«Γιατί κάνω τατουάζ; Διότι είναι απ’ τις πιο θεραπευτικές διαδικασίες που έχω ανακαλύψει στη ζωή μου. Με βοηθάει να έρθω σε επαφή με τον εαυτό μου πιο ολοκληρωμένα και να επανακτήσω τον έλεγχο στην καθημερινότητά μου», εξηγεί ο 33χρονος Σπύρος, ο οποίος τους τελευταίους πέντε μήνες έχει κάνει πέντε τατουάζ, δηλαδή ένα τατουάζ τον μήνα, αφού βίωσε την πιο σκληρή περίοδο της ζωής τους και διαγνώστηκε με διαταραχή μετατραυματικού στρες.
Ανάκτηση του ελέγχου, υπενθύμιση ότι όλα περνάνε και είναι παροδικά, ψυχοθεραπευτική διαδικασία: αυτά είναι πράγματα που συνήθως θα ακούσεις από κάποιον που βλέπει στα τατουάζ έναν συμβολισμό πολύ βαθύτερο από μια ωραία/ενδιαφέρουσα/κουλ εικόνα. Προσωπικά, ως ένας άνθρωπος που φοβάται τη μονιμότητα, δύσκολα θα έπαιρνα την απόφαση να κάνω στο σώμα μου μια αλλαγή τόσο οριστική, που αν τη μετανιώσω θα χρειαστεί αφαίρεση με λέιζερ.
Videos by VICE
Η φύση των τατουάζ, όμως, που κάποιους μας τρομάζει, μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά για άλλους που αποζητούν μια μόνιμη υπενθύμιση στο σώμα τους πως ό,τι και να συμβεί, μπορούν να το αντιμετωπίσουν. Οι ψυχολόγοι συμφωνούν ότι ένα τατουάζ μπορεί να λειτουργήσει ως εξωτερική αναπαράσταση ενός εσωτερικού τραύματος και να συμβάλλει στη διαδικασία επεξεργασίας του.
Επιζώσες έμφυλης βίας δηλώνουν ότι βοηθήθηκαν πολύ σημαντικά όταν κάλυψαν τις ουλές τους με τατουάζ. Η Ρωσίδα tattoo artist Zhenya Zahar, το 2016 είχε την ιδέα να προσφέρει σε θύματα κακοποίησης δωρεάν τατουάζ, μεταμορφώνοντας τα σημάδια του πόνου σε έργα τέχνης που υπενθυμίζουν στις γυναίκες ότι μόνες τους κατάφεραν να σπάσουν τον κύκλο της βίας και να είναι σήμερα εδώ.
Είναι πολύ χαρακτηριστικά όσα είχε πει στο VICE η 28χρονη -σήμερα- Maria, θύμα διαρκούς κακοποίησης από τον πρώην σύντροφό. «Νομίζω πως η δουλειά της Zhenya είναι σημαντική και απαραίτητη. Επιτρέπει στις γυναίκες να καλύψουν τις ουλές τους και να ξεχάσουν, εν μέρει, τι συνέβη στο παρελθόν. Δεν θέλω να βλέπω τις ουλές. Μου θυμίζουν το παρελθόν και τώρα καλύπτονται από όμορφες εικόνες».
Η επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι τα τατουάζ των επιζώντων/επιζωσών ή survivor tattoos, όπως αποκαλούνται, έχουν πολύ σημαντική επίδραση στην ψυχολογία των ανθρώπων. Μάλιστα, μια έρευνα του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, όπου συμμετείχαν άνθρωποι που είχαν νικήσει τον καρκίνο, έδειξε τα tattoo συνέβαλαν θετικά στη διαχείριση του ψυχολογικού τραύματος. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα τατουάζ βοήθησαν τους ανθρώπους να αλλάξουν την αντίληψη για τον εαυτό τους, τη νοοτροπία τους και το πώς σχετίζονται με τους άλλους στη ζωή τους.
Συζητώντας με τον Egor Kabishev, anime tatoo artist, με πάνω από δέκα χρόνια εμπειρίας στον χώρο, μου περιέγραψε μια διαφορετική περίπτωση survivor tattoo, που θα θυμάται για πάντα. «Μια ανήλικη κοπέλα που αυτοτραυματιζόταν πολύ έντονα και ήταν όλο το χέρι της κομμένο, αφού είχε νοσηλευτεί σε ψυχιατρείο, ήρθε με τον πατέρα της για να ζωγραφίσουμε τις ουλές. Κατάλαβα ότι ήταν ένα σωτήριο πράγμα για εκείνη. Της έκανα το τατουάζ και άλλαξε το πρόσωπό της. Όταν είχε έρθει ήταν σαν νεκρή και έφυγε με εντελώς άλλη ψυχολογία».
