Πριν από δέκα ή 15 χρόνια, το να προσπαθήσει κάποιος να πάρει απαλλαγή από τη στρατιωτική θητεία επικαλούμενος ψυχική ασθένεια από την οποία δεν έπασχε στην πραγματικότητα, ήταν μεγάλο θέμα. Ήξερα πως έχει μεγάλη ταλαιπωρία, πως δεν είναι εύκολο ή πως, ακόμη και αν πάρεις το «Ι5 Ψυχολογικό», μπορεί να έχεις προβλήματα στη μετέπειτα ζωή σου, κυρίως την επαγγελματική.
Στα μέσα της δεκαετίας που διανύουμε, αυτά πλέον μοιάζουν μακρινά. Όλο και περισσότεροι γνωστοί, φίλοι, φίλοι φίλων, συγγενείς αλλά και άτομα που ανήκουν σε μειονότητες, εμφανίζονται ως καταθλιπτικοί, διπολικοί ή παθολογικά ψυχαναγκαστικοί προκειμένου να μη φορέσουν τη στολή, είτε για οικονομικούς/ιδεολογικούς/κοινωνικούς λόγους είτε επειδή νιώθουν ότι ακόμη και αν δεν έχουν κάποιο ψυχικό νόσημα, θα αποκτήσουν μέσα στον Στρατό. Επίσης, ο φόβος για τη μετέπειτα επαγγελματική ζωή δείχνει να ατονεί, αφού έχει γίνει ευρέως γνωστό πως οι λόγοι για τους οποίους κάποιος παίρνει Ι5 είναι ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, δεν αναγράφονται πουθενά και ουσιαστικά αποκλείεσαι μόνο από τα Σώματα Ασφαλείας.
Videos by VICE
Φωτογραφίες από το άρθρο: Πήγαμε στην Πρώτη Στρατιωτική Παρέλαση της Αριστεράς στον Βορρά
Όσον αφορά τις άλλες επιλογές που έχει κάποιος που δε θέλει για προσωπικούς λόγους να υπηρετήσει, από προηγούμενη έρευνα του VICE προκύπτει πως η εναλλακτική θητεία δεν επιλέγεται από πολλούς, ενώ η ανυποταξία εντός της χώρας μπορεί να δημιουργήσει πολλά προβλήματα, ακόμα και με δικαστήρια. Μίλησα με έναν άνθρωπο που πήρε απαλλαγή από τον Στρατό επικαλούμενος ψυχική ασθένεια από την οποία δεν πάσχει.
Δε θα άντεχα ούτε μία εβδομάδα σε αυτόν τον Στρατό, όπως είναι τώρα. Θα πήγαινα στον Στρατό, αν ήξερα ότι θα ήταν για δυο-τρεις μήνες.
Ο «Στρατεύσιμος» λοιπόν, που για ευνόητους λόγους θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του, πήρε το «Ι5 Ψυχολογικό» πριν από λίγα χρόνια. Την πρώτη φορά, παρουσιάστηκε στο στρατόπεδο αποφασισμένος να μη μείνει ούτε ένα βράδυ μέσα, από εκεί τον έστειλαν σε επιτροπή που του έδωσε διετή αναβολή. Όταν αυτή έληξε, ξαναπέρασε από επιτροπή που του έδωσε την τελική απαλλαγή, το «Ι5 Ψυχολογικό».
Το πρώτο πράγμα που τον ρώτησα είναι γιατί δεν ήθελε να πάει φαντάρος. «Δεν είμαι εντελώς κατά του Στρατού, αλλά δε θα άντεχα ούτε μία εβδομάδα σε αυτόν τον Στρατό, όπως είναι τώρα. Θα πήγαινα στον Στρατό, αν ήξερα ότι θα ήταν για δυο-τρεις μήνες και ότι βγαίνοντας θα είχα ικανότητες που δε θα αποκτούσα εύκολα με άλλο τρόπο. Αυτό όμως δεν παίζει σαν σενάριο. Αυτό που παίζει και που δεν αντέχω, είναι ένα περιβάλλον γεμάτο με αρσενικά που βαριούνται στο ΚΨΜ, κάνουν συνεχώς χυδαία αστεία και λένε “ω μαλάκα, πώς θα βγει η μέρα σήμερα;”, “ξύσ’ τ’ αρχίδια σου” ή φτάνουν ακόμη να κάνουν χοντράδες σε κάποιους που θεωρούν πιο αδύναμους. Αυτό το σκηνικό, μακριά από το σπίτι μου και χωρίς να πληρώνομαι, είναι ξεκάθαρο χάσιμο χρόνου και αρνούμαι να το κάνω», μου είπε.
