Όταν άρχισε να οραματίζεται εκ νέου τις ποδοσφαιρικές εμφανίσεις υπό το πρίσμα της υψηλής μόδας, ο Marlon Feeney-Thompson ή SETTPACE, δεν είχε ιδέα τι επίδραση θα είχαν τα σχέδιά του. Η Juventus σε συνεργασία με τον Gucci και την Adidas, μια εμφάνιση της Νιγηρίας εμπνευσμένη από τους Dolce & Gabbana, η εθνική ομάδα της Γαλλίας σε συνεργασία με τον Dior – όμορφες, πλούσιες και απίθανες, ήταν ιδέες που πυροδότησαν τη φαντασία και των οπαδών και του κόσμου της μόδας.
«Βασικά ξεκίνησα επειδή μόλις είχα τελειώσει το κολέγιο και ήθελα να κάνω κάτι», λέει ο Marlon. «Είχα ειδίκευση αποφοίτησης στο graphic design και σκέφτηκα ότι κανείς δεν θα με προσέξει αν αρχίσω να κάνω τυχαία πρότζεκτ graphic design. Έτσι σκέφτηκα: “Τι μ’ αρέσει; Μου αρέσει το ποδόσφαιρο και μου αρέσει η μόδα”».
Videos by VICE
Αφού ανέβασε μερικά από τα σχέδιά του στο Instagram, τα πράγματα απογειώθηκαν. Οι followers του εκτοξεύθηκαν και άρχισαν να τον ρωτούν πού μπορούσαν να αγοράσουν τις concept εμφανίσεις του. Ενώ δεν τις πουλούσε, ανακάλυψε ότι τις πουλούσε κάποιος άλλος. «Υπάρχει ένας Κινέζος προμηθευτής κάπου που φτιάχνει τις concept εμφανίσεις μου και τις πουλάει εκατοντάδες δολάρια», λέει γελώντας. «Μια από τις εμφανίσεις Gucci που έκανα, τη βλέπω συνέχεια σε φωτογραφίες, να τη φοράει κόσμος και λέω “πού τη βρήκες;”. Κάποιος, κάπου, βγάζει λεφτά από αυτό αλλά δεν μπορώ να κάνω τίποτα».
Όμως ενώ κάποιος άλλος έχει κέρδος από τις ιδέες του Marlon, οι εμφανίσεις του βοήθησαν να ξεκινήσει την καριέρα του ως designer και έγινε πλήρης απασχόληση.
Ο Andy Slater, ή Xztals, είχε μια παρόμοια εμπειρία. Τα σχέδιά του περιλαμβάνουν ονειρεμένες συνεργασίες ανάμεσα σε ευρωπαϊκές μεγάλες ομάδες και cult brands όπως Barcelona και Supreme, PSG και BAPE και Inter Milan και Cactus Plant Flea Market, ενώ έχει φτιάξει και μια σειρά φανέλες της Juve βασισμένες σε εξώφυλλα δίσκων του Kanye West.
Όταν τον ρωτήσαμε πώς ξεκίνησε να ασχολείται, είπε: «Θυμάμαι ότι ξεκίνησα μικρός, απλώς ζωγράφιζα εμφανίσεις – τόσο απλά. Θυμάμαι ότι ζωγράφιζα εμφανίσεις εντός έδρας, εκτός έδρας και τρίτες. Έπειτα, πριν από δυο χρόνια είδα στο Ίντερνετ κάποιον που το έκανε και σκέφτηκα ότι θα ήθελα να το δοκιμάσω. Είχα κάνει κάποια graphics και ήξερα να χρησιμοποιώ Photoshop, οπότε άρχισα να παίζω. Έτσι ξεκίνησε και κυρίευσε τη ζωή μου».
