Το 2011, ο Αμερικανός φωτογράφος Mustafah Abdulaziz άρχισε να ερευνά ένα πρότζεκτ σχετικά με το θέμα του νερού. Έναν χρόνο αργότερα, ξεκίνησε τα γυρίσματα και έως τώρα το σύνολο του έργου του έχει επεκταθεί σε οκτώ χώρες, σε τέσσερις ηπείρους και συνεργασίες με τις οργανώσεις Water Aid, Earth Watch, WWF και τα Ηνωμένα Έθνη UN. Ενώ εστίασε στη σημασία του νερού για τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, ο Mustafah εξετάζει επίσης το πώς οι διαφορετικές κουλτούρες αντιλαμβάνονται το νερό, την εκμετάλλευση στην οποία αυτό οδηγεί και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε για να διατηρήσουμε τον πιο ζωτικό πόρο του πλανήτη μας.
Αυτές οι εντυπωσιακές εικόνες μάς προσφέρουν μια ματιά στην ευθραυστότητα της ζωής, αλλά περισσότερο λειτουργούν ως καθρέφτης για το πώς η συλλογική συμπεριφορά μας, μας επηρεάζει όλους. Ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας Νερού των Ηνωμένων Εθνών, μίλησα με τον Mustafah πριν από τα εγκαίνια της νέας του έκθεσης στο Λονδίνο, για να δούμε πολλές από αυτές τις προηγουμένως άγνωστες φωτογραφίες και να πούμε για αυτό το πρωτοποριακό έργο.
Videos by VICE
VICE: Το έργο σου εκτείνεται σε οκτώ χώρες μέχρι τώρα. Ας ξεκινήσουμε με την Κίνα και την Ινδία. Γιατί αυτές οι εικόνες λειτουργούν τόσο καλά συνδυαστικά;
Mustafah Abdulazi: Λοιπόν, η Κίνα και η Ινδία αντιπροσωπεύουν με την πλήρη έννοια του όρου, το πώς οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με το νερό. Και στους δυο τόπους εντόπιζα και παρακολουθούσα έναν ποταμό που διέσχιζε πολλά διαφορετικά μέρη αυτών των χωρών – τον Γάγγη και τον Γιανγκτσέ. Αυτό μου επέτρεψε να έχω έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών από μέσα, για το πώς οι άνθρωποι συμπεριφέρονται με τους υδάτινους πόρους τους. Είτε αυτό έχει να κάνει με την πίστη είτε με τη βιομηχανία, τις μεταφορές ή την αστικοποίηση. Αυτό είναι πραγματικά αυτή η εργασία. Το πώς αλληλεπιδρούμε με το νερό ανεξάρτητα της φυλής ή της χώρας μας. Για όποιο ποτάμι κι αν πρόκειται, υπάρχουν πάντα επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές που ήταν ενδιαφέρουσες για να επικεντρωθείς σ’ αυτές.
H πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece.
Ποιες ήταν κάποιες από αυτές τις επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές που αντιμετώπισες;
Σε γενικές γραμμές τα ανθρώπινα όντα αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους με τον ίδιο τρόπο που αντιδρούν με το νερό. Το νερό ως αντικείμενο, χειραγωγείται και χρησιμοποιείται, μετράται και ελέγχεται. Όταν ελέγχεις έναν τόσο τεράστιο πόρο, αποκαλύπτονται οι πεποιθήσεις μας όσον αφορά το πώς θα έπρεπε να χρησιμοποιούμε το περιβάλλον μας και αυτό τείνει πολλές φορές να είναι καταχρηστικό. Η κλίμακα της εκμετάλλευσης στην Κίνα είναι τεράστια. Αλλά πολύ λιγότερο αποκρυφιστική από ότι στην περίπτωση του Γάγγη, που επίσης φορά στην κατάχρηση του ποταμού από τον άνθρωπο αλλά συνδυάζεται με την πεποίθηση ότι ο ποταμός ο ίδιος ήταν αγνός και ιερός.
