Τα τελευταία χρόνια, τα Εξάρχεια φιγουράρουν σαν τόπος ανομίας και εξεγέρσεων. Η αλήθεια για το πολυσύνθετο ζήτημα των Εξαρχείων δεν είναι ακριβώς αυτή που περιγράφεται στους πομπώδεις τίτλους. Παρόλα αυτά, τα Εξάρχεια έχουν γίνει τόπος αντικαθεστωτικών συγκρούσεων ουκ ολίγες φορές, με αποκορύφωμα τον Δεκέμβρη του 2008, αφού η καρδιά της νεολαίας φαίνεται πως χτυπά έντονα σε αυτή τη γειτονιά. Πότε όμως έχουμε την πρώτη καταγεγραμμένη «νεολαιίστικη» εξέγερση μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους στα Εξάρχεια; Πρέπει να γυρίσουμε στο μακρινό 1859.
Η ιστορία εμπλέκει φοιτητές, πανεπιστημιακό άσυλο και μερικά… ψάθινα καπέλα, και έμεινε γνωστή με το όνομα Σκιαδικά (τα καπέλα που ρίχνουν σκιά).
Videos by VICE
Όλα ξεκίνησαν όταν ο Υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Μιαούλη, Αλέξανδρος Ραγκαβής, είχε πει ότι οι Έλληνες καταναλωτές έπρεπε να στραφούν σε τοπικά προϊόντα, ελληνικής παραγωγής, αντί των εισαγόμενων από την Ευρώπη, καθώς υπήρχε επιτακτική ανάγκη ενίσχυσης της εγχώριας αγοράς. Ως παράδειγμα έφερε τα ψάθινα καπέλα, γνωστά ως σκιάδια, που κατασκευάζονταν στη Σίφνο, έναντι των εισαγόμενων από το εξωτερικό που ήταν και ακριβότερα.
Την ιδέα του ενστερνίστηκε ο γιος του, Κλέων. Ο νεαρός το διέδωσε σε μαθητές και φοιτητές, και τα σκιάδια έγιναν μόδα και σήμα κατατεθέν της προοδευτικής νεολαίας, των «Γαριβαλδινών». Το μεν αντιμοναρχικό κομμάτι της αθηναϊκής νεολαίας φορούσε ψάθινα καπέλα, η δε συντηρητική μερίδα («Αυστριακοί») συνέχιζε να φοράει λευκά ευρωπαϊκά ημίψηλα καπέλα. Η πρώτη σύγκρουση με ενδυματολογικό έναυσμα δεν άργησε να έρθει.
H Ειρήνη Σκυλακάκη Τραγουδά τις Ιστορίες της
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.
Ήταν 10 Μαΐου του 1859, το βασιλικό ζεύγος απολάμβανε τη μουσική της στρατιωτική μπάντας στο Πεδίον του Άρεως και εμφανίστηκαν νεαροί με σκιάδια. Οι εισαγωγείς καπέλων από το εξωτερικό επειδή πλήττονταν από τη νέα μόδα κι έβλεπαν τον τζίρο τους να πέφτει, όταν το πληροφορήθηκαν έστειλαν υπαλλήλους τους και πληρωμένους κουτσαβάκηδες από του Ψυρρή στο σημείο. Εκείνοι, φόρεσαν ξεσκισμένα σκιάδια και άρχισαν να κοροϊδεύουν και να προκαλούν. Τα επεισόδια δεν άργησαν να ξεκινήσουν, με την αστυνομία να επιτίθεται σε φοιτητές και μαθητές. Οι χωροφύλακες θεώρησαν τους φοιτητές με τα σκιάδια αντιβασιλικούς, τους ξυλοκόπησαν και προχώρησαν σε τρεις συλλήψεις. Πολύ γρήγορα δημιουργήθηκε ένταση μεταξύ των δύο ομάδων και «ο διευθυντής της αστυνομίας διέταξεν τους κλητήρας του να επιτεθούν κατά των μαθητών, εξ ών τινάς συνέλαβον δια να τους φυλακίσωσι», όπως γράφει ο Τύπος.
