Πριν από δυο εβδομάδες, το Jezebel δημοσίευσε αρετουσάριστες φωτογραφικές λήψεις της Lady Gaga από την καμπάνια του Versace.
Χωρίς photoshop, η περούκα της Gaga έμοιαζε υπερβολικά πολύ με περούκα, το μέικ απ της ήταν flat beige, αλλά ήταν ο ίδιος κοκαλιάρης με τη μεγάλη μύτη χαμαιλέοντας που πάντα είναι η Stefani Germanotta. Οι λήψεις δεν ήταν ενδιαφέρουσες αλλά η παρουσίαση διασημοτήτων χωρίς photoshop, είναι το σήμα κατατεθέν του μπλογκ Jezebel.
Videos by VICE
Το Jezebel έκανε παταγώδη εμφάνιση in 2007 προσφέροντας 10.000$ (€7,180) για τα πρωτότυπα φιλμ από το εξώφυλλο του Redbook στο οποίο πόζαρε η Faith Hill. Οι μη επεξεργασμένες φωτογραφίες απέδειξαν ότι το περιοδικό είχε πειράξει (liquefy) τη μέση της σταρ, είχε λειάνει τις ρινοχειλικές πτυχές της, ενώ ο αγκώνας της έμοιαζε με έναν ευλύγιστο σωλήνα. Αυτό τον Ιανουάριο, προκαλώντας περισσότερη αντίδραση, ο Jezebel πλήρωσε άλλα 10.000 $ για τα πρωτότυπα από την φωτογράφιση της Lena Dunham για το εξώφυλλο της Vogue. Εκείνα αποκάλυψαν μόνο ένα νοικοκυρεμένο φόρεμα.
Η κίνηση του Jezebel αποτελεί μια μορφή φεμινισμού που αναζητά τον δικό της αποδιοπομπαίο τράγο στις παραποιημένες εικόνες. Το να μη χρησιμοποιεί κανείς το Photoshop, στο χώρο του μάρκετινγκ θεωρείται χρυσή επιλογή, ενώ είναι θετικό για τα νέα κορίτσια. Η καμπάνια του Dove για την Αληθινή Ομορφιά κάνει την παρουσία της πιο ενδιαφέρουσα πετώντας τα ψεύτικα φίλτρα που μεταχειρίζονται εκείνοι που ρετουσάρουν. Περιοδικά υπόσχονται “No Photoshop” σε σχετικά αναγραφόμενα πλαίσια. Οι εταιρίες ένδυσης θριαμβολογούν ότι δεν έχουν χρησιμοποιήσει ποτέ πόδια-κλώνους στη θέση των πραγματικών των μοντέλων τους.
Για αυτούς τους φεμινιστές, το photoshop φταίει για τις μη ρεαλιστικές σωματικές προδιαγραφές που προβάλλονται, τη χαμηλή αυτοπεποίθηση και την ανορεξία στα έφηβα κορίτσια. Η εκστρατεία κατά του photoshop είναι ο τέλειος στόχος για τις λευκές γυναίκες μέσης τάξης των οποίων πρωταρχικό τους πρόβλημα είναι ότι αισθάνονται πως τα σώματά τους δεν ταιριάζουν στο ολοένα και πιο σουρεαλιστικό ιδανικό των μέσων ενημέρωσης.
Υπάρχει η πεποίθηση πως το photoshop παίρνει το πραγματικό αρχείο μιας στιγμής και το μετατρέπει σε ένα καταπιεστικό ψέμα.
Αλλά ποιος το γαμάει το photoshop. Οι φωτογραφίες είναι ήδη ψεύτικες.
Είμαι πρώην μοντέλο και νυν καλλιτέχνιδα. Αυτό το έμαθα κάθε δευτερόλεπτο που κοίταξα το φακό της φωτογραφικής μηχανής.
Οποιοσδήποτε έχει πάρει μέρος σε μια φωτογράφιση γνωρίζει ότι ακόμα και οι ανέγγιχτες φωτογραφίες φέρουν ελάχιστη ομοιότητα στο παρουσιαζόμενο αντικείμενο. Η φωτογραφία είναι κάτι παγωμένο. Ένα μοντέλο ιδρώνει, φουσκώνει, μεγαλώνει και πεθαίνει. Η πλαισίωση της προοπτικής (framing) είναι ένα ψέμα. Το φως είναι ένα ψέμα. Το ξεγύρισμα είναι ένα ψέμα. Όταν ρουφάς το στομάχι σου ή γυρνάς το κεφάλι σου έτσι ώστε το φως να απαλύνει τις ρυτίδες που προκαλούνται από το γέλιο, ψεύδεσαι όσο κι ένα εργαλείο ρευστοποίησης. Το ψέμα μαγειρεύεται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Η φωτογράφος Syreeta McFadden γράφει πως το χημικό μέικ απ σε ορισμένα φιλμ δουλεύει κατά των σκοτεινών αποχρώσεων του δέρματος. Ακόμα και στιγμιαίες φωτογραφίες συχνά δεν μοιάζουν με σένα επειδή δεν είσαι στατικός. Είσαι ένα τρισδιάστατο ον, που έχεις φυσιολογική φθορά λόγω του χρόνου. Οι φωτογραφίες είναι pixel ghosts.