Ο Σπύρος Τζόλης δίνει μια πολύ διαφορετική μάχη, αλλά και για εκείνον τα τατουάζ του είναι μια μόνιμη σωματική υπενθύμιση ότι μπορεί να βγει ζωντανός, μέσα απ’ όλες τις καταστάσεις, όσο επώδυνες κι αν είναι.
Όταν «χτύπησε» το πρώτο του tattoo, πέντε μήνες πριν, έβγαινε από την πιο δύσκολη περίοδο της ζωής του, μετά την πολύμηνη νοσηλεία του πατέρα του με καρκίνο και τον θάνατό του. «Για αρκετούς μήνες, δεν μπορούσα να προσφέρω στο σώμα μου ούτε μια στάλα ηρεμίας ή ξεκούρασης. Η κατάσταση του πατέρα μου απαιτούσε την παραμονή μου στο νοσοκομείο σε καθημερινή βάση, για πάρα πολλές ώρες.
»Δεν είχα στήριξη από άλλους ανθρώπους, επειδή δεν υπήρχαν άλλοι. Η μητέρα μου έχει πεθάνει. Ήμουν μόνος μου. Περνούσαν εβδομάδες, μέχρι να βγουν οι βιοψίες και έπρεπε να τρέξω να τις πάω μόνος μου, σε άλλα νοσοκομεία. Αυτό που έζησα ήταν μια κατάσταση κακοποιητική για το σώμα και την ψυχή.
»Ειδικά το πρώτο μου tatoo, ο χαρακτήρας του ξιφομάχου Zoro από το anime One Piece, μου δίνει απεριόριστη δύναμη. Το έκανα λίγες μέρες αφ’ ότου έφυγε ο πατέρας μου και θα είναι για πάντα το πιο σημαντικό μου, το πιο ξεχωριστό, ακόμα κι αν γεμίσω όλο μου το στήθος, όλη μου την πλάτη με τατουάζ.
»Συμβολίζει τη μακράν πιο δύσκολη περίοδο που κλήθηκα να αντιμετωπίσω μέχρι τώρα και μου θυμίζει όλα όσα πρέπει να έχω στο κεφάλι μου για να μπορώ να ζω. Κάθε φορά που το κοιτάζω, θυμάμαι ότι όλα περνάνε, πως ό,τι και να γίνει θα αντέξω, ότι όλα σ’ αυτήν τη ζωή είναι παροδικά και δανεικά κι ότι όσο δυνατός και να είσαι, ό,τι και να μπορείς να κάνεις, έχει αξία να επιλέγεις για ποιους αξίζει να θυσιαστείς».
Ψυχολόγοι ειδικευμένοι στην αντίληψη που έχουμε για το σώμα μας βλέπουν ότι τα τατουάζ για πολλούς ανθρώπους είναι ένας τρόπος να διαχειριστούν το πένθος. Ο καθηγητής Viren Swami, ψυχολόγος του Anglia Ruskin University θεωρεί ότι μπορεί να λειτουργήσουν ως ορόσημα της απώλειας αγαπημένων προσώπων και ως ένας τρόπος να τους νιώθουμε κοντά μας, μετά τον θάνατό τους.
Ο Σπύρος μετά απ’ όσα έζησε, διαγνώστηκε με διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) και τα τατουάζ του είναι εκεί για να του θυμίζουν συνεχώς ότι μπορεί να επανακτήσει την κυριαρχία του σώματός του. «Και τα πέντε tattoo που έχω κάνει είναι μια προσπάθεια να ηρεμήσω». Όταν τον ρωτάω πώς τον βοηθάνε στη διαχείριση του PTSD, απαντάει πως «Σε μια τραυματική εμπειρία, δεν έχεις καθόλου τον έλεγχο. Καθόμουν επί μήνες δίπλα σε έναν άνθρωπο που νόμισα πολλές φορές ότι θα πέθαινε, μέχρι που τελικά έφυγε. Η επανάκτηση κάποιας μορφής ελέγχου στο σώμα σου μέσω των τατουάζ είναι πολύ σημαντική, όταν νιώθεις ότι στη ζωή σου έχεις χάσει κάθε σταθερά. Είναι μια διαδικασία που εγώ τη βιώνω ως βαθιά θεραπευτική. Με βοηθάει να εκτονώνεται το anxiety μου, σε όλα τα επίπεδα, είτε το μόνιμο άγχος που έχω, είτε το παροδικό».
Ο Egor Kabishev θυμάται πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν έρθει στο tattoo studio, ζητώντας ένα τατουάζ που θα τους βοηθήσει να καταπολεμήσουν το άγχος και να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους.
