Στη στάση του Ηλεκτρικού στο Μοναστηράκι κάθε Πρωτομαγιά, συναντιούνται δύο κόσμοι. Αυτοί που ανηφορίζουν την Ερμού για να βρεθούν στα συλλαλητήρια για την εργατική απεργία και αυτοί που στρίβουν προς του Φιλοπάππου για να «πιάσουν τον Μάη» φτιάχνοντας στεφάνια.
Η Εργατική Πρωτομαγιά γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο με διαδηλώσεις σε ανάμνηση του μακελειού στο Σικάγο το 1886. Η αστυνομία άνοιξε πυρ κατά εργατών που διαμαρτύρονταν για καλύτερες συνθήκες εργασίας και για τη θέσπιση της οκτάωρης εργασίας. Οι εργάτες είχαν ξεκινήσει την 1η Μαϊου του 1886 απεργιακές κινητοποιήσεις, έχοντας εμπνευστεί από τις επιτυχημένες διεκδικήσεις των Καναδών εργατών. Τα αιματηρά επεισόδια συνέβησαν στις 4 Μαΐου στην Πλατεία Χέιμαρκετ του Σικάγο, κατά τη διάρκεια ειρηνικής συγκέντρωσης προς συμπαράσταση των απεργών, στην οποία συμμετείχαν μέλη του αναρχικού κινήματος. Η αστυνομία έλαβε εντολή να διαλύσει με τη βία την συγκέντρωση κι έτσι ξεκίνησαν συμπλοκές. Κάποιος άγνωστος πέταξε προς τις αστυνομικές δυνάμεις μία χειροβομβίδα, σκοτώνοντας έναν αστυνομικό και αφήνοντας δεκάδες τραυματίες. Οι αστυνομικοί άρχισαν να πυροβολούν τους συγκεντρωμένους, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τέσσερις διαδηλωτές και αρκετοί να τραυματιστούν. Την προηγούμενη ημέρα, ακόμη τέσσερις διαδηλωτές είχαν σκοτωθεί από τις αστυνομικές δυνάμεις. Οκτώ συνδικαλιστές καταδικάστηκαν σε απαγχονισμό για τη επίθεση που προκάλεσε τον θάνατο του αστυνομικού. Το επιχείρημα του εισαγγελέα ήταν η ενθάρρυνση του ανγώστου, από τους λόγους που εκφώνησαν.
Ένα Αστείο Κορίτσι
Videos by VICE
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook
Η καθιέρωση της 1η Μαΐου ως η Παγκόσμια Ημέρα των Eργατών έγινε στις 20 Ιουλίου 1889, κατά τη διάρκεια του ιδρυτικού συνεδρίου της Δευτέρας Διεθνούς στο Παρίσι. Η πρώτη ελληνική κινητοποίηση πραγματοποιήθηκε το 1893 από τον Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Σταύρου Καλλέργη και συγκεκριμένα στο Παναθηναϊκό Στάδιο, όπου περίπου 2.000 άτομα διαδήλωσαν για την καθιέρωση της οκτάωρης εργασίας, της Κυριακής ως αργίας και της θέσπισης κρατικής ασφάλισης για θύματα εργατικών ατυχημάτων. Πέρασαν 17 χρόνια ως το 1911 για να εορταστεί ξανά η εργατική Πρωτομαγιά όταν και ξέσπασαν μεγάλες απεργίες ανά την Ελλάδα σε πολλούς κλάδους.
Παράλληλα, το άλλο πρόσωπο της Πρωτομαγιάς συνδέεται με την άνοιξη. Σύμφωνα με το έθιμο το οποίο φαίνεται να έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα, καλούμαστε να μαζέψουμε λουλούδια και να φτιάξουμε στεφάνια, καλωσορίζοντας την άνοιξη.
Τόσο τα πολιτικά γεγονότα που έχουν σημαδέψει τους εργατικούς αγώνες μέχρι και σήμερα, όσο και ο εορτασμός της άνοιξης, έχουν αποτελέσει έμπνευση για τη δημιουργία τραγουδιών. Αυτά είναι μερικά από τα τραγούδια που μπορεί να έχει η playlist της ημέρας, όπως κι αν αποφασίσει κανείς να τη ζήσει.
