Είναι Κυριακή μεσημέρι στην Κυψέλη, πριν ξεκινήσουν τα περιοριστικά μέτρα που σταδιακά θα οδηγούσαν στο δεύτερο lockdown της χρονιάς. Οι “Drag Sabbat” περπατούν στη Φωκίωνος Νέγρη. Ο κόσμος τις κοιτά με θαυμασμό, σταματάει να βγάλει φωτογραφίες και πέρα από ελάχιστες σεξιστικές αντιδράσεις, στον δρόμο επικρατεί ένα αίσθημα αποδοχής. Είναι μία όμορφη Κυριακή στην Κυψέλη.
Η Drag Sabbat είναι η πρώτη κινηματική και καλλιτεχνική drag συλλογικότητα της Ελλάδας. Διεκδικεί ορατότητα και παλεύει για τα εργασιακά δικαιώματα της κοινότητας, που εν μέσω πανδημίας έχουν πληγεί ακόμα περισσότερο. Όπως λένε, τους αφορούν οι διεκδικήσεις της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, όπως «η μάχη ενάντια στη ΛΟΑΤΚΙφοβία, τον ρατσισμό, τον φασισμό και τις διακρίσεις γενικότερα. Θέλουμε να είμαστε ενεργό μέρος των αντιφασιστικών, φεμινιστικών και καλλιτεχνικών κινημάτων. Συνεπώς, είναι σημαντικές για εμάς και οι εργασιακές διεκδικήσεις που έχουν να κάνουν με ζητήματα πληρωμών, ασφάλισης, ανεργίας και συνθηκών εργασίας σε καλλιτεχνικούς χώρους και clubs».
Videos by VICE
Όλη η δράση ξεκίνησε κατά την περίοδο του πρώτου lockdown. «Κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού λόγω της πανδημίας, μαζευτήκαμε σε ένα διαδικτυακό meeting και συζητήσαμε κάποια πράγματα σχετικά με την κατάσταση στον χώρο του drag, τόσο μέσα στην πανδημία όσο και γενικότερα. Κατά τη διάρκεια αυτής της κουβέντας μας, εκφράστηκε από όλα μας η ανάγκη για συλλογική απάντηση στις προκλήσεις της εποχής. Θέλαμε να βρούμε μια λύση ώστε να αυτοχρηματοδοτηθούμε αλλά και να δημιουργήσουμε», λένε τα μέλη.
Τι σημαίνει όμως Drag Sabbat; Οι ίδιες εξηγούν: «Η ιδέα για το όνομα προτάθηκε από τη Reject. Κάθε εβδομάδα που μαζευόμαστε στις συνελεύσεις μας, είναι σαν τις μυστικές μαζώξεις των ‘’μαγισσών’’ του Μεσαίωνα. Ως drag performers και ΛΟΑΤΚΙ+ υποκείμενα αισθανόμαστε απόγονα αυτών των ‘’μαγισσών’’ που δεν πρόλαβαν να κάψουν η Εκκλησία και τα καταπιεστικά συστήματα της πατριαρχίας, του μισογυνισμού, της θηλυκοφοβίας, της σις-ετεροκανονικότητας, του ρατσισμού, των ταξικών αποκλεισμών, του μισαναπηρισμού, της αντιεπιστημονικότητας κλπ. Αυτές οι μαζώξεις ονομάζονταν Sabbats από τα τότε αδέρφια μας κι έτσι ονομαστήκαμε κι εμείς Drag Sabbat κι ονομάζουμε τις συνελεύσεις και τα shows μας Sabbats. Το φεμινιστικό κίνημα έχει ήδη χρησιμοποιήσει τον όρο Sabbat, έτσι κι εμείς δηλώνουμε ότι είμαστε κοντά με αυτό το κίνημα. Όλος ο κόσμος μπορεί να συμμετέχει σε αυτές τις συνάξεις/Sabbats μας, μέσω των online shows μας, που είναι κι αυτά μαγισσοσυνάξεις με video drag performances».
