Τι Λέει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και οι Πετρελαϊκές Εταιρείες στο VICE για τις Εξορύξεις στην Ήπειρο

Στο πλαίσιο της έρευνας για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στην Ήπειρο, μίλησαν στο VICE ο Γενικός Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Μιχάλης Βερροιόπουλος, καθώς και η κοινοπραξία Repsol-Energean Oil & Gas. Διαβάστε παρακάτω τις απαντήσεις τους:

VICE: H τοπική κοινότητα και αυτοδιοίκηση υποστηρίζει ότι το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας δεν τους ενημέρωσε, όπως όφειλε, για τις έρευνες που επρόκειτο να πραγματοποιηθούν στην περιοχή τους για την εξόρυξη υδρογονανθράκων. Μάλιστα, λόγω των αντιδράσεων από την έλλειψη ενημέρωσης, ο Δήμος Ζαγορίου ανακάλεσε την άδεια που είχε παραχωρήσει για την πραγματοποίηση ερευνών για υδρογονάνθρακες σε δημοτικές εκτάσεις. Πώς σχολιάζετε τα παραπάνω;
Μιχάλης Βερροιόπουλος (υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας): Η νομοθεσία προβλέπει για σχέδια και προγράμματα όπως το πρόγραμμα ανάπτυξης υδρογονανθράκων την πραγματοποίηση διαδικασίας διαβούλευσης με τις δημόσιες αρχές και με το ενδιαφερόμενο κοινό στο πλαίσιο της εξέτασης και έγκρισης της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Η διαδικασία διαβούλευσης προβλέπει την ενημέρωση δημοσίων αρχών και κοινού για το πρόγραμμα, μέσω της δημοσιοποίησης του φακέλου της ΣΜΠΕ, και της συλλογής γνωμοδοτήσεων από κάθε δημόσια αρχή και ενδιαφερόμενο επιθυμεί να συμμετάσχει. Η εν λόγω διαδικασία για την περίπτωση του προγράμματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στην Ήπειρο πραγματοποιήθηκε πριν την έναρξη του προγράμματος, το 2013, όπως προκύπτει και από την απόφαση έγκρισης της εν λόγω μελέτης (ΥΑ οικ. 172162/2.12.2013). Αντίστοιχη διαδικασία θα πραγματοποιηθεί στο μέλλον για την περιβαλλοντική αδειοδότηση δραστηριοτήτων του προγράμματος όπως ερευνητικές γεωτρήσεις, πρόγραμμα εκμετάλλευσης κλπ. Εκτός των παραπάνω που περιγράφουν τις υποχρεώσεις του Υπουργείου ως προς την ενημέρωση δημοσίων αρχών και κοινού σύμφωνα με την νομοθεσία, το ζήτημα του προγράμματος ανάπτυξης υδρογονανθράκων στην Ήπειρο έως σήμερα έχει τύχει τεράστιας πολιτικής και δημοσιογραφικής κάλυψης. Σε κάθε στάδιο της μέχρι τώρα εξέλιξης του (ΣΜΠΕ, προκήρυξη γύρου παραχώρησης, διαγωνισμός ανάδειξης αναδόχου, συμβασιοποίηση, εκκίνηση σταδίου έρευνας κλπ) ακολουθούνται πρακτικές δημοσιοποίησης, υπάρχει ευρεία δημοσιότητα στον γραπτό και ηλεκτρονικό τύπο, συζητήσεις στην Βουλή, συνεδριάσεις περιφερειακών και δημοτικών συμβουλίων κλπ. Φυσικά στον τομέα της ενημέρωσης πάντα μπορούν να γίνουν περισσότερα, ωστόσο ο ισχυρισμός περί ελλείμματος ενημέρωσης δεν ευσταθεί.

