Ο Γιώργος Κουτλής των «Παικτών» Είναι ο Νέος Θεατρικός Σκηνοθέτης που Όλοι Περιμένουν να Δουν τι θα Κάνει Μετά

Θα πόνταρα αρκετά λεφτά ότι όλοι θα ξέρουν σύντομα το όνομα του σκηνοθέτη Γιώργου Κουτλή, που γύρισε από τη Ρωσία στα τέλη του 2019, με σπουδές στο Ρωσικό Ινστιτούτο Θεατρικής Τέχνης της Μόσχας και μεγάλη ορμή να δείξει τη δουλειά του στο ελληνικό κοινό.

Η επιτυχία του πρώτου μισού της θεατρικής σεζόν φέρει την υπογραφή του. Οι «Παίκτες», μία παράσταση που ξεκίνησε να παίζεται Δευτερότριτα στο θέατρο «Κιβωτός», έπαιρνε τη μία παράταση μετά την άλλη και οι ουρές στην οδό Πειραιώς ήταν μια μόνιμη εικόνα.

Όταν είχα βρει εισιτήριο, μετά από πολύ κόπο, διαπίστωσα κι εγώ ότι χωρίς υπερβολή στο θέατρο δεν έπεφτε καρφίτσα και οι θεατές γελούσαν βροντερά με την γκροτέσκα και λίγο σουρεάλ ανάγνωση της σατιρικής κωμωδίας του Γκόγκολ, γραμμένης το 1836.

Όσοι δεν πρόλαβαν να δουν την παράσταση θα έχουν κι άλλη ευκαιρία, αφού κατά πάσα πιθανότητα, θα ανέβει ξανά την επόμενη χρονιά. Ο Γιώργος Κουτλής φυσικά είναι ήδη στα επόμενα βήματα, αφού έχει επεξεργαστεί με υγιή τρόπο τη μεγάλη ανταπόκριση που επεφύλασσε το κοινό στη δουλειά του.

Ο Γιώργος έχει συνείδηση ότι θα έρθουν και παραστάσεις που δεν θα έχουν την ίδια επιτυχία, οπότε προσπαθεί να μην ετεροπροσδιορίζεται μόνο από τον τρόπο που το κοινό εισπράττει τη δουλειά του. «Το ακούω, χαίρομαι και πηγαίνω παρακάτω».

Από την 1η Φεβρουαρίου (αρχικά στο στο θέατρο «Αθηναΐς» και από τον Μάρτιο στην «Αποθήκη») παρουσιάζεται η νέα σκηνοθετική του δουλειά, το “Talk Show” του Suyako (κατά κόσμον Βασίλη Μαγουλιώτη), ένα έργο που χρησιμοποιεί τη σύμβαση του late-night talk show, για να την ανατρέψει.

Πρωταγωνιστούν ένας εκκεντρικός και αδιάκριτος παρουσιαστής, κι ένας καλεσμένος που δεν έχει ιδέα γιατί βρίσκεται εκεί. Παράλληλα, ο Γιώργος Κουτλής κάνει πρόβες για το «Όνειρο ενός Γελοίου» του Ντοστογιέφσκι με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης, συνεχίζει να διδάσκει στο Ωδείο Αθηνών και ετοιμάζει τα επόμενα σκηνοθετικά του βήματα.

«Ξυπνάω γύρω στις 8.30-9 και ξεκινάω να τρέχω ασταμάτητα μέχρι το βράδυ, που είτε θα γυρίσω σπίτι μου να φάω και να κοιμηθώ είτε θα πάω να δω θέατρο». Αυτή μερικές φορές είναι και η «παρενέργεια» της μεγάλης επιτυχίας: σου ανοίγει δρόμους και αναλαμβάνεις τόσο πολλά που δεν προλαβαίνεις να τη χαρείς.

 «Έχω συνείδηση της τύχης μου. Είναι κρίμα πάνω στο μεγάλο τρέξιμο να μην το ευχαριστιέμαι όσο του αναλογεί. Από τη χαρά μου και την αγάπη μου, γίνομαι φανατικός και δουλεύω πάρα πολύ. Έτσι, πριν προλάβω να δρέψω τους καρπούς του κάθε πράγματος, είμαι ήδη στο επόμενο άγχος. Η προσωπική ζωή πάει τσάρκα και θολώνει η σκέψη σου. Χρειάζεται μια εγκράτεια που δεν έχεις πάντα την ψυχραιμία να την έχεις», παρατηρεί ο 32χρονος σκηνοθέτης.