Με το Instagram ως portfolio του, o Andy έχει κάνει επίσης το designing πλήρη απασχόλησή του. Πριν από τον περσινό τελικό PlayStation FC –έναν εναλλακτικό τελικό Champions League με ποδοσφαιριστές και δημιουργούς περιεχομένου που γίνεται στο Wanda Metropolitano, έδρα της Atletico Madrid– ζητήθηκε από εκείνον και τον Marlon να σχεδιάσουν τις εμφανίσεις. Οι δυο τους είδαν τον Yaya Touré και τον Andrea Pirlo να βγαίνουν με φανέλες σχεδιασμένες από τους Xztals και SETTPACE, αντίστοιχα. Η ιδέα είχε γίνει πραγματικότητα κι ύστερα ξανά μη πραγματικό, όταν και οι δύο εμφανίσεις ήταν διαθέσιμες για λίγο στο FIFA Ultimate Team.
Με τις βελτιώσεις στην τεχνολογία digital design και την έκρηξη των social media, οι εμφανίσεις ως φαινόμενο άρχισαn να κερδίζουν έδαφος την τελευταία δεκαετία. Ως ένας από τους εγκέφαλους πίσω από το Football Shirt Collective, ένα blog και marketplace για ερασιτέχνες σχεδιαστές, ο Mike Maxwell ακολουθούσε σχεδόν από την αρχή. «Θυμάμαι πριν από πέντε χρόνια υπήρχε μια designer που λεγόταν Nerea Palacios, γνωστή ως @iwanttoworkfornike. Είχε φτιάξει concept εμφανίσεις Game of Thrones και βρήκε δουλειά στην Under Armour. Έτσι το χρησιμοποίησε για να φτιάξει το portoflio της και ήταν μια από τις πρώτες φορές που το είδα να συμβαίνει.
Μέχρι πρόσφατα, ο σχεδιασμός γινόταν από μεγάλα brands όπως η Nike και η Adidas .Τώρα, όποιος έχει πρόσβαση σε Photoshop και σε κάποια πλατφόρμα social media μπορεί να παρουσιάσει τρελά σχέδια σε ένα τεράστιο κοινό και να έχει άμεσο feedback. Το μεγαλύτερο μέρος της τελευταίας δεκαετίας ήταν κοινό παράπονο των ποδοσφαιρόφιλων ότι το παιχνίδι είχε κορεστεί από template εμφανίσεις: φανέλες που άλλαζαν ελάχιστα κάθε χρόνο ή διαφορετικές ομάδες και εθνικές ομάδες των οποίων οι φανέλες σχεδιάζονταν με βάση το ίδιο πρότυπο.
Πολλοί οπαδοί άρχισαν να θέλουν τα πιο περίπλοκα σχέδια της δεκαετίας του ‘80 και το ‘90, αλλά με κάτι καινούργιο. «Ο σύγχρονος οπαδός βαριέται τις ίδιες template εμφανίσεις από τους μεγάλους κατασκευαστές» λέει ο Rob Lacey, ιδρυτής του website Concept Kits. «Αν παρατηρήσεις, τη δεκαετία του ‘80 και του ‘90, την εμφάνιση της Ολλανδίας στο Euro του 88, την Bruised Banana της Arsenal ή ακόμα και τη φανέλα του τερματοφύλακα της Εσθονίας το 1997 –τελείως τρελή- πολλά από αυτά είχαν τη δημιουργικότητα που ενέπνευσε πολλά σημερινά σχέδια», συμπληρώνει ο Maxwell.
Ως κάποιος που δεν είχε ποτέ καλλιτεχνικό βλέμμα ή ενδιαφέρον για το design, όταν ήταν μικρός και ξεκινώντας να συλλέγει εμφανίσεις, ο Lacey μπορεί να δείξει τον βαθμό στον οποίο τα concept kits εκδημοκράτισαν τη διαδικασία του σχεδιασμού. «Το ενδιαφέρον που έχουμε για τα σχέδιά μας είναι τεράστιο. Ποτέ δεν πίστευα ότι θα έφτανε σε τέτοιο βαθμό όπως σήμερα», λέει. Αντίστοιχα, η αντίδραση ενάντια στα template kits δεν περιορίζεται στην Premier League. «Οι concept εμφανίσεις είναι τόσο δημοφιλείς επειδή οι οπαδοί συχνά απογοητεύονται με τις καινούργιες φανέλες της ομάδας», λέει ο Clément Gouëset, θιασώτης των concept εμφανίσεων και το ήμισυ της γαλλικής εταιρείας design Graphic UNTD. «Οπαδοί που ξέρουν πώς να φτιάξουν concept εμφανίσεις, έχουν πολύ ανοιχτόμυαλο κοινό».