Οι φωτογραφίες είναι ψέμα επειδή η τέχνη είναι ένα ψέμα. Η τέχνη είναι ένα τέχνασμα. Η τέχνη κάνει τα πράγματα όπως δεν είναι-κατά περιόδους ούσα στην υπηρεσία υπέρτατων αληθειών.
«Το θέμα επιθυμεί την κολακεία, ο θεατής επιθυμεί την αλήθεια, ο φωτογράφος πρέπει να αποφασίσει τι σημαίνει το καθένα» έγραψε στο Twitter ο φωτογράφος Clayton Cubitt. Το να ποζάρεις σημαίνει να είσαι ευάλωτος. Επειδή κάθε φωτογραφία αποτυπώνει μια υποτιθέμενη πραγματικότητα, οι θεατές βιώνουν το θέμα όπως ακριβώς το φτιάχνει ο διαμορφωτής εικόνας. Η ομορφιά του μοντέλου μπορεί να είναι το προϊον, όπως και σε μια φωτογράφιση μόδας. Άλλες φορές, όπως σε μια φωτογραφία της Diane Arbus, το προϊόν είναι η αλλόκοτη εμφάνιση του μοντέλου, η περιθωριοποίηση του, ο πόνος του. Η σχέση ανάμεσα στο φωτογράφο και το μοντέλο είναι πόλεμος όσο συχνά είναι και αγάπη. Νικητής είναι το άτομο που κρατάει το κλειδί της απελευθέρωσης.
Εκείνοι που βλέπουν το photoshop ως μια μισογυνιστική διάβρωση της φωτογραφίας, σπάνια έχουν ενδιαφέρουσες ιδέες για το πώς θα έπρεπε να είναι μια φεμινιστική φωτογραφία. Η περίφημη διαφήμιση του DOVE που δείχνει τις «Αληθινές Γυναίκες» με τα εσώρουχά τους (με το ‘Αληθινές’ εννοούν γυναίκες με λείο δέρμα, αρτιμελείς, με καμπύλες αλλά όχι χοντρές) είναι υγιής όσο το εμπλουτισμένο με βιταμίνες Wonderbread. Μπλογκ καταγγέλλουν την American Apparel επειδή προβάλει τις τρίχες της ηβικής περιοχής. Ωστόσο εάν και το ελάχιστο photoshop σας κάνει φεμινιστές, είναι φεμινιστές (σημ. η American Apparel) όσο και η Audre Lorde.
Χωρίς φωτογραφικά τεχνάσματα, οι γυναίκες οι οποίες παραδοσιακά θεωρούνται τέλειες, έτσι και παραμένουν. Θύμα του photoshop υποτίθεται ότι είναι ένα ‘Αληθινό Κορίτσι’, γυναίκα και ανασφαλής, η οποία δεν εργάζεται στη βιομηχανία του σεξ, της διασκέδασης ή της μόδας. Αισθάνεται άραγε καλύτερα ή χειρότερα με τη σέξι εικόνα της χωρίς όλα αυτά τα κολπάκια;
Το photoshop συχνά δεν γίνεται σωστά. Με τις προθεσμίες παράδοσης δουλειάς να κάνουν κόλαση την επαγγελματική καθημερινότητα, γίνονται λάθη. Μοντέλα χάνουν άκρα, οστά των πλευρών τους είναι σπασμένα και κερδίζουν και κάνα επιπλέον δάκτυλο. Οι φωτογραφίες στα περιοδικά με το γυαλιστερό χαρτί είναι συχνά κάτι περισσότερο από πίνακες ζωγραφικής. Ίσως εύκολα επηρεαζόμενα κορίτσια θα αισθανόντουσαν καλύτερα εάν τα περιοδικά τύπωναν σχέδια αντί αυτών (των φωτογραφιών), για να κάνουν την ψευδαίσθηση πιο σαφή. Θα ήταν σίγουρα καλύτερα για τον τραπεζικό μου λογαριασμό.
Η φωτογραφία ρετουσάρετε σχεδόν αμέσως. Τα εργαλεία scalpel και airbrush του Photoshop είναι οι απόγονοι των πραγματικών εργαλείων που παλιότερα χρησιμοποιούνταν για να ομορφύνουν την τυπωμένη φωτογραφία. Τότε, οι φωτογραφίες των σταρ σπανίως κυκλοφορούσαν απείραχτες. Η Columbia Pictures είχε διαφοροποιήσει την περιοχή πάνω από το μέτωπο όπου ξεκινούν τα μαλλιά, της Margarita Carmen Cansino για να σβήσει την μεξικανική κληρονομιά της. Έγινε η Rita Hayworth. Σήμερα είναι αθάνατη σε ζελατινοβρωμιούχο άργυρο (silver gelatin). Δεν μπορείς να παρατηρήσεις πως η βαζελίνη, το εργαλείο airbrush και χειραγώγηση της στο σκοτεινό δωμάτιο δούλεψαν πολύ πάνω στη θαυματουργή δομή των οστών της. Οτιδήποτε επουσιώδες διαλύθηκε μέσα στο ασπρόμαυρο της φωτογραφίας.
