Κατευθυνόμαστε προς Κερατσίνι και στο GPS τελικός προορισμός είναι η οδός Παύλου Φύσσα. Η συμβολική μετονομασία της Παναγή Τσαλδάρη είναι η ορατή αλλαγή στον δρόμο που δολοφονήθηκε το ξημέρωμα της 18ης Σεπτεμβρίου του 2013 ο αντιφασίστας Παύλος. Όταν φτάνεις εκεί, δίπλα από το παλιό τέρμα των λεωφορείων, το μνημείο που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Στάθης Αλεξόπουλος με την προσωπογραφία του Παύλου, γράφει: «Σε αυτό το σημείο, ξημερώματα της 18ης Σεπτεμβρίου 2013, ομάδα φασιστών επιτέθηκε και σκότωσε τον μουσικό Παύλο “Killah P” Φύσσα, ο οποίος αντιστάθηκε μάχιμος, όταν δέχθηκε απειλές για τις ζωές των φίλων του και της δικής του, με μόνα όπλα τις ιδέες και τα ιδανικά του. Ο Παύλος χάθηκε από μαχαιριά στην καρδιά… όρθιος, σε δημόσια θέα».
Από πίσω, το πανό του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Κερατσινίου-Περάματος «Νίκος Πλουμπίδης» που μπήκε πρώτο στο σημείο και που όσες φορές κι αν έχει βεβηλωθεί από τους φασίστες επιμένει να υπάρχει από την πρώτη μέρα, φωνάζει πως «Σκότωσαν οι φασίστες το γελαστό παιδί. Πίσω φονιάδες!». Οι ταμπέλες του δρόμου με το ονοματεπώνυμο του Παύλου, το μνημείο του, το πανό, αποτελούν ιστορικά σημεία αναφοράς στην πόλη, διασφαλίζουν και αυτά ότι η συλλογική μνήμη δεν θα ξεχάσει, όσα χρόνια κι αν περάσουν, ότι σε αυτόν τον δρόμο η Χρυσή Αυγή δολοφόνησε τον Παύλο Φύσσα με ένα μαχαίρι στο στήθος.
Videos by VICE
Τέσσερα χρόνια μετά και λίγο πριν από τη θλιβερή επέτειο της δολοφονίας, όπου το Κερατσίνι θα πλημμυρίσει όπως κάθε χρονιά με κόσμο που θα τιμήσει τη μνήμη του Παύλου διαδηλώνοντας, η γειτονιά δείχνει να συνεχίζει τη ζωή της. Αφίσες από φροντιστήρια ανακοινώνουν την έναρξη της σχολικής χρονιάς και αυτοκίνητα είναι κολλημένα στο μποτιλιάρισμα, ενώ στον δίπλα δρόμο έχει λαϊκή και περαστικοί προχωρούν με τα ψώνια της ημέρας στον δρόμο που κάποτε χαρακτηριζόταν εμπορικός, αλλά πλέον αποτελεί ένα σημείο μαρτυρίας και μνήμης.
Διαβάστε ακόμη: Eκτός Κινδύνου ο 16χρονος που Προσπάθησε να Διαφύγει τη Σύλληψη
Κανείς δεν ξεχνά τι συνέβη πριν από τέσσερα χρόνια. Από εκείνο το βράδυ και μετά, τίποτα δεν ξημέρωνε ίδιο – πόσο μάλλον στη γειτονιά του Παύλου, στο Κερατσίνι.
«Όταν έμαθα την είδηση της δολοφονίας, υπήρχε οργή προφανώς. Δεν υπήρχε φόβος. Θυμάμαι ότι την ημέρα της δολοφονίας ήταν πανεργατική απεργία. Κατεβήκαμε το πρωί στην απεργία και έβλεπες ότι ο κόσμος είχε συσπειρωθεί και φώναζε αντιφασιστικά συνθήματα. Όλος αυτός ο κόσμος το ίδιο βράδυ κατέβηκε στην πορεία που έγινε στο Κερατσίνι. Επί μία βδομάδα, υπήρχαν καθημερινές διαδηλώσεις, με κορυφαία εκείνη που έγινε στις 25 Σεπτέμβρη προς τα γραφεία της Χρυσής Αυγής. Ουσιαστικά, μετά από αυτό ακολούθησαν οι συλλήψεις», λέει ο Μιχάλης Πέππας. Ο Μιχάλης είναι 23 ετών και έχει μεγαλώσει στο Κερατσίνι. Το 2012, τότε που υπήρχε η μεγάλη άνοδος της Χρυσής Αυγής, αποφάσισε να οργανωθεί στην Κίνηση Ενωμένοι Ενάντια στον Ρατσισμό και τη Φασιστική Απειλή (ΚΕΕΡΦΑ). Ο ίδιος λέει πως, «η Χρυσή Αυγή είχε προσπαθήσει να τρομοκρατήσει, με κέντρο τη Νίκαια, αλλά σε όλες τις γειτονιές, λειτουργώντας τα τάγματα εφόδου. Η προεκλογική εκστρατεία για τη Χρυσή Αυγή στη Νίκαια σήμαινε καθημερινές επιθέσεις, κυρίως σε Πακιστανούς μετανάστες. Τέσσερα χρόνια μετά, τώρα που η διαδικασία της δίκης είναι σε εξέλιξη και έχουν κλείσει και τα γραφεία τους, δεν έχουν την ίδια δράση. Επίσης, δεν νομίζω ότι μπορεί να βγεις στο Κερατσίνι και να σου πει κάποιος ότι ψηφίζει Χρυσή Αυγή, κάτι που μπορεί να συνέβαινε το ’12».
