Αν έχεις αποφασίσεις ότι είναι ώρα να επισκεφτείς έναν ψυχοθεραπευτή, τότε έχεις ήδη κάνει το πιο δύσκολο κομμάτι της υπόθεσης: αναγνώρισες ότι χρειάζεσαι βοήθεια για την ψυχική σου υγεία ή κάποιο συναισθηματικό σου θέμα, βρήκες τον κατάλληλο γιατρό ή σύμβουλο και έκλεισες ραντεβού. Αλλά τι γίνεται, όταν πηγαίνεις τελικά στο γραφείο – και υπάρχει τίποτα που μπορείς να κάνεις από προηγουμένως, για να κυλήσουν τα πράγματα ομαλά; Αυτός ο οδηγός θα σε βοηθήσει να καταλάβεις τη διαδικασία της αρχής της ψυχοθεραπείας, αν είσαι πρωτάρης.
Μπορεί να μην είσαι σίγουρος για την όλη υπόθεση
Παρά την πρόοδο που έχει γίνει, υπάρχει ακόμη στίγμα σε ό,τι αφορά την ψυχική υγεία – παρόλο που σχεδόν οι μισοί αντιμετωπίζουμε σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα σε κάποια φάση, λέει η Marla Deibler, κλινική ψυχολόγος και διευθύντρια του Κέντρου Ψυχικής Υγείας της Ευρύτερης Φιλαδέλφειας.
Videos by VICE
«Όλοι έχουμε μηχανισμούς να αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις, αλλά μερικές φορές οι στρεσογόνοι παράγοντες στη ζωή μας ξεπερνούν τις δυνατότητές μας να τα βγάζουμε πέρα. Δεν είναι κακό», λέει. Μπορεί να αμφιβάλλεις για την επιλογή σου να πας, ακόμη και τη στιγμή που μπαίνεις στην αίθουσα αναμονής, αλλά αυτός δεν είναι λόγος να μην το δοκιμάσεις και να δεις αν σε ωφελεί.
Το να μελετήσεις από πριν, μπορεί να λειτουργήσει καλά στη συνεδρία σου
Υπάρχει μάλλον λόγος που έκλεισες αυτό το ραντεβού (ή που σε ενθάρρυνε κάποιος να το κάνεις). «Αν δεν σου είναι σαφής αυτός ο λόγος, κάτσε και κατάγραψε μερικές σκέψεις», λέει ο Adam Gonzalez, κλινικός ψυχολόγος και ιδρυτής του Κέντρου Κλινικών Ερευνών Μυαλού-Σώματος στο Πανεπιστήμιο Stony Brook της Νέας Υόρκης. «Αναρωτήσου: “Τι γίνεται στη ζωή μου τώρα και πώς θα ήθελα να είναι; Ποιοι είναι οι στόχοι που μπορεί να έχω βάλει;”». Αυτό μπορεί να βοηθήσει να περιορίσεις τις προσδοκίες σου από την εμπειρία.
Επίσης, σκέψου αν είσαι δεκτικός στο να πάρεις φάρμακα. Αν πηγαίνεις σε ψυχίατρο, είναι μια προοπτική. Οι ψυχολόγοι, οι ψυχοθεραπευτές και οι ψυχαναλυτές δεν μπορούν να συνταγογραφήσουν, αλλά μπορούν να σου πουν αν θα το πρότειναν.
Με λίγη έρευνα στο Ίντερνετ για τις ανησυχίες σου και για το τι βοηθάει να τις ξεπεράσεις, μπορεί να είναι επίσης χρήσιμη. Ψάξε site υποστηρικτών οργανισμών, όπως τα Anxiety and Depression Association of America και International OCD Foundation, δίνοντας βάση στις θεραπείες που έχουν καταδειχτεί έγκυρες με επιστημονικά στοιχεία, λέει η Deibler. Παρόλα αυτά, μην αγχωθείς να μελετήσεις τα πάντα: Το πιο σημαντικό είναι να πας με ανοιχτό μυαλό και διάθεση να συζητήσεις τις δυσκολίες και τους στόχους σου, λέει η Dion Metzger, ψυχίατρος από την Ατλάντα.
Ώρα να ξεκινήσεις να μιλάς
Όταν μπεις στο γραφείο, μπορεί να δεις τον συνηθισμένο καναπέ και το σημειωματάριο ή και όχι – η Metzger έχει και τα δύο, αν και τονίζει ότι δεν χρειάζεται να ξαπλώσεις, αν δεν θέλεις. Στόχος της είναι να κάνει τους ασθενείς να νιώσουν άνετα (αν το σημειωματάριο τους αγχώνει, ελαχιστοποιεί τη χρήση του). Όταν βολευτείς, θα σε καθοδηγήσει στη συζήτηση για το ποιος είσαι και γιατί θέλεις να κάνεις ψυχοθεραπεία.
