Τις ημέρες μετά το γαστρικό μανίκι στο οποίο υποβλήθηκε η Lucy Marshall, 28 ετών, ονειρευόταν τυρί. «Ούτε καν θέλω να σκεφτώ φαγητό», λέει η Marshal μέσω βιντεοκλήσης από το κρεβάτι ενός νοσοκομείο στο Μερσίν της Τουρκίας, «αλλά βλέπω ωραιότατα όνειρα που έχουν να κάνουν με τυρί». Όταν της μίλησα, δυσκολευόταν να πιει έστω νερό. Η χωρητικότητα του στομαχιού της είχε μειωθεί σε μέγεθος αβγού, αν και θα ανοίγει σταδιακά σε διάστημα ενός χρόνου για να χωρέσει τετραπλάσια ποσότητα. Η επέμβαση περιλαμβάνει την αφαίρεση του 80% του στομαχιού για να μειωθεί η ποσότητα που τρώει κάποιος. Για τις πρώτες τέσσερις εβδομάδες, μετά την επέμβαση, της επιτρέπεται να καταναλώνει μόνο υγρά και πολτοποιημένα φαγητά.
Η Marshall έφτασε στην Τουρκία λίγες ώρες πριν την επέμβαση. Είναι ένα από τα ολοένα και περισσότερα άτομα που επιλέγουν να ταξιδέψουν στη χώρα για ιατρικές θεραπείες. Είναι πλέον από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς, μαζί με χώρες της ανατολικής Ευρώπης, όπως Λιθουανία, Πολωνία και Λετονία, για Βρετανούς που θέλουν να κάνουν χειρουργείο απώλειας βάρους, λόγω των χαμηλών τιμών –μέχρι 50% πιο φτηνά σε σχέση με τη Βρετανία– και προσβασιμότητας. Η Marshall δεν προέκρινε το NHS (Εθνικό Σύστημα Υγείας της Αγγλίας – National Health Service) λόγω του ότι η διάρκεια αναμονής ήταν αρκετά χρόνια και τα κριτήρια επιλογής αυστηρά.
Videos by VICE
«Στην αρχή έλεγα ότι αποκλείεται να πάω στην Τουρκία, δεν είμαι τρελή», λέει. Αλλά όσο το έψαχνε, τόσο βεβαιωνόταν ότι ήταν η κατάλληλη χώρα για εκείνη.
Η Τουρκία έχει γίνει hotspot για ιατρικό τουρισμό τα τελευταία χρόνια προσελκύοντας 600.000 άτομα για πρακτορεία υγείας στο πρώτο μισό του 2002, σύμφωνα με το website της τουρκικής κρατικής εταιρείας περίθαλψης. Η International Society of Aesthetic Plastic Surgery τοποθετεί την Τουρκία στις top δέκα χώρες που κάνουν τις πιο δημοφιλείς αισθητικές επεμβάσεις, όπως αύξηση στήθους, βλεφαροπλαστική, κοιλιοπλαστική, λιποαναρρόφηση και ρινοπλαστική. Η Τουρκία επίσης είναι πέμπτη στο συνολικό αριθμό αισθητικών επεμβάσεων που πραγματοποιήθηκαν το 2020, λίγο λιγότερες από 950.000.
Αλλά η χώρα έχει αρχίσει να αποκτά κακή φήμη: νωρίτερα μες στη χρονιά η βρετανική κυβέρνηση ενημέρωσε τις ταξιδιωτικές της οδηγίες αναφέροντας ότι 20 Βρετανοί πολίτες είχαν χάσει τη ζωή τους μετά από επισκέψεις για ιατρικούς λόγους στην Τουρκία μετά το 2019. Η βιομηχανία του ιατρικού τουρισμού δεν είναι ρυθμισμένη σε παγκόσμιο επίπεδο, έτσι υπάρχουν συγκριτικά λίγα δεδομένα διαθέσιμα για τα ποσοστά μετεγχειρητικών επιπλοκών σε διαφορετικές χώρες.
Τους μήνες πριν την επέμβασή της, η Marshall μπήκε σε μια ομάδα στο Facebook θυμάτων αποτυχημένων επεμβάσεων στην Τουρκία. «Ήθελα να ακούσω και τα καλά και τα άσχημα», λέει. Βίωνε εναλλαγές ενθουσιασμού και φόβου – ανυπομονούσε να χάσει το βάρος που ήθελε αλλά φοβόταν ταυτόχρονα. Όμως ήξερε ότι ήθελε να προχωρήσει. «Χρειαζόμουν απεγνωσμένα βοήθεια», μου είπε. «Βλέποντας πώς πέτυχαν οι άλλες γυναίκες παρακινήθηκα και ήθελα να είμαι εγώ η επόμενη».
