«Θα το κάνουμε βόλτες, τώρα; Κοίταξέ με, ξέρεις πού είναι η έξοδος για Μεταμόρφωση»;
Είναι 4:26 τα ξημερώματα μιας καθημερινής, στα τέλη του περασμένου Σεπτεμβρίου. Δύο νεαροί άνδρες έχουν μόλις κλέψει ένα αυτοκίνητο Smart από το Χαλάνδρι. Ο ένας κάθεται στο τιμόνι και ο δεύτερος ακολουθεί με διαφορετικό αυτοκίνητο. Μιλούν στο κινητό και αναζητούν ένα καλό σημείο, χωρίς πολλή κίνηση, για να παρκάρουν το κλεμμένο και να βεβαιωθούν ότι δεν έχει πομπό GPS, πριν το μεταφέρουν στη μάντρα για διάλυση.
Videos by VICE
Δεν γνωρίζουν ότι τα τηλέφωνά τους είναι παγιδευμένα. Φλυαρούν για λίγο, μάλλον από υπερένταση κι έπειτα συγκεντρώνονται ξανά στο σημείο που πρέπει να αφήσουν το Smart. «Όσο ανεβαίνουμε, οι Πόντιοι, οι Μενιδιάτες, άμα βρουν κάτι κοντά τους θα το πάρουν […] Εντάξει, κάπου εδώ, κάτσε τώρα. Αν δεις να σου παίζω πολλές φορές τα φώτα, εξαφανίσου και πέτα το».
Δύο βδομάδες νωρίτερα. Αστυνομικοί επισκέπτονται εταιρεία ανταλλακτικών στη Λεωφόρο Αθηνών. Στην αποθήκη μετρούν 142 ασφαλειοθήκες και 153 ηλεκτρονικούς εγκεφάλους αυτοκινήτων. Ο ιδιοκτήτης τούς δείχνει ένα δελτίο αποστολής, σύμφωνα με το οποίο είχε αγοράσει 348 εγκεφάλους από προμηθευτή στη Λεωφόρο ΝΑΤΟ. Αποδίδει τη διαφορά, μεταξύ του παραστατικού και του στοκ στην αποθήκη, σε λάθος του αποστολέα και λέει ότι δεν είχε πουλήσει έως τότε κανένα από τα ηλεκτρονικά εξαρτήματα.
Είναι και αυτός στον κύκλο των υπόπτων για την Αστυνομία, με παγιδευμένο τηλέφωνο. Σε μια συνομιλία την ίδια περίοδο προσπαθεί να πουλήσει ανταλλακτικά. «Γι’ αυτό τα λέω σε σένα. Δεν πήρα τον […]», φέρεται να λέει, αναφέροντας την επίσημη αντιπροσωπεία στην Αθήνα. Σε άλλο τηλεφώνημα, ακούγεται να ρωτά για τα ηλεκτρονικά στοιχεία των εξαρτημάτων. «Αυτά δεν σβήνουν ε;» και ο συνομιλητής τού απαντά. «Σβήνουν ρε, όλα σβήνουν».
Εγκέφαλος: η ηλεκτρονική «καρδιά» του αυτοκινήτου που ελέγχει όλες τις λειτουργίες του. Η ασφαλειοθήκη είναι επίσης αυτό που δηλώνει το όνομά της. Άνθρωποι που γνωρίζουν καλά το εμπόριο ανταλλακτικών, λένε στο VICE ότι κάποιες σειρές Smart κατασκευής πριν το 2014 είχαν προβλήματα υγρασίας στο αμάξωμα. Η ασφαλειοθήκη βραχυκυκλώνει πρώτη. Είναι μια συχνή βλάβη, επομένως υπάρχει μεγάλη ανάγκη των συγκεκριμένων ανταλλακτικών στην αγορά.
