UPDATE (12/11/2014): Ο τάφος και ο σκελετός του νεκρού που έχει ταφεί στον τύμβο Καστά, ήρθαν στο φως από την ανασκαφική ομάδα στην Αμφίπολη.
Κείμενο: Κώστας Κουκουμάκας
Videos by VICE
Από αυτόν τον χωμάτινο δρόμο, που διασχίζει καλλιέργειες καπνού, αμυγδαλιές και αμπέλια, τόσα αυτοκίνητα δεν έχουν περάσει ποτέ ξανά σε μια μέρα. Οι οδηγοί κόβουν ταχύτητα για να ρωτήσουν όσους κατηφορίζουν «αν πηγαίνουμε σωστά» κι εκείνοι χαμογελαστοί γνέφουν καταφατικά. Στο τέλος του λόφου μια μεταλλική πόρτα απαγορεύει την πρόσβαση, υπάρχει ένα περιπολικό της αστυνομίας, ένα πυροσβεστικό όχημα και τηλεοπτικά συνεργεία. Και πολλοί τουρίστες, που βγάζουν selfie με φόντο τον Τύμβο Καστά στο βάθος δεξιά μας, όπου βρίσκεται σε εξέλιξη τον τελευταίο καιρό μια σημαντική ανασκαφή για την αποκάλυψη ενός πρωτοφανούς σε μέγεθος αρχαίου τάφου.
Η ανασκαφή προβλήθηκε εκτενώς από τα ελληνικά και ξένα μίντια μετά τη βεβιασμένη επίσκεψη στο μέσον της εβδομάδας του Έλληνα Πρωθυπουργού, η οποία με τη σειρά της πυροδότησε τα πιο απίθανα σενάρια γύρω από την ταυτότητα του νεκρού και την επιστημονική ταυτοποίηση του μνημείου. Βρισκόμαστε ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου στο «σημείο μηδέν», έξω από το χωριό Μεσολακκιά Σερρών, μια ανάσα από την αρχαία Αμφίπολη, όπου ποντάρεται τα τελευταία 24ωρα η ψυχολογική ανάταση ενός ολόκληρου έθνους.
Οι ντόπιοι αποκαλούν τον Τύμβο αλλιώς και «Κελκί Τεπέ» (στα τουρκικά «Λόφο των Αλεπούδων», πιθανόν από το τουρκικό tilki, μτφρ. αλεπού). Επιχειρούμε να κάνουμε ένα γύρο για καλύτερες λήψεις, όμως μας σταματούν ένας αστυνομικός με πολιτικά κι ένας αρχαιοφύλακας, που πετάγονται μέσα από ένα αμπέλι. Στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου η 20χρονη Έλλη φωτογραφίζεται με την ξαδέρφη της. «Ήρθαμε ως εδώ από περιέργεια και ενδιαφέρον για την ανασκαφή. Θέλαμε να πλησιάσουμε πιο κοντά γιατί από εδώ δεν φαίνεται τίποτα» μας λένε. Η Ειρήνη ήρθε με τον σύζυγό της από τη Θεσσαλονίκη. «Έμεινα άφωνη, πρόκειται για μοναδική ανακάλυψη ανεξάρτητα από τις τελικές ανακοινώσεις».
Στη Μεσολακκιά των 300 κατοίκων, τον πιο κοντινό οικισμό στον αρχαιολογικό χώρο, κανείς δεν δείχνει να ενοχλείται από τη μεγάλη δημοσιότητα ούτε από τα τηλεοπτικά συνεργεία που στριφογυρίζουν στο χωριό. Οι κάτοικοι μιλούν εύκολα στους ξένους και για λίγο μόνο κλείνονται όταν θυμούνται τις παροτρύνσεις των αρχαιολόγων να είναι φειδωλοί στις περιγραφές. Κάτω από τον πλάτανο του αναψυκτηρίου ακούγονται αφόρητες υπερβολές, όπως ότι τα κεφάλια των Σφιγγών στην είσοδο του τάφου θρυμματίστηκαν από γερμανική οβίδα στην Κατοχή ή ότι λίγα χρόνια πριν οι αρχές των Σκοπίων είχαν ενδιαφερθεί να χρηματοδοτήσουν την ανασκαφή.