Χαζεύοντας σελίδες στο Facebook για ανθρώπους που σκέφτονται να κάνουν επέμβαση στο εξωτερικό, η Marshall μαγεύτηκε με τις μεταμορφώσεις τους και την ταχύτητα με την οποία αδυνάτιζαν.
Στα social media η βιομηχανία ιατρικού τουρισμού της Τουρκίας, η οποία βασίζεται περισσότερο στην προώθηση από στόμα σε στόμα, ανθίζει. Οι εταιρείες δημιουργούν ιδιωτικές ομάδες για πιθανούς ασθενείς όπου μοιράζονται success stories. Σε δημόσιες ομάδες, γυναίκες μοιράζονται την πρόοδο τους και δίνουν συμβουλές για το τι ρούχα να έχει μαζί της για την ανάρρωση κάποια που σχεδιάζει να κάνει Brazilian Butt Lift (BBL). Άλλοι αναζητούν συστάσεις για συγκεκριμένες επεμβάσεις, ξέροντας ακριβώς τι θέλουν, μέχρι και τι τομή προτιμούν για την αύξηση στήθους.
Η Marshall ξεχώρισε δύο ονόματα. Το ένα ήταν ενός χειρουργού στην Αίγυπτο και το άλλο του Dr Tuna Bilecik –γνωστού σε σελίδες στο Facebook – στο Μερσίν.
Όταν η 34χρονη Rachel Kibble πήγε στην Τουρκία το 2017 για επέμβαση απώλειας βάρους με τον Dr Bilecik, δεν περίμενε να γίνει συνεργάτιδά του. Η Kibble τον βρήκε στο Ίντερνετ. Του έστειλε μήνυμα στο Facebook και τον βομβάρδιζε με ερωτήσεις για να είναι σίγουρη πως είναι ο κατάλληλος. «Μου είπε να τον εμπιστευτώ και το έκανα», λέει. Ήταν η πρώτη Βρετανίδα ασθενής του.
Μετά την επέμβαση η Kibble κράτησε επαφή με τον γιατρό, που την έφερε σε επαφή με Βρετανίδες ασθενείς που χρειάζονταν πληροφορίες. «Τις καθησύχαζε που ήξεραν ότι είχα κάνει την επέμβαση και ήμουν Βρετανίδα», λέει. Το 2020 η Kibble σύστησε τη Mediterranean Weight Loss Clinic, και ο Bilecik έγινε μόνιμος χειρουργός.
Το σύστημα περίθαλψης της Τουρκίας ιδιωτικοποιείται σταθερά τα τελευταία 20 χρόνια κι αυτό δελεάζει τους χειρουργούς να φύγουν από το δημόσιο μετά τις 600 μέρες υποχρεωτικής θητείας.
Καθώς ο τομέας του ιατρικού τουρισμού αναπτυσσόταν, οι χειρουργοί έφτιαξαν δικές τους κλινικές, προσέλαβαν βοηθούς, οδηγούς και μεταφραστές, ενώ υπηρεσίες άρχισαν να προσλαμβάνουν μόνιμους χειρουργούς. Άλλες εταιρείες λειτουργούν ως ενδιάμεσες πλατφόρμες μεταξύ των ιδιωτικών χειρουργών και των ασθενών, βοηθώντας στην οργάνωση των ταξιδιών.
Όταν πιθανοί ασθενείς επικοινωνούν με μια εταιρεία, συχνά μέσω WhatsApp, μια βοηθός –συνήθως πρώην ασθενής– επικοινωνεί μαζί τους για να δει τι αναζητά το άτομο, τι διαθεσιμότητα έχει και για να κάνει μια τηλεφωνική συμβουλευτική.
«Όλα γίνονται μέσω WhatsApp», λέειη Marshall. «Μου τηλεφώνησαν και μου έκαναν συμβουλευτική, και το βρίσκω παράξενο γιατί δεν είναι γιατροί, είναι απλώς γυναίκες που έκαναν το ίδιο με εμένα».
Η Kibble λέει ότι ο Dr Bilecik εξετάζει τις γνωμοδοτήσεις και μπορεί να κάνει κι άλλες ερωτήσεις πριν προτείνει την κατάλληλη επέμβαση. Μιλάει με τους ασθενείς μόνο πριν φτάσουν στην Τουρκία και μόνο αν χρειαστεί.
Για πολλούς ασθενείς η πρώτη φορά που βλέπουν ή μιλάνε με επαγγελματία υγείας είναι όταν φτάνουν στο νοσοκομείο μια μέρα πριν την επέμβαση. Η 38χρονη Chrissy Forster, που έκανε επέμβαση απώλειας βάρους στην Get Slim στην Τουρκία, τον Απρίλη του ‘21, λέει ότι μέσα σε ενάμιση μήνα από το πρώτο μήνυμα στην εταιρεία μέσω Facebook ήταν στο αεροπλάνο για Τουρκία. Είχε συμπληρώσει μόνο ένα ιατρικό ερωτηματολόγιο.