«Ο κόσμος τούς έχει απομονώσει και τους θεωρεί εγκληματική οργάνωση. Σήμερα, δεν νοείται ότι θα κάνουν οποιαδήποτε προσπάθεια συγκέντρωσης, χωρίς να υπάρξει αντίδραση» – Μιχάλης, αντιφασίστας
Ο Μιχάλης θυμάται πάντως ότι ούτε τότε η Χρυσή Αυγή δεν είχε καταφέρει να κερδίσει την πλειοψηφία του κόσμου στη γειτονιά του Κερατσινίου. «Ο κόσμος ήταν με το μέρος μας. Φαινόταν όταν κάναμε πολιτικές εξορμήσεις – και δεν ήμασταν μόνοι μας. Ήταν η Πακιστανική Κοινότητα και σωματεία – επειδή πιστεύουμε ότι πρέπει να απευθυνόμαστε σε πολύ πλατιά κομμάτια για την πάλη ενάντια στον φασισμό. Από το δημοτικό συμβούλιο, μέχρι όλη την Αριστερά. Δεν πιστεύουμε ότι είναι μία μάχη που θα κριθεί με ρόπαλα. Το στοίχημα είναι να κερδίσουμε όλη την κοινωνία, ώστε να είναι ενάντιά τους», λέει ο Μιχάλης και καταλήγει: «Ο κόσμος τούς έχει απομονώσει και τους θεωρεί εγκληματική οργάνωση. Σήμερα, δεν νοείται ότι θα κάνουν οποιαδήποτε προσπάθεια συγκέντρωσης, χωρίς να υπάρξει αντίδραση. Βέβαια, δεν έχουν παραιτηθεί. Προσπαθούν. Ο Λαγός, για παράδειγμα, είχε πάει στο Πέραμα, στα σχολεία και είχε επιτεθεί στους δασκάλους. Σίγουρα, όμως, το αντιφασιστικό κίνημα που δεν τους αφήνει ήσυχους και η δίκη τους με όσα έχουν αποκαλυφθεί εκεί, τους είναι πολύ μεγάλος βραχνάς. Το βασικό, τώρα, είναι να κλείσουν τα γραφεία τους και υπάρχει μεγάλη καμπάνια που τρέχει γι’ αυτό».
Η Στέλλα Μιχάλογλου, Αντιδήμαρχος Παιδείας στο Κερατσίνι, πριν από τέσσερα χρόνια ήταν στον Σύλλογο Εκπαιδευτικών Κερατσινίου-Περάματος «Νίκος Πλουμπίδης», που έβαλε το πρώτο πανό στο σημείο της δολοφονίας. Για τις συνεχόμενες βεβηλώσεις του από ακροδεξιούς λέει πως, «Είπαμε ότι κάθε φορά που θα κατεβαίνει αυτό το πανό, θα το αντικαθιστούμε άμεσα – και έτσι γίνεται».
