Το μεσογειακό νησί της Μαγιόρκα συχνά θεωρείται η κόλαση των πακέτων διακοπών: Και μόνο η αναφορά του ονόματός του φέρνει στο νου χιλιάδες ηλιοκαμένους μεθυσμένους Βρετανούς να βγαίνουν κομμάτια από κλαμπ. Αλλά η Μαγιόρκα που ξέρω εγώ είναι πολύ διαφορετική. Καθώς επισκέπτομαι το νησί των Βαλεαρίδων από παιδί, θυμάμαι αμέτρητα καλοκαιρινά μεσημέρια κατά τα οποία έπαιζα στις μικρές πόλεις, που βρίσκονται στην ορεινή ενδοχώρα του νησιού. Με τους πυργίσκους των εκκλησιών και τις ωραίες δημόσιες πισίνες, αυτά τα μέρη πάντα φαίνονταν παραδεισένια.
Με εξαίρεση μια νύχτα τον χρόνο: Επειδή κάθε Ιούλιο, όταν ο ήλιος δύει πίσω από τις κεραμιδένιες σκεπές, ανοίγουν οι πύλες της κολάσεως. Σε ένα θέαμα γεμάτο σπίθες και φλόγες, γνωστό ως Nit de Foc, επιδρομείς με μάσκες και κουκούλες τρομοκρατούσαν τη γειτονιά.
Videos by VICE
Φανταστείτε με, ένα παιδάκι με γυαλάκια που έτρεμε φορώντας δύο φούτερ, να ουρλιάζω μέσα σε έναν καταιγισμό από φωτιές που σκάνε στο λιθόστρωτο ανάμεσα στο πλήθος. Φανταστείτε τον τρόμο μου, καθώς δαίμονες με κέρατα άρπαζαν μωρά από την αγκαλιά των μανάδων, που ούρλιαζαν και τα έπαιρναν φεύγοντας μέσα στους καπνούς. Πώς να ήξερα ότι ήταν όλα ψέματα; Ότι δεν είχε έρθει ο Σατανάς στις καλοκαιρινές μου διακοπές.
VICE Video: Η Γιορτή του Φαλλού
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.
Μόνο όταν μεγάλωσα, ξεκίνησα να ρωτάω: γιατί αυτή η ευσεβής καθολική κοινότητα επιτρέπει στον Διάβολο να είναι εκτός ελέγχου; Χρειαζόμουν απαντήσεις. Αποφάσισα να κυνηγήσω τον δαίμονα εγώ. Ανακάλυψα ένα σκιώδες δίκτυο με φατρίες «τεράτων» μερικής απασχόλησης, που η καθεμιά εκπροσωπούσε μια ενορία της Καταλονίας. Ένας από τους παλιούς κουκουλοφόρους –το πραγματικό του όνομα είναι Mikel Cai– δέχτηκε να μου μιλήσει.
Εξήγησε ότι δαιμονικοί χοροί στις φλόγες συνέβαιναν στη Μεσόγειο από τις παγανιστικές εποχές σχεδόν πάντα κοντά στην πιο μικρή νύχτα της χρονιάς. «Όταν η ανθρωπότητα ανακάλυψε πώς να ανάβει φωτιά», μου είπε ο Cai, «ξεκίνησε τη διαδικασία εξημέρωσης αυτού του αρχέγονου στοιχείου. Έγινε αναπόσπαστο εργαλείο της ανθρώπινης επιβίωσης. Επίσης, συνέβαλε στην κοινωνικοποίηση της κοινότητας, καθώς όλοι μαζεύονταν γύρω από τη φωτιά. Η φωτιά απέκτησε εορταστική λειτουργία».
Καθώς ο Καθολικισμός σάρωσε την Ισπανία, τα παλιά παγανιστικά τελετουργικά προσαρμόστηκαν στην χριστιανική ηθική τάξη. Χαοτικοί εορτασμοί αναμορφώθηκαν σε εκπαιδευτικές απεικονίσεις του διαβόλου. «Φωτιές φώτιζαν τα νησιά διάφορες εποχές. Ιδίως για τον εορτασμό του Αγίου Αντωνίου και του Αγίου Ιωάννη. Η φωτιά, επίσης, υιοθετήθηκε στο μεσαιωνικό θέατρο δρόμου. Συμβολίζει την κόντρα καλού και κακού».