Στα μέσα του περασμένου Ιανουαρίου, το Τμήμα Εγκλημάτων κατά Ιδιοκτησίας της Ασφάλειας Αττικής ανακοίνωσε την εξάρθρωση ενός δικτύου, στο οποίο χρεώνονται 232 κλοπές οχημάτων. Εννιά στα δέκα είναι αυτοκίνητα Smart. Η Αστυνομία λέει ότι τα ανταλλακτικά στη Λεωφόρο Αθηνών είχαν αφαιρεθεί από κλεμμένα αυτοκίνητα, την περίοδο 2013-2019. Το ίδιο και οι συνολικά 670 εγκέφαλοι και οι 100 κινητήρες που βρέθηκαν σε μάντρες και αποθήκες στον Ασπρόπυργο, τη Λυκόβρυση, τη Μεταμόρφωση, το Μενίδι και αλλού.
Οι κεντρικοί κατηγορούμενοι είναι Έλληνες, ιδιοκτήτες συνεργείων και εταιρειών εμπορίας ανταλλακτικών. Σε κάποιες περιπτώσεις ως διαχειριστές των εταιρειών εμφανίζονται Πακιστανοί ή αχυράνθρωποι, που είτε δεν γνώριζαν είτε πληρώνονταν για να μη γνωρίζουν. Μια σφιχτή ομάδα ομογενών από το πρώην ανατολικό μπλοκ φέρεται να έβγαινε στον δρόμο για το πρακτικό μέρος της δουλειάς. Οι κατηγορούμενοι αρνούνται τα πάντα και υποστηρίζουν ότι έγινε συρραφή συνομιλιών και άλλων στοιχείων από την Ασφάλεια, ώστε να συνδεθούν μαζικά ανεξιχνίαστες υποθέσεις κλοπών στην Αττική.
TA SMART
Smart: Γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία, ανήκει στη Mercedes-Benz. Κατασκευάζει τα ομώνυμα μικρά αυτοκίνητα πόλης, η παραγωγή των οποίων ξεκίνησε το 1998. Η αρχική ιδέα ανήκει στον πρώην πρόεδρο της ωρολογοποιίας Swatch, Νίκολας Χάγιεκ, ο οποίος συνειδητοποίησε ότι η παγκόσμια αγορά αυτοκινήτου είχε αγνοήσει μια σημαντική μερίδα οδηγών – αυτούς που είχαν ανάγκη ένα οικονομικό σε κατανάλωση, καλοσχεδιασμένο και κυρίως μικρό αυτοκίνητο, το οποίο θα μπορούσε να παρκάρει πολύ εύκολα στη μεγάλη πόλη.
Η ιδέα αποδείχτηκε χρυσοφόρα, ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια. Τα Smart δεν είναι φθηνά και ειδικά στην Ελλάδα έχουν καλές πωλήσεις, κάτι που σημαίνει συχνά ατυχήματα στον δρόμο και επίσης αναμενόμενη φθορά, επομένως μεγάλη ανάγκη ανταλλακτικών. Είναι ένας πολύ ελκυστικός συνδυασμός για τα δίκτυα των κλεφτών.
Σε ένα συμβόλαιο ασφάλισης που τέθηκε υπόψη του VICE, σημειώνεται στα μικρά γράμματα ότι σε περίπτωση που το αυτοκίνητο είναι Smart κυκλοφορίας προ του 2014, τότε προβλέπεται απαλλαγή ποσού 1.000 ευρώ για τις καλύψεις «oλική κλοπή» και «μερική κλοπή». Αυτό σημαίνει ότι η αποζημίωση του ιδιοκτήτη θα είναι 1.000 ευρώ μικρότερη από την εκτίμηση του κόστους του αυτοκινήτου, τη μέρα που θα κλαπεί.
VICE Video: Ανάποδα Τιμόνια
«Υπήρξε μια περίοδος που ορισμένες ασφαλιστικές σταμάτησαν να καλύπτουν κλοπές αυτοκινήτων Smart στην Ελλάδα και αν το έκαναν, το κόστος ήταν πολύ μεγάλο για τον ιδιοκτήτη», είπε στο VICE πηγή της αγοράς αυτοκινήτου στην Αθήνα. Ιδιοκτήτης Smart που κλάπηκε το 2018 στην Κηφισιά –δεν είναι στη λίστα των 232 κλοπών που χρεώνονται στο δίκτυο- είπε στον γράφοντα ότι αποζημιώθηκε για την κλοπή. «Η αστυνομία εκτίμησε ότι το αυτοκίνητο είχε διαλυθεί την ίδια μέρα», είπε μάλλον ανακουφισμένος.