Όπως θυμάται η ίδια, «Το 2012, η Χρυσή Αυγή μπορεί να μην υπήρχε σαν φαινόμενο που έβλεπες καθημερινά μπροστά σου στο Κερατσίνι, όμως οι ιδέες και οι απόψεις της ήταν ορατές σε ένα κομμάτι ανθρώπων, με την ξενοφοβία και τον ρατσισμό. Τότε ξεκίνησαν να εμφανίζονται στα σχολεία ομάδες μαθητών, οι οποίες είχαν μία τέτοια στάση. Εμείς είχαμε φτιάξει αντιρατσιστικά μαθήματα. Είχαμε κάνει προσπάθεια να κάνουμε παρέμβαση μέσα στις τάξεις. Μετά τη δολοφονία του Παύλου, αυτό το θέμα έγινε πιο ορατό, άρα και πιο συγκεκριμένο και έπρεπε να αναπτύξουμε δραστηριότητα. Ακόμη και τώρα, είναι για εμάς προτεραιότητα να κάνουμε τέτοια μαθήματα και να παίρνουμε θέση», λέει η κ. Μιχάλογλου. «Τέσσερα χρόνια μετά, στα δικά μας σχολεία δεν υπάρχει έντονη η παρουσία της Χρυσής Αυγής και αυτών των ιδεών – είναι κάτι που έχει να κάνει με αυτό που συνέβη με τον Παύλο. Ήταν κάτι που σημάδεψε τους ανθρώπους και τα παιδιά και στην επέτειο της δολοφονίας του πάντα κατεβαίνουν σχολεία να αφήσουν ένα λουλούδι, να περάσουν, να μιλήσουν. Είναι ευθύνη όλων μας να μην αφήσουμε το δηλητήριο του ρατσισμού να φωλιάσει στις ψυχές των παιδιών, επειδή αυτό είναι πιο εύκολο να γίνει στις μικρές ηλικίες», συμπληρώνει.
Σύμφωνα με τον Δήμαρχο Κερατσινίου-Δραπετσώνας, Χρήστο Βρεττάκο, για να καταλάβουμε το πώς είναι σήμερα η πόλη, τέσσερα χρόνια μετά τη δολοφονία, πρέπει να πιάσουμε το νήμα από την αρχή. «Το Κερατσίνι και η Δραπετσώνα είναι ενιαία πόλη. Ήταν εργατογειτονιές. Το χαρακτηριστικό πλέον της πόλης δεν είναι ότι είναι εργατογειτονιά, είναι ότι είναι ανεργούπολη. Υπήρχε λοιπόν αυτό το λίπασμα, το σπρώξιμο στην εξαθλίωση, τη φτώχεια και πάνω σε αυτό το λίπασμα, εμφανίστηκε η Χρυσή Αυγή – υπήρχε πάντα κρυμμένο αυτό το κομμάτι, είτε στα κόμματα της Δεξιάς είτε σε πιο ακραίες μορφές. Παρόλα αυτά και για ιστορικούς λόγους, στο Κερατσίνι δεν υπήρχε έντονη εμφάνιση της Χρυσής Αυγής. Υπήρχε, αλλά δεν την έβλεπες. Την ύπαρξη της Χρυσής Αυγής στο Κερατσίνι την πήρε είδηση το μεγάλο κομμάτι των ανθρώπων με τη δολοφονία του Παύλου», λέει ο δήμαρχος.
«Η πόλη, τέσσερα χρόνια μετά, δεν είναι ίδια, όμως η πόλη θυμάται κι αντιστέκεται, αλλά όσο δεν αντιμετωπίζουμε το λίπασμα που θεριεύει τη Χρυσή Αυγή, με τη Χρυσή Αυγή δεν θα ξεμπερδέψουμε» – Χρήστος Βρεττάκος, Δήμαρχος Κερατσινίου-Δραπετσώνας.
«Πίστευα ότι ένα τέτοιο γεγονός θα το έχουμε στο Πέραμα, που έγινε προσπάθεια ή στη Νίκαια. Όμως χτύπησαν στο Κερατσίνι – και η πρώτη φορά που η πόλη ένιωσε ότι υπάρχει Χρυσή Αυγή, ήταν με τη δολοφονία του Παύλου. Η Χρυσή Αυγή υπήρχε, δούλευε με υπόγειο τρόπο στην πόλη και αποφάσισε να εκφραστεί με αυτόν τον σκληρό τρόπο εκείνο το βράδυ, πριν από τέσσερα χρόνια. Αποτέλεσμα αυτής της ανάγνωσης που κάνω είναι ότι πέρα από το ότι πρέπει να χτυπηθεί η Χρυσή Αυγή ως εγκληματική οργάνωση και ο φασισμός σαν ιδεολογία, θα πρέπει ο αγώνας των ανθρώπων να στραφεί στο να περιορίσουμε το λίπασμα που την τρέφει. Όσο υπάρχει φτώχεια, εξαθλίωση, ανεργία, βρίσκουν αυτιά να τους ακούν», συνεχίζει ο κ. Βρεττάκος.