Αν και η Drag Sabbat έχει αρχίσει να αποκτά μέλη σε όλη την Ελλάδα, εμείς συναντήσαμε ενδεικτικά πέντε από αυτές για να μάθουμε τι σημαίνει να είσαι drag queen στην Ελλάδα του 2020 και τι διεκδικούν συλλογικά εν μέσω πανδημίας.
Marianah Grindr
Κάνω drag εδώ και τρία χρόνια. Δυστυχώς δεν βιοπορίζομαι από αυτό. Είναι γενικά δύσκολο να βιοποριστείς από την τέχνη σου στην Ελλάδα, πόσο μάλλον από το drag που πολλοί δεν αναγνωρίζουν καν ως τέχνη.
Το να είσαι drag queen στην Ελλάδα του 2020 είναι δύσκολο. Έτσι κι αλλιώς είναι δύσκολο να είσαι drag queen στην Ελλάδα, η αγορά εργασίας είναι πάρα πολύ μικρή και πολλές φορές καταλήγουμε να δουλεύουμε για πολύ λίγα χρήματα σε καθόλου ιδανικές συνθήκες εργασίας. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και τον Αρμαγεδδών που είναι το 2020, καταλαβαίνεις πως η ζωή μας δεν έχει γίνει καθόλου ευκολότερη.
Είμαι πάντως πολύ αισιόδοξη για την ελληνική σκηνή. Υπάρχει τρομερό ταλέντο και ως κοινότητα έχουμε μάθει να ανθίζουμε και να επιβιώνουμε σε δύσκολες συνθήκες. Πιστεύω πως αργά, αλλά σταθερά, το drag θα διεισδύσει στην καλλιτεχνική σκηνή της χώρας και θα γίνει κομμάτι αυτού που λέμε “entertainment industry” και θα πάψει να θεωρείται τέχνη του περιθωρίου.
Στο παρελθόν έχω υπάρξει μέλος αρκετών συλλογικοτήτων και πιστεύω πάρα πολύ στη δύναμή τους. Οπότε, όταν έγινε η πρώτη συζήτηση μεταξύ μας και καταλάβαμε πως μοιραζόμαστε πολλά προβλήματα και ανησυχίες, το να γίνω μέλος της συλλογικότητας Drag Sabbat ήταν μονόδρομος. Ένα πολύ σημαντικό πράγμα που έχουμε ήδη καταφέρει, είναι η δημιουργία μιας μικρής οικογένειας, ενός ασφαλούς χώρου όπου η καθεμιά μας ξέρει ότι μπορεί να στραφεί για τα προβλήματα της και να βρει άτομα που την καταλαβαινουν. Από εκεί και πέρα, πιστεύω πως μπορούμε να πετύχουμε πάρα πολλά ως ομάδα. Από τη διεκδίκηση των δικών μας εργασιακών δικαιωμάτων μέχρι το να στηρίζουμε τους κοινωνικούς αγώνες της χώρας που τα τελευταία χρόνια δεν είναι και λίγοι. Επίσης, προσφέρουμε υψηλής ποιότητας drag, προσβάσιμο σε όλους, αρκεί να έχουν σύνδεση στο Ίντερνετ και σε πολύ χαμηλές τιμές. Θα μπορούσα να γίνω παρουσιάστρια τηλεμάρκετινγκ, ε;
Aphrodite HGW
Η Aphrodite HGW γεννήθηκε ως ιδέα το φθινόπωρο του 2015 και ήρθε στη ζωή τους πρώτους μήνες του 2016. Η αλήθεια είναι πως ποτέ μου δεν είχα σαν στόχο να βιοπορίζομαι από το drag, αν και δεν θα ήταν άσχημα να μπορούσα τουλάχιστον να καλύπτω τα έξοδά του μέσα από αυτά που κάνω. Θεωρώ άλλωστε πως είμαστε ακόμα στην αρχή της δημιουργίας μίας πολύ δυνατής και πολυάριθμης ευρωπαϊκής drag σκηνής, η οποία δεν θα έχει τίποτα να ζηλέψει από τις άλλες μεγάλες σκηνές.