Από τα δικόγραφα προκύπτει ότι οι κλέφτες μπορούν να αφαιρέσουν ένα αυτοκίνητο σε λίγα δευτερόλεπτα. Αστυνομικός καταθέτει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, παρ’ ότι παρακολουθούσε από μικρή απόσταση, δεν πρόλαβε να δει πότε το άνοιξαν και πώς χάθηκαν. Είναι ευφυείς και -με όρους προσχολικής ανάπτυξης- έχουν ιδιαίτερα οξυμένη τη λεπτή κινητικότητα.
Δύο ύποπτοι ακούγονται να λένε στο τηλέφωνο: «Μου εξήγησε πώς δουλεύει ο συναγερμός. Πας στο καπό πρώτα. Στο πλάι, όμως, δεν το ανοίγεις από μπροστά. Στο πλάι ανοίγεις τη μύτη […] Βάζεις το τέτοιο και τραβάς τη σειρήνα, τα καλώδια ή τα κόβεις επιτόπου με τανάλια, δεν πρόκειται να χτυπήσει τίποτα. Και όλα, λέει, είναι στο ίδιο σημείο».
Βίντεο κλοπής Smart σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, από άλλη υπόθεση. Πηγή: lawandorder.gr
Πηγή της αγοράς αυτοκινήτου είπε στο VICE ότι τα παλιότερα μοντέλα Smart μπορούσαν να ξεκλειδώσουν με το κόψιμο μιας «πλεξούδας» καλωδίων στο πίσω μέρος του οχήματος. Στον φάκελο για το δίκτυο στην Αθήνα κάτι τέτοιο δεν αναφέρεται. Αντίθετα, σημειώνεται ότι το αυτοκίνητο παίρνει μπροστά «με τη χρήση διαγνωστικών στη θύρα On Βoard Diagnostic-OBD των οχημάτων».
Οι κλέφτες συνδέουν ένα laptop στη θύρα OBD και αποκτούν πρόσβαση στο ηλεκτρονικό σύστημα του οχήματος. Με αυτόν τον τρόπο παρεμβαίνουν στον εγκέφαλο και απομονώνουν το immobilizer, δηλαδή το σύστημα ακινητοποίησης του αυτοκινήτου στην περίπτωση που αντιληφθεί ότι δεν χρησιμοποιείται το σωστό κλειδί.
«Τα παλιότερα μοντέλα έχουν έναν κεντρικό εγκέφαλο και μικρότερους υπο-εγκεφάλους για κάθε λειτουργία. Γι’ αυτό και σε περίπτωση βλάβης, γίνεται επαναπρογραμματισμός από την αρχή», είπε η ίδια πηγή στο VICE. Ανοιχτά δεδομένα για τις κλοπές Smart στην Ελλάδα δεν υπάρχουν. Πάντως, στη Γερμανία ή τη Μεγάλη Βρετανία η συγκεκριμένη μάρκα δεν είναι ούτε στην πρώτη δεκάδα των συχνότερων κλοπών.
ΤΟ ΔΙΑΛΥΤΗΡΙΟ
Στο μεταξύ, την επομένη της κλοπής ενός αυτοκινήτου στην Αθήνα, δύο από τους υπόπτους για συμμετοχή στο δίκτυο φέρεται να συζητούν τον τρόπο, ώστε να το παραλάβουν από το σημείο που το πάρκαραν. Ακούγονται να λένε ότι θα του φορέσουν άλλα «πιάτα», δηλαδή πινακίδες κυκλοφορίας κι επίσης ότι ενημέρωσαν κάποιον -μάλλον ανώτερο ιεραρχικά- ότι την προηγούμενη νύχτα βγήκαν για «καμάκωμα» και ότι «πήραν ένα, όπως το ήθελε». Όμως, το κλεμμένο όχημα πρέπει τώρα να μεταφερθεί σε κάποια μάντρα στη Δυτική Αττική «για να κοπεί σήμερα-αύριο, δηλαδή λεφτά, ε;».