«Πάντα ξεκινάω λέγοντας, “Θέλω να σε γνωρίσω”. Δεν θα είναι έντονες ερωτήσεις, σαν να σου κάνω ανάκριση», λέει η Metzger. «Οι άνθρωποι έρχονται επιφυλακτικοί, αγχωμένοι για το πώς θα είναι. Όταν το λέω αυτό κυριολεκτικά αναστενάζουν ανακουφισμένοι. Είναι σαν να λένε, “Ωραία, μπορώ να μιλήσω, να κάνω μια κουβέντα”».
VICE VIDEO: Εναλλακτικές Θεραπείες στην Ελλάδα – Ύπνωση
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.
Επίσης, καθησυχάζει τους ασθενείς ότι δεν χρειάζεται να μιλήσουν για κάτι για το οποίο δεν νιώθουν άνετα. Η ψυχοθεραπεία δουλεύει καλύτερα, όταν είσαι ανοιχτός και ειλικρινής. Αλλά ακόμη και όταν μιλάς με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, είναι φυσιολογικό να θέλεις να δημιουργήσεις μια σχέση εμπιστοσύνης προτού τα πεις όλα. «Θέλουμε να νιώθετε άνετα και είναι διαδικασία όλο αυτό», λέει η Metzer. «Έχω ασθενείς που δεν μου λένε πράγματα, παρά μόνο μετά από έξι μήνες».
Καθώς μιλάς, γνωρίζεις και εσύ τον ψυχοθεραπευτή σου. Μπορείς να κάνεις ερωτήσεις για τις σπουδές του, την εμπειρία του στα προβλήματα που αντιμετωπίζεις και τις συνηθισμένες προσεγγίσεις σε αυτά. Κάποιοι εστιάζουν περισσότερο στις «ικανότητες» –στρατηγικές αντιμετώπισης που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για τη διαχείριση των συναισθημάτων σου–, ενώ άλλοι είναι περισσότερο προσανατολισμένοι στη σκέψη, σε βοηθάνε να ψάξεις και να καταλάβεις τις βασικές αιτίες για τα αρνητικά σου συναισθήματα. Δεν υπάρχει σωστή και λάθος προσέγγιση, αλλά σ’ αυτή την επίσκεψη θα καταλάβεις πώς θα σε βοηθήσει. «Δεν ταιριάζουν σε όλους οι ίδιοι ψυχοθεραπευτές, οπότε προσπάθησε να καταλάβεις πώς θα είναι να είσαι σε ένα δωμάτιο μαζί του», λέει ο Gonzalez.
Ό,τι λες, είναι εμπιστευτικό
Ό,τι αποφασίσεις να αποκαλύψεις παραμένει αυστηρά μεταξύ σας, με μερικές εξαιρέσεις, λέει ο Gonzalez. Αν ο ψυχοθεραπευτής σου φοβάται ότι θα κάνεις κακό στον εαυτό σου, μπορεί να παρέμβει. Σύμφωνα με τον νόμο, απαιτείται να αναφέρουν περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και κακομεταχείρισης ή παραμέλησης παιδιών, ηλικιωμένων ή ανθρώπων με αναπηρίες. Επίσης, αν λάβουν δικαστική εντολή να παραδώσουν τα αρχεία σου, είναι υποχρεωμένοι να το κάνουν.
Μπορεί να βιώσεις μια γκάμα συναισθημάτων, από παρηγοριά ως θλίψη
Ακόμη και αν δεν φτάσεις σε βάθος, μπορεί και μόνο που ανοίγεις το κουτί των συναισθημάτων και των θεμάτων που δεν έχεις συζητήσει ανοιχτά, να βιώσεις δυνατές αντιδράσεις. «Μερικές φορές οι άνθρωποι εκπλήσσονται από το πόσο συναισθηματικά έντονη διαδικασία μπορεί να είναι μια συνεδρία», λέει η Deibler. Συχνά, όταν δυσκολεύεσαι με τα συναισθήματά σου, καταβάλλεις μεγαλύτερη προσπάθεια απ’ ό,τι συνειδητοποιείς, για να αποφύγεις την κατάρρευση. Όμως δεν θέλει και πολύ να συμβεί: «Συνήθως τους λέω, “Είμαι ψυχολόγος, αν οι ασθενείς δεν κλαίνε στον γραφείο μου, δεν κάνω καλά τη δουλειά μου”».
