«Αν νιώθετε ότι είστε σε μια μαύρη τρύπα, μην τα παρατάτε. Υπάρχει τρόπος διαφυγής. Να θυμάστε να κοιτάτε επάνω στα αστέρια και όχι στα πόδια σας», έλεγε ο Stephen Hawking και το εφάρμοζε και ο ίδιος, σ’ αυτό το αστρικό πέρασμά του από τον κόσμο μας. Ο Λεωνίδας είχε πάντα αντίστοιχη τροχιά στη ματιά του. Ακόμη κι όταν το 2008 ένα τροχαίο ατύχημα τού δημιούργησε πλήρη παραπληγία, εκείνος αρνήθηκε να προσαρμοστεί στη νόρμα της «μειονεξίας» που προωθεί το στερεότυπο της αναπηρίας. Έβγαλε με αυθάδεια τη γλώσσα του στις υποκριτικές γκριμάτσες οίκτου και συνέχισε την punk ζωή του, ξεφαντώνοντας στα αυτοοργανωμένα live της underground σκηνής, πανηγυρίζοντας απανωτά πρωταθλήματα στο γήπεδο Καραϊσκάκη και διαδηλώνοντας με ορμή στους δρόμους της Αθήνας.
Σ’ αυτό το σύμπαν γοητευτικής τρέλας, έβαλε στόχο να ανέβει στον Όλυμπο με αναπηρικό αμαξίδιο – και το έκανε. Η προσπάθειά του καταγράφηκε στο ντοκιμαντέρ Back to the Τop που έκανε πρεμιέρα στο 20 ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με δύο sold out προβολές, αποσπώντας το βραβείο της ΕΡΤ και το βραβείο κοινού Fischer. Μια ομάδα επαγγελματιών του κινηματογράφου συσπειρώθηκε γύρω από το πείσμα του Λεωνίδα, αγνοώντας όλα τα αποθαρρυντικά σχόλια και τις αντικειμενικές δυσκολίες, όπως το ότι το κοντινότερο χωριό από τον Όλυμπο απέχει μια ώρα οδήγησης. Έκανε εικόνα με κόπο, τεχνική αρτιότητα και ψυχική επένδυση μια προσπάθεια που εμπεριείχε πολύ περισσότερα νοήματα από μια συναρπαστική περιπέτεια. «Η στιγμή που ο Λεωνίδας πάτησε στην κορυφή Σκολειό, ήταν αρκετά φορτισμένη. Από τη μία έβλεπα τον Λεωνίδα που ήταν χαρούμενος και μετά κοιτούσα γύρω μου τους φίλους του και ήταν όλοι συγκινημένοι. Ξέραμε ότι είχαμε καταφέρει κάτι, έχοντας συμβάλει ο καθένας με τον τρόπο του σε αυτό. Δείξαμε σε ανθρώπους με αναπηρία ή χωρίς ότι η ζωή θέλει θράσος», λέει η Ιωάννα Πετειναράκη, παραγωγός και φίλη του Λεωνίδα που εντυπωσιάστηκε από την αισιοδοξία του και αποφάσισε να γυρίσει τον κόσμο ανάποδα, για να κάνει αυτό το ντοκιμαντέρ.
Videos by VICE
Ο Λεωνίδας, που ως αυθεντικά αντισυμβατική προσωπικότητα αποφεύγει τα media και ειδικά αυτά με τα βαρύγδουπα σουπεράκια και τη μελό μουσική υπόκρουση, αποφάσισε να μιλήσει στο VICE για το πώς η αλητεία και το πάθος μπορούν να κάνουν και πάλι μαγικές τις ζωές μας. Αυτή είναι η συνέντευξή του.
VICE: Λεωνίδα, θέλεις να συστηθείς στον κόσμο;
Λεωνίδας: Είμαι ο Λεωνίδας, λοιπόν, 35 ετών. Γεννήθηκα στην Αθήνα και μεγάλωσα στην Καλλιθέα, στον λόφο Σικελίας, στο γνωστό Ελ Πάσο, το γήπεδο της Καλλιθέας. Πριν από το ατύχημα δούλευα στην οικοδομή και έπειτα για κάποια χρόνια σ’ ένα εργοστάσιο.
Η ζωή μου βασίζεται κατά κύριο λόγο στη μουσική που γουστάρω από μικρό παιδί, το punk και την ομάδα μου, τον Ολυμπιακό.