Videos by VICE

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργος Σταθάκης δεσμεύτηκε ότι «οποιαδήποτε εξορυκτική δραστηριότητα δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί σε περιοχή Natura». Ωστόσο, περιβαλλοντικές οργανώσεις έθεσαν στη διάθεση του VICE χάρτες που δείχνουν ότι η έκταση των 4.187 τετραγωνικών χιλιομέτρων που έχει παραχωρηθεί καλύπτει 10 περιοχές Natura, καθώς και τον Εθνικό Δρυμό Βίκου-Αώου, το Εθνικό Πάρκο Πίνδου, το Εθνικό Πάρκο Λίμνης Παμβώτιδας-Ιωαννίνων. O βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Δημαράς, ζήτησε από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να νομοθετήσει την απαγόρευση ερευνών στις περιοχές Natura, κάτι που απορρίφθηκε από την κυβέρνηση. Υπάρχει νομικό πλαίσιο που κατοχυρώνει την απαγόρευση ερευνών για εξόρυξη υδρογονανθράκων στις περιοχές Natura;
Η περιοχή αναφοράς του προγράμματος, σε επίπεδο χαρτογραφικής απεικόνισης, εκτείνεται σε μία μεγάλη γεωγραφική περιοχή και περιλαμβάνει πόλεις, προστατευόμενες περιοχές, αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία κλπ. Ωστόσο, σύμφωνα με την ΣΜΠΕ και την απόφαση έγκρισης της, ισχύουν οι «θεσμικοί, χωρικοί και εποχικοί περιορισμοί» της υφιστάμενης αλλά και μελλοντικής νομοθεσίας οι οποίοι περιορίζουν σημαντικά την εν λόγω περιοχή και προστατεύουν επαρκώς όλες τις περιοχές που πρέπει να τύχουν προστασίας.

Η τοπική κοινότητα και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις λένε ότι η εξορυκτική μέθοδος της υδραυλικής ρωγμάτωσης (fracking) δεν απαγορεύεται από την ελληνική νομοθεσία και ότι δεν έχει αποκλειστεί η εφαρμογή της στην Ήπειρο. Ακόμη, η «Πρωτοβουλία κατά της Έρευνας και Εξόρυξης Υδρογονανθράκων στην Ήπειρο» έχει ζητήσει το fracking να απαγορευθεί με νόμο στην Ελλάδα, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες της ΕΕ. Υπάρχει σήμερα νομικό πλαίσιο ή συμφωνία μεταξύ κυβέρνησης και πετρελαϊκών εταιρειών που να κατοχυρώνει και τυπικά την απαγόρευση του fracking στην Ήπειρο;
Ζήτημα fracking στην Ήπειρο δεν υπάρχει ως πραγματικό ενδεχόμενο καθώς η συγκεκριμένη μέθοδος είναι ασύμβατη με το πλαίσιο που θέτει η εγκεκριμένη ΣΜΠΕ για το πρόγραμμα. Επιπροσθέτως, πρέπει να σημειωθεί ότι δεν πρόκειται για επιλογή που μπορεί να κάνει ο ανάδοχος σε μεταγενέστερο στάδιο του προγράμματος καθώς κάθε δραστηριότητα του προκειμένου να πραγματοποιηθεί, εγκρίνεται και αδειοδοτείται πολλαπλώς ως προς την μέθοδο, την τεχνολογία που θα χρησιμοποιηθεί, την περιοχή που θα λάβει χώρα, τις επιπτώσεις και κάθε άλλη παράμετρο της.

Κάτοικοι, περιβαλλοντικές οργανώσεις και εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης εκφράζουν την ανησυχία ότι οι έρευνες για εξορύξεις υδρογονανθράκων στην Ήπειρο θα προκαλέσουν υποβάθμιση του περιβάλλοντος, της πρωτογενούς παραγωγής και του τουριστικό προϊόντος της περιοχής. Πώς κρίνετε αυτές τις ανησυχίες; Ποια μέτρα έχει πάρει ή θα πάρει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την προστασία του περιβάλλοντος της Ηπείρου, ενός από τα πλουσιότερα της Ευρώπης;
Οι επιπτώσεις του προγράμματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στην Ήπειρο εξετάσθηκαν από ειδικούς επιστήμονες στην Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και κρίθηκαν, με την προϋπόθεση λήψης μέτρων και την επιβολή περιορισμών, γενικώς συμβατές με το περιβάλλον. Κάθε επιμέρους δραστηριότητα του προγράμματος (όπως για παράδειγμα, οι γεωφυσικές έρευνες πεδίου, οι γεωτρήσεις και οι εγκαταστάσεις) μελετάται ειδικώς ως προς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της (φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον) και μόνο εφόσον οι επιπτώσεις της κριθούν αποδεκτές εγκρίνεται και αδειοδοτείται σύμφωνα με την νομοθεσία. Στην Ελλάδα και στο εξωτερικό υπάρχουν πολλά παραδείγματα που η ανάπτυξη των υδρογονανθράκων είναι συμβατή με τον τουρισμό.