Ο κ. Βρεττάκος πιστεύει ότι μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, η Χρυσή Αυγή δεν οπισθοχώρησε στη γειτονιά: «Στο Κερατσίνι τούς βλέπουμε, ενώ παλιότερα δεν τους βλέπαμε. Προκαλούν. Τα τάγματα εφόδου της Χρυσής Αυγής κάνουν εμφάνιση στο Κερατσίνι. Μπορεί όχι με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή να βγουν να δολοφονήσουν, αλλά θα εμφανιστούν κάθε χρονιά που υπάρχει εκλογική μάχη έξω από το εκλογικό κέντρο, στα 100 μέτρα από το σημείο που δολοφόνησαν τον Παύλο και που στο σχολείο εκείνο ήταν μαθητής. Για συμβολικούς λόγους είναι εκεί. Το φωνάζουν, δεν το κρύβουν. Ότι “είμαστε εδώ και αν βρούμε ξανά την ευκαιρία, θα χτυπήσουμε”».
Στις τελευταίες εκλογές, τον Σεπτέμβριο του 2015, περίπου 2.650 συνδημότες του Παύλου στο Κερατσίνι ψήφισαν τη Χρυσή Αυγή, καθιστώντας την τρίτη πολιτική δύναμη στον Δήμο, με 8,10% – στις εκλογές του Ιανουαρίου είχε πάρει 7,48%. «Είναι ψηλά στο Κερατσίνι. Στις γειτονιές του Παύλου δεν μπορεί σήμερα να ψηφίζεται η Χρυσή Αυγή. Πριν από τη δολοφονία, η ερμηνεία που δίνω περί λιπάσματος, θα μπορούσε να δικαιολογήσει πράγματα. Σε έναν άνθρωπο τσακισμένο, αμόρφωτο, ακούγεται εύκολα η τυφλή οργή που εκφράζει η Χρυσή Αυγή. Αυτό όμως, πριν από τη δολοφονία. Το ότι υπάρχει ένα ποσοστό των συμπολιτών μου, που μαζί με το ψηφοδέλτιο στην κάλπη δίνει μία ακόμη μαχαιριά στον Παύλο, εμένα με ενοχλεί, με προβληματίζει».
Επί της δημαρχίας του κ. Βρεττάκου έγινε και η επίσημη μετονομασία της πρώην Παναγής Τσαλδάρη: «Η οδός πια είναι Παύλου Φύσσα – και αυτό είναι μια πονεμένη ιστορία. Το δημοτικό συμβούλιο, μετά τη δολοφονία του Παύλου, ομόφωνα αποφάσισε τη μετονομασία του δρόμου. Πήρε μεν την απόφαση. Για να εφαρμοστεί, όμως, θα πρέπει να ακολουθηθεί μία συγκεκριμένη διαδικασία, την οποία δεν ακολούθησε. Όταν ήρθαμε εμείς, βρήκαμε μία απόφαση δημοτικού συμβουλίου, που ουσιαστικά δεν ήταν απόφαση. Την πρώτη χρονιά, αποφασίσαμε να αλλάξουμε την οδό εμείς, με αυτοκόλλητα και η οδός έγινε στη συνείδηση και στο μάτι, Παύλου Φύσσα. Μετά, ξεκινήσαμε τη διαδικασία και πριν από έναν χρόνο έγινε και επίσημα η μετονομασία του δρόμου», εξηγεί ο δήμαρχος κι επισημαίνει:
«Το ζήτημα της μετονομασίας δεν ήταν γραφειοκρατικό για το προηγούμενο δημοτικό συμβούλιο, ήταν βαθιά πολιτικό, με το σκεπτικό ότι και δεν θα πάμε απέναντι στους ανθρώπους που λένε να αλλάξει το όνομα του δρόμου, αλλά και δεν θα το κάνουμε τελικά, επειδή ξέρουμε ότι μπορεί να ξεσηκωθούν οι μαγαζάτορες, επειδή ο Τσαλδάρης ήταν ένα ιστορικό πρόσωπο, για χίλιους δυο λόγους. Ή, επειδή είχαμε εκλογές, ήθελαν να έχουν ακροατήριο παντού – και αυτοί που ψηφίζουν Χρυσή Αυγή, κάτι πρέπει να ψηφίσουν στις δημοτικές εκλογές. Αυτές είναι οι ερμηνείες που κάνω εγώ». Όσο για τις συνεχείς ακροδεξιές επισκέψεις στο μνημείο, ο δήμαρχος λέει ότι, «Τα θρασίμια πάνε βράδυ. Αυτό που τους ενοχλεί είναι ότι η πόλη την επόμενη ημέρα το πρωί βλέπει ξανά το μνημείο, όπως πρέπει να το βλέπει, επειδή υπάρχουν αντανακλαστικά των εργαζομένων μας, που, ό,τι ώρα και να είναι, αν τους πεις ότι χτύπησαν το μνημείο του Παύλου, πάνε και το επαναφέρουν».