Το να ασχολείσαι με το drag στην Ελλάδα του 2020 πιστεύω πως έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Από τη μία, θα μπορούσε να πει κάποιο άτομο πως έχουμε την ευτυχία να βιώνουμε την «αναγέννηση» της ελληνικής drag σκηνής. Από την άλλη, όμως, αυτή η αναγέννηση συντελείται εντός ενός εκπληκτικά συντηρητικού, πατριαρχικού και θρησκόληπτου περιβάλλοντος, το οποίο γίνεται τρομερά κακοποιητικό σε οτιδήποτε παρεκκλίνει της «κανονικότητάς» του. Το ίδιο αυτό περιβάλλον μπορεί να αποτελεί ταυτόχρονα πηγή κακοποίησης, αλλά και κινητήριο δύναμη για πολλά performers, τα οποία χρησιμοποιούν την τέχνη τους για να υπογραμμίσουν τις αδικίες, τις ανισότητες και τα εγκλήματα που συντελούνται γύρω μας. Επομένως μιλάμε για μία έξαρση καλλιτεχνικής δημιουργίας σε ένα περιβάλλον που επ ουδενί δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ασφαλές. Αν δεν είναι αυτό επανάσταση, τότε τι είναι;
Αυτό που αρχικά με κέρδισε στο Drag Sabbat κι έγινα μέλος, ήταν πως όντως ανταποκρινόταν στις ανάγκες της εποχής του. Σε μία τόσο δύσκολη περίοδο όπως αυτή που διανύουμε, φάνηκαν όσο ποτέ οι ανάγκες για συνασπισμό, διεκδίκηση και εύρεση νέων τρόπων να εκφράζουμε την τέχνη μας. Αυτό που με κρατά σε αυτή τη συλλογικότητα είναι μεν πως όντως ανταποκρίνεται σε αυτές τις ανάγκες, αλλά είναι και ο απίστευτος δεσμός που έχει δημιουργηθεί μεταξύ των συμμετεχόντων ατόμων. Πιστεύω άλλωστε φάνηκε και κατά τη διάρκεια της φωτογράφισης, πόσο αγαπιόμαστε και πόσο στηρίζουμε η μια την άλλη.
ActiVista
Η ActiVista είναι εξωκοινοβουλευτική βουλευτίνα. Technically, drag κάνω συνειδητά κι επαγγελματικά από το 2016 όταν πρωτοπαρουσίασα στο κοινό το σεμινάριό μου «Πώς να κάνουμε πιο queer την (ετερο)κανονικότητα», ενώ στην πορεία άρχισα να παρουσιάζω τόσο το σεμινάριο όσο και διάφορα performances. Ωστόσο, νιώθω πως το drag ως τέχνη και μέσο έκφρασης ήταν μέσα μου εδώ και χρόνια, ίσως κι από τότε που γεννήθηκα, γι’αυτό κι έχω κοινή ημερομηνία γέννησης in και out of drag.
Ο βιοπορισμός μέσω αυτής της μορφής τέχνης στην Ελλάδα είναι ακόμα δύσκολος για τα περισσότερα από εμάς – έτσι και για εμένα. Κάθε εμφάνιση είναι πολυέξοδη, κουραστική και χρονοβόρα, αλλά οι πληρωμές καθόλου επαρκείς και σε κάποιες περιπτώσεις ανύπαρκτες. Κάτι το οποίο δυστυχώς είναι κοινό βίωμα στον καλλιτεχνικό κόσμο.