Αυτό συμβαίνει με κινηματογραφική ταχύτητα. Στον δικαστικό φάκελο υπάρχει κατέθεση αστυνομικού που λέει ότι πρόλαβε να δει ένα Hyundai Getz να μπαίνει σε αυτοσχέδιο διαλυτήριο, χωρίς να προλάβει να δει τον οδηγό. «Ακούσαμε έντονο ήχο και καταφέραμε να πλησιάσουμε από το πίσω μέρος του οικοπέδου», περιγράφει. «Από μία χαραμάδα διαπιστώσαμε ότι δύο άτομα, πιθανώς πακιστανικής καταγωγής, αποσυναρμολογούσαν το αυτοκίνητο».
Σε μια άλλη περίπτωση, βανάκι ξεφόρτωσε έναν σκελετό λευκού Toyota Yaris. Αστυνομικοί της ΔΙΑΣ έκαναν έλεγχο στη μάντρα, ώστε να μην αποκαλυφθεί η έρευνα της Ασφάλειας και διαπίστωσαν ότι ο αριθμός πλαισίου του οχήματος είχε αποκοπεί. Οι κλέφτες φέρεται να εισπράττουν 700-900 ευρώ για κάθε αυτοκίνητο που φθάνει στο διαλυτήριο. «Το ελάχιστο είναι επτά (σσ: 700 ευρώ) και μετά, ανάλογα τι φοράνε πάνω, μπορεί να φτάσει και τα εννιά», αναφέρεται στα δικόγραφα.
Τον περασμένο Οκτώβριο, οι ελληνικές Αρχές συμμετείχαν σε διεθνή επιχείρηση της Europol, στο πλαίσιο της οποίας βρέθηκαν 352 κλεμμένα αυτοκίνητα και περισσότερα από 1.000 ανταλλακτικά κλεμμένων οχημάτων σε διάφορες χώρες. Τα τελευταία διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ. αφορούν το 2019: καταγράφηκαν 21.570 κλοπές οχημάτων όλων των ειδών σε όλη τη χώρα, εκ των οποίων οι 13.637 στην Αθήνα. Συνολικά, κλάπηκαν 10.642 αυτοκίνητα και 7.124 μοτοσικλέτες – οι υπόλοιπες περίπου 3.500 κλοπές ανά την επικράτεια αφορούσαν μοτοποδήλατα, φορτηγά και λεωφορεία.
H Ελλάδα παραμένει πολύ ψηλά στη λίστα των χωρών της Ευρώπης σε ό,τι αφορά την αναλογία κλοπών αυτοκινήτων ανά 100.000 κατοίκους.
Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat είναι για την περίοδο 2015-17 και η Ελλάδα βρίσκεται στη δεύτερη θέση. Στην πρώτη είναι το Λουξεμβούργο, στην τρίτη η Ιταλία, στην τέταρτη η Σουηδία και η πρώτη πεντάδα κλείνει με την Τσεχία. Ένα γνωμικό λέει ότι πολλοί γλίτωσαν από το να γίνουν κλέφτες, επειδή τα βρήκαν όλα κλειδωμένα.
Η ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑ
Πριν από όλα αυτά, όμως, στην περίπτωση του δικτύου της Αθήνας υπήρχε ένα άλλο στάδιο, σύμφωνα με τους ερευνητές της Αστυνομίας. «Στην οργάνωση συμμετείχαν και άτομα, τα οποία είτε διέμεναν μόνιμα στο εξωτερικό είτε μετέβαιναν συχνά σε χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, όπως την Πολωνία», κατέθεσε αστυνομικός. Αυτοί χτυπούσαν σε δημοπρασίες, σε πολύ χαμηλή τιμή, οχήματα με σοβαρές υλικές ζημιές που ήταν ασύμφορο να επισκευαστούν και περιγράφεται ότι τα μετέφεραν στην Ελλάδα με αυτοκινητάμαξες.