Ενώ οι concept εμφανίσεις επιτρέπουν στους σχεδιαστές να απελευθερωθούν από τις ορισμένες διαστάσεις που αναγκάζονται να χρησιμοποιήσουν brands και ομάδες, ένα κομμάτι της διασκέδασης είναι ότι φέρνουν ένα στοιχείο φανταστικού στις γνώριμες συμβάσεις. «Φυσικά συνειδητοποιούμε ότι μια φανέλα πρέπει να σέβεται ορισμένους κανόνες για να είναι πιστευτή», λέει ο Gouëset. Αν και υπάρχει ένα στοιχείο ελευθερίας και φυγής στα τρελά σχέδια, η δημοφιλία των concept εμφανίσεων οφείλεται και στο ότι αντανακλούν τη σχέση του ποδοσφαίρου όχι μόνο με τη μόδα, αλλά με την ευρύτερη κουλτούρα. «Τώρα, με το FIFA –ακόμα και με τη Fantasy Premier League- μπορείς να φτιάξεις τη δική σου εμφάνιση. Οι concept εμφανίσεις έχουν γίνει μεγάλο κομμάτι του gaming για παράδειγμα», λέει ο Maxwell. «Γίνεται όλο και πιο mainstream και αγγίζει διαφορετικές πλευρές της κοινωνίας».
Με μια ματιά στις ποδοσφαιρικές εμφανίσεις της σεζόν, είναι λες και οι ομάδες και τα brands αρχίζουν να το λαμβάνουν υπόψη. Ενώ μια μικρή δεξαμένη in-house σχεδιαστών, υπεύθυνων μάρκετινγκ και στελεχών είναι πιο πιο πιθανόν να βάλουν μπροστά τις φυσικές προτεραιότητες του brand –ασφαλή σχέδια που δεν είναι πιθανό να απειλήσουν την εμπορική δυναμική– η δημοφιλία των concept εμφανίσεων έχει δείξει ότι πολλοί οπαδοί θέλουν κάτι τελείως διαφορετικό. Αυτή τη σεζόν, πολλές ομάδες έχουν κυκλοφορήσει πιο τολμηρά design εμφανίσεις που είναι μια αλλαγή από ό,τι υπήρχε στο παρελθόν. Η Bruised Banana της Arsenal, η εκτός έδρας εμφάνιση της Chelsea που είναι εμπνευσμένη από την κουλτούρα των Mods, η εκτός έδρας φανέλα της Roma και η πειραματική γραμμή της τρίτης εμφάνισης της Nike: είτε με το ρετρό στιλ τους, τα τολμηρά χρώματα ή τα graphic designs, η επιρροή των concept εμφανίσεων είναι ξεκάθαρη.
Αρκετά brands, αντίστοιχα, έχουν ξεκινήσει συνεργασίες με ομάδες που θα μπορούσαν να προέρχονται από τη φαντασία κάποιου δημιουργού στο Instagram. Η άνοδος του streetwear αναμφίβολα έπαιξε ρόλο στη συνεργασία της Juventus με την Palace πέρσι και τη συνεργασία της PSG με την ομάδα της Ιορδανίας την περασμένη χρονιά, αλλά οι concept εμφανίσεις διεύρυναν τους ορίζοντες των δυνατοτήτων. «Νομίζω ότι οι ομάδες και τα brands δίνουν μεγαλύτερη σημασία απ’ όσο λένε. Έχω δει εμφανίσεις τα τελευταία χρόνια που επηρεάστηκαν άμεσα από κάποιους από αυτούς τους concept σχεδιαστές», λέει ο Marlon.