Το 2020, μετά τη γενική πρόβα της πρώτης του σκηνοθετικής δουλειάς, της παράστασης «Παίζοντας το Θύμα» στο «Εθνικό Θέατρο, ο κόσμος τού έλεγε «συγχαρητήρια και συλλυπητήρια». Κατά τη διάρκεια της γενικής, ανακοινώθηκε η απόφαση ότι κλείνουν τα θέατρα. «Ένιωσα ότι τράκαρα με τοίχο. Στις δύο πρώτες μου δουλειές έκανα γενική πρόβα και μετά από έξι μήνες πρεμιέρα», λέει στο VICE o Γιώργος Κουτλής.

Η πανδημία, όμως, απλώς καθυστέρησε αυτό που ήταν νομοτελειακά σίγουρο ότι θα γίνει. Ο 32χρονος σκηνοθέτης πρότεινε ένα άλλο θεατρικό τρόπο να γίνονται τα πράγματα και το κοινό ενθουσιάστηκε. Ο Γιώργος Κουτλής μιλάει στο VICE για το σάστισμα της αναπάντεχης επιτυχίας, τις θεατρικές σπουδές στη Μόσχα –χωρίς να μιλάει καν τη γλώσσα στην αρχή– και για το πόσο οι παραστάσεις μοιάζουν με τις ερωτικές σχέσεις.

VICE: Αν ήμασταν σε αυτά τα σεμινάρια που καθόμαστε σε κύκλο και όλοι λένε δύο λόγια για τον εαυτό τους, εσύ πώς θα συστηνόσουν;
Γιώργος Κουτλής: Είμαι ο Γιώργος, 32 χρονών, σκηνοθέτης και το αγαπημένο μου φρούτο είναι το καρπούζι. Μάλλον αυτό θα έλεγα (σ.σ. γελάει). Σπούδασα Νομική και από ένα σημείο και μετά παράλληλα υποκριτική. Μετά μπήκα στρατό, έκανα κάποια λίγα βασικά μαθήματα ρωσικών και σηκώθηκα κι έφυγα στα 25 μου για να σπουδάσω σκηνοθεσία στη Ρωσία.

Πώς τα κατάφερες αρχικά να μπεις και μετά να σπουδάσεις στο Ρωσικό Ινστιτούτο Θεατρικής Τέχνης της Μόσχας, χωρίς επί της ουσίας να μιλάς τη γλώσσα;
Οι εξετάσεις ήταν όλες στα ρωσικά. Ήθελαν έναν μύθο, ένα ποίημα, ένα τραγούδι, έναν μονόλογο και μια γραπτή σκηνοθετική πρόταση πάνω σε ένα έργο. Τον μύθο και το ποίημα τα έμαθα απέξω στα ρωσικά, τον μονόλογο και το τραγούδι τα είπα στα ελληνικά, επειδή δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς. Εκείνη την περίοδο σπούδαζε εκεί ο ηθοποιός Δημήτρης Γεωργιάδης και μπήκε στην εξέταση για να βοηθήσει.

Πώς ήταν για έναν 25χρονο να πρέπει να ζήσει στη Μόσχα, μη γνωρίζοντας κανέναν και χωρίς να μιλάει τη γλώσσα καλά-καλά;
Είναι σαν να σε πετάνε σε μια θάλασσα και να πρέπει να κολυμπήσεις, κι όταν το καταφέρεις νιώθεις πιο δυνατός. Ο πρώτος καιρός ήταν λίγο περίεργος, επειδή υπάρχει ένα σάστισμα από τα πολλά καινούρια πράγματα. Πρέπει να λειτουργείς σε πολύ υψηλές ταχύτητες για να μπορείς να προσαρμοστείς και να επικοινωνήσεις.

Όλοι οι συμμαθητές μου ήταν Ρώσοι, έκανα επίσης μαθήματα ρωσικών στη σχολή, οπότε αναγκαστικά έμαθα πιο γρήγορα. Βρήκα και κάποιους που μιλούσαν αγγλικά -δεν μιλούσαν πολλοί- και όταν τελείωνε το μάθημα τους έλεγα «μπορείς να μου πεις ποια ήταν τα sos για να καταλάβω τι γινόταν;».