Μιλώντας κυρίως για εμένα αλλά και κρίνοντας από τον κόσμο που ξέρω, το drag είναι ένα καθημερινό challenge μεταξύ επιβίωσης κι ανάγκης για αυτοέκφραση, καλλιτεχνική δημιουργία και διεκδίκηση. Το drag στην Ελλάδα του 2020 είναι εξαιρετικά πολύμορφο. Γίνεται όλο και πιο γοργά ένα εξαιρετικό όχημα αυτοέκφρασης κι αυτοαπελευθέρωσης για ολοένα και περισσότερο κόσμο με ό,τι αυτό συνεπάγεται κοινωνικά. Συνάμα, όμως, για πολλά, πολλές και πολλούς από εμάς, γίνεται κι ένα κίνημα, μια αδελφότητα, μια πολιτική δήλωση, μια διαμαρτυρία συλλογικής απελευθέρωσης.
Όταν βρεθήκαμε σε εκείνο το πρώτο online meeting και λέγαμε το καθένα τον πόνο του γύρω από την τέχνη μας, τις εαυτές μας, τη ζωή και την πανδημία, αποφάσισα να είμαι από τα συνιδρυτικά μέλη αυτού που στην πορεία εξελίχθηκε ως καλλιτεχνική και κινηματική συλλογικότητα. Θέλαμε συλλογικά κι ομόφωνα να κάνουμε μια πολιτικοποιημένη drag συλλογικότητα που δεν θα κάνει μόνο shows, αλλά θα είναι διαθεματική και θα συμμετέχει και σε ΛΟΑΤΚΙ+, φεμινιστικές, καλλιτεχνικές κλπ. συνελεύσεις, πορείες, κινηματικές δράσεις δημιουργώντας έτσι ένα πλαίσιο διαλόγου και διεκδικήσεων που δεν υπήρχε. Αυτό ήταν καθοριστικό για τη σύμπλευσή μου στην ίδρυση και τη διαχείριση. Ελπίζω ότι κι άλλα αδέρφια drag performers θα βρουν μελλοντικά στη συλλογικότητά μας το σπίτι τους και πως όλα μαζί θα περνάμε σούπερ παρέα με το κοινό μας μέσω των Sabbats που δημιουργούμε online αλλά και offline όταν θα είναι υγειονομικά εφικτό. Κι εννοείται πως θα διεκδικούμε δικαιώματα για όλα μας με τον στόχο να μπορούμε όλα να βιοποριστούμε από την τέχνη μας και να μη βρεθεί ξανά κανένα drag performer σε κακοποιητικούς χώρους εργασίας, χωρίς εργασιακά δικαιώματα, απλήρωτο και χωρίς ασφάλιση.
Το μέλλον του drag στην Ελλάδα το βλέπω να μεγαλώνει, όπως έχει γίνει στον υπόλοιπο κόσμο, αλλά ελπίζω με αυτό το μεγάλωμα να μη γιγαντωθεί κι ο καπιταλιστικός ανταγωνισμός, ο κανιβαλισμός και τα πισώπλατα μαχαιρώματα. Αντιθέτως, να γιγαντωθούν η αλληλεγγύη, η αδελφικότητα κι η αλληλοβοήθεια για προσωπική και συλλογική ευημερία κι όχι απλώς επιβίωση.
Λάλα
Ξεκίνησα να πειραματίζομαι με τη drag περσόνα μου περίπου τρία χρόνια πριν, με αφορμή το πάρτι γενεθλίων μου. Κάπου τον χειμώνα κατέβηκα στην Αθήνα να δω φίλους, λίγο πριν ξεκινήσω να ασχολούμαι ενεργά με το drag. Και πήγα στο Bequeer όπου είχαν σόου η Chraja, η Φιλοθέη και η Daglara. Ήταν πραγματικά σαν να άνοιξε ένας νέος κόσμος μπροστά μου. Θυμάμαι να δακρύζω χωρίς να το ελέγχω. Δεν έφταιξε ο Μήτσος – αυτό έγινε το επόμενο πρωί που ήμουν στο σπίτι του στα Σεπολια. Το γεγονός ότι μετά από ένα ακριβώς χρόνο ήμουν στον ίδιο χώρο και εκανα performance δίπλα σε αυτά τα άτομα, το έκανε ακόμα πιο μαγικό.