Τι ρόλο έπαιξαν στη διαμόρφωσή σου και τη σημερινή σου πραγματικότητα η μουσική και ο Ολυμπιακός; Η ζωή μου βασίζεται κατά κύριο λόγο στη μουσική που γουστάρω από μικρό παιδί, το punk και την ομάδα μου, τον Ολυμπιακό. Αυτό που είμαι σήμερα ξεκίνησε, όταν πρωτοπήγα στο παλιό Καραϊσκάκη το ’93, στο Ολυμπιακός-Παναχαϊκή 0-2 και στην ηλικία των πέντε, όταν είδα τέσσερις μοϊκανούς να περνάνε κάτω από το σπίτι μου είπα «Έτσι θέλω να γίνω» – και έτσι έγινα. Ήταν η μέρα που άλλαξε τη ζωή μου. Γιατί το punk εκτός από μουσική είναι ιδέα και τρόπος ζωής για εμάς. Από την ηλικία των 12-13 τραβιέμαι σε live σε Αθήνα, Σαλόνικα, ανά την Ελλάδα και στο εξωτερικό. Όσο για τον Ολυμπιακό, μου προσφέρει ατελείωτη χαρά σε όλα τα αθλήματα και ταυτίζομαι απόλυτα με τον Θρύλο – πρωταθλητής και στη ζωή (γέλια). Πιστεύω ότι και τα δύο μου δίνουν την ενέργεια που χρειάζομαι.
Η αναπηρία είναι μια συνθήκη που προέκυψε στη ζωή σου σε ηλικία 25 ετών. Τι χρειάστηκε να κάνεις, για να προσαρμοστείς;
Το τροχαίο μου έγινε το 2008 στην Εθνική Οδό, γυρνώντας από τον Όλυμπο. Είχα πάει διακοπές στο βουνό, με σκοπό την ανάβαση στον Μύτικα. Κατέληξα στο νοσοκομείο διασωληνωμένος, με φυσαλίδες στο πίσω μέρος του εγκεφάλου, με πολλαπλά συντριπτικά κατάγματα στη σπονδυλική στήλη, στην αυχενική-θωρακική μοίρα και διαλυμένα πλευρά. Το αποτέλεσμα ήταν ρήξη πνευμόνων και πλήρη παραπληγία σε ποσοστό 85%, συν τα πολλαπλά προβλήματα υγείας που έχουν βγει ανά τα χρόνια.
Η αποκατάστασή μου κράτησε συνολικά δυόμιση χρόνια σε κέντρα αποκατάστασης στην Αθήνα. Η προσαρμογή ποτέ δεν είναι εύκολη, αν σκεφτείς ότι από τη μια στιγμή στην άλλη αλλάζει όλη η ζωή σου και ειδικά όταν ακούς τον γιατρό στους πρώτους τρεις μήνες να σου λέει την ατάκα, «Παρ’ το χαμπάρι, δεν θα περπατήσεις ποτέ ξανά».
Το καλό με εμένα είναι ότι δεν έμεινα στα λόγια του και προσπάθησα να αλλάξω το αποτέλεσμα, σκεπτόμενος ότι είμαι τυχερός που είμαι ακόμη εδώ. Έτσι, δεν ένιωσα ποτέ άσχημα με την κατάστασή μου. Ίσα- ίσα που νιώθω τυχερός στην ατυχία μου. Είναι σημαντικό, γενικά στη ζωή, να μην νιώθεις άσχημα με τον εαυτό σου. Ευτυχώς τα παίρνω τα «γράμματα» και έγινα απ’ την πρώτη στιγμή αυτόνομος με το νέο μου «όχημα».
Από τις πρώτες μέρες στο νοσοκομείο ξενέρωνα με την ιδέα ότι δεν θα μπορέσω να ανέβω ξανά στον Μύτικα. Τον πρώτο μήνα έβλεπα κάθε βράδυ στον ύπνο μου τον Όλυμπο.