Το VICE έθεσε τα παρακάτω πέντε ερωτήματα στην κοινοπραξία Repsol-Energean Oil & Gas, η οποία διαχειρίζεται (κατά 60% και 40% αντίστοιχα) το έργο των ερευνών για την εξόρυξη υδρογονανθράκων στην Ήπειρο.

Κάτοικοι και εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ήπειρο μας εξέφρασαν τους φόβους τους ότι οι έρευνες και η εξόρυξη υδρογονανθράκων θα υποβαθμίσει το περιβάλλον της περιοχής, με αρνητικές συνέπειες για την πρωτογενή παραγωγή και τον τουρισμό. Πώς σχολιάζετε την παραπάνω άποψη;
Κάτοικοι και περιβαλλοντικές οργανώσεις μας είπαν ότι η έκταση 4.187 τετραγωνικών χιλιομέτρων που έχει παραχωρηθεί για την έρευνα με σκοπό την εξόρυξη υδρογονανθράκων στην Ήπειρο καλύπτει 10 περιοχές Natura, εθνικά πάρκα και δρυμούς. Το υπουργείο αρνήθηκε την ψήφιση τροπολογίας για απαγόρευση εξόρυξης υδρογονανθράκων στις περιοχές Natura της Ηπείρου. Η εταιρεία σας σκοπεύει να προχωρήσει σε οποιασδήποτε μορφής έρευνα ή εξόρυξη κοιτασμάτων σε περιοχές Natura ή πλησίον αυτών;
Σύμφωνα με περιβαλλοντικές οργανώσεις, την τοπική κοινότητα και τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργο Δημαρά, δεν έχει αποκλειστεί νομοθετικά ή συμβατικά η εφαρμογή της μεθόδου εξόρυξης fracking (υδραυλική ρωγμάτωση) στις έρευνες για εξόρυξη υδρογονανθράκων στην Ήπειρο. Η εταιρεία σας σκοπεύει να κάνει χρήση της παραπάνω μεθόδου εξόρυξης;
Κάτοικοι και περιβαλλοντικές οργανώσεις μας είπαν ότι κατά την διάρκεια των ερευνών, συνεργείο που έκανε έρευνες βρέθηκε σε ιδιόκτητη έκταση χωρίς την απαραίτητη άδεια. Μάλιστα έδωσαν στην διάθεσή μας βίντεο που δείχνει την παραπάνω παράβαση. Συνδέεται η εταιρεία σας με τις σεισμικές έρευνες που γίνονται τώρα στην Ήπειρο; Ποια εταιρεία έχει την ευθύνη για τις έρευνες που γίνονται σήμερα στην Ήπειρο; Έχετε λάβη γνώση του περιστατικού; Πώς κρίνετε το γεγονός ότι έγινε μία τέτοια παράβαση;
Ποια πιστεύετε ότι θα είναι τα θετικά αποτελέσματα της εξόρυξης υδρογονανθράκων για την τοπική κοινωνία και οικονομία; Πόσες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν από τις εξορύξεις στην Ήπειρο; Ποια ποσότητα υδρογονανθράκων εκτιμάται ότι θα αποδώσει η εξόρυξη στην Ήπειρο;

Στα παραπάνω ερωτήματα, η κοινοπραξία μάς απάντησε τα εξής:

Το έργο είναι πλήρως αδειοδοτημένο από το ελληνικό Δημόσιο. Επιπλέον, πέραν της προβλεπόμενης Περιβαλλοντικής Μελέτης Βάσης για το σύνολο της περιοχής παραχώρησης και μίας δεύτερης Περιβαλλοντικής Μελέτης Βάσης ειδικά για την περιοχή της γεωφυσικής έρευνας, έχει επίσης εκπονηθεί και εγκριθεί ειδικό Περιβαλλοντικό Σχέδιο Δράσης. Η έρευνα παρακολουθείται από ειδική Περιβαλλοντική Μονάδα στην οποία συμμετέχουν Μηχανικοί Περιβάλλοντος, Βιολόγοι, Ορνιθολόγοι, Βοτανολόγοι, Περιβαλλοντολόγοι, Δασολόγοι, Πολιτικοί Μηχανικοί και Αρχαιολόγοι. Στο πλαίσιο δε της έρευνας δραστηριοποιούνται και οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις μέσω του Τάγματος Εκκαθαρίσεως Ναρκοπεδίων Ξηράς του Στρατού για τον εντοπισμό τυχόν υπολειμμάτων από πολεμικές επιχειρήσεις.

