Μια Μέρα στη Ζωή Ενός Έλληνα Κυνηγού Εκλείψεων

«Ξαφνικά είχα ταχυπαλμία, οι τρίχες στα χέρια μου είχαν γίνει κάγκελο. Δεν μπορούσα να χειριστώ την ψηφιακή φωτογραφική μηχανή που πήρα μαζί μου. Είναι περίεργο αυτό που συμβαίνει. Είναι σοκ για τον εγκέφαλο». Αυτή είναι η περιγραφή ενός ερασιτέχνη αστρονόμου, όταν πριν 17 χρόνια, είδε την πρώτη έκλειψη ηλίου. Στο Καστελόριζο. Το ίδιο λέει αισθάνεται κάθε φορά που βρίσκεται αντιμέτωπος με το μοναδικό αυτό φυσικό φαινόμενο.

Ερασιτέχνης αστρονόμος; Ναι, δεν έχει πτυχίο Φυσικής. Είναι μουσικός. Βιολιστής στη Συμφωνική Ορχήστρα του δήμου Θεσσαλονίκης και αριστούχος πτυχιούχος του Κρατικού Ωδείου. Όμως συμμετέχει ισότιμα σε ομάδες κορυφαίων επιστημόνων απ’ όλο τον κόσμο, κατασκευάζει φασματογράφους που χρησιμοποιεί η ΝΑSΑ για την παρακολούθηση και καταγραφή των εκλείψεων, υποστηρίζεται κάθε παρατήρησή του από διεθνή ιδρύματα έρευνας και μελέτης του ήλιου. Έτσι είναι ερασιτέχνης. Ακόμη και με την ομάδα που ανακατασκευάζει και παρατηρεί τον μηχανισμό των Αντικυθήρων. Μακάρι να είχαμε παντού τέτοιους ερασιτέχνες.

Ο Αριστείδης Βούλγαρης είναι κυνηγός εκλείψεων. Από το 2006, όταν παρατήρησε την πρώτη στο Καστελόριζο βρέθηκε σε άλλες έντεκα. Από γης και αέρος. Και περιμένει τις επόμενες. Τον Αύγουστο του 2026 στη βόρεια Ισπανία και τον Αύγουστο του 2027 στην Κοιλάδα των Βασιλέων, στην Αίγυπτο. Είναι όμως και μουσικός. Από τα πρώτα βιολιά της συμφωνικής. «Είναι οι δύο μεγάλες μου αγάπες», λέει στο VICE. «Υπακούουν στο ίδιο φαινόμενο» εξηγεί λέγοντας ότι πρόκειται για κύματα, «το ένα ηλεκτρομαγνητικό, το άλλο μουσικό» και συνδέει τις εκλείψεις του ήλιου με την 5η και την 7η Συμφωνία του Μπετόβεν και το «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» του Ρίχαρντ Στράους. «Είναι η αναπαραστατική μουσική για το φαινόμενο που παρατηρούμε», ερμηνεύει. Είναι βιολιστής.

Όλα ξεκίνησαν για εκείνον το 2004. Όταν ο γείτονάς του, τεχνικός στο Πλανητάριο της Θεσσαλονίκης Γιώργος Κολοβός παρατηρούσε τον ήλιο με τηλεσκόπιο από το σπίτι του. Τότε, περιγράφει, πήρε το μικρόβιο. «Ήταν μεγάλη μορφή στην ηλιακή αστρονομία», αναφέρεται στον αείμνηστο γείτονά του. Άρχισε να κατασκευάζει όργανα. Το πρώτο ήταν ένας ηλιοστάτης, ένα σύστημα με μοτέρ και κάτοπτρα που ακολουθεί τον ήλιο και μεταφέρει τη δέσμη εκεί που θέλει ο χειριστής του. Εκείνη η δέσμη ήταν η αρχή. Ακολούθησε το Καστελόριζο και πλέον έχει να αφηγηθεί πολλές ιστορίες από κάθε έκλειψη που παρατήρησε. Κυρίως έχει να αφηγηθεί περιπέτειες που έζησε παρατηρώντας το φαινόμενο. Μιλάει για όσα έχει ζήσει και δείχνει γεμάτος. Ειδικά για τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζεται. Και περισσότερο για τον αείμνηστο καθηγητή αστρονομίας του Α.Π.Θ. Ιωάννη Σειραδάκη. Ήταν μαζί στις αποστολές.