Σίγουρα νιώθεις χαζός, με την έννοια ότι μιλάς, κάνεις λάθος μια λέξη και γελάνε όλοι γύρω σου ή κάνει κάποιος ένα αστείο που δεν καταλαβαίνεις και κοιτάς αριστερά-δεξιά. Είναι ένα περίεργο συναίσθημα αλλά συνειδητοποιείς πολλά: τι σημαίνει να είσαι ξένος, τι σημαίνει να παρακολουθείς σωματικές και ενεργειακές δράσεις –θεατρικά μιλώντας– και όχι το τι λέει ο άλλος.

Λένε όλοι πολλά, αλλά το τι γίνεται στην πραγματικότητα μεταξύ τους, το παρακολουθείς καλύτερα όταν δεν ακούς, παραδόξως. Γενικά μιλάω πολύ και με βοήθησε ότι για ένα πολύ μεγάλο διάστημα σώπασα, κάθισα πίσω και άρχισα να παρατηρώ με έναν διαφορετικό τρόπο.

Αυτή η εμπειρία της «σιωπής» επηρέασε και τη σκηνοθετική ματιά σου; Στους «Παίκτες», για παράδειγμα, υπήρχε έντονη σωματικότητα και μια γκροτέσκ αισθητική.
Με ενδιαφέρει αυτό. Έχω μια μανία με τους κλόουν –όχι του παιδικού πάρτι– με την έννοια ότι επικοινωνούν με έναν τρόπο που μπορεί να τους παρακολουθήσει από ένα παιδάκι μέχρι κάποιος πολύ ηλικιωμένος, χωρίς να χρειάζεται να μιλάνε την ίδια γλώσσα. Ο Ήμελλος (σ.σ: ο ηθοποιός Δημήτρης Ήμελλος) που τον είχα καθηγητή στο Ωδείο έλεγε ότι αν βάζαμε ένα τζάμι μπροστά στη σκηνή, έπρεπε χωρίς να ακούμε να τα καταλαβαίνουμε όλα.

Ο έλλογος δυτικός άνθρωπος στηρίζεται πάρα πολύ στο κείμενο κι έχουμε καταντήσει κινούμενες κεφαλές. Όμως και στη ζωή και στο θέατρο υπάρχει μεγάλη ανάγκη για σωματική δράση – και σε επίπεδο ενέργειας, όχι μόνο σε επίπεδο κίνησης. Σίγουρα, με έχει επηρεάσει και η εμπειρία στη Ρωσία, αλλά ήταν κάτι που με απασχολούσε και από πριν.

Πώς ένιωσες με την τεράστια ανταπόκριση που είχαν οι «Παίκτες»;
Περιμέναμε να πάει καλά εμπορικά, να έχει κόσμο. Μεταξύ μας λέγαμε «Ρε συ, δες το». Ήταν μια επιβεβαίωση ότι δεν είμαστε τρελοί που πιστεύαμε ότι η παράσταση έχει την ικανότητα να επικοινωνήσει και λαϊκά και ποιοτικά. Από ‘κει και πέρα, όντως οι άνθρωποι που έβγαιναν από την παράσταση σε βομβάρδιζαν με αγάπη, σαν να ήθελαν να σου ανταποδώσουν την ενέργεια που τους είχες δώσει, αυτές τις δυο ώρες.

Αυτό ήταν κάτι πολύ ωραίο, αλλά αναπάντεχο που σε σαστίζει και λίγο. Σίγουρα χάρηκα και ένιωσα μια βαθιά ικανοποίηση. Εγώ ειδικά που είναι από τις πρώτες μου δουλειές, νιώθω ότι δεν έφαγα τα χρόνια μου τζάμπα (γελάει) και πως έκανα καλά και επέμεινα.

Κατά τα άλλα, έχω συνείδηση ότι στο μέλλον θα έρθουν διαφορετικές εποχές, οπότε δεν είναι καλό να ετεροπροσδιορίζομαι μόνο από τον τρόπο που εισπράττει τη δουλειά μου το κοινό. Το ακούω, χαίρομαι και πάω παρακάτω.

