Χίλια οκτακόσια εβδομήντα πέντε. Αυτός είναι ο αριθμός των ανθρώπων που πνίγηκαν στη Μεσόγειο μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουνίου 2023, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (IOM). Είναι μεγάλη αύξηση σε σύγκριση με το 2022, όπου σημειώθηκαν 1.400 θάνατοι – και αυτή η εκτίμηση δεν λαμβάνει καν υπόψη το δεύτερο εξάμηνο του έτους.
Η ανθρωπιστική κρίση στη Μεσόγειο συμβαίνει εδώ και οκτώ χρόνια, προς μεγάλη αδιαφορία των ευρωπαίων πολιτικών και του κοινού. Οι μόνοι οργανισμοί που δεσμεύονται σταθερά για τη διάσωση ανθρώπων στη θάλασσα είναι ΜΚΟ όπως η SOS Humanity, των οποίων το έργο σωτηρίας δυσκολεύουν όλο και περισσότερο οι ευρωπαϊκές αρχές καθημερινά.
Videos by VICE
Ο φωτογράφος Raphael Schumacher ακολούθησε τη SOS Humanity στο πλοίο Humanity 1 για έναν μήνα, από τα μέσα Ιουνίου έως τα μέσα Ιουλίου 2023. Ο χρόνος του Schumacher στο πλοίο ήταν σύντομος αλλά απίστευτα έντονος. Οι φωτογραφίες του προσφέρουν μια μικρή ματιά στην τραυματική εμπειρία προσφύγων που χάθηκαν στη θάλασσα, καθώς και στην καθημερινή ζωή όσων προσπαθούν να τους σώσουν.
VICE: Πού τράβηξες αυτές τις φωτογραφίες; Raphael Schumacher: Ξεκινήσαμε από το λιμάνι της Humanity 1 στις Συρακούσες. Από εκεί, πλεύσαμε προς την Τυνησία και μείναμε σε διεθνή ύδατα – εκεί τραβήχτηκαν οι περισσότερες φωτογραφίες.
**Πόσες βάρκες με πρόσφυγες συναντήσατε εκείνη την περίοδο;
**Εννέα. Μπορεί να μην ακούγονται πολλές, αλλά καταφέραμε να σώσουμε 400 ζωές σε αυτή την αποστολή.
**Ήσουν στο πλοίο ως φωτογράφος ή διασώστης;
**Και τα δυο. Το μισό από το πλήρωμα είναι επαγγελματίες και το άλλο μισό είναι εθελοντές εκπαιδευμένοι στα σημαντικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζουν εν πλω. Είχαμε γιατρό, μαία, ψυχολόγο και μεταφραστή. Πήγα ως φωτογράφος, αλλά βοήθησα επίσης στο 80% των περιπτώσεων. Είχα λίγο χρόνο για καλλιτεχνική έκφραση. Δεν μπορούσα να στήσω μια εικόνα ή να σχεδιάσω τα θέματα. Απλώς τραβούσα κρατώντας τη μηχανή στο ύψος τον γοφών μου χωρίς να κοιτάζω τον φακό όταν ήταν η κατάλληλη στιγμή.
Πώς λειτουργεί μια διάσωση;
Κάνουμε γύρους σε περιοχές όπου μπορεί να υπάρχουν βάρκες προσφύγων. Όταν βρούμε μια βάρκα, αφήνουμε το πλοίο και επιβιβαζόμαστε σε μικρότερες βάρκες διάσωσης. Όταν είμαστε αρκετά κοντά στους πρόσφυγες, συστηνόμαστε, δίνουμε σωσίβια και τους φέρνουμε στο πλοίο ασφαλείς.
Τους πηγαίνετε σε κάποιο κοντινό λιμάνι;
Μακάρι. Αφού αναφερθεί μια διάσωση, οι αρχές ορίζουν ένα «ασφαλές λιμάνι», το οποίο ουσιαστικά δεν είναι ποτέ το πλησιέστερο. Το ταξίδι σε αυτά τα ασφαλή καταφύγια διαρκεί μερικές φορές έως και τέσσερις ημέρες.
Όταν τελικά φτάσουμε, οι άνθρωποι φεύγουν και εμείς κάνουμε το τετραήμερο ταξίδι της επιστροφής – για οκτώ μέρες δεν μπορούμε να βοηθήσουμε κανέναν άλλο. Είναι μια εντελώς παράλογη διαδικασία, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Αν ενεργούσαμε ενάντια στους κανονισμούς, θα ήταν παράνομο.
Τι εντύπωση σου άφησαν οι άνθρωποι που έσωσες;
Τραυματισμένοι σε μεγάλο βαθμό – όχι από το ταξίδι στη Μεσόγειο, αλλά από πριν, στις πατρίδες τους. Στις στάσεις τους στην Τυνησία και τη Λιβύη, αυτοί οι άνθρωποι διώκονταν συστηματικά και ξυλοκοπούνταν. Βασικά, όλοι έχουν βιώσει πολλά βάσανα.
Πολλοί θέλουν να μιλήσουν για αυτό, αλλά μερικοί έχουν απωθήσει εντελώς τα τραυματικά γεγονότα και μετά βίας θυμούνται. Άλλοι είναι απλώς βαθιά θλιμμένοι. Μερικοί είναι ανακουφισμένοι που έχουν σωθεί από τη θάλασσα. Όλοι είναι αισιόδοξοι. Αν τους ρωτήσεις τι θέλουν για το μέλλον, όλοι λένε: «ειρήνη».
Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη στιγμή που σε στοιχειώνει ακόμα;
Κάποτε είδαμε μια βάρκα με πρόσφυγες στη νύχτα. Ήταν γύρω στα μεσάνυχτα και η θάλασσα ήταν πραγματικά φουρτουνιασμένη, τα κύματα τεράστια. Ευτυχώς βρήκαμε τη βάρκα, διαφορετικά οι άνθρωποι σε αυτό πιθανότατα δεν θα είχαν επιβιώσει. Ήμουν έτοιμος να σταματήσω λιγάκι να ξεκουραστώ όταν εμφανίστηκε ξαφνικά μια βάρκα μπροστά μας μες στην καταιγίδα
Μπήκαμε γρήγορα στα ταχύπλοα μας και τα κύματα ήταν τόσο ψηλά που δεν μοιράσαμε ούτε σωσίβια. Συνήθως, αυτό είναι το πρώτο πράγμα που κάνουμε, αλλά αν οι άνθρωποι στη βάρκα έσκυβαν προς τα εμπρός, μπορεί να την είχαν αναποδογυρίσει. Συνήθως εξηγούμε την κατάσταση και σε αυτούς, αλλά εκείνο το βράδυ απλώς τραβήξαμε τους πάντες στις σωσίβιες λέμβους μας όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Υπήρχε μια γυναίκα που ήταν έγκυος εννέα μηνών. Κοίταξα τη στρογγυλή κοιλιά της και πώς καθόταν στη μέση της θάλασσας στη βάρκα, περιτριγυρισμένη από τεράστια κύματα. Μόλις η γυναίκα ήταν ασφαλής, ξεκίνησε ο τοκετός της. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στη Λαμπεντούζα από την ιταλική ακτοφυλακή.
Ξέρεις πώς είναι η γυναίκα σήμερα;
Όχι, δεν ξέρω τίποτα για κανέναν που σώσαμε. Μόλις οι άνθρωποι επιβιβαστούν στο πλοίο μας, λαμβάνουν έναν αριθμό – όλα γίνονται ανώνυμα. Από τη σκοπιά του διαχειριστή, θα ήταν πολύ περίπλοκο να καταγράψουμε τους πάντες με το όνομά τους. Με αυτόν τον τρόπο προστατεύουμε και τα προσωπικά τους δικαιώματα. Όταν φεύγουν από το πλοίο, τους εκχωρείται ένας νέος αριθμός από τις ιταλικές αρχές. Γι’ αυτό η σειρά φωτογραφιών μου ονομάζεται All Numbers End. Αν όλοι είναι απλώς ένας αριθμός, φυσικά έχουν χάσει τελείως την ανθρώπινη υπόσταση τους.
**Ποια φωτογραφία από τη σειρά σε επηρέασε περισσότερο;
**Βρίσκω πολύ δυνατή την ασπρόμαυρη φωτογραφία του πρόσφυγα του οποίου τα μάτια είναι ορθάνοιχτα – πραγματικά με ταράζει. Έχω δει αυτή την έκφραση στα πρόσωπα των ανθρώπων τόσο συχνά, δεν μπορώ καν να προσδιορίσω ένα ξεκάθαρο συναίσθημα. Μερικές φορές έμοιαζαν έτσι όταν ήταν πανικόβλητοι, άλλες όταν ήταν εντελώς ανακουφισμένοι και μερικές φορές όταν ένιωθαν ευφορία. Όπως και να ‘χει, δείχνουν έτσι όταν αισθάνονται κάτι πολύ έντονο.
Γιατί επέλεξες αυτό το θέμα;
Ήθελα να τονίσω ότι πρόκειται για μια τραγωδία που οφείλεται στον άνθρωπο. Νομίζω ότι ο εγκέφαλός μας σβήνει κάποια στιγμή όταν του παρουσιάζεται το ίδιο μήνυμα ξανά και ξανά. Αλλά άνθρωποι πεθαίνουν στη Μεσόγειο καθημερινά. Αυτές είναι οι συνέπειες των απάνθρωπων πολιτικών της ΕΕ. Ελπίζω οι φωτογραφίες μου να προσφέρουν μια πιο ανθρώπινη οπτική για τους ανώνυμους αριθμούς προσφύγων.
Έχει αλλάξει κάτι μέσα σου αφού συμμετείχες σε αυτήν την επιχείρηση θαλάσσιας διάσωσης;
Συνειδητοποίησα τη ματαιότητα των δικών μου ανησυχιών. Ενώ ήμουν στο πλοίο, μου είπαν ότι έπρεπε να πληρώσω κάποιο φόρο που με ενόχλησε πραγματικά για μια στιγμή και μετά σκέφτηκα: «Μια στιγμή, δεν έχει καμία σημασία. Όλα αυτά δεν είναι πραγματικά προβλήματα». Συνειδητοποίησα ότι ήμουν πραγματικά τυχερός που γεννήθηκα εκεί που γεννήθηκα.
Αισθάνομαι παράξενα μετά το τέλος της αποστολής. Μίλησα με δύο τπρώην μέλη του πληρώματος σήμερα που ακόμα δυσκολεύονται και προσπαθούν με κάποιο τρόπο να επεξεργαστούν τα πάντα – ακόμα και εβδομάδες αργότερα. Είναι εμπειρίες που δεν ξεχνάς τόσο εύκολα.
Περισσότερες φωτογραφίες παρακάτω:
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Germany.
Κάνε subscribe στο YouTube – VICE Greece.
Περισσότερα από το VICE
Τι Είναι το “Human Design”; Δοκίμασα το Next Big Thing στην Ευεξία
Νέοι που Έζησαν στην Επαρχία Μιλούν για την Κακοποίηση Ζώων που Έχουν Δει
Retro Rappers: Το Προφίλ στο TikTok που «Ξεθάβει» Βίντεο Από το Παρελθόν των Rappers