Πρωτομαγιά – Διονύσης Σαββόπουλος
«Μέσα απ’ τη ζέστα του σφαγείου και με στεφάνια δροσερά / Θ’ ανταμωθούμε μια τρελή Πρωτομαγιά / Και το πλυμένο σώμα πίσω απ’ τα λουλούδια θα ενωθεί / Σαν ζαλιστούμε απ’ των χορών μας το κρασί», γράφει και τραγουδά ο ο Διονύσης Σαββόπουλος το 1983 στον δίσκο «Τραπεζάκια Έξω».
Πρωτομαγιά – Λένα Πλάτωνος & Σαβίνα Γιαννάτου
«Πρωτομαγιά / το αεράκι παίζει με τα λευκά κουρτινάκια / είμαι ευτυχισμένη / έχω βρει στο ράδιο εξαίσιο σταθμό / εκπέμπει τα τραγούδια που αγαπώ», γράφει και τραγουδά η Λένα Πλάτωνος μαζί με τη Σαβίνα Γιαννάτου, στον δίσκο «Η Συναυλία στο Παλλάς»
Νυν και Αεί – Βίκυ Μοσχολιού
«Πρωτομαγιά με τον σουγιά χαράξαν τον φεγγίτη / και μια βραδιά σαν τα θεριά
σε πήραν απ’ το σπίτι», τραγουδά το 1974 η Βίκυ Μοσχολιού σε στίχους Νίκου Γκάτσου και μουσική Σταύρου Ξαρχάκου.
Παράξενη Πρωτομαγιά – Δήμητρα Γαλάνη και Μανώλης Μητσιάς
«Παράξενη πρωτομαγιά / μ’ αγκάθια πλέκουν σήμερα στεφάνια / ήρθ’ ο καιρός του “έχε γεια” / τι να την κάνεις πια την περηφάνια» τραγουδούν η Δήμητρα Γαλάνη και ο Μανώλης Μητσιάς, σε στίχους Νίκου Γκάτσου και μουσική Μάνου Χατζιδάκι το 1976.
Άσπρο περιστέρι – Δήμητρα Γαλάνη
«Όταν σήκωσα το βαρύ σταυρό / μου παράγγειλες να ‘ρθω να σε βρω / κι όταν δάκρυσα σαν την Παναγιά / ήταν άνοιξη και Πρωτομαγιά» τραγουδά η Δήμητρα Γαλάνη σε στίχους Νίκου Γκάτσου και μουσική Μάνου Χατζιδάκι το 1970.
Κι ήσουν ωραία – Γιάννης Καλατζής
«Το πρώτο βράδυ που σε πήρα αγκαλιά / θυμάμαι ήτανε γλυκιά πρωτομαγιά / Κι ήσουν ωραία όταν γελούσες / μοσχοβολούσες σαν πασχαλιά», τραγουδά το 1971 ο Γιάννης Καλατζής σε στίχους Άκου Δασκαλόπουλου και μουσική Σταύρου Κουγιουμτζή.
1η Μαϊου – Βασίλης Παπακωνσταντίνου
«Πρώτη Μαΐου κι απ’ τη Βαστίλη / ξεκινάνε οι καρδιές των φοιτητών / χίλιες σημαίες κόκκινες μαύρες / Ο Φρεδερίκο η Κατρίν και η Σιμόν», τραγουδά ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου το 1982 σε στίχους και μουσική Μάνου Λοίζου.
Μάη μ’ Μάη μ’ – Χάρις Αλεξίου
«Μάη, Μάη, χρυσομάη / τι μας άργησες Μάη μ’ και δεν φάνηκες; / Να μας φέρεις τα λουλούδια και την Άνοιξη / σήκω λούσου κι άλλαξε», τραγουδά το 1975 η Χαρούλα Αλεξίου σε στίχους και μουσική Πάνου Τζαβέλα.