Άυπνος με μούσια μέσα στο στρατόπεδο
Του ζήτησα να θυμηθεί εκείνη την πρώτη μέρα που παρουσιάστηκε. «Δεν είχα κάνει τίποτα νωρίτερα, δεν είχα πάει σε γιατρό. Είχα μαζί μου μόνο ένα παλιό χαρτί ολιγοήμερης νοσηλείας. Πήγα μέσα στο στρατόπεδο χωρίς πράγματα, με τα μαλλιά να πέφτουν στα μάτια μου, είχα μούσια, είχα μείνει άπλυτος και άυπνος μερικές μέρες, ενώ φορούσα ένα παλιό φθαρμένο μπουφάν. Ήθελα να δίνω την εντύπωση του μανιακού. Πήγα στη συνέντευξη που περνάς ως νεοσύλλεκτος και τους είπα: “Θέλω να υπηρετήσω, απλά ακόμα δεν είμαι έτοιμος. Έχω πολλά και φοβερά σχέδια στο μυαλό μου”. Άρχισα να τους εξηγώ τι ήθελα να κάνω και πως ήθελα να γίνω σπουδαίος σε αυτό που κάνω. Ωστόσο, η εικόνα μου δεν ταίριαζε με το προφίλ του φιλόδοξου τύπου που ξέρει τι ψάχνει στη ζωή του. Με άλλα λόγια, δεν τους είπα ακριβώς ψέματα, απλά δεν τους έλεγα όλη την αλήθεια, δηλαδή πως ήδη εργαζόμουν, πως έμενα μόνος μου κτλ».
Αν επρόκειτο όντως να εξετάσουν κάποιον με ψυχικό νόσημα, δεν θα έκλειναν τουλάχιστον την πόρτα; Τόσο θέατρο είναι η όλη φάση.
Την αναβολή όμως δεν την παίρνει κανείς στο στρατόπεδο, πρέπει να περάσει από επιτροπή στην οποία συμμετέχουν και στρατιωτικοί ψυχίατροι, σε στρατιωτικό νοσοκομείο. Ο Στρατεύσιμος πήγε λοιπόν εκεί την ίδια ημέρα, με το παραπεμπτικό από το στρατόπεδο. Αναγκάστηκε μάλιστα να δώσει τρία ευρώ στον φωτογράφο που έβγαζε τις απαραίτητες για τη διαδικασία φωτογραφίες. Συνέχισε να μου διηγείται: «Μπήκα μέσα στο δωμάτιο της επιτροπής, αλλά η πόρτα ήταν ανοιχτή. Δηλαδή ό,τι έλεγα, θα το άκουγε όλος ο κόσμος. Αν επρόκειτο όντως να εξετάσουν κάποιον με ψυχικό νόσημα, δεν θα έκλειναν τουλάχιστον την πόρτα; Τόσο θέατρο είναι η όλη φάση.
Νομίζω πως τους έπεισα όλους, εκτός από τον ψυχίατρο που κάποια στιγμή μου έριξε ένα ύποπτο βλέμμα.