Οπότε στην Ινδία έχουν βαθιά ριζωμένος σεβασμό για τον ποταμό, αλλά τον κακομεταχειρίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό. Πώς διαφέρει η Κίνα;
Νιώθω ότι η αντίληψή τους για το νερό στην Κίνα προέρχεται πραγματικά μέσω μιας συγκεκριμένης εικόνας: τη φωτογραφία των λουλουδιών στην κορυφή μιας γυάλινης θήκης που περιέχει ένα αντίγραφο της πρώτης γέφυρας του ποταμού Γιανγκτσέ στο Nanjing. Αυτή η φωτογραφία αφορά σ’ αυτές τις αξίες. Πιο διαφοροποιημένη από το Γάγγη, αλλά σημαντική για μένα ώστε να δείξει αυτό τον προβληματισμό.
Το νερό, όμως, δεν υπάρχει καν σ’ αυτή τη φωτογραφία. Δεν έκαναν τον κόπο ούτε να το ζωγραφίσουν.
Ακριβώς. Αυτή η λεπτομέρεια είναι για την οποία τραβήχτηκε η φωτογραφία. Η επιθυμία μου ήταν να διαχωρίσω τον χώρο ώστε να μπορεί να συνειδητοποιήσει κανείς πώς κάποιοι άνθρωποι προβάλλουν στον ποταμό Γιανγκτσέ τις απόψεις τους, τα φρέσκα λουλούδια, την ιδέα της δημιουργίας ενός περίτεχνου διοράματος που περιλαμβάνει μια μικρή βάρκα αλλά τελικά είναι κούφιο. Αυτό αντιπροσωπεύει την κινεζική λατρεία για την τεχνολογική ανάπτυξη έναντι του αληθινού πράγματος που πρέπει να διατηρηθεί.
Είναι πραγματικά ενδιαφέρον να βλέπουμε την πιο πρόσφατη δουλειά σου να επικεντρώνεται στο πώς οι άνθρωποι συμπεριφέρονται στο περιβάλλον όπου το νερό τίθεται υπό αμφισβήτηση. Κάνοντας ένα βήμα πίσω από την κρίση.
Έχω εντυπωσιαστεί από το κοινότοπο, όπως είναι το πότισμα του γκαζόν σε μια ξηρασία. Αυτού του είδους οι φωτογραφίες μπορούν να είναι ακόμα πιο ισχυρές όταν μπαίνουν μαζί με άλλες φωτογραφίες όπου υπάρχει η ακρότητα της κρίσης.
Αναφέρεσαι στο έργο σου για την Καλιφόρνια; Αυτή η φωτογραφία του καταπράσινου γηπέδου του γκολφ που περιτριγυρίζεται από έρημο, πραγματικά μου κόλλησε.
Τα γήπεδα του γκολφ έχουν ενδιαφέρον γιατί είναι τόποι όπου συναντιούνται οι άνθρωποι και αυτό είναι κάτι που πάντα θα διευκολύνει. Πετώντας από πάνω μ’ ένα ελικόπτερο, ήμουν σε θέση να δω πόσο γελοίο είναι αυτό το πράγμα. Επίσης ενδιαφέρομαι για τη φαινομενική κοινοτοπία του υπερβολικού γκαζόν και των πολλών λουλουδιών έξω από το σπίτι κάποιου. Είναι κατά κάποιο τρόπο όμορφο αλλά και παράλογο. Δεν θα χτυπήσω την πόρτα τους για να ρωτήσω πόσο νερό χρησιμοποιούν, γιατί αυτό δεν είναι σημαντικό στο συγκεκριμένο πρότζεκτ. Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι ο κόσμος πιστεύει πως είναι ΟΚ να κάνει κάτι τέτοιο. Βλέπουν αυτή τη συμπεριφορά ως περισσότερο σημαντική από ό,τι να διατηρήσουν το περιβάλλον τους. Αυτό είναι το κόνσεπτ με το οποίο παίζω.