Νιώθεις κάποιου είδους πίεση ότι πρέπει να αποδείξεις κάτι με την επόμενη παράσταση, να φανεί ας πούμε ότι δεν ήταν τυχαία η επιτυχία;
Όχι, δεν το νιώθω έτσι ακριβώς. Μου έχει περάσει από το μυαλό πως ό,τι κάνω θα συγκρίνεται πλέον μ΄αυτό. «Α ωραίο, αλλά δεν ήταν σαν τους “Παίκτες”». Από εκεί και πέρα όμως, εγώ την ίδια όρεξη που είχα όταν έκανα αυτή την παράσταση, έχω και τώρα για τα επόμενα.

Ξέρω ότι κάτι θα πετύχει τη χωροχρονική συγκυρία, ενώ κάτι άλλο όχι. Εμένα δεν μπορεί να με καθορίζει αυτό και πρέπει να συνεχίσω να κάνω τη δουλειά μου. Φυσικά, η ψυχολογία σου επηρεάζεται – ανθρώπινο είναι. Το σημαντικό όμως είναι να συνεχίζω να κάνω δουλειές με αγάπη και κέφι. Όλα τα άλλα έρχονται.

Πολύ βασικό είναι και το ότι για μένα η καθημερινότητά μου είναι οι πρόβες, περισσότερο από τις παραστάσεις. Οπότε, σημασία έχει πώς ζω αυτό το κομμάτι και πόσο δημιουργικός νιώθω εκεί. Αν δεν είχα μια καλή συνεργασία και τύχαινε να κάνει κάτι επιτυχία –αν και το θεωρώ δύσκολο να συμβεί– δεν θα μου έλεγε κάτι. Αν εγώ είχα βγάλει ψυχοσωματικά, τι να το κάνω; Πάντα σε κάθε δουλειά, ξεκινάς από την αρχή κι ό,τι γίνει, έγινε.

Με κάθε παράσταση ξεκινάς από την αρχή, σαν να κάνεις ένα άλμα στο κενό;
Κοίτα, θυμίζει λίγο τις σχέσεις. Έχεις κάνει μια σχέση που κράτησε κάποια χρόνια, πήγε πάρα πολύ καλά, ζήσατε τον έρωτα αλλά όταν πας να κάνεις μια νέα σχέση θα ξεκινήσεις πάλι από το μηδέν. Μπορεί να πετύχει μπορεί και όχι. Δεν μπορείς να συγκρίνεις κάθε νέα σχέση με την προηγούμενη. Θα είναι κάπως αλλιώς και θα χαράξει στη βιογραφία σου το δικό της κομμάτι. Αλλιώς, πνίγεσαι και αντί να βιώνεις τις εμπειρίες τις συγκρίνεις μεταξύ τους.

Το“Talk Show” περιγράφεται σαν μια καφκική κωμωδία τηλεοπτικής υποκουλτούρας: Ποια είναι η δική σου σχέση με την υποκουλτούρα;
Μια χαρά σχέση έχω – βέβαια το τι εννοεί ο καθένας υποκουλτούρα είναι πολύ σχετικό. Προσωπικά, έχω καλή σχέση με θεάματα που δεν απαιτούν ιδιαίτερη πνευματική διεργασία για να τα παρακολουθήσεις και σου προσφέρουν μια στιγμή που μπορείς να αποφορτιστείς.

Μπορώ να περάσω καλά με οποιοδήποτε είδος μουσικής και αναλόγως τη φάση μπορώ να δω οποιαδήποτε ταινία. Έχω αντέξει να δω από πολύ κακής ποιότητας πράγματα, μέχρι πολύ υψηλής. Συνειδητά όμως, όσο μεγαλώνω αξιολογώ διαφορετικά τον χρόνο. Οπότε επιλέγω να μην αναλώνομαι σε πράγματα που θεωρώ υποκουλτούρα, γιατί δεν έχω την πολυτέλεια αυτή.

Έχεις κάποια ένοχη απόλαυση;
Έχω δει πάρα πολύ αμερικάνικο “Survivor” – επαναλαμβάνω αμερικάνικο. Έχω δει αρκετές σεζόν και το έχω χρησιμοποιήσει και σαν παράδειγμα στις πρόβες. Θεωρώ ότι έχει οριακά κοινωνιολογικό ενδιαφέρον. Είναι σαν ένα γιγαντιαίο, ζωντανό παράξενο επιτραπέζιο, όπου όλοι λένε ψέματα σε όλους. Είναι ένα μόνιμο παιχνίδι εμπιστοσύνης και εξαπάτησης.

