Φωτογραφία: Paul Buck / EPA
Το θέμα δημσιεύτηκε αρχικά στο i-D.
Την περασμένη εβδομάδα, το Director’s Guild of America δημοσίευσε την εναρκτήρια έκθεση του Feature Film Diversity για τη διαφορετικότητα του κινηματογράφου. Το ίδιο το γεγονός ότι αυτή είναι η πρώτη έκθεση του είδους από τον οργανισμό, είναι ενδεικτικό των απογοητευτικών ευρημάτων που περιέχονται σ’ αυτή. Από τις 376 ταινίες μεγάλου μήκους που κυκλοφόρησαν το 2013 και το 2014, μόλις ένα 6,4% είχε σκηνοθετηθεί από γυναίκα σκηνοθέτη (καμία από αυτές τις γυναίκες δεν είχε προσληφθεί από τις Disney, Warner Brothers, Weinstein Company, καθώς αυτά τα στούντιο δεν έχουν κάνει παραγωγή ούτε σε μια ταινία με γυναίκα σκηνοθέτη στη διάρκεια αυτών των χρόνων. Ναι, το 93,6% των ταινιών που κυκλοφόρησαν το 2013 και το 2014 σκηνοθετήθηκαν από άνδρες.
Videos by VICE
Η έλλειψη γυναικών σκηνοθετών είναι μόνο μία από τις πτυχές της σεξιστικής βιομηχανίας. Το πιο τρομακτικό τέρας στο Χόλιγουντ δεν είναι αυτό που επινόησε ο Stephen King ή ο Wes Craven, αλλά η διάκριση των φύλων – μπροστά και πίσω από την κάμερα. Όμως, το 2015 ήταν η χρονιά που καθιερωμένες και αναδυόμενες δυνάμεις του χώρου άρχισαν να μιλούν για τους τρόπους με τους οποίους οι αγώνες τους συνδέονται μεταξύ τους και με τον πολιτισμό γενικότερα.
Ο σεξισμός του Χόλιγουντ κατέστη αδύνατο να τον αγνοήσεις το 2015, αλλά δεν είναι πρόσφατο πρόβλημα. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Geena Davis μάς θύμισε τον θόρυβο που είχαν προκαλέσει δύο από τους έντονα φεμινιστικούς ρόλους της τη δεκαετία ’90, στο «Θέλμα και Λουίζ» και «Το Δικό τους Παιχνίδι». Παρόλο που προαναγγέλθηκαν ως «παράγοντες αλλαγής του παιχνιδιού», τα δυο πρότζεκτ απέτυχαν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη νέων ταινιών με επικεφαλής γυναίκες. Αυτή η συνειδητοποίηση της έδωσε δύναμη για να ιδρύσει το Geena Davis Institute on Gender in Media (Ινστιτούτο Τζίνα Ντέιβις για την Ισότητα στα Μέσα Ενημέρωσης) το 2006 και να εκπονήσει 7ετή έρευνα για τους γυναικείους χαρακτήρες στις κορυφαίες ταινίες. Υπάρχουν; Πόσο χρονών είναι; Και εάν μιλάνε, οι διάλογοί τους περνούν το Bechdel test (τεστ για το πόσο φεμινιστική είναι μια ταινία);
Τα ζοφερά ευρήματα, σε μεγάλο βαθμό, επιβεβαιώθηκαν από δεκάδες ηθοποιούς που φέτος μοιράστηκαν τις προσωπικές τους εμπειρίες. Η Maggie Gyllenhaal μίλησε σοβαρά για τον «ηλικιασμό» όταν αποκάλυψε πως ήταν 37 ετών και θεωρούνταν «πολύ γριά» για να παίξει το αντικείμενο του πόθου ενός 55χρονου άνδρα. Εκτός οθόνης, τα πράγματα είναι χειρότερα. Η Meryl Streep βοήθησε να χρηματοδοτηθεί μια πρωτοβουλία με ομάδα-στόχο ειδικά τις γυναίκες σεναριογράφους άνω των 40, πριν προσωπικά να καταμετρήσει τις κινηματογραφικές κριτικές για την ταινία Rotten Tomatoes που προέρχονταν από γυναίκες. Από την έρευνά της προέκυψε ότι μόνο το 18% των περίπου 1.000 κορυφαίων κριτικών ανήκαν σε γυναίκες. «Είναι κάτι σαν εκκλησία» είπε η Anjelica Huston στους The New York Times. «Δεν θέλουν να γίνουμε ιερείς. Θέλουν να είμαστε υπάκουες καλόγριες».