VICE Video: Οι Μαθητές που Αντιστέκονται στον Ρατσισμό
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.
Φέτος, είναι ξανά προγραμματισμένες διαδηλώσεις στο σημείο της δολοφονίας. Τα προηγούμενα χρόνια, είχαν χτυπηθεί άγρια από τα ΜΑΤ, με τον δήμαρχο να λέει ότι πρόκειται για χρυσαυγίτες με στολή. «Η πόλη συμμετείχε στις συγκεντρώσεις που γίνονται κάθε χρόνο και συμμετέχει και σήμερα. Η πόλη θυμάται. Επειδή η Φύσσα είναι ο κεντρικός εμπορικός δρόμος της πόλης, είναι ένα στοίχημα. Πώς θα τον θυμόμαστε τον δρόμο αυτό; Σαν έναν δρόμο που έγινε η δολοφονία ενός παιδιού και κάθε χρόνο στην επέτειό του γίνονται επεισόδια; Είναι ένας τρόπος, για να το θυμάται κανείς. Ή είναι ένας δρόμος που έγινε η δολοφονία ενός παιδιού και κάθε χρόνο η πόλη θα είναι εκεί και θα το θυμάται; Δεν το έχουμε κερδίσει το δεύτερο στοίχημα. Μου φαίνεται ότι το πρώτο έχει το πάνω χέρι. Για εμένα, το στοίχημα είναι να κατέβει όλη η πόλη», λέει ο δήμαρχος και καταλήγει: «Τέσσερα χρόνια μετά, μπορεί η πόλη να μην εκδηλώνεται με τον τρόπο που εμείς θα θέλαμε, να κατεβαίνει στο δρόμο, να δίνει μάχες με τους φασίστες, όμως αντέχει και για μένα αυτό είναι σημαντικό. Το πώς υποδέχτηκε το κέντρο φιλοξενίας Σχιστού και το πώς υποδέχτηκε τα παιδιά προσφύγων στα σχολεία, δείχνει ότι κλείνει τα αυτιά της, σέβεται την ιστορία της, σέβεται τη μνήμη του Παύλου, είτε συμμετέχει είτε δεν συμμετέχει στις συγκεντρώσεις. Η πόλη, τέσσερα χρόνια μετά, δεν είναι ίδια, όμως η πόλη θυμάται κι αντιστέκεται, αλλά όσο δεν αντιμετωπίζουμε το λίπασμα που θεριεύει τη Χρυσή Αυγή, με τη Χρυσή Αυγή δεν θα ξεμπερδέψουμε».
* Σήμερα Δευτέρα, έχει προγραμματιστεί αντιφασιστική πορεία μνήμης στο Κερατσίνι, στις 17:00, η οποία καταλήγει στον χώρο της εκδήλωσης με τίτλο «4 Χρόνια χωρίς τον Παύλο – Πώς ανέχεσαι ΝΑΖεΙς μαζί τους?». Η εκδήλωση–συναυλία θα πραγματοποιηθεί στην έκταση Καστράκι Δραπετσώνας, (έναντι πύλης Ε2 στο Λιμάνι του Πειραιά, πλησίον ηλεκτρικού σταθμού) στις 20:00, με ελεύθερη είσοδο. Στο τέλος της συναυλίας, η δημοτική συγκοινωνία του Κερατσινίου θα μεταφέρει τον κόσμο πίσω στο μνημείο, για διευκόλυνση της αποχώρησης.
Στη συναυλία συμμετέχουν φιλικά οι Παύλος Παυλίδης, Γιάννης Αγγελάκαας, Magic de Spell, Υπόγεια Ρεύματα, Fundracar, Alex K & Stef (Last Drive), Μύκητες, Σ. Γραμμένος, Taburo Bota και άλλοι, που θα ανακοινωθούν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (σελίδα Facebook: Rap Monsters Festival by Killah P).
Περισσότερα από το VICE
Αυτή Είναι η Άγνωστη Ιστορία του Γκράφιτι στην Ελλάδα από το 1983 Μέχρι Σήμερα
Oι Ταινίες που Δεν Πρέπει να Χάσεις στις Φετινές «Νύχτες Πρεμιέρας»