Για να έχεις μια «αληθινή» φωτογραφία πρέπει να αφαιρέσεις τα τεχνάσματα. Αυτό σημαίνει ότι αφαιρείς την τέχνη. Το αντίθετο της τέχνης είναι η ομαδική παρακολούθηση. Μη επανδρωμένα, CCTV, μεγάλης ταχύτητας-υψηλής ανάλυσης DSLR, δάκτυλα που χτυπάνε τα iPhones μας ή στα Google Glass. Πανταχού παρούσες κάμερες ρουφάνε την πραγματικότητα χωρίς ψηφιακή επιμέλεια. Είμαστε στην καλύτερη στιγμή της ιστορίας και μπορούμε να δούμε αστέρες ή οποιονδήποτε φωτογραφήθηκε ενώ φαινόταν χάλια μαύρα.
Για τις γυναίκες, αυτή η παρακολούθηση είναι ακόμα πιο σκληρή από το θέμα της μη αυθεντικότητας που τίθεται. Υπό το υπάρχον καθεστώς βιντεοκαμερών στα τηλέφωνα, πρέπει να είσαι πάντα έτοιμος για να ποζάρεις. Ποτέ μη κάνεις μορφασμούς που θα κάνουν ρυτίδες στο μέτωπό σου. Ποτέ μην ξερουφάς την κοιλιά σου. Όταν το Jezebel πληρώνει για διαρροές πρωτότυπων φωτογραφιών, αντικατοπτρίζει τις ταμπλόιντ που χλευάζουν την κυτταρίτιδα των διασήμων. Αφήνοντας τις ευγενείς δικαιολογίες στην άκρη, και τα δυο αφαιρούν από τη γυναίκα το δικαίωμα να ελέγξει την εικόνα της. Και τα δυο επωφελούνται από τη μη συναινετική έκθεση. Πίσω και από τα δυο υπάρχει ένας κακοήθης ψίθυρος: «Προσποιήθηκες ότι είσαι τέλεια. Σε τσακώσαμε. Δεν είσαι».
Όπως η τέχνη, το glamour ξεκινάει την πορεία του ως προσποίηση. Είναι χείλια που βάφονται κόκκινα, μέση που μπαίνει σε κορσέ για να δείχνει αδύνατη. Ιστορικά, ο κόσμος ήταν τόσο δύσπιστος με όλη αυτή τη λάμψη όσο και με τη μαγεία. Μπορούσε να εξαπατήσει έναν άνδρα και να τον κάνει να σκεφθεί ότι η γυναίκα που διάλεξε ήταν όμορφη, γόνιμη και νέα. Η ομορφιά γεννιέται. Η λάμψη φτιάχνεται. Για μια γυναίκα το να ξαναφτιάξει τον εαυτό της ήταν σα να ξεγλιστρούσε προς ένα ανώτερο επίπεδο.
Το ρετουσάρισμα είναι μια εκ των υστέρων λάμψη. Τα πίξελ κάνουν λαμπερές τις φωτογραφίες όπως το μέικαπ το πρόσωπο. Από το photoshop στο Instagram, κάθε τεχνολογική προσέγγιση κάνει το ρετουσάρισμα πιο δημοκρατικό και πιο περιφρονημένο. Η κάμερα του τηλεφώνου που κοιτάει το πρόσωπο του χρήστη είναι ένα master class για το πώς το στήσιμο επηρεάζει την εντύπωση. Μέσα ενημέρωσης ανησυχούν για το πώς επηρεάζει το photoshop τα έφηβα κορίτσια. Στο μεταξύ, τα έφηβα κορίτσια χρησιμοποιούν εφαρμογές ρετουσαρίσματος του iPhone για να κατασκευάσουν τα media του εαυτού τους.
Ένα έφηβο κορίτσι γνωρίζει καλύτερα τα ψεύδη πίσω από τη φωτογραφία. Όταν βγάζει selfies, διδάσκει τον εαυτό της αυτά που κάποτε ήταν εμπορικά μυστικά. Τώρα είναι εκείνη που ορίζει την γωνία, ξεγυρίζει ή θολώνει τη φωτογραφία.
Είναι το κορίτσι που αφήνει στην οθόνη και όχι το κορίτσι που έβγαλε τη φωτογραφία. Όπως όλες οι φωτογραφίες, το κορίτσι στην οθόνη είναι μια σκιά. Είναι μια όμορφη οφθαλμαπάτη, που θα αντικαταστήσει εκείνες που οι εταιρίες κάποτε πουλούσαν στον δημιουργό της. Είναι ψεύτικη. Αλλά και αληθινή.