Πότε σκέφτηκες για πρώτη φορά την ιδέα να ανέβεις στον Όλυμπο με αμαξίδιο;
Επειδή χτύπησα γυρνώντας από τον Όλυμπο, απ’ τις πρώτες μέρες στο νοσοκομείο το σκεφτόμουν και ξενέρωνα με την ιδέα ότι δεν θα μπορέσω να ανέβω ξανά στον Μύτικα. Η ειρωνεία είναι ότι τον πρώτο μήνα έβλεπα κάθε βράδυ στον ύπνο μου τον Όλυμπο. Έλεγα τότε, ότι αν χρειαστεί, θα νοικιάσω ελικόπτερο να με πάει (γέλια). Στην ουσία, ήταν όνειρο ζωής για μένα να ανέβω ξανά στα ψηλά του Ολύμπου. Από τότε που τράκαρα, πάω κάθε χρόνο στον Όλυμπο, σε χαμηλότερα υψίπεδα, αλλά δεν μου έφτανε. Ήθελα να βρω τρόπο ν’ ανέβω ψηλότερα. Το 2011, παρέα με την κοπέλα που ήμουν τότε, βρήκα μονοπάτι για το Σκολειό, τη δεύτερη σε ύψος κορυφή του Ολύμπου και μονολογούσα «Δύσκολο, αλλά -πού ξέρεις- κάποια μέρα ίσως». Ήταν η αρχή του ονείρου για μένα.
Το ντοκιμαντέρ απευθύνεται σ’ αυτούς που δεν το βάζουν κάτω, που αγωνίζονται, σε ανθρώπους με αναπηρία και μη, φυλακισμένους, ταλαίπωρους της ζωής, πρόσφυγες, ψυχικά ασθενείς και γενικά σε όσους η γαμωκοινωνία έχει πετάξει στο περιθώριο
Γιατί είχε σημασία για σένα αυτή η προσπάθεια; Πέρα από μια προσωπική επιθυμία, είχε και κάποιον ευρύτερο συμβολισμό;
Αρχικά, ήταν όνειρο ζωής για μένα. Ο λόγος που δέχτηκα να γυρίσουμε όλη τη φάση σε ντοκιμαντέρ, όπως και να μιλήσω στο VICE -παρεμπιπτόντως, κάμερες και ΜΜΕ είναι τα χειρότερά μου-, ήταν για να μοιραστώ το όνειρο και την όλη προσπάθεια με τον κόσμο. Πιστεύω πως τέτοιες φάσεις καλό είναι να μοιράζονται και ο καθένας να παίρνει το μάθημά του. Να τονίσω ότι όλο το εγχείρημα ήταν αποτέλεσμα αλληλεγγύης. Η φάση έγινε από πολλούς ανθρώπους μαζί. Αν δεν είχα κόσμο να με υποστηρίξει, απλώς δεν θα είχε συμβεί. Στην ουσία, το ντοκιμαντέρ απευθύνεται σ’ αυτούς που δεν το βάζουν κάτω, που αγωνίζονται με τα καθημερινά προβλήματά τους, είτε τα έχουν επιλέξει είτε όχι, ανθρώπους με αναπηρία και μη, φυλακισμένους, ταλαίπωρους της ζωής, πρόσφυγες, ψυχικά ασθενείς και γενικά σε όσους η γαμωκοινωνία έχει πετάξει στο περιθώριο.
Τι είδους προετοιμασία χρειάστηκε να κάνεις, για να το πετύχεις;
Κάποιοι δικοί μου νόμιζαν ότι θα κάνω όλη μέρα βάρη, ότι θα προσέχω τη διατροφή μου, ότι θα ελαττώσω το κάπνισμα κτλ (γέλια). Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν έκανα. Η βασική καθημερινή γυμναστική μου ήταν απλά η καθημερινή μου κίνηση με το καροτσάκι στη ζούγκλα της Αθήνας, επειδή, πέρα απ’ την πλάκα, πιο εύκολα πας με καροτσάκι στον Όλυμπο, παρά στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Απλώς, η βασική μου εξάσκηση σε πραγματικές συνθήκες σε βουνό ήταν το χόμπι μου – να γυρνάω στα βουνά τις Αττικής, το ελεύθερο κάμπινγκ σε φαράγγια, ποτάμια, παραλίες και φυσικά στο καταφύγιο Χορτιάτη, όπου επί δύο χρόνια με τον Γιώργο και τη Σουζάνα, τα παιδιά του καταφυγίου, κάναμε εντατικές προπονήσεις σε συνθήκες ορειβασίας και αναρρίχησης.