Όπως και στους αληθοφανείς ματωμένους μάρτυρες, των οποίων οι εικόνες κοσμούν τις ισπανικές εκκλησίες, οι απεικονίσεις των μαρτυρίων της κόλασης γίνονταν ολοένα πιο βίαιες και γκροτέσκες. Το κοινό έβλεπε κάθε αποτρόπαια λεπτομέρεια της κόλασης – όχι μια αφηρημένη ιδέα, αλλά μια καυτή πραγματικότητα.
«Στις Βαλεαρίδες», καυχιέται ο Cai, «έχουμε εξημερώσει τον Διάβολο – τον έχουμε κάνει πραγματικό ον, που μπορούμε να το χτυπήσουμε και να το κοροϊδέψουμε. Το να το αναπαριστούμε μάς δίνει την ελευθερία να παραβούμε τους κανόνες και να γελάσουμε με τη σοβαρότητα της καθημερινής ζωής. Μας τρομάζει, αλλά μας γοητεύει κιόλας».
Τα τελετουργικά που γίνονταν σε διάφορες περιοχές διέφεραν κατά κάποιους τρόπους, αλλά παρέμειναν σχετικά απαράλλαχτα μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα. Υπό τον Franco, οι εορτασμοί αναγκαστικά γίνονταν παρανόμως, ίσως επειδή δεν υπάρχει τίποτα πιο τρομακτικό για έναν δικτάτορα από ένα πλήθος με μάσκες που κρατάει πυρσούς. Η φλόγα, όμως, δεν έσβησε ποτέ και με τον θάνατό του, το 1975, μια νέα γενιά διαβόλων αναζωπύρωσε την παράδοση. Εκείνη η στιγμή ενέπνευσε τον Mikel να φορέσει τα κέρατα.
«Αυτές οι ομάδες συνδύασαν τα τοπικά τους έθιμα με ιδέες που πήραν από το πειραματικό θέατρο δρόμου. Στόχο είχαν να ανακαταλάβουν τον δρόμο ως μια αρένα για χάος, συνδυάζοντας θεματικά πυροτεχνήματα με παραδοσιακή μεσογειακή αυθάδεια. Ο όρος “correfoc”, που σημαίνει “τρέξιμο στις φωτιές”, προέκυψε για να περιγράψει τα τελετουργικά τους. Έτσι, σημειώθηκε μια έκρηξη των δαιμονικών συμμοριών στις Βαλεαρίδες».
Από τότε, οι performance έχουν γίνει πιο μεγάλες, πιο τρομακτικές και πιο ζωντανές. Ίσως καθόλου παραδόξως, ο ρόλος ενός δαίμονα είχε τέτοια γοητεία για τους νεαρούς της Μαγιόρκα, ώστε έπρεπε να δημιουργηθεί ένα ειδικό σώμα για την εκπαίδευσή τους: Το αναγνωρισμένο από την Ε.Ε. «Federation of Demons, Devils & Fire Beasts» (Ομοσπονδία Δαιμόνων, Διαβόλων και Θηρίων της Φωτιάς).
«Για να καταλάβεις τη ζωή ενός δαίμονα», είπε ο Cai, «πρέπει να τη ζήσεις. Κατά τη διάρκεια των προετοιμασιών για την τελετή, υπάρχει πάντα μια στιγμή που αναρωτιέσαι, “Τι στο καλό κάνω εδώ;”».
«Αλλά μόλις αλλάξεις, βάψεις το πρόσωπό σου και κοιτάξεις γύρω σου, το μυαλό σου αλλάζει. Βγαίνει ο δαίμονας που έχεις μέσα σου. Έχεις την άδεια να είσαι τρομακτικός – να παραβείς κάθε κανόνα. Ταυτόχρονα, προστατεύεσαι από τη μάσκα και τη στολή σου. Αυτό είναι το νόημα της αδελφότητας των δαιμόνων».
Το φεστιβάλ Nit de Foc γίνεται κάθε Ιούλιο στη Μαγιόρκα από 12 ως 25 Ιουλίου. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Ο Richard Cunynghame είναι σκηνοθέτης και φωτογράφος που ζει στη Μαγιόρκα. Περισσότερη δουλειά του στο Instagram.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Ο Τζαμάλ Έχει Μεγαλώσει με ΠΑΟΚ, Σιδηρόπουλο, Skate και Τρύπες
Οι Κορυφαίοι Δεύτεροι Ρόλοι που Έχουμε Δει σε Ελληνικές Σειρές
Μια Γερμανίδα Έκανε Τατουάζ τη Λέξη «Τζατζίκι» και Θέλει να μας Πει Γιατί