Ακόμη, εξαμελής Τεχνική Συμβουλευτική Επιτροπή, η οποία συνίσταται από τρεις εκπροσώπους του Δημοσίου και τρεις του αναδόχου, παρακολουθεί τις εργασίες. Πρόεδρος της Επιτροπής είναι εκπρόσωπος του Δημοσίου.
Σκοπός της έρευνας (400 γραμμικά χιλιόμετρα) είναι ο εντοπισμός περιοχών που είναι πιθανό να περιέχουν υδρογονάνθρακες στους Δήμους Δωδώνης, Ζαγορίου, Ζίτσας, Ηγουμενίτσας, Πωγωνίου, Σουλίου και Φιλιατών. Η ολοκλήρωσή της τοποθετείται στο 3ο τρίμηνο του 2018 και επί του παρόντος βρίσκεται στο αρχικό στάδιο της γεωφυσικής διασκόπησης. Ανάλογες έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα και ειδικότερα στην Ήπειρο επανειλημμένα κατά το παρελθόν.
Σε σχέση με επιμέρους ζητήματα που τίθενται από πολίτες και τα οποία έχουν απαντηθεί διεξοδικά από ειδικούς επιστήμονες στο πλαίσιο των δύο ενημερωτικών ημερίδων που πραγματοποιήθηκαν τον Ιανουάριο στη Ζίτσα και στο Ζαγόρι, επισημαίνονται τα εξής:
Ήδη πέντε από τους επτά εμπλεκόμενους Δήμους έχουν δώσει την έγκρισή τους για την πρόσβαση της έρευνας σε δημοτικές εκτάσεις.
Ανεξάρτητοι και πανεπιστημιακοί ειδικοί σε παρουσιάσεις τους στο πλαίσιο των ενημερωτικών ημερίδων έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στο ότι η συγκεκριμένη έρευνα είναι απολύτως συμβατή με την ελληνική καθημερινότητα, την κοινωνία και το περιβάλλον.
Στην βιομηχανία πετρελαίου και αερίου υπάρχουν άφθονα παραδείγματα αρμονικής συνύπαρξης της ανάπτυξης υδρογονανθράκων με υπεύθυνο και αειφόρο τρόπο παράλληλα με την τουριστική δραστηριότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στην Ελλάδα είναι η περίπτωση του Πρίνου στον κόλπο της Καβάλας και η γειτνίαση με την Θάσο και το Δέλτα του Νέστου.
Η αποδοχή των ιδιοκτητών γης στα αιτήματα για την διέλευση της έρευνας από ιδιωτικές εκτάσεις είναι απαραίτητη.
Οι εκπρόσωποι της Πολιτείας, οι ειδικευμένοι στο έργο επιστήμονες και ακαδημαϊκοί αλλά και η κοινοπραξία Repsol–Energean έχουν κατηγορηματικά τονίσει ότι δεν θα υπάρξει οποιαδήποτε δραστηριότητα fracking.
Η συγκεκριμένη γεωφυσική σεισμική έρευνα είναι απολύτως αδειοδοτημένη για το σύνολο της έκτασης από το οποίο διέρχονται οι γραμμές. Όπως φαίνεται στο χάρτη, έχει αποκλειστεί το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των περιοχών Natura. Για δε τις περιορισμένης έκτασης περιοχές από τις οποίες διέρχεται η έρευνα έχουν προβλεφθεί, σε συνεργασία με τους Φορείς Διαχείρισης, ειδικά μέτρα, όπως η απαγόρευση πτήσεων σε περιόδους αναπαραγωγής πτηνών.
Το έργο, τέλος, δημιουργεί μια σειρά οφέλη για την τοπική κοινωνία: απασχόληση τοπικού δυναμικού, προμήθειες αγαθών και εξοπλισμού, ενοικιάσεις δωματίων σε ξενοδοχεία, ενίσχυση του κοινωνικού ιστού, απομάκρυνση υπολειμμάτων από πολεμικές επιχειρήσεις κ.α. Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι τα δυνητικά κέρδη από μια ενδεχόμενη ανάπτυξη υδρογονανθράκων φορολογούνται με 25%, εκ των οποίων το 20% αποδίδεται στην τοπική κοινωνία. Επιπλέον, το ελληνικό Δημόσιο εισπράττει και δικαιώματα επί της συνολικής παραγωγής.‌