Ποιοι άνθρωποι και φορείς σε στήριξαν;
Κοίτα, όλο αυτό πήρε τέτοιες διαστάσεις μέσω του Ίντερνετ, που δεν το περίμενα. Ήρθαν κοντά μου άνθρωποι που δεν είχα συναντήσει ποτέ στη ζωή μου, που πίστεψαν σε μένα και μου έδωσαν την ώθηση να προχωρήσω, π.χ. το καταφύγιο Χορτιάτη, ορειβάτες, αναρριχητές, σπηλαιολόγοι. Φυσικά, ενίσχυσαν επίσης πολλοί, για να βγει ένα DIY ντοκιμαντέρ, επειδή, για να γίνει το ντοκιμαντέρ, το ρίξαμε στην τράκα και βοήθησαν πολλοί παράγοντες – απλός κόσμος μέσα απ’ το Ίντερνετ, οπαδοί ομάδων, χουλιγκάνοι, πάνκηδες, κόσμος του ευρύτερου χώρου τον Εξαρχείων, με συναυλίες-πάρτι. Επίσης, εννοείται ότι υπάρχουν οι φίλοι και οι άνθρωποι μου που με στηρίζουν απ’ την πρώτη στιγμή του τροχαίου μου. Ούτως ή άλλως, μέσω της αλληλεγγύης μπορούμε να πετύχουμε πολλά, είναι κάτι που με δίδαξε ο δρόμος και το punk κίνημα.
VICE Video: Με Αυτή την Ελληνική Εφεύρεση τα Άτομα με Αναπηρία Μπορούν να Κάνουν Μπάνιο στη Θάλασσα
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook
Υπήρξε κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της προσπάθειας που αμφέβαλλες, φοβήθηκες ή σκέφτηκες να το ακυρώσεις;
Επειδή είχα ανέβει στον Μύτικα δύο φορές προτού χτυπήσω, ήξερα ότι με το καροτσάκι θα είναι επικίνδυνο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν σκέφτηκα να το αναβάλω. Αν αφήσεις τον φόβο να μπει στο κεφάλι σου, την έκατσες. Εγώ με την καύλα που είχα, δεν σκέφτηκα ούτε ένα λεπτό να τα παρατήσω. Αν δεν ρισκάρεις στη ζωή σου, δεν προχωράς. Ούτως ή άλλως, ήταν όνειρο ζωής για μένα και κάτι που έχω κάνει καραμέλα στη ζωή μου είναι το εξής: «Δεν είναι κακό να ονειρεύεσαι, κακό είναι να μην πραγματοποιείς τα όνειρά σου».
Ποιο στιγμιότυπο θυμάσαι πιο έντονα από την ανάβαση;
Από τα δύο χρόνια προσπάθειας για το βουνό, θα μείνω σε τρεις φάσεις: Πρώτον, στις αμέτρητες τούμπες με το καροτσάκι σε Χορτιάτη-Όλυμπο. Δεύτερον, στην πρώτη καύλα της κατάκτησης που ένιωσα, τον Σεπτέμβρη του 2015 – αυτή ήταν η πρώτη προσπάθεια ανάβασης που κάναμε, αλλά ακυρώθηκε η κινηματογράφηση λόγω καιρού. Παρέα με τον Γιώργο, τη Σουζάνα και τον Στέφανο ανεβήκαμε δοκιμαστικά μέχρι το Σκολειό (2.911 μ.), τη δεύτερη σε ύψος κορυφή. Τρίτον, η πιο ωραία και συγκινητική στιγμή ήταν, όταν βγήκαμε κάτω απ’ το Σκολειό φωτογραφία μ’ ένα πανό του Ολυμπιακού και την προσωπογραφία-πανό του Θανασάρα, ενός βάζελου παιδικού φίλου που δεν είναι πλέον μαζί μας.
Η αναπηρία στην Ελλάδα είναι κάτι εξωγήινο για πολλούς. Κάποιοι νομίζουν πως πήραμε το καροτσάκι της γιαγιάς μας, για να κάνουμε βόλτα.
