«Όταν κάποιος γίνεται 18, πρέπει να του δώσεις το δικαίωμα να ψηφίζει και να κάνεις τους μετανάστες ενεργούς πολίτες της χώρας. Πρέπει να το αποδεχθείς αυτό, όπως όλες οι προηγμένες χώρες. Πρέπει να κάνουμε ενεργούς αυτούς τους πολίτες και να δουλέψουν, για να φτιάξει αυτή η χώρα». Τα συγκεκριμένα λόγια ανήκουν στον Θανάση Αντετοκούνμπο, αδερφό του Γιάννη, στο πλαίσιο κοινής συνέντευξής τους στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, περίπου πριν από έναν χρόνο. Στις παραπάνω γραμμές υπάρχει μια λέξη που επαναλαμβάνεται τρεις φορές: η λέξη «πρέπει». Η επιτακτική ανάγκη για να μεταπηδήσουμε από μια υπάρχουσα κατάσταση σε μια διαφορετική. Στην προκειμένη, ο Θανάσης εξωτερικεύει την πεποίθησή του πως οι μετανάστες πρέπει ν’ αφομοιωθούν και να αξιοποιηθούν πλήρως από το ελληνικό κράτος, έτσι ώστε να μπορέσουν να συμβάλλουν απρόσκοπτα στην αναγέννηση της χώρας.
Η ιστορία της οικογένειας Αντετοκούνμπο, όμως, αποτελεί μια ρομαντική παραφωνία στην κατά τ’ άλλα αμοραλιστική –σε μεγάλο βαθμό- ελληνική πραγματικότητα. Είναι ενδεικτικό ότι το 2013, όταν ο Γιάννης επιλεγόταν στο νούμερο 13 draft του NBA, με την ελληνική σημαία να κυματίζει στα χέρια του, μια καταμέτρηση του Υπουργείου Εσωτερικών καταδείκνυε κάτι περισσότερο από 400.000 νόμιμους μετανάστες στους κόλπους της ελληνικής επικράτειας. Απ’ αυτούς, ελάχιστοι έχουν απορροφηθεί αρμονικά από τον ελληνικό αθλητισμό. Οι «μπασκετικοί» Antentonkoubros και οι «ποδοσφαιρικοί» Σωτήρης Νίνης, Παναγιώτης Κονέ και Στέφανος Καπίνο αποτελούν, ίσως, τις μοναδικές αποκλίνουσες περιπτώσεις μιας ευθυγραμμισμένης παρασιτικής αντιμετώπισης εις βάρος των πολιτών τρίτων χωρών.
Videos by VICE
Στο σημείο αυτό προκύπυει η εξής απορία: Υπάρχει κάποιο διαχωριστικό στοιχείο που να ορίζει την καταλληλότητα του να φοράει κάποιος τη φανέλα με το εθνόσημο μιας χώρας; Το Μουντιάλ της Ρωσίας και ιδιαίτερα η ημιτελική φάση του, μπορεί να μας δώσει την ασφαλέστερη απάντηση.
Γαλλία: Ο Zidane και ο Le Pen
Ο Samuel Umtiti, σκόρερ του γκολ στον ημιτελικό με το Βέλγιο, γεννήθηκε στο Καμερούν. Πέρασε εκεί τα πρώτα δυο χρόνια της ζωής του. Αλλά σαν μετανάστης και παρά τις προσπάθειες του Ροζέ Μιλά, δεν έπαιξε ποτέ με την φανέλα της χώρας γέννησης του, αλλά με αυτά της δεύτερης πατρίδας του. Δεν είναι ο μόνος. Υπάρχουν άλλοι 16 συμπαίκτες του, οι γονείς των οποίων εγκατέλειψαν την πατρίδα τους, αναζητώντας πιο ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης στα γαλλικά εδάφη. Οι περιπτώσεις των Pogba (Γουινέα), Dembélé (Μάλι), Kanté (Μάλι), και Kimpembe (Κονγκό) συνιστούν μόνο ένα μικρό δείγμα της πολιτισμικής ποικιλότητας της Εθνικής Γαλλίας.
