Ο δεσμός ανάμεσα σε σκυλιά και ανθρώπους είναι τόσο ισχυρός που οι άνθρωποι συχνά νιώθουν ότι οι «γούνινοι» φίλοι τους μπορούν να καταλάβουν τις σκέψεις και τις προθέσεις τους. Άλλο είναι, όμως, να αισθάνεσαι ότι ο σκύλος σου μπορεί να καταλαβαίνει τα κίνητρά σου πίσω από τις πράξεις σου και άλλο να τεστάρεται επιστημονικά αυτή η πλευρά της γνωστικής λειτουργίας των σκυλιών.
Οι ερευνητές εφάρμοσαν για πρώτη φορά σε σκυλιά μια συνηθισμένη μέθοδο πειράματος, γνωστή ως «παράδειγμα εσκεμμένης vs μη εσκεμμένης άρνησης». Το να ερευνήσουν την ικανότητα των σκυλιών να ξεχωρίσουν τις προθέσεις των ανθρώπων θα μπορούσε να βοηθήσει να καταλάβουν σε ποιο βαθμό έχουν «θεωρία του νου» ή τη δυνατότητα να αποδίδουν ψυχικές καταστάσεις στους άλλους. Επίσης αυτή η ικανότητα θα ήταν τεράστιας αξίας για την κοινή ιστορία σκύλου και ανθρώπου, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Scientific Reports.
Videos by VICE
Η μελέτη θέτει ένα τεράστιο ερώτημα, «για το αν τα σκυλιά έχουν θεωρία του νου», λέει η Juliane Bräuer, επικεφαλής του DogStudies Lab στο Max Planck Institute for the Science of Human History και επικεφαλής συγγραφέας της νέας μελέτης. «Το ερώτημα αυτό είναι πολύ σημαντικό στη συγκριτική ψυχολογία. Αυτό κάνουμε: συγκρίνουμε τα ζώα με τους ανθρώπους και εξετάζουμε τι είναι μοναδικό».
Το εν λόγω πείραμα περιλαμβάνει την άρνηση ανταμοιβών, σκόπιμα ή μη. Με άλλα λόγια, το ζώο αντιλαμβάνεται μέσω της διαίσθησης αν μια πράξη γίνεται κατά λάθος ή σκόπιμα. Το πλαίσιο αυτό έχει εφαρμοστεί σε προηγούμενες μελέτες σε ανθρώπινα βρέφη, χιμπατζήδες, Αφρικανικούς γκρίζους παπαγάλους, καπουτσίνους, μακάκους και άλογα, αλλά στη νέα έρευνα είναι η πρώτη φορά που το παράδειγμα εφαρμόζεται σε σκυλιά.
Η εκδοχή αυτή περιλάμβανε τρία σενάρια. Και στα τρία υπήρχε ένα διάφανο χώρισμα ανάμεσα σε μια γυναίκα και ένα σκυλί. Συνολικά 51 σκυλιά (27 θηλυκά και 24 αρσενικά) από διάφορες ράτσες και ποικίλων ηλικιών μελετήθηκαν.
Στο σενάριο εσκεμμένης άρνησης, η γυναίκα πρόσφερε ανταμοιβή στον σκύλο μέσα από ένα άνοιγμα στο χώρισμα κι ύστερα έπαιρνε το φαγητό πίσω, λέγοντας «χα, χα». Έπειτα το κρατούσε μπροστά στο σκυλί ώστε να μπορεί να το δει, αλλά όχι και να το πιάσει.
Υπήρχε και το σενάριο μη εσκεμμένης άρνησης. Στη μη εσκεμμένη/αδέξια δοκιμή, η γυναίκα προσπαθούσε να ταΐσει το σκυλί μέσα από το χώρισμα αλλά της έπεφτε το φαγητό στη λάθος πλευρά και έλεγε «ουπς» Στη μη εσκεμμένη/ μπλοκαρισμένη δοκιμή, η γυναίκα πήγαινε να ταΐσει τον σκύλο αλλά δεν τα κατάφερνε, διότι υπήρχε κάποιο εμπόδιο στο άνοιγμα. Σε αυτή την περίπτωση έλεγε «αχ».