Αυτή η προσπάθεια, πέρα από τον αντίκτυπο που είχε σε σένα προσωπικά, θεωρείς ότι ήταν και μια κίνηση αποδόμησης των στερεοτύπων που σκιαγραφούν την αναπηρία ως μια συνθήκη περιορισμού;
Η αναπηρία στην Ελλάδα είναι κάτι εξωγήινο για πολλούς. Κάποιοι νομίζουν πως πήραμε το καροτσάκι της γιαγιάς μας, για να κάνουμε βόλτα, π.χ. πάω στον γιατρό και δεν μου δίνουν προτεραιότητα – την ώρα που γράφει η πινακίδα από πάνω τους «Προηγούνται τα ΑμεΑ». Ο άνθρωπος που έχει το πρόβλημα αντιμετωπίζει κάθε μέρα τα κουτσά και τα στραβά είτε του κράτους, είτε του κάθε μπούφου που δεν μας σέβεται. Όσο για τους ανθρώπους με αναπηρία που είναι στο σπίτι και δεν δραστηριοποιούνται, ξεκινάει όλο το έργο από τους γιατρούς που μας θέλουν να νιώθουμε ασθενείς, να μας πλακώνουν στα φάρμακα μέχρι να πεθάνουμε, για να παίρνουνε τις μίζες τους. Είδαν πολλά τα μάτια μου δυόμιση χρόνια στα νοσοκομεία. Εγώ ήμουν τυχερός, επειδή γνώρισα τον πρώτο χρόνο της «καθιστικής» μου ζωής παλιότερους «καροτσόβιους» που μου άνοιξαν τα μάτια -Κώστας, Βασίλης, Σπύρος κ.ά.- και προχώρησα χωρίς να έχω ανάγκη τις ράμπες στους δρόμους, τους γιατρούς με τα χάπια τους κτλ. Αν περιμέναμε προκοπή από το σύστημα, ακόμη σπίτια μας θα ήμασταν. Σε γενικό πλαίσιο, το να ζεις με καρότσι στην Ελλάδα είναι λίγο πακέτο. Τα στερεότυπα, όμως, είναι για να σπάνε.
Σε ενοχλεί η στρατηγική «λύπης» που υπάρχει γύρω από την αναπηρία στην Ελλάδα; Έχει σημασία ο κάθε άνθρωπος με αναπηρία ή τρωτότητα να διεκδικεί ενεργά τις επιθυμίες του; Βεβαίως και με ενοχλεί όταν ένα μέρος της κοινωνίας όχι μόνο δεν σε σέβεται, αλλά σε λυπάται. Έχω φίλους με τετραπληγία, που δεν έχουν τα χέρια τους όπως εγώ και κάνουν πράγματα που δεν φαντάζεσαι, που πραγματικά ανοίγουν τα μάτια σε όλους όσοι είναι στενόμυαλοι γύρω μας. Τέτοιες περιπτώσεις παιδιών μου έδωσαν το κίνητρο να συνεχίσω. Οπότε, πιστεύω ότι όλοι, ανάπηροι και μη, μπορούν να παλεύουν, να μην το βάζουν κάτω και να συνεχίζουν να ονειρεύονται…
Ποιες ήταν οι βασικές σου σκέψεις, όταν πρωτοείδες το ντοκιμαντέρ ολοκληρωμένο; Όταν το πρωτοείδα, αρχικά γέλασα τέρμα. Είναι λίγο περίεργο να βλέπεις τα μούτρα σου σε οθόνη. Απ’ την άλλη, ένιωσα ευχαρίστηση, επειδή έζησα ξανά από την αρχή όλη τη φάση της προσπάθειας. Στο φινάλε, μπορώ να πω ότι άξιζε.
Το ντοκιμαντέρ «Back to the top» είναι μια παραγωγή της Mooving Roster Pruductions – Ιωάννα Πετειναράκη με συμπαραγωγό το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Η σκηνοθεσία είναι του Στρατή Χατζηελενούδα, η διεύθυνση φωτογραφίας του Βασίλη Χριστοδούλου, το μοντάζ του Γιώργου Ζαφείρη και η πρωτότυπη μουσική των Vodka Juniors. Από τον Νοέμβριο του 2018 έχει προγραμματιστεί μια σειρά προβολών σε ελληνικές αίθουσες στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τον Βόλο, την Πάτρα και την Αμαλιάδα. Μπορείτε να ενημερωθείτε από τη σελίδα της ταινίας στο Facebook.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Χαμένες Φωτογραφίες από μια Ψυχιατρική Κλινική Εμφανίζονται Σχεδόν Μισό Αιώνα Μετά
Ακροδεξιά και Εξέδρα: Τι Συμβαίνει Μακριά από Τούμπα, Καραϊσκάκη, ΟΑΚΑ και Λεωφόρο
Ο Μάριος Ασλαμάς θα Ήθελε να Είναι για Λίγο Ζητιάνος στη Sunset Boulevard του Λος Άντζελες