Τα σενάρια και οι κρυφοί πόθοι των χωρικών για την ταυτότητα του νεκρού είναι τόσα όσες και οι φωτογραφίες στα κινητά τους, τραβηγμένες πριν αποκλειστεί ο χώρος της ανασκαφής και καλυφθούν με πανιά οι Σφίγγες στην είσοδο του τάφου. Οι περισσότεροι λένε στο πόδι ότι δεν θα απογοητευτούν αν είναι η Ρωξάνη ή κάποιος στρατηγός του Αλέξανδρου, κάποιοι λιγοστοί επιμένουν για τον ίδιο τον Αλέξανδρο, και όλοι μαζί αγωνιούν μήπως το μνημείο βρεθεί συλημένο.
Ίσως πάλι όλα αυτά έχουν μικρή σημασία, καθώς για πολλούς ο τάφος του Τύμβου Καστά είναι για τη Μεσολακκιά ό,τι ο τάφος του Έλβις για το Μέμφις. Οι χωριανοί πειράζουν όσους έχουν κτήματα κοντά, λέγοντας ότι έχουν πιάσει την καλή, καθώς τα αμπέλια και οι αμυγδαλιές τους θα κοστίζουν χρυσάφι. Θυμίζουν ότι στη Βεργίνα, μετά την ανακάλυψη των βασιλικών τάφων, άνοιξαν εστιατόρια και ξενοδοχεία και χιλιάδες τουρίστες επισκέπτονται κάθε χρόνο τον αρχαιολογικό χώρο. Κάποιος μας είπε ότι στις εκβολές του Στρυμόνα θα μπορούσε να κατασκευαστεί λιμανάκι για να δένουν τα κότερα των επισκεπτών που θα φθάνουν τα επόμενα χρόνια.
Στο μεταξύ, η ζωή των κατοίκων ήταν πάντοτε συνυφασμένη με τα αρχαία και στη γύρω περιοχή έχουν ανακαλυφθεί πολλοί μακεδονικοί τάφοι. «Όταν θέλαμε μικροί να πάμε προς τον Τύμβο, λέγαμε ότι πηγαίνουμε να παίξουμε στον Τάφο της Ρωξάνης» μας εξηγούν. «Βρίσκαμε πάνω – πάνω στο χώμα αρχαία νομίσματα, που έγραφαν “Αμφιπολίται” και παίζαμε με αυτά». Ορισμένοι κάνουν ένα βήμα παραπάνω, μιλούν χαμηλόφωνα για παράνομες ανασκαφές και «αντίκες» (νομίσματα) και μαρμάρινες «κούκλες» (αγαλματίδια) που «δόθηκαν για ψευτοχρήματα σε αρχαιοκάπηλους στις Σέρρες κι εκείνοι θησαύρισαν πουλώντας τα στην Ιταλία».
Νωρίς το μεσημέρι, περιδιαβαίνουμε τους δρόμους του χωριού και φωτογραφίζουμε γύψινα ομοιώματα του Λέοντα της Αμφίπολης, που κοσμούν τους φράχτες των μονοκατοικιών (ο αληθινός Λέων βρίσκεται σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων και οι επιστήμονες εκτιμούν τώρα ότι η αρχική του θέση ήταν στην κορυφή του τάφου). Μετά τη λειτουργία του Δεκαπενταύγουστου, το δημοτικό αναψυκτήριο της Μεσολακκιάς θα γεμίσει κόσμο. Κάτω από τον πλάτανο θα εξυφανθούν νέες αυγουστιάτικες αλήθειες και ψέματα, αφηγήσεις για την πολιτική συγκυρία και απλοϊκές προσδοκίες λαϊκών ανθρώπων. Το βέβαιο είναι ότι η Μεσολακκιά έζησε την πιο γκράντε εβδομάδα της. Μέχρι την επόμενη.
Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.
