Η τρύπα του όζοντος, ένα διαβόητο κενό σε ένα σημαντικό ατμοσφαιρικό στρώμα πάνω από την Ανταρκτική, είναι πιο μικρή φέτος από οποιαδήποτε στιγμή στην καταγεγραμμένη ιστορία της, όπως σημείωσε η NASA.
Παρόλο που αυτό είναι μια καλοδεχούμενη θετική είδηση για το περιβάλλον, η νέα μέτρηση δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο στις ανθρώπινες προσπάθειες για την παρεμπόδιση της φθοράς του όζοντος. Μάλιστα, ο αφύσικος καιρός κυρίως συνέβαλε στη μείωση του μεγέθους της τρύπας.
Videos by VICE
«Είναι φανταστικά νέα για το όζον στο Νότιο Ημισφαίριο», λέει ο Paul Newman, επικεφαλής επιστήμονας του Goddard Space Flight Center της NASA, σε δήλωσή του. «Αλλά είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι αυτό που βλέπουμε φέτος οφείλεται στις πιο μεγάλες θερμοκρασίες της ατμόσφαιρας. Δεν είναι ένδειξη ότι το ατμοσφαιρικό όζον πάει πρόσω ολοταχώς για επαναφορά».
Το όζον είναι ένα μόριο με τρία άτομα οξυγόνου που υπάρχει άφθονο σε μορφή αερίου στο στρώμα του όζοντος, ένα κομμάτι της ατμόσφαιρες που βρίσκεται περίπου 11 με 40 χλμ πάνω από την επιφάνεια του πλανήτη μας. Το αέριο του όζοντος παίζει σημαντικό ρόλο στην προστασία της ζωής στη Γη από την επιβλαβή υπεριώδη ακτινοβολία του Ήλιου. Το στρώμα του όζοντος απορροφά αυτές τις ακτίνες UV, καθώς διαπερνούν την ατμόσφαιρα και τις εμποδίζει να φτάσουν στο έδαφος.
Τη δεκαετία του ‘80, οι επιστήμονες αντιλήφθηκαν ότι το στρώμα του όζοντος φθείρεται ραγδαία γύρω από τον Νότιο Πόλο. Η έρευνά τους συνέδεσε αυτή την τάση άμεσα με τη χρήση ανθρώπινων χημικών ρυπαντικών, ιδίως χλωροφθοράνθρακες (CFC), που υπάρχουν σε προϊόντα όπως σπρέι αεροζόλ, εντομοκτόνα και φλογοεπιβραδυντικά.
Αν η τρύπα συνέχιζε να μεγαλώνει, οι επιστήμονες πρόβλεψαν ότι η αυξημένη ακτινοβολία θα μπορούσε να προκαλέσει αύξηση στα ποσοστά του καρκίνου του δέρματος στους ανθρώπους και θα κατέστρεφε πολλά οικοσυστήματα με ανεπαρκή αντοχή στην ακτινοβολία UV.
Έτσι, τα CFC και άλλα ρυπαντικά στοιχεία απαγορεύτηκαν στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ για Ουσίες που φθείρουν το στρώμα του όζοντος, το 1987. Το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ συχνά θεωρείται μεγάλη διεθνής περιβαλλοντική επιτυχία επειδή οδήγησε σε μια αργή επαναφορά του στρώματος του όζοντος στην Ανταρκτική.
Σε μια μέση χρονιά, η τρύπα του όζοντος μεγαλώνει 12 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα τον Σεπτέμβρη και τον Οκτώβρη. Αλλά στις 8 Σεπτεμβρίου 2019 έφτασε στο μεγαλύτερο μέγεθος της, στα 10 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αυτό είναι στο πλαίσιο της τάσης επαναφοράς του όζοντος που έχει επιβεβαιωθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά περισσότερο έχει να κάνει με τις υψηλότερες από το κανονικό θερμοκρασίες στην Ανταρκτική που εμπόδισε τη φθορά του όζοντος.
Ο Σεπτέμβρης και ο Οκτώβρης σηματοδοτούν τη μετάβαση του νότιου ημισφαιρίου από τον χειμώνα στην άνοιξη, κάτι που προκαλεί τον σχηματισμό της τρύπας. Το όζον φθείρεται περισσότερο πάνω από την Ανταρκτική λόγω των εξαιρετικά κρύων σύννεφων που σχηματίζονται στη χειμερινή πολική δίνη στον Νότιο Πόλο. Όταν οι ανοιξιάτικες ακτίνες του ήλιου αρχίζουν να θερμαίνουν τα σύννεφα, τα μόρια χλωρίου από ανθρώπινους ρυπαντές διασπούν τα μόρια του όζοντος με γρήγορο ρυθμό, οδηγώντας έτσι στον ετήσιο σχηματισμό της τρύπας στο όζον.
Επειδή φέτος την άνοιξη οι θερμοκρασίες στη στρατόσφαιρα ήταν περίπου κατά 16 βαθμούς Κελσίου μεγαλύτερες, η επίδραση της πολικής δίνης στην ετήσια απώλεια όζοντος ήταν μειωμένη.
Οι επιστήμονες δεν ξέρουν αυτή η έξτρα ζεστή εποχή συνδέεται με την κλιματική αλλαγή, αλλά η NASA, η ΝΟΑΑ και άλλες υπηρεσίες και θεσμοί θα συνεχίσουν να παρακολουθούν τη φθορά του όζοντος τουλάχιστον μέχρι η τρύπα της Ανταρκτικής να επιστρέψει στο μέγεθος του 1980. Η επαναφορά αναμένεται να συμβεί ως το 207ο, δεδομένου ότι η ανθρωπότητα θα συνεχίσει να τιμά το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο VICE US.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Mad Clip: «Πλέον Ανήκουμε στο Star System της Ελλάδας»
Η Τζαστίν Βιάνι Ετοιμάζεται να Σκανδαλίσει την Αθήνα
Όσα Ξέρουμε για τους Chapitos, τους Γιους του El Chapo