Στους «Παίκτες» το στοιχείο της εξαπάτησης ήταν πολύ σημαντικό. Στο “Talk Show”;
Η μανία που έχω δεν είναι ακριβώς με την εξαπάτηση, αλλά με τη λειτουργία της αναπαράστασης: το ψέμα μέσα στο ψέμα, θέατρο μέσα στο θέατρο. Και η εξαπάτηση έτσι λειτουργεί. Υπάρχει μια συνθήκη πραγματική που την κρύβουμε παίζοντας θέατρο.

Έτσι και στο “Talk Show”, η πραγματική συνθήκη εμφανίζεται στο τέλος. Η αρχή είναι μια «οφθαλμαπάτη» για κάτι πιο ουσιαστικό που προκύπτει αργότερα. Πράγματι, το πρώτο μέρος του “Talk Show” θυμίζει τον τρόπο λειτουργίας των «Παικτών». Βέβαια μετά, φεύγει και πάει πραγματικά σε ένα σουρεαλισμό, σε ένα ονειρικό πράγμα.

Τι είδους θέατρο σε αφορά και θέλεις να επικεντρωθείς και στο μέλλον;
Οι περισσότερες παραστάσεις μου κατευθύνονται σε έναν παράξενο, διογκωμένο ποιητικό ρεαλισμό. Ξεκινάμε από τη βάση ενός ψυχολογικού ρεαλισμού, τον οποίο διογκώνουμε για να γλιστρήσει και να φύγει στο όνειρο.

Αυτό είναι το βασικό πεδίο που θέλω να ερευνήσω και να δω τι «ζουμιά» έχει. Επειδή όμως, μου αρέσουν πολλά διαφορετικά πράγματα μεταξύ τους, ανά περιόδους, θέλω να δοκιμάζω εντελώς αντίθετες ιδέες.

Ένιωσες καθόλου αδικημένος, λόγω της πανδημίας; Πάνω που πήγες να δείξεις τη δουλειά σου ως σκηνοθέτης, ήρθε ο κορονοϊός.
Όταν έκανα την πρώτη μου δουλειά, την ώρα της γενικής μου πρόβας στο Εθνικό, έκλεισαν τα θέατρα. Τελείωσε η γενική μου και ο κόσμος μου έλεγε «συγχαρητήρια και συλλυπητήρια». Δεν είδα ποτέ πρεμιέρα. Στη δεύτερη παράστασή μου, στην Εσθονία πριν κάνω πρεμιέρα έκλεισαν τα θέατρα στην Εσθονία.

 Στις δύο πρώτες μου δουλειές έκανα γενική πρόβα και μετά από έξι μήνες πρεμιέρα. Ένιωσα ότι τράκαρα με τοίχο. Είχα κι έχω πολλή ορμή μέσα μου. Επειδή, σπούδαζα μέχρι τα 30 μου, έχω μια καταπιεσμένη δύναμη, σαν να έχω ένα ελατήριο που θέλει να εκτονωθεί. Όταν πήγε να εκτοξευθεί, ήρθε η πανδημία που μας έκανε να σηκώσουμε τα χέρια ψηλά.

Δεν μπορούσα να κάνω τίποτα. Γκρίνιαζα στους φίλους μου, στην κοπέλα μου ότι «γαμώτο, κάποιος να δει τι κάνω, δεν το έχει ποτέ κανένας. Τόση δουλειά, δεν θα τη δει κάποιος;». Τώρα μου λένε ότι κάπως μου το ανταπέδωσε η ζωή με την ανταπόκριση του κόσμου. Τότε έλεγα πόσο άτυχος είμαι. Τώρα σκέφτομαι ότι τελικά μάλλον είμαι πολύ τυχερός.

* Η παράσταση “Talk Show” του Suyako σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή ανεβαίνει στο θέατρο «Αποθήκη».

Οι Έλληνες στην Ουκρανία Συνεχίζουν τη Ζωή τους στη «Σκιά» της Ρωσικής Απειλής

Η Νατάσα Εξηνταβελώνη Είναι Τόσο Νομοταγής που Αηδιάζει με τον Εαυτό της

Την Αστρολογία μου Μέσα

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.