Ο επικεφαλής της επιτροπής, που δεν νομίζω πως ήταν γιατρός, με ρώτησε γιατί δε θέλω να υπηρετήσω. Εγώ του είπα με στόμφο: “Θέλω πάρα πολύ να υπηρετήσω, απλώς δεν είμαι ακόμη έτοιμος. Θα ήθελα πολύ να πάρω τώρα μια αναβολή, να διευθετήσω κάποια θέματα που έχω και στη συνέχεια να έρθω να υπηρετήσω. Αυτά όμως, τα έλεγα μέχρι τώρα. Επειδή τώρα, αφού έχω περάσει σχεδόν μία ημέρα μέσα στον Στρατό, είδα ότι είναι ξεφτίλα”. Ο τύπος μου είπε να προσέχω τα λόγια μου, με άγριο ύφος. “Εγώ να προσέχω; Από πού και ως πού ο φωτογράφος παίρνει λεφτά από τους στρατεύσιμους μέσα στο στρατιωτικό νοσοκομείο; Το γνωρίζετε και κάνετε τα στραβά μάτια ή δεν ξέρετε τι γίνεται δυο ορόφους κάτω από το γραφείο σας; Πάμε τώρα μαζί να δούμε το παγκάρι του φωτογράφου. Θα σας κάνω μήνυση!”. Ο τύπος αμέσως μαλάκωσε και μου είπε σε ήπιο τόνο: “Ηρέμησε αγόρι μου, ούτε εμείς σε θέλουμε, ούτε εμείς σε θέλουμε! Θα φύγεις, θα φύγεις τώρα!”. Υπέγραψε το χαρτί της διετούς αναβολής, το πήρα και έφυγα. Νομίζω πως τους έπεισα όλους, εκτός από τον ψυχίατρο που κάποια στιγμή μου έριξε ένα ύποπτο βλέμμα, αλλά μετά συνέχισε απλά να κρατά σημειώσεις».
Το χαρτί από τον ψυχίατρο
Μετά από δύο χρόνια, ο Στρατεύσιμος έλαβε εκ νέου χαρτί κατάταξης. «Είχα φροντίσει κάποιους μήνες νωρίτερα να πάρω από ιδιώτη ψυχίατρο ένα χαρτί που έλεγε πως πάσχω από κατάθλιψη, πως έχω αυτοκτονικές τάσεις και πως μου είχαν χορηγηθεί βαριά αντικαταθλιπτικά. Με το χαρτί αυτό και τη διετή αναβολή, πήγα μαζί με τη θεία μου στο Φρουραρχείο. Περιμέναμε μαζί με άλλα άτομα που ήταν εκεί για τον ίδιο σκοπό, οι περισσότεροι φαίνονταν αρκετά νευρικοί. Όταν ήρθε η σειρά μας, μπήκαμε μέσα. Δε χρειάστηκε καθόλου θέατρο. Απαντούσα χαμηλόφωνα και σχεδόν μονολεκτικά σε ό,τι με ρωτούσαν, μιλούσε κυρίως η θεία μου. Μας έδωσαν το χαρτί και φύγαμε. Είχα τελειώσει».
Επέμεινα λίγο στο θέμα του ιδιώτη ψυχιάτρου. Τον ρώτησα αν πλήρωσε μια απλή επίσκεψη ή αν στοίχησε κάτι παραπάνω η βεβαίωση, μιας κι επρόκειτο για ψευδή διάγνωση. «Πλήρωσα μια απλή επίσκεψη και πήρα το χαρτί», μου απάντησε με σιγουριά ο Στρατεύσιμος. Τον ρώτησα ακόμη αν ο γιατρός του φάνηκε εξοικειωμένος με τη διαδικασία της ψευδούς διάγνωσης σε στρατεύσιμους. «Ναι, ήταν. Θα έλεγα, πως ήταν ένας λογικός άνθρωπος που κάνοντας τη δουλειά του βοηθούσε ανθρώπους να αποφύγουν κάτι που δε θέλουν να κάνουν. Μάλλον και εκείνος θεωρεί την υποχρεωτική θητεία αχρείαστη», σημείωσε.