Ο σεξισμός είναι εδραιωμένος επειδή είναι κυκλικός. Εάν υπάρχουν δυσανάλογα λίγες γυναίκες σκηνοθέτιδες, σεναριογράφοι και στελέχη, δεν υπάρχουν πολύπλοκοι, διαφορετικοί χαρακτήρες και ιστορίες. Εάν δεν υπάρχουν πολύπλοκοι χαρακτήρες και ιστορίες διαθέσιμες για γυναίκες ηθοποιούς όλων των ηλικιών, αντιμετωπίζονται διαφορετικά από τους άνδρες συναδέλφους τους (όπως έγραψαν οι ΝYT, ως «πολίτες Β’ κατηγορίας»). Εάν δεν υπάρχουν γυναικείες κριτικές για τις ταινίες, ενημερωνόμαστε για να τις δούμε από πιο στενόμυαλη προοπτική. Κι όταν συμβαίνουν όλα αυτά, αρχίζουμε να κατανοούμε τους μηχανισμούς πίσω από το χάσμα των μισθών στο Χόλιγουντ μεταξύ των δύο φύλων και γιατί έγινε ένα από τα πιο «καυτά» θέματα αντιπαράθεσης φέτος και εκτός Χόλιγουντ.
Τον Δεκέμβριο του 2014, το χακάρισμα σε mail της Sony αποκάλυψε ότι η Jennifer Lawrence και η Amy Adam κέρδισαν πολλαπλάσια εκατομμύρια για τους ρόλους τους στην ταινία American Hustle συγκριτικά με τους άνδρες συμπρωταγωνιστές τους. Ωστόσο, μόλις φέτος τον Οκτώβριο η Lawrence έκανε γνωστά στα συναισθήματά της, όταν έγραψε ένα δοκίμιο-φωτιά για το Lenny της Lena Dunham και το πώς επιδρά το φύλο στις μισθολογικές διαπραγματεύσεις. Στο δοκίμιο, η Lawrence εξήγησε ότι η ανησυχία της για τις αντιλήψεις του κινηματογραφικού στούντιο την έκαναν να «κλείσει τη συμφωνία χωρίς πραγματική μάχη», καθώς δεν ήθελε να φαίνεται «δύσκολη» ή «κακομαθημένη». Αυτό που δεν συνειδητοποίησε μέχρι να γίνει γνωστή η μισθοδοσία, είναι ότι τις ανησυχίες της δεν μοιράζονταν οι άνδρες συμπρωταγωνιστές της και αυτό είναι πρόβλημα. «Δεν θυμάμαι να έχω δουλέψει ποτέ με άνδρα επικεφαλής, ο οποίος αφιερώνει χρόνο για να σκεφτεί ποια γωνία θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει για να ακουστεί η φωνή του. Απλά ακούγεται», έγραψε.
Το δοκίμιο της Lawrence δεν είναι το μόνο παθιασμένο που έχει γραφτεί από κάποιον. Την περασμένη εβδομάδα, η Patricia Arquette έγραψε το δικό της στην εφημερίδα Hollywood Reporter και με τίτλο «Τι συνέβη μετά την ομιλία μου για μισθολογική ανισότητα στα Όσκαρ». Πρόκειται για έναν στοχασμό πάνω στο ταξίδι της μέχρι το πόντιουμ της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, που θωράκισε ηθοποιούς από την Amanda Seyfried έως την Helen Mirren να μοιραστούν τις εμπειρίες ανισότητας που είχαν σε αυτό το χώρο. Η ομιλία βοήθησε επίσης να προωθηθεί η νομοθετική πράξη California Fair Pay Act -μία από τις ισχυρότερες πρωτοβουλίες για μισθολογική ισότητα των ΗΠΑ- και να γίνει νόμος. Στο άρθρο της, η Arquette μοιράστηκε ένα πολύ ευρύτερο μήνυμα για την επίδραση της μισθολογικής ανισότητας. «Ένα κορίτσι που παίρνει το ίδιο φοιτητικό δάνειο με ένα αγόρι συνάδελφό της στην τάξη, θα χρειαστεί περισσότερα χρόνια για να το αποπληρώσει», έγραψε η Arquette. «Θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να αγοράσει σπίτι. Θα έχει μικρότερη σύνταξη και είναι πολύ πιο πιθανό να είναι φτωχή όταν είναι πιο ηλικιωμένη. Τα παιδιά της θα επηρεαστούν από αυτό».