Δυστυχώς, όπως και για οι περισσότερες από εμάς, δεν βιοπορίζομαι από το drag, διότι πρώτον είναι περιορισμένοι οι χώροι που μπορείς να έχεις gigs, αν και ελπίζω όχι για πολύ ακόμα. Δεύτερο, είναι συχνά κακοπληρωμένα τα show και είναι πολλά τα έξοδα, ειδικά στην αρχή, για να έχεις όλο τον εξοπλισμό που χρειάζεται για να έχεις το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Τα τελευταία χρόνια, πάντως, υπάρχει μεγάλη άνθιση στην ελληνική drag σκηνή. Αυτό που με κάνει να αισιοδοξώ είναι το γεγονός ότι συνεχώς παρουσιάζονται νέα drag performers σε όλη την Ελλάδα, ακόμα και κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Είναι εντυπωσιακό, επίσης, ότι σταδιακά υπάρχει μεγαλύτερη αναγνώριση από το ευρύ κοινό του drag ως τέχνη, καθώς και η προβολή του από μεγάλα ΜΜΕ. Με χαροποιεί ότι βλέπω τη συμμετοχή drag performers σε παραγωγές πέρα από τα στενά πλαίσια του lip sync σε clubs. Οπότε νομίζω ότι μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια θα συμβούν πράγματα που ουτε εμείς τα ίδια δεν τα περιμένουμε.
Πώς είναι να είσαι drag στην Ελλάδα το 2020; Gurrl, don’t you know 2020 was cancelled already? Πέρα από την πλάκα, όλη αυτή η κατάσταση με πίεσε να ξεπεράσω τα όρια τού τι πιστεύω πως μπορώ να κάνω ως drag performer και ειδικά όσον αφορά την χρήση του βίντεο ως μέσου. Σίγουρα, μου λείπει το ζωντανό κοινό σε σταθερή βάση.
Όπως όλος ο καλλιτεχνικός χώρος καταρρακώθηκε, έτσι και εμείς βρεθήκαμε σε αδιέξοδο. Και αυτός ήταν ένας λόγος που δημιουργήθηκε το Drag Sabbat μιας και ένας από τους στόχους μας είναι η στοιχειοθέτηση των εργασιακών μας δικαιωμάτων. Η πλειονότητα από μας εργαζόταν επισφαλώς, όποτε δεν υπήρξε καμία θεσμική βοήθεια. Ευελπιστούμε ότι στο μέλλον θα κατακτήσουμε τα εργασιακά μας δικαιώματα μέσα από κινητοποιήσεις και συσπείρωση.
Space
Ξεκίνησα να κάνω drag τον Απρίλιο του 2018. Αρχικά το έκανα πειραματικά, σύντομα όμως κατάλαβα πόσα πράγματα μαθαίνεις μέσα από αυτό. Το drag με βοήθησε να βρω την εαυτή μου και να ξεσπάσω καλλιτεχνικά. Ούτε που κατάλαβα πως πέρασε τόσος καιρός.
Υπάρχουν χρονικά διαστήματα που έχω καταφέρει να βιοπορίζομαι από αυτό. Φυσικά πριν την πανδημία. Ήταν όμως δύσκολο, έκανα τρελή αποταμίευση εκείνες τις εποχές για να μην χρειαστεί να βρω άλλη δουλειά. Εκείνους τους μήνες που είχα αρχίσει να βγάζω κάποια λεφτά από το drag, είπα στον εαυτό μου ότι δεν θα ξαναγυρίσω στις «κανονικές» δουλειές που έκανα μέχρι τότε – τηλεφωνικά κέντρα και σερβιτοριλίκια. Με τον κορονοιό, όμως, και δίσκο ξανάπιασα, και αρπαχτές έκανα για μικρά μεροκάματα.