«Μια κοπέλα είχε ζητήσει να γράψουμε στο χέρι της μια μόνο λέξη, “anxiety”, προσπαθώντας να συμφιλιωθεί με το άγχος της». Το τατουάζ της θα είναι μόνιμα εκεί να της υπενθυμίζει ότι παρόλο που υποφέρει από άγχος, κάνει ό,τι μπορεί για να το διαχειριστεί. Η αγωνία της δεν απειλεί τη ζωή της και πάντα περνάει.
Για τον Σπύρο, τα tattoo είναι ένας τρόπος να γράψεις την ιστορία σου και να θυμάσαι αργότερα, όταν αγχωθείς για τα πολλά προβλήματα της καθημερινότητας, ότι έχεις περάσει πολύ πιο δύσκολα πράγματα και πως κι αυτή τη φορά θα τα καταφέρεις.
«Κάθε πρωί που τα βλέπω, ηρεμώ. Υπάρχει κάτι λυτρωτικό στο ότι θα είναι πολύ πιο δύσκολο από ‘δω και πέρα να ξεχάσω τις αποφάσεις που έχω πάρει για το ποιος θέλω να είμαι. Η καθημερινότητα σε φθείρει, σε αλλάζει, σε αλλοιώνει. Είναι ωραίο πράγμα να ξεκινάς την ημέρα σου και να βλέπεις πάνω στο σώμα σου ότι υπάρχουν ορισμένες αρχές, στις οποίες δεν πρέπει να κάνεις πίσω».
Τα τατουάζ και εν γένει το body art συνιστούν σημαντικό στοιχείο ταυτότητας και μέσο αυτοπραγμάτωσης – πολλές φορές μας βοηθούν να γίνουμε ο εαυτός μας. Οι περισσότεροι που κάνουν τατουάζ δεν μπορούν να φανταστούν το σώμα τους χωρίς αυτά. Είναι πια κομμάτι του εαυτού τους.
Ο Σπύρος συμφωνεί. «Τα τατουάζ για μένα προσωπικά είναι ένας τρόπος να είμαι ολόκληρος. Να είμαι σε επαφή με τη σκιά μου, με το συλλογικό ασυνείδητο, το ένστικτό μου και με όλα τα στοιχεία που με απαρτίζουν και να μην τα ξεχνάω. Απεικονίζω στο σώμα μου, όσο μπορώ όλες τις πτυχές του εαυτού μου, για να θυμάμαι ότι δεν είμαι μόνο ένα πράγμα».
Τα στοιχεία συμφωνούν με το προσωπικό βίωμα. Ο ψυχολόγος Viren Swami διεξήγαγε έρευνα για την εικόνα του σώματος των ανθρώπων πριν και μετά το πρώτο τατουάζ τους. Το άγχος για την εμφάνιση, αλλά και η σωματική δυσφορία μειώθηκαν αμέσως, όταν οι συμμετέχοντες έκαναν το tattoo που ήθελαν.
Οι ερευνητές επαναπροσέγγισαν τα άτομα τρεις εβδομάδες αργότερα, για να διαπιστώσουν αν η αλλαγή ήταν παροδική – δεν ήταν. Όπως είχε πει ο Swami στον Guardian, «είδαμε μια κοινή πορεία. Μόλις κάνεις τατουάζ, νιώθεις πιο κοντά στο σώμα σου».
Φυσικά, τα τατουάζ δεν είναι τρόπος θεραπείας του άγχους ή άλλων ψυχολογικών θεμάτων, αλλά όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι μπορούν να λειτουργήσουν πολύ θετικά. Έτσι βλέπει τα πράγματα και ο Σπύρος που τονίζει ότι «τα τατουάζ δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την πραγματική δουλειά και θεραπεία που πρέπει να κάνουμε με τον εαυτό μας. Είναι όμορφο πράγμα η παρέμβαση στο σώμα και το αίσθημα ελέγχου που σου δίνει, αλλά όλα αυτά έρχονται σε δεύτερο επίπεδο. Κάτι που θα σε κάνει να πιστέψεις για κάποιους μήνες ότι επανέκτησες τον έλεγχο, δεν θα σου λύσει τα προβλήματα. Είναι όμως μια πολύ καλή αρχή».
Περισσότερα από το VICE
Επιστήμονες μας Δείχνουν τις Αγαπημένες τους Φωτογραφίες από το Διάστημα
HGEMONA$: «Ο Λεξ Είναι από τα Καλύτερα Άτομα που Έχω Γνωρίσει στη Σκηνή»
Φωτογραφίες και Ιστορίες από τον Μυστικό Κόσμο των Στριπτιτζάδικων