Εδραιωμένοι στην ποδοσφαιρική ελίτ, οι Τρικολόρ έχουν συνδέσει τις επιτυχίες τους με την πάταξη των φυλετικών διακρίσεων. Ο θρίαμβος της υπερηχητικής ομάδας του 1998 στο Παρίσι, εξελίχθηκε σ’ ένα καλό μάθημα για τους απανταχού θιασώτες της πιο δολοφονικής αντίληψης που μπορεί να δηλητηριάσει έναν ανθρώπινο νου: του ρατσισμού. Με μπροστάρη τον απόγονο Αλγερινών Zinedine Zidane και συμπαραστάτες τους Henry, Thuram, Karembeu, Vieira και Desailly, η ομάδα του Aimé Jacquet υπερτόνισε τις αξίες της διαφορετικότητας αναδεικνύοντάς τη σε πεμπτουσία του αθλητισμού. Αποθεωτική χροιά είχαν και τα λόγια της Le Monde, η οποία ανήγαγε την Εθνική Γαλλίας σε «σύμβολο πολυπολιτισμικότητας και ενότητας της χώρας».
Το πανηγυρικό κλίμα, ωστόσο, δεν κράτησε πολύ. Στη σκιά της αντιμεταναστευτικής ρητορικής του επικεφαλής του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου, Jean-Marie Le Pen, η κατάκτηση του βαρύτιμου τροπαίου υπονομεύθηκε από τις δηλώσεις του για «απουσία του γαλλικού στοιχείου στην πολυφυλετική ταυτότητα του αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος». Η ήττα του υπερεθνικιστή Le Pen στις εκλογές του 2002 από τον Jacques Chirac δεν κρίθηκε ικανή ώστε να περιορίσει τα ξενοφοβικά σύνδρομα που είχε εμφυσήσει ο ίδιος σε μεγάλο μέρος του γαλλικού λαού. Ο πατριάρχης της γαλλικής ακροδεξιάς, μολονότι «σκοτωμένος» πλέον με την κόρη του, Marine Le Pen, θα πρέπει να ζηλεύει τις μισαλλόδοξες αντιλήψεις που της κληροδότησε. «Όταν βλέπω τους Les Blues, δεν αναγνωρίζω τίποτα γαλλικό», είχε πει πρόσφατα η διάδοχος του Εθνικού Μετώπου, βρίσκοντας αρκετούς ένθερμους υποστηρικτές.
Βέλγιο: Mια ωδή στη διαφορετικότητα
Το Βέλγιο, όχι μόνο είναι χώρα, αλλά ποδοσφαιρικά, είναι μια πολυπολιτισμική χώρα. Στον αγώνα κόντρα στην Ιαπωνία, αποδείχθηκε με υπέροχο ποδοσφαιρικά τρόπο: Στο τελευταίο λεπτό των καθυστερήσεων, οι Βέλγοι ξεχύνονται στην αντεπίθεση. Ο Lukaku, γιος Κονγκολέζων μεταναστών, σε μια κίνηση – ωδή στον αλτρουισμό, αφήνει την μπάλα να γλιστρήσει κάτω από τα πόδια του και ο επερχόμενος Nacer Chadli, με τις μαροκινές ρίζες, χαρίζει την πρόκριση στους Βέλγους. Μαροκινή καταγωγή έχει, επίσης και ο σκόρερ της ισοφάρισης, Marouane Fellaini. Το Βέλγιο βρίσκεται στην επόμενη φάση και οι ποδοσφαιριστές του αγκαλιάζονται, σχηματίζοντας ένα μωσαϊκό πολιτισμών, έναν ύμνο στη διαφορετικότητα. Πέρα από τους συντελεστές του θριάμβου επί της Ιαπωνίας, μεταναστευτικό παρελθόν έχουν και οι Kompany, Tielemans, Batshuayi και Boyata, που οι γονείς τους κατέφθασαν από το Κονγκό, καθώς και οι Carrasco (Ισπανία), Januzaj (Κόσοβο), Witsel (Μαρτινίκα), Dembélé (Μάλι).
Η διαδικασία ενσωμάτωσης, ωστόσο, των τελευταίων μόνο εύκολη δεν ήταν, πόσο μάλλον μέσα σε μια χώρα που, σύμφωνα με έρευνα της IPSOS, δείχνει τη λιγότερη ανεκτικότητα στις μεταναστευτικές ροές και είναι προσκολλημένη σε μια μακροχρόνια βεντέτα. Το Βέλγιο, ανέκαθεν, ήταν δέσμιο του εθνικού διχασμού, της διαμάχης μεταξύ των δύο κοινοτήτων του, των ολλανδόφωνων Φλαμανδών που στεγάζονται στο Βορρά (60% του πληθυσμού) και των γαλλόφωνων Βαλόνων του Νότου (40%). Μια έριδα που επεκτείνεται και στην πολιτική σκηνή της χώρας, με το εθνικιστικό κόμμα Νέα Φλαμανδική Συμμαχία (N-VA) να εκφράζει συχνά το αίτημά του για απόσχιση της Φλάνδρας από το Βέλγιο. Ο πλούσιος Βορράς γκρινιάζει πως συντηρεί τον φτωχό, «ανίκανο» Νότο, τα ΜΜΕ είναι διαχωρισμένα, τα αντιμαχόμενα «στρατόπεδα» διάγουν ξεχωριστές ζωές – και στη μέση το ποδόσφαιρο, έρμαιο του τυχοδιωκτισμού τους.