Αλλά όσες περισσότερες κορυφαίες ηθοποιοί καταφέρονται στο πρόβλημα σεξισμού στο Χόλιγουντ, το θέμα της διαφορετικότητας γίνεται όλο και πιο εμφανές. Αυτό το 6,4% των γυναικών σκηνοθετών αποτελείται από Καυκάσιες και γυναίκες από «μειονότητες» που είναι μόλις το 1,3% -λιγότερες από πέντε ταινίες- σε δυο χρόνια. Τον περασμένο μήνα, η εφημερίδα Hollywood Reporter κάλεσε οκτώ κορυφαίες ηθοποιούς ηλικίας 25-77 ετών σε μια ειλικρινή και ανοιχτή συζήτηση για τη βιομηχανία του θεάματος. Όλες ήταν λευκές και ετεροφυλόφιλες. «Η φρικτή αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν ηθοποιοί από τη μειονότητα υποψήφιες για Όσκαρ αυτή τη χρονιά», έγραψε απαντώντας ο αρχισυντάκτης έκδοσης της εφημερίδας Stephen Galloway. Όπως είπε η Viola Davis στην ιστορική ομιλία της στα Emmy, έναν μήνα πριν από το δημοσιογραφικό κομμάτι στο The Hollywood Reporter «το μόνο πράγμα που χωρίζει τις έγχρωμες γυναίκες από οποιονδήποτε άλλο είναι η ευκαιρία. Δεν μπορείς να κερδίσεις Emmy για ρόλους που απλά δεν υπάρχουν».
Προσφάτως, είδα το Carol στο κέντρο Angelika Film Center, όπου προβάλλεται 15 φορές ημερησίως. Προσαρμοσμένο από το μυθιστόρημα μαζικής κατανάλωσης The Price of Salt, της Patricia Highsmith, το Carol είναι μια ημιαυτοβιογραφική ιστορία, που περιγράφει με αυθεντικό τρόπο το πώς ήταν η ζωή για μια λεσβία στις αρχές της δεκαετίας του ’50 στην Αμερική. Η διάσημη σεναριογράφος Phyllis Nagy -προσωπική φίλη της αείμνηστης Highsmith- συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Todd Haynes στην προσαρμογή της ιστορίας, όπου τρεις από τους τέσσερις βασικούς χαρακτήρες είναι ομοφυλόφιλες γυναίκες. Αν και η ταινία έρχεται σε μια χρονιά-ορόσημο για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ, η Nagy αφιέρωσε πάνω από 15 χρόνια προσπαθώντας να τη γυρίσει, ένας αγώνας που νιώθει ότι έκανε ενάντια στο μισογυνισμό της βιομηχανίας παρά την ομοφοβία της. «Αισθάνομαι, έχοντας συζητήσει με τόσους πολλούς ανθρώπους αυτά τα χρόνια, ότι δεν έχει να κάνει με το ότι αφορά γκέι γυναίκες. Σχετίζεται με το ότι αφορά γυναίκες. Σε οικονομικούς όρους, αυτό είναι πολύ περίπλοκο» είπε η Nagy. «Οι δεκαετίες του ’30 και του ’40 δεν ήταν τίποτα άλλο γεμάτες παρά φανταστικούς περίπλοκους γυναικείους χαρακτήρες. Αυτό το χάσαμε».
Μέρες πριν να παρακολουθήσω την ταινία, κέρδισε υποψηφιότητες για πέντε Χρυσές Σφαίρες (τις περισσότερες από οποιαδήποτε άλλη ταινία που κυκλοφόρησε φέτος). Οι πρωταγωνίστριες του Carol, οι Cate Blanchett και Rooney Mara κέρδισαν υποψηφιότητα για την κατηγορία της Καλύτερης Ηθοποιού, μια απόφαση που η Washington Post χαρακτήρισε «έκπληξη». Αυτή η διπλή διάκριση δεν επαναλήφθηκε στις υποψηφιότητες του Screen Actors Guild που ανακοινώθηκαν την ίδια μέρα. Η Mara κέρδισε υποψηφιότητα στην κατηγορία «Καλύτερος Β’ Γυναικείος Ρόλος». Πολύ πριν να ανακοινωθούν οι υποψηφιότητες, έναν μήνα πριν από την πρεμιέρα της ταινίας Carol, η Kathryn Shattuck των New York Times τη ρώτησε εάν θα ήταν πιθανό να έχει δυο υποψηφιότητες η ταινία στην ίδια κατηγορία. «Θα ήταν πιθανό εάν ήμασταν άνδρας και γυναίκα», απάντησε η Mara.
Περισσότερα από το VICE
Τα Καλύτερα Βίντεο που Δημοσιεύσαμε στο Ελληνικό VICE το 2015
Οι Δέκα Καλύτερες Ταινίες του 2015