«Στην Ελλάδα τα ταξινομούσαν και στη συνέχεια τα αποσυναρμολογούσαν», είπε ο αστυνομικός. «Έπειτα, έκλεβαν οχήματα ίδιας μάρκας και μοντέλου και πλαστογραφούσαν τους αριθμούς πλαισίου των κλεμμένων με τα στοιχεία αυτών που είχαν εισάγει από το εξωτερικό». Τα οχήματα φέρεται να ήταν ταξινομημένα είτε σε εταιρείες που ήλεγχαν οι ίδιοι είτε σε αχυρανθρώπους. Ενδεικτικά, αναφέρεται μια εταιρεία στη Μεταμόρφωση με ΑΦΜ που εκτιμάται ότι ανήκει σε ανύπαρκτο αλλοδαπό.
Οι κλοπές δημιουργούν μεγάλο στοκ ανταλλακτικών, που είναι πλέον «καθαρά» και πωλούνται σε εταιρείες που κάνουν χοντρεμπόριο – τα άχρηστα μέρη ή όσα μπορεί με κάποιον τρόπο να προδώσουν την ταυτότητα του αυτοκινήτου (τα «σκουπίδια») καταλήγουν σε ρέματα της Δυτικής Αττικής ή λιώνονται ως σκραπ.
Η Αστυνομία θεωρεί ότι για τα ανταλλακτικά συνήθως κόβονται εικονικά τιμολόγια χαμηλής αξίας, ώστε να νομιμοποιούνται έσοδα. Σε μία συνομιλία, ακούγεται ένας ύποπτος: «Κόψε διάφορα τιμολόγια – πόρτες στο ένα, προφυλακτήρες στο άλλο, κόψε φανάρια. Κόψε διαφορετικές τιμές, αλλιώς κοψ’ τα με το κιλό […] Γράψε κιλά, να βγαίνει 400 συν το ΦΠΑ που βγαίνει 92».
Η υπόθεση παρουσιάστηκε στους δημοσιογράφους στις 14 Ιανουαρίου. H Αστυνομία λέει ότι το οικονομικό όφελος που είχε αποκομίσει το δίκτυο ανέρχεται στα δύο εκατ. ευρώ. Στα διωκτικά έγγραφα δεν εξηγείται περισσότερο πώς υπολογίστηκε το παραπάνω ποσό.
Οι κατηγορούμενοι αρνούνται το σύνολο της δικογραφίας, εκτός από έναν που φέρεται να ομολογεί λιγότερες από δέκα κλοπές οχημάτων. Οι υπόλοιποι υποστηρίζουν ότι η Αστυνομία έκανε συρραφή των συνομιλιών και ότι τους στοχοποιεί εξαιτίας κάποιων παλιότερων υποθέσεων μικρότερης σημασίας. Αν υπάρχουν παρατυπίες, λένε οι κατηγορούμενοι, αφορούν φορολογικές παραβάσεις στο εμπόριο των ανταλλακτικών.
Οι λογαριασμοί των κεντρικών κατηγορούμενων έχουν «παγώσει», καθώς ελέχγονται για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομη δραστηριότητα. Η υπόθεση παραμένει ανοιχτή και το επόμενο διάστημα αναμένεται ορισμένοι εξ αυτών να κληθούν για συμπληρωματική εξέταση.
Ακολουθήστε τον Κώστα Κουκουμάκα στο Twitter.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Ένας Χρόνος Πανδημίας «Πλήγωσε» το Airbnb στην Αθήνα
Δέκα Eρωτήσεις που Πάντα Ήθελες να Κάνεις σε μια Εκατοντάχρονη
VoxPopuli – «Όποιος Κρατάει Ένα Μικρόφωνο Μπαίνει σε Θέση Μάχης»