Αν πριν από την πανδημία η κατάσταση ήταν δύσκολη για εμάς, πλέον η κατάσταση έχει παραγίνει. Πριν είχαμε ίσως περισσότερες ευκαιρίες και συμμετείχαμε που και που σε καμια παράσταση σε κανένα θέατρο ή κάναμε show σε κανένα bar. Τώρα αυτά πάνε. Στα clubs τα shows έχουν λιγοστέψει, και στους θεσμούς τέχνης ήμασταν που ήμασταν σχεδόν ανύπαρκτες, τώρα και αυτοί υπολειτουργούν. Λίγοι είναι οι χώροι που μέσα στην πανδημία στηρίζουν τη drag σκηνή έμπρακτα με το να μας δίνουν χώρο και αμοιβή. Για τους θεσμούς, το drag υπάρχει μόνο μέσα από θεατρικές παραστάσεις, όχι αυτόνομα ώς μοναδικό είδος τέχνης. Επίσης, ελάχιστες από εμας μπορούν να πάρουν τα ψωροεπιδόματα της κυβέρνησης, αφού ασφάλιση στον χώρο δεν υπάρχει εκτός από λίγες εξαιρέσεις.
Δεν ξέρω γιατί έγινα μέλος του Drag Sabbat, αφού όλες μαζί το ξεκινήσαμε αυτό. Όμως αυτό που με έκανε να μείνω μέσα σε αυτό είναι η αδελφική σχέση που χτίζεται μεταξύ μας μέσα από τις συνελεύσεις και τα κοινά μας projects, όπως οι διαδικτυακές εκπομπές μας. Δημιουργούμε, στηρίζουμε η μια την άλλη, προβληματιζόμαστε και εξελισσόμαστε. Η εξέλιξή μου μέσα από το Sabbat, νομίζω δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτα. Έχω δημιουργήσει βίντεο για τις εκπομπές μας, που δεν πίστευα ότι θα μπορούσα να έχω κάνει και όλες μαζί φτιάχνουμε υλικό που για μένα είναι αληθινή κοινωνική και πολιτισμική πρωτοπορία.
Είμαι αισιόδοξη για το μέλλον του drag, καθώς οι αδερφές μου από την κολεκτίβα μας και εγώ είμαστε το μέλλον. Η Drag Sabbat είναι στις αρχές της όμως βάζει το στίγμα της στην ελληνική και παγκόσμια drag σκηνή. Νομίζω ότι μελλοντικά τα παιδιά που θα ασχοληθούν με το drag είτε θα συμμετέχουν σε αντίστοιχες συλλογικότητες, είτε θα συμμετέχουν σε ένα κλαδικό σωματείο για το drag. Επίσης, ελπίζω ότι το drag show θα έχει καταλάβει κάθε σκηνή και κάθε καλλιτεχνικό χώρο με αξιοπρεπείς εργασιακές συνθήκες, και τις καλές οικονομικές απολαβές που του αξίζουν.
Εδώ, μπορεί να αποκτήσει κανείς πρόσβαση σε κάθε μια από τις τέσσερις εκπομπές της συλλογικότητας ξεχωριστά αλλά και να αγοράσει το Lockdown Marathon. Περισσότερα εδώ.
Instagram: @dragsabbat
Facebook: @dragsabbatgreece
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Άφησε τα Παιδιά της στη Γεωργία το 2003, για να Δουλεύει σε Άλλες Οικογένειες στην Ελλάδα
Αυτοί που Υιοθέτησαν Σκυλιά Μέσα στην Καραντίνα
Έξι Φρικτές Εικόνες που Ταιριάζουν Γάντι με Αυτήν την Καταραμένη Χρονιά που Ζούμε