«Θλίβομαι που ήμουν τόσο απελπισμένη, που διακινδύνευσα έτσι», λέει. Λέει ότι ακόμα σκέφτεται τους κινδύνους παρόλο που η επέμβαση πήγε καλά και είναι ικανοποιημένη με την απόφασή της.
H Forster, όπως η Marshall, ήταν πρόθυμη να παραβλέψει ό,τι της χτυπούσε άσχημα επειδή ήταν απελπισμένη και η Τουρκία πρόσφερε αυτό που ήθελε, γρήγορα και φτηνά. Πλήρωσε 3.250 λίρες (3.730 ευρώ) για πτήσεις, διαμονή και την επέμβαση. Επίσης της πρόσφεραν λεύκανση δοντιών και botox στο πακέτο της.
Η Marshall έκανε την επέμβασή της στη Mediterranean Weight Loss Clinic πληρώνοντας περίπου 3,500 ευρώ. Σε ιδιωτικό ιατρείο στην Αγγλία, της είχαν πει περίπου 12.000 ευρώ.
«Η Τουρκία είναι top στον ιατρικό τουρισμό επειδή έχει τις πιο φτηνές τιμές σχεδόν σε όλο τον κόσμο», λέει ο Jonathan Edelheit, CEO της Medical Tourism Association. Αλλά μοιράζεται τις ανησυχίες του για την ακεραιότητα του χώρου που έχει προφίλ τους τελευταίους μήνες. «Είναι λίγο Άγρια Δύση και γι’ αυτό θέλει προσοχή».
«Δεν λέω ότι με έκαναν χάλια», λέει η 43χρονη Dawn Benham. «Αλλά δεν υπήρξε προσοχή στη λεπτομέρεια και δεν είμαι συμμετρική». Μετά από ένα mummy makeover –συνδυασμό επεμβάσεων μετά την εγκυμοσύνη σε κοιλιά και στήθος– στο Irmet Hospital τον Απρίλιο του 2019, η Benham συνειδητοποίησε ότι μια από τις θηλές της ήταν πιο ψηλά από την άλλη, η θηλαία άλως είχε άλλο σχήμα στο ένα στήθος κι άλλο στο άλλο και η λιποαναρρόφηση στην κοιλιά της ήταν ανομοιόμορφη.
Η Benham ανήκει σε μια ομάδα 2.000 ατόμων στο Facebook που μοιράζονται απόψεις ενάντια στο νοσοκομείο. Μαζί με τις σελίδες στα social media όπου οι ασθενείς δίνουν προτάσεις και συμβουλές, υπάρχουν και ομάδες για αποτυχημένες επεμβάσεις όπου υπάρχουν αρνητικές κριτικές. Τα παράπονα κυμαίνονται από ανησυχίες για φρικτές ουλές μέχρι ισχυρισμούς για κακή συμπεριφορά. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, γίνεται λόγος για σήψη και κατηγορούν τα νοσοκομεία για κακή υγιεινή και λένε πώς κατέληξαν στην εντατική με μετεγχειρητικές επιπλοκές.
«Δεν μπορώ να κατηγορήσω τη φροντίδα που έλαβα όσο ήμουν εκεί, αλλά νιώθω απογοητευμένη που δεν είναι επαγγελματίες και θέλουν απλώς τα λεφτά σου, χωρίς να τους νοιάζει τι θα γίνει», λέει η Benham.
Όταν ήρθε σε επαφή με το νοσοκομείο για διόρθωση τής είπαν ότι πρέπει να περιμένει έναν χρόνο για να έρθουν στη θέση τους τα πράγματα. Έναν χρόνο αργότερα της είπαν ότι ο χειρουργός της δεν συνεργαζόταν πια με το Irmet και θα έβρισκαν κάποιον για διόρθωση αργότερα. Έπειτα ήρθε η πανδημία και η Benham δεν είχε νέα τους. Ήρθε σε επαφή μαζί τους και τους είπε ότι ίσως ήταν πολύ αργά, αλλά να στείλει φωτογραφίες παρόλα αυτά. Αυτό συνέβη τον Νοέμβρη. Έκτοτε δεν έχει νέα τους. Το Irmet Hospital δεν απάντησε στο αίτημά μας για σχολιασμό.
«Ίσως να έχουν τόση δουλειά που να μην προλαβαίνουν», λέει η Benham. «Σκέτο σούπερ-μάρκετ».
Ο Mert Karakuz, ιδιοκτήτης του πρακτορείου ιατρικών ταξιδιών Estetica Istanbul, λέει ότι υπάρχει υπερκορεσμός. «Όταν έχεις τόσο πολλούς ασθενείς δεν εστιάζεις σε κανέναν, μόνο στον αριθμό, λέει.