Αν και μπορεί να είναι λίγο άβολο, οι πρωτάρηδες ασθενείς της Metzger κάνουν λόγο για ανακούφιση. «Νιώθουν σαν να έβγαλαν ένα βάρος από πάνω τους και προτού καν ξεκινήσουμε να δουλεύουμε τις θεραπευτικές τεχνικές μας, υπάρχει όφελος ακόμη και με το να μπορέσεις να μιλήσεις για ό,τι έχεις περάσει», λέει.
Θα φύγεις έχοντας μια ιδέα για τι ακολουθεί
Αν και μπορεί ήδη να νιώθεις καλύτερα, μην περιμένεις να διορθωθούν ως δια μαγείας τα προβλήματά σου. «Δεν υπάρχουν πολλές θεραπείες με μόνο μια συνεδρία», λέει ο Gonzalez. Ούτε η θεραπεία είναι αντιβιοτικό, να καταπιείς ένα χάπι και να δεις αποτελέσματα. Ο ψυχοθεραπευτής σου θα κάνει παρατηρήσεις και θα σου δώσει καθοδήγηση, αλλά θα πρέπει να καταβάλεις προσπάθεια, για να αλλάξεις τον τρόπο που σκέφτεσαι και τη συμπεριφορά σου, λέει η Metzger.
Στο τέλος της πρώτης σου επίσκεψης, ο ψυχοθεραπευτής σου πιθανόν να δει τι έχεις πει, θα σου πει μερικές σκέψεις και θα προτείνει ένα πλάνο συνεργασίας. Μπορεί να περιλαμβάνει διάγνωση ή και όχι –μερικές φορές χρειάζονται και άλλες επισκέψεις–, αλλά θα έχεις μια ιδέα, τουλάχιστον, για το τι προτείνει να δουλέψεις και κάποιες από τις λεπτομέρειες του πώς – όπως τι τεχνικές θα δοκιμάσετε, πόσες συνεδρίες μπορεί να χρειαστείς και τι θα πρέπει να κάνεις μόνος σου στο διάστημα ανάμεσά τους.
Επίσης, θα έχεις μια ιδέα για το αν θες να τον επισκεφτείς ξανά
Κάποιο ψυχοθεραπευτές δεν είναι και σπουδαίοι και ακόμη και οι καλοί δεν είναι για κάθε ασθενή. Μερικές φορές, καταλαβαίνεις αμέσως αν ταιριάζετε. Αν σου βγάλει διάγνωση πολύ γρήγορα –μέσα σε λίγα λεπτά– ή νιώθεις ότι σε κρίνει, είναι καμπανάκι ότι τα πράγματα δεν θα πάνε μάλλον καλά, λέει η Metzger.
Ειδάλλως, είναι καλή ιδέα να δώσεις δυο-τρεις ευκαιρίες στη σχέση σας. Αν δεν είσαι σίγουρος, μπορείς να αναφέρεις την αμηχανία σου για το πώς πάνε τα πράγματα. «Πες μου γιατί δεν νιώθεις άνετα και θα δούμε τι συμβαίνει – ίσως να μπορούμε να το δουλέψουμε», λέει η Deibler. «Ξέρεις, ίσως δυσκολεύεσαι να μοιραστείς προσωπικά πράγματα, επειδή ντρέπεσαι. Δεν δείχνει απαραίτητα κάτι για τον ψυχοθεραπευτή, αλλά για κάποια πράγματα που σε δυσκολεύουν».
Λίγο αργότερα, αν τα πράγματα δεν προχωράνε, μπορεί να ωφεληθείς περισσότερο αλλάζοντας ψυχοθεραπευτή ή θεραπευτική προσέγγιση. Οι καλοί ψυχοθεραπευτές θα σε καταλάβουν αν τους το πεις ή δεν κανονίσεις άλλο ραντεβού, λέει η Deibler.
Αν η πρώτη σου προσπάθεια δεν πετύχει, αλλά ακόμη θεωρείς ότι χρειάζεσαι βοήθεια, μην τα παρατάς. «Μια κακή εμπειρία, δυστυχώς, μπορεί να σου χαλάσει την άποψη για την ψυχοθεραπεία», λέει η Metzger. Η συμβουλή της; Ψάξε λίγο τους ψυχοθεραπευτές, οπλισμένος με τις καινούργιες σου γνώσεις για το τι λειτουργεί σε σένα και δοκίμασε ξανά. «Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σου αλλάξει τη ζωή».
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Τα Δέκα πιο Σκληρά Πράγματα που Είδα σε Ένα Τουρνουά Θανάτου
Παραμορφωμένοι Βετεράνοι του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου: Οι Πρώτοι Ασθενείς Πλαστικής Χειρουργικής
Έτσι θα Mοιάζει η Ανταρκτική Aφού τη Λιώσουμε – Κυριολεκτικά