Η ιδέα ήταν να μελετηθούν οι αντιδράσεις των σκύλων σε διαφορετικά μοτίβα του ανθρώπου ως πάροχο τροφής. Στο σενάριο εσκεμμένης άρνησης η ανταμοιβή σκόπιμα δεν τους δινόταν, ενώ στα άλλα δύο σενάρια δεν υπήρχε πρόθεση.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα σκυλιά «εμφανώς συμπεριφέρονταν διαφορετικά, ανάλογα με το αν οι πράξεις ήταν σκόπιμες ή μη» και δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν πολλές εξηγήσεις για αυτό το αποτέλεσμα-«έκπληξη» σύμφωνα με τη μελέτη.
Κατά βάση, τα σκυλιά περίμεναν μεγαλύτερα διαστήματα στο σενάριο εσκεμμένης άρνησης, πριν αποφασίσουν να περάσουν γύρω από το χώρισμα για να πλησιάσουν την ανταμοιβή. Επίσης ήταν πιο πιθανό να καθίσουν κάτω, να ξαπλώσουν ή να κουνάνε τις ουρές τους σε αυτό το σενάριο, ίσως επειδή νόμιζαν ότι με αυτές τις κινήσεις θα κέρδιζαν ξανά την τροφή.
«Ίσως καταλαβαίνουν το εξής: Δεν θα πάρω το φαγητό τώρα αλλά ίσως όταν κάνω κάτι καλό, όταν καθίσω κάτω και είμαι καλό σκυλάκι, να μου το δώσει», εξηγεί η Bräuer. «Περιμένουν να αλλάξει γνώμη».
Επίσης τα σκυλιά περίμεναν ελαφρώς περισσότερο στη μη εσκεμμένη/αδέξια συνθήκη σε σχέση με τη μη εσκεμμένη/μπλοκαρισμένη, ίσως επειδή καταλάβαιναν ότι δεν υπήρχε εύκολος τρόπος να πάρουν την ανταμοιβή από τον άνθρωπο όταν το άνοιγμα ήταν μπλοκαρισμένο, κάνοντάς τους να κάνουν τον γύρω του χωρίσματος.
Η ομάδα της Bräuer τόνισε ότι η μελέτη τους δεν επιβεβαιώνει ότι τα σκυλιά έχουν θεωρία του νου, ούτε τα αποτελέσματα δείχνουν απαραίτητα ότι αυτά τα κατοικίδια μπορούν να αντιληφθούν τις προθέσεις των ανθρώπων, παρόλο που δείχνουν διαφορετικές αντιδράσεις, καθώς υπάρχουν άλλες εξηγήσεις για της συμπεριφορικές διαφοροποιήσεις.
«Η μελλοντική έρευνα πρέπει να εξετάσει αν η αντίδραση των σκυλιών δείχνει όντως την ικανότητα να ερμηνεύσουν τις ανθρώπινες προθέσεις ή μόνο κάποια μορφή ερμηνείας συμπεριφοράς με βάση κάποιους συσχετισμούς που έχουν μάθει», είπαν οι ερευνητές. «Παρόλα αυτά, τα ευρήματα μάς δίνουν σημαντικά αρχικά στοιχεία ότι τα σκυλιά μπορεί να έχουν τουλάχιστον μια πλευρά της θεωρίας του νου: την ικανότητα να αναγνωρίζουν την πρόθεση στην πράξη».
Το πείραμα επίσης επιβεβαίωσε αυτό που ξέρουν ήδη όλοι οι ιδιοκτήτες σκύλων: αυτά τα κατοικίδια ζώα είναι συντονισμένα σε βαθύ επίπεδο με τις ανθρώπινες πράξεις και συμπεριφορές.
«Μπορούν να διακρίνουν με ευκολία ανάμεσα στις τρεις αυτές καταστάσεις που είναι παρόμοιες», λέει η Bräuer. «Η ευαισθησία τους αυτή τα καθιστά πολύ ξεχωριστά και ίσως μπορούν να καταλάβουν ακόμα και την πρόθεση».
Περισσότερα από το VICE
Τέσσερις Εθελοντές Αφηγούνται πώς Έζησαν τις Μέρες της Απόλυτης Καταστροφής των Πυρκαγιών
Ο Παναγιώτης Ρουστέμης Αναζητά τα Όριά του στο Ράλι Ακρόπολις
Ένα Οδοιπορικό στα Καταφύγια των Τζουμέρκων, Εκεί Όπου Κάθε Μέρα Είναι μια Περιπέτεια