Η τελευταία έκλειψη που παρατήρησε ήταν στην Αυστραλία. Μεταφέρει στο VICE πόσο δύσκολο ήταν να ολοκληρωθεί το εγχείρημα της ομάδας και ο κομβικός ρόλος ενός Έλληνα μετανάστη στην περιοχή. Οι γνωριμίες του άνοιξαν την πόρτα στην ομάδα του να στήσουν τα μηχανήματα εκεί που έπρεπε για να παρατηρήσουν την έκλειψη. «Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις έναν Έλληνα βρίσκεις». Μιλάει για την καταγραφή και παρατήρηση της έκλειψης του 2012 από την Ανταρκτική, μέσα σ’ ένα αεροπλάνο. Οι μελέτες για να τοποθετηθούν τα όργανα σε αεροσκάφος συγκεκριμένου τύπου και η αλλαγή της τελευταίας στιγμής που τον ανάγκασαν μέσα σε λιγότερο από τρεις ώρες να προσαρμόσει όλα τα σχέδια. Περιπέτεια. Μέχρι και το ταξίδι στην Αυστραλία το 2012. Όταν όλα ήταν έτοιμα όμως τα σύννεφα δεν τους έκαναν τη χάρη να διαλυθούν. Εκείνη η έκλειψη δεν καταγράφηκε. Μάταια μεταφέρθηκε εξοπλισμός 250 κιλών.

«Είναι συναρπαστικό το φαινόμενο. Σε κάθε έκλειψη μού συμβαίνει το ίδιο. Ταχυπαλμία, ανατριχίλα, σοκ». Μιλάει για τον ήλιο και είναι σαν να αναφέρεται σε πρόσωπο της οικογένειάς του, σε κάτι τόσο οικείο. Έτσι είναι ο ήλιος. «Τον βλέπω σαν πηγή ζωής, μου προξενεί δέος το ευχάριστο πρόσωπο του φωτός, όμως…». Κι εκεί αρχίζουν τα δύσκολα. Ο ήλιος δεν είναι μόνον ζωή και οι επιστήμονες το γνωρίζουν καλά. «Αν κάνεις παρατηρήσεις με ειδικά φίλτρα και τηλεσκόπια, μπορείς να δεις και το άλλο πρόσωπο. Των εκρήξεων, των ισχυρών εκλάμψεων, που επηρεάζουν τη ζωή πάνω στη γη, την κοινωνική δραστηριότητα». Είναι σαφής ο Αριστείδης Βούλγαρης, καθώς αυτά τα φαινόμενα μπορεί να προκαλέσουν χάος στις τηλεπικοινωνίες, πτώσεις δορυφόρων στη γη και γενικότερη αναταραχή. Όπως σαφής είναι όταν απαντάει στο ερώτημα εάν φοβάται ή θαυμάζει τον ήλιο. Κοντοστέκεται στη σκέψη του και λέει «Τον σέβομαι. Όταν κοιτάς το λιοντάρι ούτε το κοροϊδεύεις, ούτε του γυρνάς την πλάτη». Διευκρινίζει πάντως ότι ο ίδιος προτιμά να μην εκτίθεται στις ακτίνες του. «Αποφεύγω να κάνω ηλιοθεραπεία», σημειώνει. Τον γνωρίζει καλά τον ήλιο και δεν διστάζει να μεταδώσει αυτή τη γνώση από τις διαρκείς παρατηρήσεις του.

Τον ρωτάμε εάν κάποτε καταστρέψει τη Γη. «Στατιστικά δεν θα τη γλιτώσουμε», λέει, όμως μας μεταφέρει στο ηλιακό μέγιστο που περιμένουν οι επιστήμονες και στις επιπτώσεις από τις εκρήξεις και τις εκλάμψεις του ήλιου. «Δεν ξέρω αν η ανθρωπότητα είναι οργανωμένη για ν’ αντιμετωπίσει κάτι τέτοιο». Εκτιμά ότι αντίστοιχη έκλαμψη στο μέγιστο του 1872, που τότε είχε προκαλέσει τον θάνατο κάποιων ασυρματιστών στον Καναδά, σήμερα θα έχει κόστος που θα ξεπερνά τα 8 τρις δολάρια. Και κανείς δεν γνωρίζει πόσους έμμεσους θανάτους από τις διακοπές ρεύματος και τηλεπικοινωνιών. Μας ενημερώνει ότι στο ισχυρό μέγιστο του 1980 κινδυνέψαμε να έχουμε παγκόσμιο πόλεμο. Είχε «χαθεί» το αεροσκάφος του τότε Αμερικανού προέδρου Ρήγκαν και θεωρήθηκε ότι καταρρίφτηκε από τους Σοβιετικούς. Όμως απλώς είχαν διακοπεί οι επικοινωνίες. «Αγρίεψε αρκετά ο ήλιος» διαπιστώνει ο Αριστείδης Βούλγαρης προβλέποντας ότι το μέγιστο θα έρθει νωρίτερα από τους υπολογισμούς, το 2026. Μας μεταφέρει στο παρελθόν και στην κατάσταση με το ηλιακό ελάχιστο. Όταν ο Τάμεσης του Λονδίνου ήταν παγωμένος, τόσο που στηνόταν λαϊκή αγορά στην επιφάνειά του. Και τα βιολιά του Στραντιβάρι κατασκευάζονταν από ξύλο ερυθρελάτης. «Ήταν πλημμελής η ανάπτυξη των δέντρων λόγω του ηλιακού ελάχιστου. Από το 1640 έως το 1720. Ο μεσοδακτύλιος χώρος μεταξύ των αυξητικών δακτυλίων ήταν μικρός. Έτσι το ξύλο ήταν ομοιογενές και οι δονήσεις ταξίδευαν σε πυκνό και ομογενές μέσο. Ό,τι καλύτερο», μιλάει ως μουσικός. Όμως υπογραμμίζει ότι λόγω της πλημμελούς ανάπτυξης καταγράφηκαν πόλεμοι καθώς υπήρχε απειλή πείνας, αφού τα σιτάρια δεν αναπτύσσονταν. Αυτός είναι ο ήλιος.