Η Estetica βλέπει περίπου 50 ασθενείς τον μήνα. Το Get Slim για παράδειγμα βλέπει εκατοντάδες. Η Mediterranean Weight Loss Clinic είδε 110, μόνο τον Ιούνιο. Η Kibble λέει ότι ο αριθμός επεμβάσεων που κάνει ο Bliecik κάθε μέρα εξαρτάται από το είδος της. Τη μέρα που μιλήσαμε θα έκανε οκτώ. Η Kibble δεν μπορούσε να επιβεβαιώσει αν ήταν το μάξιμουμ που έκανε σε μια μέρα.
Η Mediterranean Weight Loss Clinic δεν έχει αποφύγει τον εξονυχιστικό έλεγχο από αγχωμένους ασθενείς που θέλουν να μάθουν τα πάντα πριν την επέμβαση. Η εταιρεία διαγράφηκε από το μητρώο εταιρειών της Βρετανίας τον Δεκέμβρη του ‘21 και οι ασθενείς αναρωτιούνται γιατί. Η Kibble λέει ότι αυτό συνέβη επειδή δεν υπέβαλαν εγκαίρως ένα έγγραφο και έχει πλέον καταχωρίσει την εταιρεία με άλλο όνομα ( MWLC Ltd).
Καθώς ο ιατρικός τουρισμός αναπτύσσεται, η τουρκική κυβέρνηση έχει εισάγει μέτρα για να ρυθμίσει τη βιομηχανία και να ενθαρρύνει την επέκτασή του, όπως απαλλαγή ΦΠΑ για ξένους ασθενείς. Η χώρα έχει θέσει στόχο να προσελκύσει 1,5 εκατομμύρια τουρίστες υγείας το 2021, ελπίζοντας σε ετήσιο εισόδημα 10 δισεκατομμύρια λίρες (περίπου 11,5 δισ. ευρώ) από τον χώρο.
Το 2017, το υπουργείο υγείας εισήγαγε κανονισμούς σε μια προσπάθεια να θέσει κάποια στάνταρ για τον ιατρικό τουρισμό ώστε τα νοσοκομείο οι κλινικές και τα πρακτορεία να υποχρεούνται να έχουν International Health Tourism Authorisation Certificate – πέρα από τη ρύθμιση τιμών, του τρόπου προώθησης και των προϋποθέσεων για τους επικεφαλής χειρουργούς.
Η Kibble πιστεύει ότι η βιομηχανία είναι ρυθμισμένη, αλλά ο Karakuzu διαφωνεί. «Δεν αρκεί», λέει. Πιστεύει ότι η κυβέρνηση δεν επιβάλλει αυστηρά τους κανόνες και δεν κλείνει τις παράνομες εταιρείες.
Αλλά είναι πολύ νωρίς για να ξέρουμε πού πάνε τα πράγματα στον χώρο, λέει η Cheryl Palmer-Hughes, δικηγόρος στην αγγλική νομική εταιρεία Irwin Mitchell που ασχολείται με αγωγές που αφορούν επεμβάσεις στο εξωτερικό. «Ο χώρος σημείωσε μεγάλη άνοδο τα τελευταία χρόνια έτσι πρόσφατα σχετικά αρχίσαμε να βλέπουμε, για παράδειγμα, τα αποτελέσματα των ερευνών, που προσπαθούν να εξακριβώσουν τι συνέβη».
Λέει ότι οι υποθέσεις κυμαίνονται από ισχυρισμούς για τις χειρουργικές τεχνικές μέχρι την καταλληλότητα του ασθενή για την επέμβασή ή την ικανότητα των νοσοκομείων να ανταποκριθούν σε επείγοντα περιστατικά. Είναι θέματα που προκύπτουν σε ιατρικά κέντρα σε όλο τον κόσμο αλλά μεγάλο ποσοστό από τις υποθέσεις που αναλαμβάνουν σχετίζονται με επεμβάσεις στην Τουρκία.
Έναν μήνα μετά την επέμβαση, η Marshall αρχίζει να τρώει στέρεες τροφές. Η ανάρρωση ήταν καλή και έχασε 12 κιλά. «Αν το σκεφτώ, λέω πωπώ, τρελό. Δεν πιστεύω ότι το έκανα». Αλλά δεν μετανιώνει. «Θα το ξανάκανα δίχως δεύτερη σκέψη».
Κάνε subscribe στο YouTube – VICE Greece.
Περισσότερα από το VICE
Εντυπωσιακές Φωτογραφίες της Ελλάδας από Ψηλά
No Fomo Friends: Οι Φίλοι που Βλέπουμε Μία Φορά τον Χρόνο
Οι Σκιαδαρέσες Γουστάρουν το Fun που Πονάει Λίγο στη Ζωή και στη Μουσική