Μέρα Μαγιού – Γρηγόρης Μπιθικώτσης
«Μέρα Μαγιού μου μίσεψες / μέρα Μαγιού σε χάνω / άνοιξη γιε που αγάπαγες / κι ανέβαινες απάνω», τραγουδά το 1960 ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, σε στίχους Γιάννη Ρίτσου και μουσική Μίκη Θεοδωράκη.
Πάγωσε η τσιμινιέρα – Λιζέτα Καλημέρη
«Πάγωσ’ η τσιμινιέρα / κι απ’ έξω από την πύλη / εργάτες μαζεμένοι συζητάνε / Προχώρησε η μέρα / με δαγκωμένα χείλη / σηκώνουν τα πανό και ξεκινάνε», τραγουδά τον ύμνο της απεργίας η Λιζέτα Καλημέρη, σε στίχους Φώντα Λάδη και μουσική Μάνου Λοϊζου, ένα τραγούδι που είχε τραγουδήσει πρώτη φορά ο Γιώργος Νταλάρας.
Πρωτομαγιά – Ελένη Βιτάλη
«Πρωτομαγιά μου τα ‘ριξες / τα μάγια και με μάγεψες / Και μ’ έχεις κάνει σαν τρελό / κόρη που σέρνεις το χορό», τραγουδά το παραδοσιακό τραγούδι «Πρωτομαγιά» η Ελένη Βιτάλη.
Πρώτη του Μάη
«Πρώτη του Μάη και πώς τους εργάτες ξεσηκώνεις / Πρώτη του Μάη με φως, φως της εργατιάς θαμπώνεις / Παλεύει η εργατιά / Δεν είν’ αργία, είν’ απεργία / Παλεύει η εργατιά», τραγουδά ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου σε στίχους και μουσική Θωμά Μπακαλάκου.
Πρωτομαγιά – Λιζέτα Καλημέρη
«Τα ήπια με τ’ αγόρια / που στραγγίξαν του τρελού την παρηγόρια / του Μάη πρώτη μέρα / κι άρπαξέ με πάλι αέρα να φιλιώνω στο χαμό / να πίνω με τ`αγόρια που στεφάνι φόρεσαν / την κατηγόρια / ανάθεμα την ώρα / που με παίρνεις κατηφόρα και μισώ τον λυτρωμό», τραγουδά η Λιζέτα Καλημέρη Γιάννη Τατσόπουλου και μουσική Γιώργου Καζαντζή.
Τα συναξάρια – Δημήτρης Μητροπάνος
«Σ’ είχα βρει στα συναξάρια / τα σβησμένα και παλιά / δάκρυ μέσα στα νταμάρια / να κυλάς Πρωτομαγιά / Και θυμήθηκα τα χρόνια / που ‘χανε φωνή τα αηδόνια», τραγουδά ο Δημήτρης Μητροπάνος το 1981 σε στίχους Μιχάλη Μπουρμπούλη και μουσική Γιώργου Χατζηνάσιου.
Άνοιξε το παράθυρο – Αντώνης Καλογιάννης
«Άνοιξε το παράθυρο να μπει / δροσιά να μπει του Μάη / εμείς γι’ αλλού κινήσαμε γι’ αλλού / κι αλλού η ζωή μας πάει», τραγουδά το 1974 ο Αντώνης Καλογιάννης σε στίχους Ερρίκου Θαλασσινού και μουσική Γιώργου Χατζηνάσιου.
Η επέτειος – Φοίβος Δεληβοριάς
«Είναι σήμερα τρελή πρωτομαγιά / Κι η τηλεόραση να λέει για τη χούντα / Κι ο πατέρας μου κοιτά και με λόγια σιγανά / Μουρμουρίζει, πως χαθήκαν όλ’ αυτά» γράφει και τραγουδά ο Φοίβος Δεληβοριάς το 1989.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
«Οι Μόνοι μου Άνθρωποι Είναι Εδώ, Μακεδόνες» – Ένας Θεσσαλονικιός από το Ιράν
Ρόδα, Τσάντα και Κοπάνα: Το Πρώτο Ελληνικό Teen Movie, το Δικό μας «American Pie»
Το «Κράξιμο» Ήταν το πιο Ερωτικό Περιοδικό των 80’s