Μεταξύ του 1990 και του 2010, 2,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι απέκτησαν πρόσβαση σε βελτιωμένους πόρους πόσιμου νερού, κάτι που θα έπρεπε να σήμαινε καλύτερη υγιεινή, προμήθειες σωληνών και προστατευόμενων πηγών. Πώς είδες αυτή την εξέλιξη;
Το 2012 ήμουν στη Freetown, στη Σιέρα Λεόνε, όταν ξέσπασε επιδημία χολέρας. Οι πρώτες που αντέδρασαν όταν έγινε γνωστό το πρώτο κρούσμα χολέρας ήταν οι γυναίκες εθελόντριες μιας ομάδας. Ήταν ντόπιες γυναίκες που είχαν την εμπιστοσύνη και τη γνώση της κοινότητας, αλλά επίσης είχαν τη γνώση των άμεσων μέτρων που έπρεπε να πάρουν προκειμένου να αποτρέψουν την πολύ γρήγορη μείωση των πόρων που μπορεί να προκληθεί από τη χολέρα. Είναι περιορισμένη αλλά χρήσιμη γνώση και πιστεύω πως είναι απίστευτα αποτελεσματική, ιδιαιτέρως εάν υπάρχει καθοδήγηση από μη κυβερνητικές οργανώσεις. Τότε οι άνθρωποι στις κοινότητες νιώθουν πιο δυνατοί και αυτό τους δίνει τη δύναμη και τη δυνατότητα να κάνουν αλλαγές.
Ποια φωτογραφία αντανακλά περισσότερο αυτή τη θετική αλλαγή κατά τη γνώμη σου;
Αυτή η φωτογραφία από τη Νιγηρία δείχνει αυτό που θέλω να πω αρκετά καλά. Είναι μια πολύ απλή εικόνα, που σχεδόν μοιάζει με θεατρική σκηνή. Πολλά από αυτά τα τραγικά γεγονότα συμβαίνουν σε υπέροχα περιβάλλοντα και αυτό μπορεί να γίνει ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο να το χρησιμοποιήσει κανείς. Αυτός ο αγωγός νερού παρέχει καθαρά νερό σε 800 ανθρώπους στο Osukputu. Πρόκειται για τεράστιο αριθμό ανθρώπων για ένα σημείο άντλησης νερού. Και προσφέρει άμεση λύση σε αυτή τη φωτογραφία. Μια σκιερή, στάσιμη πηγή νερού που είναι πιο μακριά και προκαλεί την ασθένεια. Σε όλες αυτές τις απομακρυσμένες και φτωχές περιοχές, υπεύθυνοι για τη συλλογή και μεταφορά του νερού είναι κυρίως γυναίκες και παιδιά. Εάν τα παιδιά ξυπνούν νωρίς, θα πάνε στο σχολείο εξουθενωμένα. Εάν οι γυναίκες συλλέγουν το νερό τότε η ικανότητά τους να εργαστούν σε άλλες δουλειές, να προοδεύσουν οικονομικά, είναι επίσης εξαιρετικά περιορισμένη.
Η κοινότητα τότε υποφέρει, γίνεται λιγότερο πιθανό να καταφέρει να δώσει κάτι πίσω στο σύστημα που θα μπορούσε να βοηθήσει να επιλυθούν αυτά τα προβλήματα. Είναι ένας φαύλος κύκλος.
Σωστά. Συνάντησα μια γυναίκα στην Αιθιοπία που ήταν 8 μηνών έγκυος, κατέβαινε την πλαγιά ενός βουνού με το νερό που θα χρειαζόταν για να κάνει μπύρα στους μελλοντικούς εορτασμούς για τη γέννηση του παιδιού της. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Την περίοδο της ζωής της που θα έπρεπε να είναι η πιο γιορταστική, πρέπει να θέσει σε κίνδυνο την ίδια τη ζωή του παιδιού τη γέννηση του οποίου θα γιορτάσει, απλά και μόνο για να πάρει αυτό το νερό. Έτσι, μια ιδέα που θα λύσει αυτά τα θέματα δείχνει του πόσο μεγάλη επίδραση έχει η πρόσβαση σε καθαρό νερό για μεγάλες ομάδες ανθρώπων.