Τα επεισόδια μεταφέρθηκαν στην περιοχή που είναι δίπλα από το Πεδίον του Άρεως, δηλαδή τα Εξάρχεια. Οι φοιτητές μπήκαν σε μία ταβέρνα για να προστατευτούν, έστησαν οδοφράγματα με τα τραπέζια και τις καρέκλες, όσο άλλοι πολιορκούσαν το αστυνομικό τμήμα της Νεάπολης. Όταν οι συγκεντρωμένοι αυξήθηκαν, ξεκίνησαν πορεία έξω από το καφενείο «Η Ωραία Ελλάς», με κατεύθυνση το Παλάτι. Όπως γράφει ο Άλκης Ρήγος στην Αυγή «οι ξυλοδαρμένοι πολιορκούν το αστυνομικό τμήμα της Νεάπολης και απαιτούν την αποφυλάκιση των τριών συναδέλφων τους που έχουν συλληφθεί χτυπιούνται και πάλι άγρια, υποχωρούν προς το κέντρο της πόλης ανασυγκροτούνται στο θρυλικό καφενείο “Η Ωραία Ελλάς” στη διασταύρωση Ερμού και Αιόλου, από όπου “ανήλθον την οδό Ερμού …εις διαδήλωσιν κατά των ανακτόρων, επιζητούντες την απόλυσιν των συλληφθέντων και την παύσιν του διευθυντού της αστυνομίας Δημητριάδου”».
Την επόμενη ημέρα τα επεισόδια συνεχίστηκαν. Οι εξεγερμένοι συγκεντρώθηκαν στα Προπύλαια και ξεκίνησαν πορεία με κατεύθυνση το Υπουργείο Εσωτερικών. Τα αιτήματα ήταν η απελευθέρωση των συλληφθέντων και η παραίτηση του αστυνομικού διευθυντή Δημητριάδη. Η απάντηση του υπουργού Κωνσταντίνου Προβελέγγιου ήταν ότι θα εξετάσει τα αιτήματα τους, κάτι που δεν ικανοποίησε τους συγκεντρωμένους. Έτσι, θέλησαν να εμφανιστούν κι ενώπιον του βασιλιά Όθωνα, αλλά δεν δέχτηκε να δει την αντιπροσωπεία των φοιτητών, κάτι που όξυνε την κατάσταση.
Οι διαδηλωτές εξαγριώθηκαν και κατέφυγαν για προστασία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εκεί, ο φρούραρχος της Αθήνας, Μιχαήλ Σούτσος, έδιωξε τους συγκεντρωμένους με στρατιωτική δύναμη. Ο Υπουργός Παιδείας, Χ. Χριστόπουλος, αποφάσισε να κλείσει το Πανεπιστήμιο και να εγκατασταθεί στο εσωτερικό του στρατιωτική φρουρά. Ο πρωθυπουργός Μιαούλης, για να εκτονώσει την κατάσταση, έπαυσε τον Δημητριάδη και προχώρησε στην αποφυλάκιση των συλληφθέντων φοιτητών.
Τα επεισόδια προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από την αντιπολίτευση. Σε συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στη Γερουσία της Βουλής, ο γερουσιαστής Γεώργιος Χρηστίδης αποδοκίμασε έντονα τα αστυνομικά μέτρα της κυβέρνησης, μιλώντας για έφοδο του στρατού «κατά του ασύλου τούτου των επιστημών». Ήταν μία από τις πρώτες αναφορές στη χώρα μας για το πανεπιστημιακό άσυλο.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Mad Clip: «Πλέον Ανήκουμε στο Star System της Ελλάδας»
Η Τζαστίν Βιάνι Ετοιμάζεται να Σκανδαλίσει την Αθήνα
Όσα Ξέρουμε για τους Chapitos, τους Γιους του El Chapo