Καθώς όλο και πιο πολλοί ερασιτέχνες σχεδιαστές αρχίζουν να δουλεύουν in-house ή ευρύτερα στη βιομηχανία λόγω των concept εμφανίσεων που σχεδιάζουν, η μετάβαση σε πιο τολμηρά σχέδια από τα μεγάλα brands θα πρέπει να είναι μια φυσική διαδικασία. Εκτός από τη δημιουργία μιας καριέρας πάνω στα σχέδιά του, ο Andy Slater ρωτήθηκε από έναν διευθυντή brand σε ένα από τα μεγαλύτερα παγκόσμια labels να τον συμβουλέψει τι να κάνει με τις φανέλες. «Νομίζω ότι έχουν καταλάβει.. Σκεφτόμουν “γιατί ρωτάς εμένα κάτι τέτοιο;”», λέει γελώντας. Ο Rob Lacey στο μεταξύ δέχτηκε προτάσεις για συνεργασία από μια ομάδα της Football League, αλλά και για εμφανίσεις εκτός λίγκας.
Αλλά καθώς τα brands και οι ομάδες αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την τεράστια ζήτηση για κάτι καινούργιο και ότι μετά από χρόνια template εμφανίσεων, η τάση φαίνεται να έχει πάει παρακάτω –ή πίσω– σε design εμφανίσεις που θυμίζουν αυτές που όρισαν τα 80s και τα 90s, μήπως πέρασε η στιγμή των concept εμφανίσεων; Αν τα graphic designs, τα έντονα χρώματα και μοτίβα γίνουν συνηθισμένα, θα αποτελούν οι concept εμφανίσεις την ίδια πρωτοπορία;
Ίσως ναι, ίσως όχι – αν και πάντα θα υπάρχουν νέοι δρόμοι να εξερευνήσουν οι grassroots σχεδιαστές. Μπορεί να εμπνευστούν από κάποιους σαν τους Killa Villa και FOKOHAELA, που –ενώ δεν είναι απλώς concept designers με την έννοια ότι πάντα αποζητούσαν να φτιάξουν πραγματικές, απτές εμφανίσεις– έχουν μετατρέψει τη φαντασία σε πραγματικότητα. O Scott McRoy, ο άνθρωπος πίσω από το Killa Villa, έχει σχεδιάζει μια σειρά από εμφανίσεις εμπνευσμένος από τη hip-hop κουλτούρα ενώ ο Jason lee, ή FOKOHAELA, έχει συνεργαστεί σε μια σειρά merchandise με τον Ian Wright και έφτιαξε μια custom φανέλα της Arsenal για τον βασιλιά της ποδοσφαιρικής μόδας, Hector Bellerin.
Ενώ οι ερασιτέχνες σχεδιαστές πρέπει να προσέχουν όταν δημιουργούν και πουλάνε πραγματικές εμφανίσεις –η χρήση σημάτων ομάδων ή logos από brands συχνά έχει δείξει ότι επιφέρει προειδοποιητικές επιστολές για παράνομη δραστηριότητα– τα brands φαίνεται να έχουν δεχτεί ότι οι concept σχεδιαστές έχουν ανανεώσει τον χώρο. Όσο για το μέλλον των concept εμφανίσεων, ο Andy Slate έχει ένα από τα πιο εντυπωσιακά οράματα για το μέλλον. «Τόσοι πολλοί concept δημιουργοί δημιουργούν τις δικές τους ομάδες», λέει, έχοντας δημιουργήσει μια φανέλα για την Xztals FC. «Έχουν δημιουργηθεί ένα σωρό ομάδες που κάποιος μπορεί να υποστηρίζει έξω από το ποδόσφαιρο, αν βγάζει νόημα αυτό».
Να δημιουργείται πρώτα η εμφάνιση και μετά η ομάδα; Αυτό πράγματι θα ήταν κάτι που θα άλλαζε το παιχνίδι.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Ο Λογαριασμός του Instagram που Φωτογραφίζει Τουαλέτες Ελληνικών Μπαρ
Στην Ελλάδα Δεν Είναι Εύκολο να Σβήσεις το Όνομα και τη Φωτογραφία σου από το Διαδίκτυο
«Κύμα» Κατηγοριών για Σεξουαλική Παρενόχληση Σαρώνει τον Χώρο των Games