Τον Ιανουάριο του 2015 το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ ανακοίνωσε ότι η κρίση του νερού είναι ο Νο.1 παγκόσμιος κίνδυνος με βάση την επίπτωσή του στην κοινωνία. Ποιοι είναι οι παγκόσμιοι κίνδυνοι που σχετίζονται με το νερό και τους οποίους σχεδιάζεις να ερευνήσεις στο μέλλον;
Η κλιματική αλλαγή και η αύξηση της στάθμης των θαλάσσιων υδάτων που στην Ντάκα του Μπαγκλαντές είναι στο σημείο μηδέν. Είναι σημαντικό να καλυφθεί όχι μόνο λόγω των πλημμύρων και της οικονομικής καταστροφής, αλλά και του γεγονότος πως αυτό συμβαίνει διαρκώς. Θα ήθελα επίσης να δω το θέμα της Δυτικής Αυστραλίας και τη σταδιακή μείωση της βιομηχανίας εξορύξεων σε συνδυασμό με την έλλειψη νερού. Το Περθ ίσως γίνει η πόλη-φάντασμα του 21ου αιώνα εάν δεν λύσουν τα θέματα του νερού που έχουν.
Ποιο είναι το πιο σημαντικό θέμα που θέλεις να αναδείξεις με αυτή τη δουλειά;
Θα έλεγα ότι το κίνητρο για το πρότζεκτ θα ήταν να δείξουμε στον κόσμο ότι δεν διαχωριζόμαστε από το περιβάλλον μας και να τονίσουμε τα λάθος πράγματα που κάνουν σε αέναη βάση. Όλα αυτά δεν είναι θέματα που έχουν μόνο στην Νιγηρία, αλλά και στην Καλιφόρνια ή τη Δυτική Ευρώπη. Η ιδέα του νερού ως γενική έννοια είναι ενδεικτική της συνεχιζόμενης συμπεριφοράς μας προς το περιβάλλον. Πρόκειται για τον εντοπισμό αυτής της προοπτικής στον κόσμο σου, ώστε να μπορείς να πάρεις απόσταση και να πεις «στην πραγματικότητα, η συμπεριφορά μου επηρεάζει τον κόσμο μου και ο κόσμος μου επηρεάζει το μέλλον μου». Και πάντα υπάρχει αυτή τη σωματικότητα στη δουλειά μου, την οποία διοχετεύω στο σεβασμό που νιώθω για τον πλανήτη. Τον βρίσκω όμορφο τόπο και θέλω κανείς να μη δει τη δουλειά μου μόνο ως «αυτά είναι προβλήματα και αυτό είναι χάλια», αλλά θέλω να εμπνευστούν απ’ όλα. Και εδώ βρίσκεται η ελπιδοφόρα πτυχή. Πιστεύω ότι αυτό μπορεί να λυθεί.
Η πρώτη ατομική έκθεση του Mustafah στη Βρετανία, Water Stories (22 Μαρτίου–10 Απριλίου 2016), εκτίθεται στο The Scoop, More London Riverside, the Queen’s Walk, Λονδίνο SE1 2AA
Για περισσότερα έργα του Mustafah κλικάρετε εδώ.
Περισσότερα από το VICE
Οι Νέοι Άνεργοι της Ελλάδας Φωτογραφίζονται Γυμνοί στο Σπίτι τους
Όταν Δεν Μπορείς να Σταματήσεις να Σκέφτεσαι να Σκοτώσεις το Αγόρι σου
Φωτογραφίες από τα «Καγκούρια» της Αμερικής των ’00s
Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.