Επιστρέφει στις παρατηρήσεις των εκλείψεων. Και στην κορυφαία στιγμή του όταν κλήθηκε από τη NASA και κατασκεύασε έναν φασματογράφο που τοποθετήθηκε σε αεροπλάνο. Ήταν το 2017 στο Όρεγκον των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο φασματογράφος του πετούσε στον ουρανό και ο ίδιος ως μέλος άλλης ομάδας παρατηρούσε από τη γη την έκλειψη ηλίου. «Μου είχαν στείλει ένα ενημερωτικό, το διάβασα μετά, εκείνη την ώρα ήμουν υπ’ ατμόν. Βρήκα σε φωτογραφίες μου το αεροσκάφος που είχε τον φασματογράφο να πετάει». Είναι σημαντική η καταγραφή από αέρος. Στην Ανταρκτική κατάφερε όμως και παρατήρησε και φωτογράφισε την έκλειψη για ένα λεπτό περισσότερο απ’ ότι από τη γη. «Ήταν πολύ ωραίο το φαινόμενο μέσα από το αεροσκάφος. Το κοντράστ της εικόνας το βλέπεις. Είδα και φωτογράφισα και τη σκιά της έκλειψης να έρχεται. Μπόρεσα και είδα το περίγραμμα της σκιάς να έρχεται προς το αεροσκάφος», περιέγραψε. Έχει μελετήσει τον ήλιο. Από τους Βαβυλώνιους και τους αρχαίους Αιγύπτιους μέχρι τους Έλληνες. Σημειώνει ότι το φαινόμενο χρησιμοποιήθηκε από τους αυτοκράτορες. Οι ιερείς στη Βαβυλωνία υπολόγιζαν τις εκλείψεις. «Οι διοικούντες απειλούσαν όσους επαναστατούσαν ότι θα έκρυβαν τον ήλιο και όταν ο Λαός το έβλεπε φοβισμένος σταματούσε». Γι’ αυτό και συναντώνται επιγραφές στην οποία απεικονίζεται η έκλειψη ηλίου. Μέχρι και ο Κολόμβος το χρησιμοποίησε ως απειλή στους ιθαγενείς.

Οι αρχαίοι Έλληνες πάντως πάντα το έβλεπαν ως γεωμετρικό φαινόμενο. Και εκεί έρχεται ο μηχανισμός των Αντικυθήρων. Κατά τη γνώμη του κυνηγού εκλείψεων, αυτός ήταν ο ρόλος του. Να προβλέπει τις εκλείψεις. Ο ίδιος είναι μέλος της ομάδας ανακατασκευής του σπάνιου και σπουδαίου ευρήματος. Και πρόσφατα με τη δημοσίευση της μελέτης για τον μηχανισμό προκαλεί νέο γύρο συζητήσεων. Ο Αριστείδης Βούλγαρης προχώρησε σε κατασκευή δόντι – δόντι για να γίνουν τα γρανάζια χωρίς τη χρήση κομπιούτερ. Όλα με το χέρι. Με παραδοσιακούς υπολογισμούς και κατασκευές. Για να υπολογιστεί ο μηχανισμός των Αντικυθήρων με φυσικούς κανόνες και όχι με μαθηματικούς, όπως παρουσιάζεται. Και εκεί αρχίζει μία νέα κουβέντα για τη Φυσική και τα Μαθηματικά. Την τριβή και την ιδεατή αλληλουχία.

Ο Αριστείδης Βούλγαρης είναι ερασιτέχνης αστρονόμος. Κυνηγός εκλείψεων ηλίου. Και από τα πρώτα βιολιά στη συμφωνική του δήμου Θεσσαλονίκης. «Οι Κινέζοι στη μουσική έχουν πέντε φθόγγους επειδή τόσοι είναι οι ορατοί πλανήτες», εξηγεί τον συνδυασμό. «Ο Απόλλων στην αρχαία Ελλάδα ήταν θεός του ήλιου και της μουσικής». Η ηλιακή αστρονομία και η μουσική συνδέονται. Και ο Βούλγαρης κάθε φορά που παρατηρεί μία ολική έκλειψη «πάλι έχω άγχος, ταχυπαλμία. Αυτό δεν θα αλλάξει ποτέ. Είναι συναρπαστικό».

Περισσότερα από το VICE

Τα Summer Blues Είναι τα πιο Επίκαιρα Hits της Εποχής μας

Η Ιστορία του Reality που Έπεισε τους Συμμετέχοντες ότι Πήγαν στο Διάστημα

Για Πόσο Χρονικό Διάστημα Μένει το Χόρτο στον Οργανισμό σου;

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.