Αυτή η Ιταλική Παραλία Φαίνεται Τέλεια - Μήπως Όμως τα Νερά της Έχουν Κάτι;

Rosignano Solvay, Ιταλία – Ένα αγόρι, όχι περισσότερο από τεσσάρων ή πέντε ετών, πλατσουρίζει στα τιρκουάζ ρηχά νερά μίας από τις διάσημες λευκές παραλίες στις ακτές της Τοσκάνης που θυμίζουν περισσότερο Μαλδίβες παρά Μεσόγειο. Από την ακτή, ο Maurizio Marchi παρακολουθεί ανέκφραστος. Το αγόρι μπορεί να φοράει μπρατσάκια, αλλά για τον Marchi κάθε άλλο παρά ασφαλής είναι. Ο Marchi εργάζεται σε έναν τοπικό συνεταιρισμό (Medicina Democratica) που μάχεται για τα δικαιώματα υγείας και έχει περάσει δεκαετίες κάνοντας εκστρατείες ενάντια σε ένα τεράστιο χημικό εργοστάσιο στην περιοχή.

Το εργοστάσιο της βελγικής πολυεθνικής Solvay παρασκευάζει τέφρα σόδας και χύνει τα απόβλητά στη θάλασσα – περίπου 200 μέτρα από εκεί που κολυμπάει το αγόρι.

«Η Solvay χύνει απόβλητα στη θάλασσα από το 1917. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 500 τόνοι υδραργύρου στον βυθό», λέει ο Marchi και αναφέρεται σε μια γνωστή μελέτη του 2008 από μια τοπική περιβαλλοντική υπηρεσία που έλεγε ότι η Solvay έχει διοχετεύσει 400 τόνους υδραργύρου μέσα σε 65 χρόνια.

Αλλά υπάρχει κι άλλη πλευρά. Όλες αυτές τις δεκαετίες, η βελγική εταιρεία έφερε δουλειές και επενδύσεις την πόλη. Το δημοτικό σχολείο της περιοχής έχει το όνομα του ιδρυτή Ernest Solvay και η πόλη έχει πάρει το όνομα Rosignano Solvay.

Είναι όμως το νερό ασφαλές; Είναι όλη η περιοχή ασφαλής; Έχουν γίνει μεγάλες συζητήσεις από τοπικές περιβαλλοντικές υπηρεσίες, που λένε ότι τα απόβλητα περιέχουν επιβλαβή μέταλλα όπως υδράργυρο, μόλυβδο και αρσενικό και η Solvay επιμένει ότι είναι αδρανή, ότι είναι απλώς ασβεστόλιθος και ότι βοηθάει στην πραγματικότητα στην παρεμπόδιση της διάβρωσης των ακτών. Σε έγγραφο που δημοσιεύτηκε νωρίτερα μες στη χρονιά, η Solvay έλεγε: «Η Solvay δεν χρησιμοποιεί ή προσθέτει βαρέα μέταλλα στη βιομηχανική επεξεργασία της τέφρας σόδας. Ο ασβεστόλιθος, όπως πολλοί τύποι βράχου ή πέτρας, περιέχουν φυσικά ίχνη βαρέων μετάλλων, που ωστόσο παραμένουν σε στέρεη κατάσταση στον ασβεστόλιθο και δεν είναι επιβλαβή για του ζωντανούς οργανισμούς, ανθρώπους και ψάρια». Τελικά, κανείς δεν ξέρει με σιγουριά, διότι η μελέτη που θα καθόριζε αν υπάρχει σχέση ανάμεσα στην έκθεση στη ρύπανση και σε χρόνιες ασθένειες δεν έχει γίνει ποτέ. Περιμένει εδώ και τέσσερα χρόνια τη χρηματοδότηση από την τοπική αυτοδιοίκηση.

«Δεν ξέρω γιατί ο δήμαρχος εμποδίζει τη μελέτη», λέει ο Claudio Marabotti, από τους ερευνητές πίσω από την προτεινόμενη μελέτη, στο VICE World News. Το 2016, η πρώτη του μελέτη για το Rosignano καταδεικνύει μεγάλη θνησιμότητα από χρόνιες ασθένειες, την παρουσία ρυπαντικών παραγόντων σε ατμόσφαιρα και θάλασσα και έναν θεωρητικό σύνδεσμο ανάμεσα σε αυτούς τους ρυπαντικούς παράγοντες και την χειρότερη υγεία των ντόπιων. Τώρα, χρειάζεται χρηματοδότηση για μια μελέτη δεύτερου επιπέδου που θα αξιολογούσε γεωγραφικά τα επίπεδα ρύπανσης και ασθένειας και θα καθόριζε αν έχουν σχέση. Το κόστος υπολογίζεται στα 40.000 ευρώ και θα χρειαζόταν 12 μήνες για τη συλλογή δεδομένων, από τη στιγμή που θα έπαιρνε το «πράσινο» φως.