Νωπές παραμένουν οι μνήμες του 2007, όταν και ο Filip Dewinter, εκ των αρχηγών της ακροδεξιάς παράταξης Φλαμανδικό Συμφέρον (VB) υπέβαλε αίτημα για διάσπαση της Εθνικής Βελγίου σε δύο σύνολα, έτσι ώστε οι Φλαμανδοί να έχουν διαφορετική εκπροσώπηση από τους Βαλόνους. Δεν δίστασε, μάλιστα, να προτείνει τη μετονομασία των Κόκκινων Διαβόλων σε Φλαμανδικά Λιοντάρια. Εν τέλει, επικράτησε η φωνή των βελγιστών (οι άνθρωποι που αισθάνονται πάνω απ’ όλα Βέλγοι, αγνοώντας τη διαμάχη των δύο κοινοτήτων) για παραμερισμό των διαφορών, τουλάχιστον, όσον αφορά το ποδόσφαιρο. Από το 2010 και μετά, σύσσωμοι οι Βέλγοι αγκάλιασαν την εθνική τους ομάδα, προσφέροντάς την απαραίτητη ψυχολογική ώθηση, προκειμένου να αξιοποιηθεί η υπερταλαντούχα νέα φουρνιά ποδοσφαιριστών της.
VICE Video: Ο Έλληνας Rocky
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.
Δεν είχαν υπολογίσει, όμως, τις βομβιστικές επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους, το 2016 στις Βρυξέλλες, όπου 32 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Το εν λόγω χτύπημα εγκαινίασε ένα νέο κύκλο μίσους στο βελγικό έδαφος, μ’ αποδέκτη τους μετανάστες με βορειοαφρικανική καταγωγή. Δύο χρόνια αργότερα, η αποστροφή στο ξένο έχει ξεθωριάσει, όπως επίσης και τα βελγικά εθνικά μανιοκαταδιωκτικά σύνδρομα. Έστω προσωρινά, προκειμένου να δοθεί η ευκαιρία στη «Χρυσή Γενιά του Βελγίου», ώστε να διεκδικήσει τις πιθανότητες που της αναλογούν.
Αγγλία: Is it Coming Home?
Παρόλο που η μετανάστευση ήταν ο κυριότερος λόγος που σχεδόν οι μισοί Βρετανοί ψηφοφόροι τάχθηκαν υπέρ του Brexit στο δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου το 2016, το ποδόσφαιρο αποτελεί ένα τελείως διαφορετικό κεφάλαιο, ανεπηρέαστο από την πολιτική πραγματικότητα.
Ναι μεν ήταν πολλοί όσοι χειροκρότησαν τον πρώην πρόεδρο του Κόμματος Ανεξαρτησίας Ηνωμένου Βασιλείου, Nigel Farage, όταν αυτός φώναζε πως θα προτιμούσε μια φτωχότερη Βρετανία, αλλά με λιγότερους μετανάστες, λίγοι θα συναινούσαν, ωστόσο, στην υποβάθμιση της ποιότητας των Λιονταριών, που θα σήμανε ο παραγκωνισμός ορισμένων ποδοσφαιριστών-παιδιών μεταναστών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα οι Sterling, Danny Rose, Ashley Young και Delle Alli. Απολαμβάνοντας την αμέριστη στήριξη του προπονητή τους, Gareth Southgate, οι διεθνείς Άγγλοι δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα: «Είμαστε μια ομάδα που με όπλα την πολυπολιτισμικότητά και τη νιότη εκπροσωπούμε τη σύγχρονη Αγγλία», είχε δηλώσει στο ITV ο προπονητής της Εθνικής.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
«Τα Ήθελε ο Οργανισμός της» – Γιατί η Ελληνική Κοινωνία Ανέχεται τους Βιασμούς
Τη Mέρα που με Βίασε ο Πατριός μου, Σταμάτησα να Ονειρεύομαι
Μια Κουβέντα με τον Πρόεδρο των Ελλήνων Ρομά για το Γκέτο στο Μενίδι