Τον ρώτησα αν νιώθει ενοχές που προσποιήθηκε κάτι που δεν ήταν. «Κοίτα, εμένα αυτή η, ας την πούμε στρεβλή, χρήση του Ι5 μου φαίνεται σαν ένδειξη ότι έχουμε μπει σε μια μεταβατική περίοδο, στο τέλος της οποίας θα καταργηθεί η υποχρεωτική θητεία και ο Στρατός θα γίνει 100% μισθοφορικός. Όπως με όλες τις μεγάλες αλλαγές, μέχρι η πλειοψηφία της κοινωνίας να αποδεχθεί την αλλαγή, μεσολαβεί ένα διάστημα όπου το σύστημα χαλαρώνει και δημιουργείται μια κατάσταση σιωπηρής ανοχής προς την αλλαγή που συντελείται. Αυτό νομίζω ότι είναι και το Ι5 στον Στρατό, άρα όχι, δεν νιώθω καμία ενοχή. Εξάλλου το πήρα με την αξία μου, δεν έβαλα κανέναν να μεσολαβήσει για να πάρω την απαλλαγή, όπως δεν θα έβαζα βύσμα για να πάρω καλή μετάθεση, αν είχα πάει τελικά φαντάρος. Από την αρχή είχα σκεφτεί πως, αν τους εξαπατήσω, αν παρουσιαστώ ως κάτι που δεν είμαι ή ως κάτι που ίσως γίνω, αν μπω στον Στρατό, δεν κάνω κάτι ανήθικο, εφόσον και αυτοί οι άνθρωποι της επιτροπής, χωρίς να έχει μεσολαβήσει κανείς, φτάσουν να βάλουν την υπογραφή τους κάτω από ένα κείμενο που θα λέει πως αυτός ο άνθρωπος δεν μπορεί να υπηρετήσει – έστω και αν εννοούν πως, “ούτε εμείς θέλουμε αυτός ο άνθρωπος να υπηρετήσει, επειδή θα είναι πηγή προβλημάτων”. Είναι επιστήμονες και θα το έχουν πιστοποιήσει. Θα είναι σαν να είχα στ’ αλήθεια πρόβλημα. Έτσι κι έγινε και είμαι πολύ καλά με αυτό».
Στο τέλος της κουβέντας, συζητήσαμε λίγο πάνω στην επικαιρότητα και θυμηθήκαμε την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας, όπου συμφώνησαν με τον υπουργό Πάνο Καμμένο, για την προώθηση της υποχρεωτικής στράτευσης στα 18. Ο Στρατεύσιμος έχει τη δική του άποψη πάνω σε αυτό: «Θέλουν τους ανθρώπους σε μικρή ηλικία, για να προσαρμόζονται εύκολα στους κανόνες του παιχνιδιού», μου είπε. «Ο Στρατός, όπως πολλά άλλα πράγματα στη ζωή, είναι μία σύμβαση, ένα παιχνίδι. Κάποιος είναι ανώτερος, επειδή έχει το τάδε σήμα και όταν τον βλέπουμε, λέμε αυτό. Κάποιος είναι η δουλειά του να φωνάζει και όταν αυτός φωνάζει, η δουλειά των φαντάρων είναι να κάνουν πως τρομάζουν. Κάποιοι άνθρωποι όμως δεν θα παίζαμε το παιχνίδι, αν μπαίναμε στον Στρατό. Δε θα υπακούαμε και έτσι θα χαλάγαμε το παιχνίδι, με τίμημα το πολύ-πολύ μερικές μέρες φυλακή. Ο αντίκτυπος που θα είχε μια τέτοια στάση ανυπακοής στους υπόλοιπους φαντάρους, θα ήταν πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα γι’ αυτούς από το να χάσουν μερικούς φαντάρους με Ι5. Άρα, όταν βλέπουν ότι κάποιος είναι αρκετά μεγάλος για το παιχνίδι τους, τους βολεύει να του δώσουν απαλλαγή. Επειδή όμως βλέπουν ότι όλο και περισσότεροι είναι αρκετά μεγάλοι για το παιχνίδι τους, θέλουν να βάζουν σε όλα τα παιδιά τη στολή, όσο είναι ακόμη μικρά».
Περισσότερα από το VICE
Φωτογραφίες από τον Διαγωνισμό Ομορφιάς «Μις Καμήλα 2017»
Τελικά Υπάρχουν Άνθρωποι που Ψάχνουν στα Σκουπίδια στην Αθήνα (και) το 2017