«Κατά τη γνώμη μου αυτή η μελέτη είναι απολύτως απαραίτητη και δεν μπορεί να αναβάλλεται άλλο», λέει ο Marabotti. «Προφανώς μπορεί να υπάρχει κίνδυνος για τη δημόσια υγεία που θα πρέπει να αναγνωριστεί και να περιοριστεί το συντομότερο δυνατόν. Επιπλέον, στην περίπτωση που δεν βρισκόταν σχέση, αυτό θα είχε θετικές επιπτώσεις στον τουρισμό, που δεν επηρεάζεται ιδιαίτερα από τη φήμη ότι το μέρος είναι μολυσμένο».

Το VICE World News επισκέφτηκε την παραλία στο Rosignano Solvay μια μέρα με καλό καιρό, όπου υπήρχαν εκατοντάδες τουρίστες, πολλοί Ιταλοί από άλλες περιοχές και άλλοι από χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όπως τη Γερμανία και την Ολλανδία.

Ο φόβος της ζημιάς στον τουρισμό είναι κάτι που σκέφτεται ο Francesco Berti, εκπρόσωπος της Τοσκάνης στην ιταλική κυβέρνηση, που πιστεύει ότι είναι από τους λόγους που η μελέτη έχει καθυστερήσει. «Έχω έχω ζητήσει πολλές φορές από την κυβέρνηση να αλλάξει αυτό που συμβαίνει», λέει.

Ενώ ο Berti κατάφερε να πετύχει να επισκεφτεί την περιοχή ο ειδικός εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα τον Δεκέμβρη, τα αποτελέσματα της έρευνας ακόμα δεν έχουν δημοσιευτεί και στο μεταξύ η ιταλική κυβέρνηση ανανέωσε την άδεια της Solvay για άλλα 15 χρόνια λειτουργίας του εργοστασίου.

Ο Marchi λέει «Έχουν χρήματα. Απλώς δεν θέλουν». Λέει ότι η τοπική αυτοδιοίκηση του είχε πει στο παρελθόν ότι η δεύτερη μελέτη του Marabotti καθυστέρησε λόγω της πανδημίας. Αλλά πέρσι τον Σεπτέμβρη, το VICE World News σχολίασε ότι η ιταλική Vogue είχε παρουσιάσει πολύ λαμπερά την περιοχή στο εξώφυλλό του χωρίς να αναφερθεί στο χημικό εργοστάσιο δίπλα της. Πολλά ξενοδοχεία επίσης διαφημίζουν ότι είναι κοντά στις γνωστές λευκές παραλίες χωρίς να αναφέρουν την ιστορία της περιοχής.

Οι επικρίσεις συνεχίστηκαν, αλλά δεν έγινε κάποια κίνηση για τη χρηματοδότηση της μελέτης. Τον Απρίλιο, το Bloomberg αποκάλυψε έγγραφα από μια δίκη του 2013 στην οποία αποκαλύφθηκε ότι το εργοστάσιο της Solvay είχε χύσει απόβλητα με περιεκτικότητα σε υδράργυρο εξαπλάσιες φορές πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια κι αυτό οδήγησε σε έναν συμβιβασμό και πρόστιμα σε δύο υπαλλήλους. Το Bloomberg είπε ότι η Solvay «αμφισβητεί τα ευρήματα της εισαγγελίας, καθώς τα επίπεδα βαρέων μετάλλων στα απόβλητα δεν παραβίαζαν τον νόμο ούτε τότε ούτε και τώρα».

Οι Bluebell Capital Partners, ακτιβιστές επενδυτές με μετοχές στη Solvay, κατηγόρησαν την εταιρεία τον Ιούνιο ότι δημοσίευσε ένα «αμήχανα ερασιτεχνικό» δικό της έλεγχο όπου ισχυριζόταν ότι τα μέταλλα στα απόβλητά τους «προστατεύουν τη δημόσια υγεία και το θαλάσσιο περιβάλλον και συνεπώς δεν δημιουργούν κίνδυνο».

Ο Giovanni Santangelo, καθηγητής ζωολογίαας στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, είπε στο VICE World News ότι υπήρξε σημαντική ζημιά στον βυθό επειδή το επίπεδο του ιζήματος εμποδίζει το φως του ήλιου να φτάσει στον πάτο, λέγοντας. «Ο βυθός είναι συνήθως τρομερά ζωντανός. Αν το σκεπάζεις με ανθρακικό ασβέστιο είναι σαν να τον αποστειρώνεις».

