουν ως τα σύνορα προστέθηκαν άτομα που ζουν σε δομές φιλοξενίας στην πόλη της Θεσσαλονίκης και στα πέριξ. Ο κεντρικός δήμος έστειλε μεταφραστή και κοινωνικό λειτουργό για να τους ενημερώσει ότι δεν είναι εφικτό να φθάσουν στους Ευζώνους και την Ειδομένη, όμως εκείνοι ήταν αμετακίνητοι. Εθελοντές οργανώσεων τους συμβούλευσαν ότι θα ήταν προτιμότερο να μεταφερθούν σε κάποια δομή φιλοξενίας, χωρίς αποτέλεσμα.
Είναι άγνωστο πώς ξεκίνησε όλη αυτή η τρέλα. Οι πρόσφυγες υποστήριξαν ότι είχε προηγηθεί διαδικτυακό κάλεσμα, μέσω Facebook και WhatsApp, που έλεγε ότι την Τετάρτη θα άνοιγαν τα βόρεια σύνορα για τους εγκλωβισμένους στην Ελλάδα. Κάπως έτσι, είχε ξεκινήσει και ο μεγάλος ξεσηκωμός στην Ειδομένη, τον Μάρτιο του 2016, όταν άγνωστοι είχαν μοιράσει φυλλάδια που έγραφαν στα αραβικά ότι, εφόσον επιχειρούσαν να περάσουν μαζικά τα σύνορα, κανείς δεν θα τους σταματούσε. Εκείνη τη μέρα, άνθρωποι κινδύνευσαν να πνιγούν στο ποτάμι πριν την οριογραμμή και πολλοί από όσους έφθασαν τελικά στο πρώτο χωριό της ΠΓΔΜ, στάλθηκαν πίσω με τη βία, το ίδιο κιόλας βράδυ, βαριά χτυπημένοι από την αστυνομία της γειτονικής χώρας. Είχε παραγγελθεί τότε εισαγγελική έρευνα για να βρεθούν όσοι υποκίνησαν τη μαζική φυγή, όμως δεν κατέληξε πουθενά.
Διαβάστε επίσης: Απεργία Πείνας στο Σύνταγμα από Πρόσφυγες που Ζητούν να Επανενωθούν με τις Οικογένειές τους
Στο μεταξύ, οι πρόσφυγες πέρασαν τον Βαρδάρη. Πριν τον σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης, κλούβες της Αστυνομίας τούς έφραξαν τον δρόμο. Οι συγκεντρωμένοι ζητούσαν να περάσουν. «Δεν μπορείτε να μας φράζετε τον δρόμο, θέλουμε να συνεχίσουμε», έλεγαν. Κάθισαν στον δρόμο και έκλεισαν το ένα ρεύμα κυκλοφορίας. Ο επικεφαλής της Αστυνομίας, τούς είπε ότι η μοναδική εναλλακτική ήταν να μοιραστούν σε καμπ για να περάσουν τη νύχτα και ότι το επόμενο πρωί έπρεπε να επιστρέψει ο καθένας εκεί όπου βρισκόταν το προηγούμενο διάστημα. Για λίγη ώρα επικράτησε ένταση. Αργότερα, σχεδόν οι μισοί -όσοι μένουν στη Θεσσαλονίκη-γύρισαν απογοητευμένοι στις δομές φιλοξενίας. Οι υπόλοιποι, όμως, περίπου 100 άτομα, παρέμειναν στο οδόστρωμα, κάτω από τη βροχή και τον αέρα. Ανάμεσα στο πλήθος, ένας άντρας κρατούσε πλακάτ, που έγραφε στα αγγλικά ότι είναι ΛΟΑΤΚΙ άτομο και ότι έχει υποστεί ξυλοδαρμό. «Ονομάζομαι Zain, είμαι ομοφυλόφιλος και διέφυγα από το Ιράκ για να γλιτώσω τη ζωή μου», μου είπε. «Βρίσκομαι στην Ελλάδα έναν χρόνο, έχω υποστεί βία από αστυνομικούς, αλλά και από συμπατριώτες μου, σε καμπ κι έξω στον δρόμο. Δεν υπάρχω για τον κόσμο. Με έχουν χτυπήσει, δεν αισθάνομαι ασφαλής στην Ελλάδα». Λίγο μετά τις 11 το βράδυ, οι πρόσφυγες πείστηκαν να φύγουν από το οδόστρωμα. Μια μικρή ομάδα μετακινήθηκε στο πεζοδρόμιο, λέγοντας ότι θα παραμείνει εκεί όλη τη νύχτα.
«Με χτύπησαν αστυνομικοί και άλλοι πρόσφυγες», είπε ο Zain από το Ιράκ.
Την Τετάρτη στη Θεσσαλονίκη βρέθηκε ο Υφυπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γιάννης Μπαλάφας, καλεσμένος σε εκδήλωση του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης. «Τέτοιες ενέργειες, όπως και η πρόσφατη απεργία πείνας στην Αθήνα, είναι ενέργειες που έχουν καταρχήν τη δική μας κατανόηση, τις αντιμετωπίζουμε με προσοχή και έναν ψύχραιμο τρόπο», είπε για την κίνηση των προσφύγων στην Αριστοτέλους. «Κατανοώ πάντα το αίσθημα ματαίωσης που αισθάνονται αυτοί οι άνθρωποι. Θα πάνε στα κλειστά σύνορα, όμως, να κάνουν τι; Πώς θα περάσουν;», σημείωσε. Απαντώντας σε ερώτηση για τις επιπλέον θέσεις φιλοξενίας που απαιτούνται σε ξενώνες για ασυνόδευτους πρόσφυγες, ξεκαθάρισε ότι «δεν είναι το μεταναστευτικό-προσφυγικό ένα ζήτημα που το αντιμετωπίζεις σήμερα και καθαρίζεις», θέτοντας ως παράδειγμα την κατάσταση στα νησιά.
Δείτε περισσότερες φωτογραφίες:
Περισσότερα από το VICE
Το Πανόραμα Έχει τα Τρίγωνα, Ακριβά Σπίτια και τον «Νόμο 751»
To Μεγάλο Βασανιστήριο Όταν Κάποιος Έχει Γενέθλια στο Γραφείο