Ο Berti Και ο Marabotti ανησυχούν και για κάτι άλλο: τη στενή σχέση μεταξύ Solvay και τοπικής αυτοδιοίκησης. Υπάρχουν δύο καινούργιες εκμισθώσεις σε μια χωματερή βόρεια του Rosignano που ισχυρίζονται ότι είναι «το εργοστάσιο του μέλλοντος». Ο Marco Colatarci, διευθυντής της Solvay Italia, θα γίνει πρόεδρος και ο Alessandro Franchi, Πρώην δήμαρχος του Rosignanon Marittimo, της διοικητικής περιοχής όπου υπάγεται το Rosignano Solvay, θα γίνει CEO. Ο Roberto Cingolani, υπουργός οικολογικής μετάβασης της Ιταλίας που ανανέωσε την άδεια της Solvay τον Ιανουάριο, έχει επίσης ιστορία με την εταιρεία. Λιγότερο από έναν χρόνο προτού γίνει υπουργός, η εταιρεία  στην οποία ήταν ανώτερος στέλεχος, είχε κάνει δουλειές με τη Solvay.

«Δεν λέμε ότι πρέπει να κλείσει», λέει ο Marchi. «Θέλουμε να έχουν οικολογική στάση, να μη ρίχνουν απόβλητα στη θάλασσα, να μη χρησιμοποιούν γλυκό νερό που είναι ήδη λιγοστό και πρέπει να το χρησιμοποιούν οι ντόπιοι, και να μειώσουν την ατμοσφαιρική ρύπανση».

Το VICE World News αποπειράθηκε πολλές φορές να επικοινωνήσει με τις αρχές στο Rosignano Marittimo, αλλά δεν έλαβε απάντηση, εκτός από ένα μέιλ που μας ενημέρωνε ότι ο δήμαρχος έλειπε εκείνη την εβδομάδα. «Όταν επιστρέψει θα φροντίσουμε να λάβει το αίτημά σας», είπε εκπρόσωπος.

Εκπρόσωπος της Solvay μάς είπε ότι η οικολογική κατάσταση των νερών στην περιοχή Rosignano έχει κατηγοριοποιηθεί από την τοπική υπηρεσία ARPAT ως εξαιρετική και ότι η ίδια υπηρεσία βαθμολόγησε και στα 17 σημεία αξιολόγησης τα νερά για λουόμενους στην Τοσκάνη ως εξαιρετικά, ακόμη και στις δύο παραλίες μπροστά στο εργοστάσιο.

« Η Solvay δεν χρησιμοποιεί ή προσθέτει βαρέα μέταλλα στη βιομηχανική επεξεργασία της τέφρας σόδας. Ο ασβεστόλιθος, όπως πολλοί τύποι βράχου ή πέτρας, περιέχουν φυσικά ίχνη βαρέων μετάλλων, που ωστόσο παραμένουν σε στέρεη κατάσταση στον ασβεστόλιθο και δεν είναι επιβλαβή για του ζωντανούς οργανισμούς, ανθρώπους και ψάρια. Ποτέ δεν έχουν αναφερθεί συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων πάνω από τα όρια στο νερό ή στη ζωική και φυτική ζωή», δήλωσε εκπρόσωπος.

Συμπληρώνουν ότι ο Colatarci, διευθυντής της Solvay Italia, αποσύρεται από τη Solvay το 2022 και ότι το εργοστάσιο έχει δεσμευτεί να μειώνει τις εκλύσεις άνθρακα, πράγμα που περιλαμβάνει τη χρήση τεχνολογίας για να χρησιμοποιούν ξανά τις εκλύσεις της τέφρας σόδας και των λυμάτων της περιοχής.

Τη μέρα που το VICE World επισκέφτηκε το Rosignano η Ευρώπη «έβραζε» από τον καύσωνα – στις παραλίες επικρατούσαν 34 βαθμοί Κελσίου. «Σημαίνει ότι οι εκλύσεις υδραργύρου θα είναι πιο έντονες», λέει ο Marchi που κοιτάζει ξανά το αγόρι με τα μπρατσάκια. «Τα παιδιά είναι  τα πιο ευαίσθητα».

Οι τουρίστες –ντόπιοι ή ξένοι– δεν φαίνεται να ενοχλούνται. Έχουν ακούσει για τη Solvay, αλλά κυρίως έχουν ακούσει για τις διάσημες λευκές παραλίες. «Δεν ανησυχούμε», λέει μια γυναίκα από τη Βόρεια Ιταλία, «αλλά εμείς απλώς κολυμπάμε. Υπάρχουν άνθρωποι, παιδιά, οικογένειες που ζουν εδώ. Ίσως για αυτούς να είναι χειρότερα».

Περισσότερα από το VICE

Ποια Είναι η Φάση σου Ανάλογα με τη Συναυλία στην Οποία Πήγες

Φωτογραφίες από την Άνοδο και την Πτώση του Ισλαμικού Κράτους

Μιλήσαμε με τον Άνθρωπο που Γέμισε τους Τοίχους της Θεσσαλονίκης με το Σύνθημα “Mos Acodramos”

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.